Próby wątrobowe: ALT, AST, ALP, BIL i GGTP – czym są i kiedy je wykonać?

Próby wątrobowe (lub testy czynnościowe wątroby) to badanie krwi mające na celu ocenić pracę tego narządu. Obejmują oznaczenie stężenia czterech enzymów (ALT, AST, ALP i GGTP) oraz bilurbiny (BIL). 

Stłuszczenie, wirusowe zapalenie czy marskość wątroby. Brzmi groźnie, prawda? Najważniejsze w leczeniu tych schorzeń jest ich szybkie wykrycie. Pozwala na to m.in. wykonanie prób wątrobowych. Dlatego wraz z dr. n. med. Witoldem Tomaszewskim i magistrem farmacji Iloną Krzak, przedstawiamy zbiór najważniejszych informacji o testach czynnościowych wątroby. 

Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium

Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium dla zdrowia serca, mózgu i odporności. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 750 mg. Przebadana przez niezależne laboratorium.

Zobacz więcej

W końcu omega 3 w solidnej dawce i proporcji. Plus za TG, czyli trójglicerydy!

Zobacz więcej

Zobacz też:

• Tabletki na wątrobę
• NAC (N-acetylocysteina)
• Suplementy na wątrobę [ranking + opinia farmaceuty]
• Badania krwi
• Stłuszczona (otłuszczona) wątroba

Czym są próby wątrobowe?

Próby wątrobowe lub testy czynnościowe wątroby to badanie krwi, które może pomóc wykryć nieprawidłowości w pracy tego narządu. Próby wątrobowe oceniają stężenie enzymów, białek i innych substancji wytwarzanych przez wątrobę. Wykonanie tego badania pozwala sprawdzić ogólny stan narządu.

Jakie badania składają się na próby wątrobowe? 

W badaniu prób wątrobowych określa się aktywność pięciu parametrów: 

• Aminotransferaza alaninowa (ALT). Enzym znajdujący się w wątrobie, odpowiedzialny za przekształcanie białka w energię dla komórek wątroby. Uszkodzenie tego narządu najczęściej skutkuje uwolnieniem ALT do krwioobiegu. Efektem tego jest znaczący wzrost stężenia ALT .
• Aminotransferaza asparaginianowa (AST). Enzym wspierający metabolizm aminokwasów. Najczęściej (podobnie jak ALT) jest obecny w surowicy w niedużej ilości. Podwyższone stężenie AST może świadczyć o uszkodzeniach lub chorobach wątroby .
• Fosfataza alkaliczna (ALP). Enzym zawarty zarówno w wątrobie, jak i kościach. ALP jest kluczowy dla rozkładu białek w organizmie. Zbyt wysokie stężenie tego parametru może być sygnałem świadczącym o uszkodzeniach lub chorobach wątroby, a także problemach z kośćmi .
• Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP). Enzym występujący w całym organizmie, jednak przede wszystkim w wątrobie. Uszkodzenie narządu powoduje przedostanie się GGTP do krwioobiegu i podwyższenie tego parametru w badaniu. Wysokie stężenie GGTP może wskazywać na uszkodzenia dróg żółciowych lub choroby wątroby .
• Bilirubina. Substancja wytwarzana podczas rozpadu czerwonych krwinek. Bilirubina przechodzi przez wątrobę, aby później zostać wydalona wraz z kałem. Zbyt duże stężenie tego parametru może świadczyć o chorobach wątroby lub niedokrwistości (anemii) .

Próby wątrobowe – co pozwalają wykryć?

Testy wątrobowe to cenne badanie, które pozwala nam sprawdzić aktualny stan zdrowia. Jakie możliwości dają nam próby wątrobowe ?

• Wykrycie chorób wątroby, takich jak zapalenie.
• Określanie stopnia zaawansowania wybranych chorób np. marskości wątroby.
• Monitorowanie postępu różnych schorzeń, takich jak alkoholowe zapalenie wątroby.
• Śledzenie możliwych skutków ubocznych leków.

Pamiętaj, że to tylko wybrane możliwości, do których można wykorzystać badanie prób wątrobowych. Testy te pozwalają na odkrycie wielu innych anomalii w pracy organizmu.

Przyczyny nieprawidłowych wyników prób wątrobowych

Nieprawidłowe wyniki badania prób wątrobowych nie biorą się znikąd. Najczęściej powodowane są przez określone czynniki. 

Przyczyny podwyższonych prób wątrobowych :

• nadmierne spożywanie alkoholu,
• nierozważne przyjmowanie leków,
• otyłość,
• wirusowe zapalenie wątroby typu A, B lub C,
• niewydolność serca,
• choroba stłuszczeniowa wątroby,
• celiakia,
• hemochromatoza (nadmiar żelaza),
• mononukleoza,
• nowotwór wątroby,
• sepsa,
• choroba Wilsona (powoduje ją nadmiar miedzi),
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

Jakie są wskazania do wykonania prób wątrobowych?

Najczęściej na badania prób wątrobowych skieruje Cię lekarz pierwszego kontaktu, który uzna, że z Twoim zdrowiem dzieje się coś złego. Jest jednak kilka objawów, które mogą świadczyć o problemach wątrobowych. Jeśli ich doświadczasz, warto wykonać próby wątrobowe.

Wskazania do badania prób wątrobowych :

• nudności,
• wymioty,
• bóle brzucha,
• żółtaczka,
• ciemny kolor moczu,
• jasny stolec,
• zmęczenie.

Grupy ryzyka

Poza objawami, które są wskazaniem do wykonania prób wątrobowych, należy też wyróżnić grupy ryzyka, czyli osoby szczególnie narażone na choroby wątroby.

Najważniejsze czynniki ryzyka chorób wątroby:

• rodzinna historia chorób wątroby,
• choroba alkoholowa,
• podejrzenie wirusowego zapalenia wątroby,
• przyjmowanie leków, które mogą powodować uszkodzenia wątroby.

Jak przygotować się do wykonania prób wątrobowych?

Wykonanie prób wątrobowych odbywa się na czczo. Najprawdopodobniej lekarz zaleci Ci, aby przed badaniem nic nie pić i nie jeść przez 8–12 godzin. Na kilka dni przed badaniem nie należy też spożywać pokarmów ciężkostrawnych i alkoholu .

Próby wątrobowe – jak wygląda badanie?

Badanie prób wątrobowych jest bardzo proste i obejmuje wyłącznie kilka kroków. Najczęściej trwa ono krócej niż 5 minut. Czego możesz się spodziewać ?

1. Oczyszczenia skóry (najczęściej na zgięciu ramienia).
2. Umieszczenia opaski uciskowej nad oczyszczonym miejscem.
3. Wkłucia igły w żyłę.
4. Pobrania krwi.
5. Zdjęcia opaski uciskowej.

Jeśli obawiasz się pobierania krwi – staraj się patrzeć w inną stronę i nie myśleć o samym badaniu. Ukłucie jest bardzo delikatne i nie wiąże się z dużym bólem, dlatego nie ma powodów do niepokoju.

Najczęściej jednak wkłucie pozostawi po sobie małego siniaka. Jeśli ślad ten wraz z bólem nie znikną w ciągu kilku dni – udaj się do lekarza .

Próby wątrobowe – wartości referencyjne

Każda z prób wątrobowych ma swój zakres wartości referencyjnych. Podwyższone wyniki mogą oznaczać problemy z narządem.

Normy prób wątrobowych :

• ALT: 4–36 IU/l
• AST: 5–30 IU/l
• ALP: 40–129 IU/l
• GGTP: 6–50 IU/l
• Bilirubina: 2–17 µmol/l

Jak obniżyć stężenie ALT i AST?

Aby obniżyć ALT i AST wprowadź odpowiednią dietą (bogatą w kwas foliowy), uprawiaj aktywność fizyczną i unikaj alkoholu. Przyjmuj też więcej kwasów omega-3, a także rozważ częstsze picie kawy. W niektórych przypadkach cenne okażą się również tabletki na wątrobę i suplementy z witaminą B9.

Jak utrzymać próby wątrobowe w normie?

Próby wątrobowe to profilaktyczne badanie, które powinniśmy wykonywać raz w roku. Dzięki temu możliwe jest szybkie wykrycie ewentualnych schorzeń. W prewencji podwyższonych prób wątrobowych istotna jest :

• zbilansowana dieta, 
• regularne posiłki, 
• aktywność fizyczna, 
• picie odpowiedniej ilości wody,
• unikanie alkoholu. 

Ranking suplementów na wątrobę

Wspiera pracę mózgu

Natu.Care Omega-3 ᵀᴳ Premium

5.0

• Zawartość omega-3: 750 mg (250 mg DHA + 500 mg EPA)
• Dodatkowe składniki aktywne: brak
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka dziennie
• Wystarczy na: 60 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Suplement diety zawiera omega-3ᵀᴳ, czyli kwasy omega-3 w formie trójglicerydów. Badania naukowe sugerują, że taka forma kwasów tłuszczowych jest nawet 2 razy lepiej przyswajana od estrów obecnych w wielu suplementach diety na rynku. Oznacza to, że masz pewność co do skuteczności ich działania i dostarczania sobie cennych kwasów omega.

Kwasy tłuszczowe omega-3 pochodzą z oleju z dzikich sardeli. To bogate źródło zdrowych tłuszczów, które są niezbędne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego i nerwowego, a także prawidłowej pracy wzroku, stawów, mięśni.

Badania naukowe sugerują również, że odpowiednie spożycie kwasów omega-3 chroni przed depresją i zaburzeniami lękowymi oraz wspiera leczenie tych dolegliwości. Ponadto omega-3 wpływają na nawilżenie i wygląd skóry oraz wspierają zdrowy sen.

Preparat zawiera łącznie 750 mg kwasów EPA+DHA, co jest trzykrotnie wyższą porcją, niż zalecane minimum 250 mg dla populacji Polski. Omega-3 TG Premium posiada badania wskazujące, że jego TOTOX wynosi 9, co jest bardzo dobrym wynikiem.

Suplementacja kwasów omega-3 jest zalecana każdemu, kto nie jada 1–2 porcji (ok. 300 g) tłustej ryby tygodniowo. Zwiększone zapotrzebowanie mają też dzieci w okresie wzrostu, seniorzy, osoby aktywne fizycznie, weganie i wegetarianie oraz pacjenci objęci leczeniem kardiologicznym i profilaktyką chorób serca.

Plusy i minusy

Plusy

• Olej rybi z dzikich sardeli to świetne źródło EPA i DHA.
• Kwasy omega-3 w formie trójglicerydów są dwukrotnie lepiej przyswajalne od estrów (obecne w wielu produktach na rynku).
• Skład wolny od barwników i wypełniaczy.
• Czystość składu została potwierdzona badaniami laboratoryjnymi.
• Opakowanie wystarcza aż na 2 miesiące.
• Miękkie kapsułki wygodne w połykaniu.

Minusy

• Brak.

Dodatkowe informacje

Otoczka kapsułki jest z żelatyny wołowej.

Opinia eksperta

Trójglicerydy kwasów tłuszczowych omega-3 zawarte w tym preparacie mają znacznie wyższą biodostępność niż często spotykane w suplementach diety estry etylowe omega-3. Olej z dzikich sardeli to świetne źródło omega-3.

Oczyszczenie organizmu

Sundose° Daily Cleanse°

5.0

• Składniki aktywne: sylimaryna, ekstrakt z mniszka lekarskiego, ekstrakt z bazylii azjatyckiej, chlorella, l-ornityna, siarka organiczna, fosfolipidy, cholina
• Forma: saszetki
• Opakowanie: 30 saszetek
• Porcja: 1 saszetka dziennie
• Wystarczy na: 30 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

W poręcznej saszetce Daily Cleanse° znajdziesz dwie kieszonki. Jedna zawiera proszek, a druga kapsułkę. Przyjmowanie ich pomoże Ci oczyścić organizm z toksyn i szkodliwych substancji, które niepotrzebnie obciążają Twój organizm.

Poczuj się lekko i zdrowo, dzięki formule skupionej na wsparciu wątroby, nerek i opóźnieniu procesów starzenia się całego organizmu. Daily Cleanse° to suplement wypełniony po brzegi naturalnymi składnikami aktywnymi.

Plusy i minusy

Plusy

• Bez konserwantów, barwników i GMO.
• Odpowiedni dla osób z nietolerancją laktozy i glutenu.
• Kompleksowe wsparcie zdrowia i urody.
• Możliwość personalizacji formuły.

Minusy

• Długa lista składników aktywnych może zwiększać ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych.

Dodatkowe informacje

Suplement nie ma w składzie (ani w otoczce kapsułki) produktów pochodzenia zwierzęcego, jednak mogą się w nim znajdować śladowe ilości kolagenu rybiego i laktoferyny z mleka.

Opinia użytkownika

Już po tygodniu stosowania Sundose czuję różnicę w samopoczuciu i mam więcej energii.

Dla wegan

Purella Kurkuma Trawienie

4.8

• Zawartość kurkumy: 400 mg ekstraktu z ostryżu długiego
• Dodatkowe składniki aktywne: piperyna
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka dziennie
• Wystarczy na: 60 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Połączenie kurkumy i ekstraktu z pieprzu czarnego, czyli piperyny w formie łatwych do połknięcia, wegańskich kapsułek. Produkt skutecznie wspiera pracę wątroby i trawienie tłuszczów, dzięki czemu zmniejsza nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Plusy i minusy

Plusy

• Prosty skład.
• Łatwa suplementacja.
• Odpowiedni dla wegan i wegetarian.
• Dodatek piperyny gwarantuje lepsze wchłanianie preparatu.
• Brak zbędnych wypełniaczy i barwników.

Minusy

• Producent nie podaje zawartości kurkuminy w składzie.

Dodatkowe informacje

Oprócz wsparcia pracy wątroby, kurkuma korzystnie wpływa również na kondycję Twojej skóry.

Dobry dla wątroby

Aura Herbals Moja Wątroba

4.9

• Składniki aktywne: ekstrakt z karczocha, esktrakt z ostropestu, ekstrakt z kurkumy DER 4:1
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka dziennie
• Wystarczy na: 60 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Aura Herbals Moja Wątroba to suplement diety, który składa się z synergicznej kombinacji ekstraktów i substancji wspierających zdrowie wątroby. Działa jako tarcza ochronna, dzięki swoim właściwościom oczyszczającym, przeciwutleniającym i przeciwdziałającym stanom zapalnym. Wzmacniając błony komórkowe, produkt ułatwia regenerację uszkodzonych tkanek wątroby, maksymalizując jej wydajność.

Suplement korzysta z synergii składników, takich jak kurkuma i karczoch, które wspólnie działają na wsparcie funkcji wątroby, takich jak detoksykacja, neutralizacja wolnych rodników, oraz wspieranie zdrowej syntezy i transportu tłuszczów.

Aura Herbals Moja Wątroba rekomendowany jest dla osób, które narażone są na codzienne wystawienie na stres, toksyny środowiskowe czy spożywcze, jak również dla dążących do poprawy ogólnego zdrowia wątroby.

Plusy i minusy

Plusy:

• Dobre dawki składników aktywnych. 
• Czysty skład.
• Suplement jest odpowiedni dla wegan.
• Naturalny skład.

Minusy:

• Brak.

Dodatkowe informacje

Suplement nie zawiera cukru, laktozy i soi.

Najlepszy na wątrobę

Pharmovit Kurkumina + Piperyna

4.9

• Zawartość kurkuminy: 237,50 mg
• Dodatkowe składniki aktywne: mikronizowane wytłoki jabłkowe, ekstrakt z owoców pieprzu czarnego (w tym piperyna)
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka dziennie
• Wystarczy na: 90 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Kurkumina + Piperyna Pharmovit to suplement diety wspierający zdrowie wątroby, trawienie tłuszczów, stawy oraz układ odpornościowy. Ekstrakt z ostryżu długiego dostarcza aż 237,50 mg kurkuminy, natomiast ekstrakt z owoców pieprzu czarnego zawiera 9,50 mg piperyny. 

Suplement nie ma w składzie wypełniaczy ani barwników.

Plusy i minusy

Plusy

• Dobre dawki składników aktywnych.
• Brak zbędnych wypełniaczy i barwników.
• Wydajne opakowanie.
• Składniki aktywne mają standaryzację

Minusy:

• Brak.

Dodatkowe informacje

Produkt nie zawiera laktozy, soi i glutenu.

Detoksykacja

OstroVit Berberyna

5.0

• Składniki aktywne: berberyna
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka dziennie
• Wystarczy na: 90 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Berberyna wspiera gospodarkę cukrowo-insulinową, układ sercowo-naczyniowy oraz pracę wątroby. Może wspierać utratę wagi, chronić wątrobę i pozytywnie wpływać na mikrobiom jelitowy.

Plusy i minusy

Plusy

• Producent podał standaryzację, dzięki czemu wiesz jakiej jakości jest wyciąg i jaka jest zawartość berberyny w porcji.
• HCl (siarczan) berberyny to dobrze przyswajalna forma.
• Ekstrakt z korzenia to bardzo dobre źródło berberyny (lepsze niż np. sproszkowany korzeń).
• Produkt nie zawiera substancji wypełniających, przeciwzbrylających, barwników.

Minusy

• Zawartość berberyny mogłaby być wyższa, ponieważ w badaniach naukowych jej skuteczność potwierdzały wyższe porcje dzienne.

Dodatkowe informacje

Produkt dla wegan.

Wyciągi roślinne

Solgar Kurkuma i wiśnia Kompleks

4.6

• Zawartość kurkuminy: 360 mg wyciągu z korzenia kurkumy
• Dodatkowe składniki aktywne: wyciąg z owoców wiśni pospolitej, wyciąg z kłącza imbiru, kwercetyna, sproszkowane nieprzetworzone owoce pieprzu kajeńskiego, ekstrakt z owoców pieprzu czarnego BioPerine®
• Forma: kapsułki
• Porcja: 2 kapsułki dziennie
• Wystarczy na: 30 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Formuła oparta na wyciągach roślinnych oraz substancjach będących silnymi antyoksydantami. Wspomaga organizm w walce ze stanami zapalnymi oraz przyśpieszoną degeneracją i obumieraniem komórek.

Składniki preparatu wykazują korzystne działanie na zdrowie i wygląd skóry oraz poprawiają funkcjonowanie wątroby, a także poprawiają odporność.

Plusy i minusy

Plusy

• Bez barwników i sztucznych substancji wypełniających.
• Odpowiedni dla wegan.
• Piperyna dla poprawy wchłaniania substancji aktywnych.

Minusy:

• Producent nie podaje zawartości kurkuminy w produkcie.

Dodatkowe informacje

Produkt nie zawiera soli oraz skrobi.

Standaryzowane ekstrakty

YANGO, Berberyna Premium™

4.7

• Składniki aktywne: berberyna 588 mg
• Forma: kapsułki
• Porcja:  3 kapsułki dziennie
• Wystarczy na: 30 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Suplement diety z berberyną, która pozytywnie wpływa na gospodarkę cukrowo-insulinową i obniża ryzyko wystąpienia chorób serca. Może wspomagać proces utraty wagi.

Plusy i minusy

Plusy

• Standaryzacja ekstraktów świadczy o wiarygodności producenta i dobrej jakości surowca.
• Kapsułki z celulozy roślinnej są delikatne dla żołądka, przyjazne wegetarianom i weganom.

Minusy

• Porcja dzienna sylimaryny nie jest wysoka, ale powinna wspomagać przyswajanie berberyny.
• Musisz pamiętać, aby regularnie przyjmować 3 kapsułki dziennie, najlepiej w równych odstępach.

Dodatkowe informacje

Dla zwiększenia biodostępności najlepiej przyjmować berberynę po posiłku.

3 cenne składniki

OstroVit Kurkumina + Czarny Pieprz + Imbir

4.7

• Zawartość kurkuminy: 300 mg, w tym 285 mg kurkuminoidów
• Inne składniki aktywne: piperyna, imbir
• Forma: kapsułki
• Porcja: 1 kapsułka
• Wystarczy na: 90 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Preparat ze standaryzowanymi ekstraktami z roślinnymi składnikami, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie organizmu. Kurkumina polepsza trawienie, działa przeciwutleniająco i wspomaga zdrowie stawów. Imbir pomaga w redukcji stanów zapalnych, działa przeciwbólowo i jest bogate w przeciwutleniacze. Piperyna zwiększa biodostępność niektórych substancji spożywczych, działa przeciwzapalnie i zwiększa termogenezę w organizmie.

Plusy i minusy

Plusy:

• Standaryzacja ekstraktów, dzięki czemu wiesz co i jakiej ilości realnie spożywasz.
• Preparat jest przebadany w niezależnym akredytowanym laboratorium.
• Nie zawiera zbędnych dodatków.

Minusy:

• Porcja dzienna kurkuminy nie jest zbyt wysoka.

Dodatkowe informacje

Nie stosować przy niedrożności dróg żółciowych – kurkumina wzmaga wydzielanie żółci.

65x wyższa biodostępność

Dr. Jacob's NeuraCur

4.8

• Zawartość kurkuminy: 400 mg
• Forma: kapsułki
• Porcja: 2 kapsułki dziennie
• Wystarczy na: 60 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Suplement diety zawierający składniki przeznaczone dla osób, które chcą zadbać o swój mózg, układ nerwowy i sprawność umysłową.

Plusy i minusy

Plusy:

• Przyzwoita porcja dzienna kurkumy.
• Formuła Longvida® sprawia, że kurkumina  z łatwością przedostaje się do krwiobiegu i przenika barierę krew-mózg.
• Produkt odpowiedni dla wegan.

Minusy:

• Producent mógł podać, z jakiej części rośliny pozyskiwany jest wyciąg oraz konkretną standaryzację na zawartość kurkuminoidów.

Dodatkowe informacje

Nie stosować przy niedrożności dróg żółciowych – kurkumina wzmaga wydzielanie żółci.

Próby wątrobowe w ciąży

Nieprawidłowe wyniki badań prób wątrobowych w ciąży mogą zwiastować problemy zdrowotne zarówno, kobiety, jak i płodu. Najczęściej podwyższone stężenia świadczą o stanie przedrzucawkowym. Przyszła mama, która ma nieprawidłowe próby wątrobowe, musi zgłosić się do lekarza .

Podwyższone próby wątrobowe u dziecka – co robić?

Podwyższone próby wątrobowe u dziecka to sygnał ostrzegawczy mówiący, że z narządem malucha dzieje się coś niedobrego. Najczęściej po takich wynikach lekarz zaleci kolejne badania. Jakie symptomy wskazują na konieczność zbadania prób wątrobowych u dziecka?

Objawy mogące towarzyszyć nieprawidłowym wynikom prób wątrobowych u dziecka :

• wzdęty brzuch,
• wymioty,
• biegunka,
• czarne lub krwawe stolce,
• obrzęk rąk i nóg,
• żółtaczka,
• bóle stawów,
• gorączka,
• wysypka.

Zobacz też:

• Badania na tarczycę [jakie wykonywać + normy + wyniki]
• Badanie kortyzolu [normy i wskazania + gdzie wykonać]

Podsumowanie