- Strona Główna
- Kwasy omega
Kwasy tłuszczowe omega (jakie są, w czym są i na co pomagają)
Dowiedz się, dlaczego prozdrowotne kwasy omega powinny gościć na Twoim talerzu codziennie.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Kwasy omega to taka rodzina królewska w świecie kwasów tłuszczowych. Zamknięte w złotych kapsułkach, podziwiane, pożądane, ale nie do końca rozumiane. Z zewnątrz nie widzimy ich relacji i konfliktów jak z „The Crown”.
Nie zdajesz sobie sprawy z dramaturgii, jaka dzieje się w Twoim krwiobiegu nawet w tej chwili. Zacięta walka na tłustym ringu o miejsce w Twoim organizmie i siłowanie się źródeł roślinnych z rybimi. Jedyny sposób na uspokojenie sytuacji to… zamiana „Gry o Tron” w „Domek na prerii”.
Dowiedz się, co zrobić, by wyciągnąć z nich najwięcej dla zdrowia i powstrzymać przed wzajemną masakrą.
Szykuj popcorn (na oliwie – zaraz zrozumiesz dlaczego) i zobacz, co się dzieje za kulisami –
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie kwasy omega istnieją i co robią
- Co Ci dają kwasy omega
- Jak wyciągnąć jak najwięcej z relacji omega-3 do omega-6
- Jak jeść, by dostarczyć odpowiednich kwasów w idealnej proporcji
- Dlaczego suplementy omega 3-6-9 to zły pomysł
Zobacz też:
- Kwasy omega-3
- Kwasy omega-6
- Kwasy omega-9
- Kwasy omega 3-6-9
- Niedobór kwasów omega-3
- Omega-3 lek, nie suplement
- Kwas EPA
- Kwas DHA
- Kwas ALA
- Tran
Kwasy omega – rodzaje i podział
Czym są kwasy omega?
Kwasy omega należą do grona kwasów tłuszczowych , których wyróżniamy trzy rodzaje: nasycone, nienasycone, trans.
Kwasy tłuszczowe są potrzebne do wytwarzania energii, budowania błon komórkowych, produkcji hormonów i neuroprzekaźników. Są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i odpornościowego. Najważniejsze dla naszego organizmu są kwasy nienasycone – do których należą kwasy omega 3, 6, 7 i 9 .
Ważne
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA (z ang. polyunsaturated fatty acids) i jednonienasycone kwasy tłuszczowe MUFA (z ang. monounsaturated fatty acids) to niezbędne „dobre tłuszcze”, które są odpowiedzialne za wiele ważnych procesów w naszym ciele, takich jak rozwój mózgu, ochrona przed chorobami serca czy poprawa kondycji skóry i włosów.
Istnieje także inny sposób zapisu tych kwasów, gdzie zamiast omega występuje litera n. Tak więc np. kwas omega-3 to n-3, omega-6 to n-6.
Opis produktu
Suplement diety zawiera omega-3ᵀᴳ, czyli kwasy omega-3 w formie trójglicerydów. Badania naukowe sugerują, że taka forma kwasów tłuszczowych jest nawet 2 razy lepiej przyswajana od estrów obecnych w wielu suplementach diety na rynku. Oznacza to, że masz pewność co do skuteczności ich działania i dostarczania sobie cennych kwasów omega.
Kwasy tłuszczowe omega-3 pochodzą z oleju z dzikich sardeli. To bogate źródło zdrowych tłuszczów, które są niezbędne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego i nerwowego, a także prawidłowej pracy wzroku, stawów, mięśni.
Badania naukowe sugerują również, że odpowiednie spożycie kwasów omega-3 chroni przed depresją i zaburzeniami lękowymi oraz wspiera leczenie tych dolegliwości. Ponadto omega-3 wpływają na nawilżenie i wygląd skóry oraz wspierają zdrowy sen.
Preparat zawiera łącznie 750 mg kwasów EPA+DHA, co jest trzykrotnie wyższą porcją, niż zalecane minimum 250 mg dla populacji Polski. Omega-3 TG Premium posiada badania wskazujące, że jego TOTOX wynosi 9, co jest bardzo dobrym wynikiem.
Suplementacja kwasów omega-3 jest zalecana każdemu, kto nie jada 1–2 porcji (ok. 300 g) tłustej ryby tygodniowo. Zwiększone zapotrzebowanie mają też dzieci w okresie wzrostu, seniorzy, osoby aktywne fizycznie, weganie i wegetarianie oraz pacjenci objęci leczeniem kardiologicznym i profilaktyką chorób serca.
Plusy i minusy
Plusy
- Olej rybi z dzikich sardeli to świetne źródło EPA i DHA.
- Kwasy omega-3 w formie trójglicerydów są dwukrotnie lepiej przyswajalne od estrów (obecne w wielu produktach na rynku).
- Skład wolny od barwników i wypełniaczy.
- Czystość składu została potwierdzona badaniami laboratoryjnymi.
- Opakowanie wystarcza aż na 2 miesiące.
- Miękkie kapsułki wygodne w połykaniu.
Minusy
- Brak.
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki jest z żelatyny wołowej.
Opinia eksperta
Opis produktu
Suplement diety zawiera wysokiej jakości kwasy tłuszczowe omega-3 z oleju z sardeli. To naturalnie bogate źródło zdrowych tłuszczów, które są niezbędne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego i nerwowego, a także prawidłowej pracy wzroku, stawów, mięśni.
Badania naukowe sugerują również, że odpowiednie spożycie kwasów omega-3 chroni przed depresją i zaburzeniami lękowymi oraz wspiera leczenie tych dolegliwości. Ponadto omega-3 wpływają na nawilżenie i wygląd skóry oraz wspierają zdrowy sen.
Suplement diety zawiera 550 mg EPA+DHA w porcji dziennej. To ponad dwukrotność oficjalnych zaleceń dla populacji Polski, które sugerują spożycie minimum 250 mg dziennie.
Suplementacja kwasów omega-3 jest wskazana, jeśli nie spożywasz 1–2 porcji (ok. 300 g) tłustej ryby tygodniowo. Zwiększone zapotrzebowanie mają też osoby aktywne fizycznie, weganie i wegetarianie, seniorzy, dzieci w okresie wzrostu oraz pacjenci objęci leczeniem kardiologicznym i profilaktyką chorób serca.
Plusy i minusy
Plusy
- Olej rybi z sardeli to świetne źródło EPA i DHA.
- Skład wolny od barwników i wypełniaczy.
- Opakowanie wystarcza aż na 2 miesiące.
- Miękkie kapsułki wygodne w połykaniu.
- Czystość składu została potwierdzona badaniami laboratoryjnymi.
Minusy
- Brak.
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki jest z żelatyny wołowej.
Opinia eksperta
Omegamed Optima Forte
- Zawartość omega-3 w porcji dziennnej: 600 mg (600 mg DHA)
- Dodatkowe składniki aktywne: kwas foliowy, jod, witamina D
- Forma: kapsułki
- Porcja: 2 kapsułki dziennie
- Wystarczy na: 30 dni
Opis produktu
Suplement diety Omegamed Optima Forte to preparat skierowany do kobiet w II i III trymestrze ciąży oraz matek karmiących. Zawiera kwasy tłuszczowe omega-3, w szczególności DHA, który odgrywa kluczową rolę w rozwoju mózgu i oczu dziecka. DHA jest dostarczany w ilości 480 mg na kapsułkę, co stanowi optymalną porcję dla kobiet w okresie ciąży i karmienia. Dodatkowo preparat wspiera zdrowie układu sercowo-naczyniowego oraz odporność.
Omega-3 pochodzą z oleju z alg, co czyni preparat odpowiednim wyborem dla osób, które preferują roślinne źródła tych niezbędnych kwasów tłuszczowych. Suplementacja DHA jest szczególnie istotna w okresie ciąży i karmienia piersią, gdyż wspomaga prawidłowy rozwój dziecka, a także korzystnie wpływa na zdrowie matki.
Omegamed Optima Forte jest zalecany kobietom, które nie spożywają odpowiedniej ilości tłustych ryb morskich, będących naturalnym źródłem DHA.
Plusy i minusy
Plusy
- Zawiera wysoką dawkę DHA wspierającą rozwój mózgu i wzroku dziecka.
- Olej z alg jako roślinne źródło omega-3, idealne dla osób unikających ryb.
- Bez dodatku sztucznych barwników i konserwantów.
- Kapsułki łatwe do połknięcia, odpowiednie do codziennej suplementacji.
Minusy
- Nie zawiera kwasów EPA
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki składa się z żelatyny
Opis produktu
Nordic Naturals Ultimate Omega to suplement diety o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych omega-3, dostarczający 1280 mg EPA i DHA w dwóch kapsułkach. Kwasy te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, wspierając zdrowie serca, mózgu, oczu oraz układu odpornościowego. Produkt szczególnie polecany jest osobom, które chcą wspomóc swoją codzienną dietę o wysokiej jakości źródło kwasów omega-3.
Kwasy omega-3 pochodzą z oleju z ryb (sardele i sardynki), a dzięki specjalnemu procesowi oczyszczania produkt jest wolny od metali ciężkich oraz zanieczyszczeń. Kapsułki zawierają kwasy omega-3 w naturalnej formie trójglicerydów (TG), co zapewnia ich lepszą przyswajalność w organizmie.
Ultimate Omega jest szczególnie korzystny dla osób, które nie spożywają wystarczającej ilości tłustych ryb, a także dla tych, którzy mają zwiększone zapotrzebowanie na kwasy omega-3, np. osoby aktywne fizycznie, seniorzy, czy osoby dbające o zdrowie serca.
Plusy i minusy
Plusy
- Wysoka dawka kwasów omega-3.
- Olej z ryb w formie trójglicerydów (TG), co poprawia przyswajalność.
- Kapsułki wolne od metali ciężkich i zanieczyszczeń.
Minusy
- Zalecane dwie kapsułki dziennie, co może być mniej wygodne dla niektórych osób.
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki składa się z żelatyny
Health Labs Omega 60 kapsułek
- Zawartość kwasów omega-3: 750 mg (DHA 500 mg + EPA 250 mg)
- Dodatkowe składniki aktywne: ekstrakt z rozmarynu
- Forma: kapsułki
- Porcja: 1 kapsułka dziennie
- Wystarczy na: 60 dni
Opis produktu
Każda kapsułka zawiera olej pozyskany z sardeli, w którym 500 mg stanowi kwas eikozapentaenowy (EPA), a 250 mg to kwas dokozaheksaenowy (DHA). Formuła charakteryzuje się tzw. prostym składem (ang. Clean label), co oznacza, że do jej produkcji nie zastosowano dodatków do żywności takich, jak barwniki, substancje wypełniające i konserwanty. Dodatek naturalnego ekstraktu z cytrusów sprawia, że po zastosowaniu kapsułka nie pozostawia wyraźnie wyczuwalnego posmaku ryby.
Plusy i minusy
Plusy
- Kapsułka żelowa typu "odor less"
- Skład wolny od barwników i wypełniaczy
- Opakowanie wystarcza aż na 2 miesiące
Minusy
- Brak.
Dodatkowe informacje
Produkt wolny od glutenu i laktozy. Otoczka kapsułki jest z żelatyny rybiej.
Opinia użytkownika
"Stosuje od roku. Suplement znacznie obniżył mi dość mocno podwyższony cholesterol całkowity. Różnica między Hdl i Ldl nieznaczna."
Olimp Gold Omega 3, 1000 mg, 60 kapsułek
- Zawartość kwasów omega-3: 650 mg (DHA 220 mg + EPA 330 mg + inne kwasy omega 100 mg)
- Dodatkowe składniki aktywne: brak
- Forma: kapsułki
- Porcja: 2 kapsułki dziennie
- Wystarczy na: 30 dni
Opis produktu
Suplement diety zawierający w składzie wysokogatunkowy i skoncentrowany olej z ryb zimnowodnych. Produkt charakteryzuje wysoka koncentracja oleju rybiego, bo wynosząca 65% zawartości cennych kwasów tłuszczowych omega-3.
Plusy i minusy
Plusy
- Skład wolny od barwników i wypełniaczy
Minusy
- Brak.
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki jest z żelatyny wołowej.
Opinia użytkownika
"Suplementuję ten produkt od paru miesięcy, wyraźna poprawa w subiektywnym samopoczuciu. Gorąco polecam, mam nadzieję,że producent nie będzie nic zmieniał w tym produkcie ,bo jak mówi przysłowie lepsze wrogiem dobrego"
EstroVita Skin, estry kwasów Omega 3-6-9
- Zawartość omega-3 w porcji dziennnej: 2200 mg
- Dodatkowe składniki aktywne: witamina D, witamina A, witamina E, koenzym Q10
- Forma: płyn
- Porcja: 5 ml dziennie
- Wystarczy na: 50 dni
Opis produktu
Preparat bazuje na roślinnych źródłach kwasów tłuszczowych, takich jak olej z wiesiołka, olej lniany, olej z pestek czarnej porzeczki oraz olej słonecznikowy, co czyni go idealnym rozwiązaniem dla wegan i wegetarian. Dodatkowo suplement wzbogacony jest o witaminy, które działają przeciwutleniająco, pomagając chronić komórki przed stresem oksydacyjnym oraz wspierając młodzieńczy wygląd skóry.
Plusy i minusy
Plusy
- Odpowiedni dla wegan i wegetarian.
- Dodatkowe składniki, wspierające zdrowie skóry.
- Dołączona miarka ułatwia dawkowanie.
Minusy
- Brak dokładnych informacji na temat zawartości kwasów DHA i EPA.
Solgar Omega 3-6-9
- Zawartość kwasów omega:
- kwasy tłuszczowe omega-3
- kwas alfa-linolenowy (ALA) – 585 mg
- kwas eikozapentaenowy (EPA) – 344 mg
- kwas dokozaheksaenowy (DHA) – 221 mg
- kwasy tłuszczowe omega-6
- kwas linolowy (LA) – 598 mg
- kwas gamma-linolenowy (GLA) – 274 mg
- kwasy tłuszczowe omega-9
- kwas oleinowy – 325 mg
- kwasy tłuszczowe omega-3
- Źródło kwasów omega: olej rybi z sardeli, makreli, sardynek, olej z siemienia lnianego, olej z ogórecznika
- Forma: kapsułki
- Opakowanie: 60 kapsułek
- Porcja dzienna: 3 kapsułki dziennie
- Starczy na: 20 dni
Opis produktu
Połączenie kwasów omega 3-6-9 pozyskanych z ryb i roślin. Suplement diety uzupełnia niezbędne kwasy tłuszczowe omega, które są potrzebne do prawidłowej pracy wielu układów i narządów w organizmie.
Plusy i minusy
Plusy:
- Wystarczające dawki kwasów omega, aby uzupełnić je w diecie.
- Prosty skład bez sztucznych substancji przedłużających trwałość, aromatów, barwników substancji słodzących.
- Ciemne opakowanie chroni zawartość kapsułki przed działaniem promieni słonecznych.
Minusy:
- Należy spożywać 3 kapsułki dziennie, co nie każdemu odpowiada.
- Stosunek cena–wydajność jest niski.
Dodatkowe informacje
Solgar = jakość. Producent tym razem chwali się specjalnym procesem oczyszczania oleju rybnego z metali ciężkich (w tym rtęci) i innych zanieczyszczeń z wykorzystaniem destylacji cząsteczkowej. Świadczy to o wysokiej jakości suplementu diety.
Nutridrink Protein Omega 3
- Zawartość omega-3: 1465 mg (585 mg DHA i 880 mg EPA)
- Dodatkowe składniki aktywne: witamina D, witamina A, witamina E, witamina K, niacyna, ryboflawina, tiamina, kwas pantotenowy, witamina B6, kwas foliowy, witamina B12, biotyna, witamina C
- Forma: płyn
- Porcja: 1-2 butelki dziennie
- Wystarczy na: 2-4 dni
Opis produktu
Nutridrink Protein Omega 3 to specjalistyczny preparat odżywczy, stworzony dla osób wymagających zwiększonego wsparcia żywieniowego, np. w okresie rekonwalescencji, osłabienia lub niedożywienia. Produkt wyróżnia się wysoką zawartością białka oraz jest bogaty w niezbędne witaminy i minerały, zapewniając kompleksowe wsparcie.
Plusy i minusy
Plusy
- Bogaty w witaminy i minerały, zapewniając wsparcie dla ogólnego zdrowia organizmu.
- Naturalny skład.
- Wysoka zawartość białka.
Minusy
- Opakowanie wystarcza na krótko.
- Trzeba stosować pod nadzorem lekarza.
Dodatkowe informacje
Należy pić powoli, 1 butelkę przez około 30 minut. Stosować pod nadzorem lekarza.
KFD Omega 3+
- Zawartość omega-3 w porcji dziennnej: 1000 mg (w tym 220 mg DHA i 330 mg EPA)
- Dodatkowe składniki aktywne: witamina E
- Forma: kapsułki
- Porcja: 1 kapsułka dziennie
- Wystarczy na: 90 dni
Opis produktu
KFD Omega 3+ to suplement diety w postaci kapsułek uzupełniający codzienną dietę w kwasy tłuszczowe omega-3 z oleju rybiego. Kwasy DHA i EPA wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pomagają utrzymać odpowiedni poziom cholesterolu, a także wpływają na zdrowie skóry i stawów. Witamina E działa antyoksydacyjnie.
Plusy i minusy
Plusy
- Wydajne opakowanie.
- Niska cena.
- Kapsułki wolne od metali ciężkich i zanieczyszczeń.
Minusy
- Brak informacji o formie kwasów tłuszczowych (estry/trójglicerydy).
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki składa się z żelatyny wołowej
Kwasy omega-3
W pigułce
Omega-3 to ważne kwasy DHA, EPA i ALA, które wspierają układ nerwowy, chronią serce, stawy i oczy oraz dbają o zdrowie psychiczne. Najwięcej omega-3 znajdziesz w tłustych rybach, oleju lnianym, nasionach chia. Niedobór może prowadzić do problemów z odpornością, brakiem energii, stawami, a nawet z obniżonym samopoczuciem.
Kwasy omega-3 to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które musisz pozyskiwać z diety (nie tylko pełnej ryb) lub suplementacji .
Najważniejsze kwasy tłuszczowe omega-3 to :
- kwas eikozapentaenowy (EPA): wytwarza eikozanoify, które pomagają zmniejszyć stan zapalny w organizmie,
- kwas dokozaheksaenowy (DHA): kluczowy dla rozwoju i funkcjonowania mózgu,
- kwas alfa-linolenowy (ALA): bierze udział w wytwarzaniu EPA oraz DHA, wspomaga serce i układ nerwowy.
Właściwości kwasów omega-3
Kwasy omega-3 dbają o:
- mózg i układ nerwowy,
- serce i układ krążenia,
- mięśnie, stawy i kości,
- wzrok,
- zdrowie psychiczne,
- kondycję skóry, włosów i paznokci,
- sen i regenerację.
Potrzebujesz szczegółów?
Kwasy omega-3: wpływają na procesy myślowe, koncentrację, pamięć, neuroprzekaźnictwo i rozwój mózgu, zmniejszają ciśnienie tętnicze, redukują ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, autoimmunologicznych i stanów zapalnych.
Wspierają też zdrowie układu kostnego i regenerację mięśni, dbają o Twój wzrok i chronią przed chorobami oczu, redukują szansę wystąpienia nowotworów, wspierają sen, zapobiegają chorobom psychicznym. Wspomagają też urodę – poprawiają wygląd oraz kondycję skóry i włosów.
To także cenny składnik diety sportowca, gdyż kwasy omega-3 korzystnie wpływają na performance i renegerację.
„Według niektórych naukowców, kwasy omega-3 mogą pozytywnie wpływać na przebieg ADHD u dzieci poprzez poprawę ich koncentracji, jednak potrzebne są dalsze badania w tym temacie”, dodaje lekarz.
Źródła omega-3
Najwięcej kwasów tłuszczowych omega-3 mają tłuste ryby morskie (7–15% zawartości tłuszczu) takie jak: makrela, sardynki, łosoś, śledź, pstrąg tęczowy. Kwasy omega-3 z ryb są lepiej przyswajalne przez organizm, niż roślinne źródła cennych kwasów .
W teorii najwięcej omega-3 jest w oleju lnianym. W praktyce to trochę zmyłka – olej lniany to doskonałe źródło kwasu ALA, a nie DHA + EPA, omega-3 z oleju lnianego nie są tak dobrze wchłaniane do krwiobiegu jak te z ryb, a poza tym wypicie 100 g czystego oleju to wątpliwa przyjemność...
W grę wchodzi jeszcze proporcja omega-3 do omega-6, która jest piekielnie ważna. Niestety, w wypadku produktów roślinnych wypada słabo.
Zapamiętaj: proporcja omega-3 do omega-6 jest kluczowa dla zdrowia. W dalszej części artykułu wyjaśniam, o co chodzi.
Produkty spożywcze najbogatsze w omega-3 to :
Produkt |
Zawartość kwasów omega-3 w 100 g* |
Olej lniany |
5300–6000 mg |
Nasiona chia (szałwia hiszpańska) |
5000–6000 mg |
Makrela |
3000–4000 mg |
Orzech włoski |
2500–3000 mg |
Sardynki |
2200–2500 mg |
Olej z wątroby dorsza (tran) |
2400 mg |
Łosoś |
2100 mg |
Śledź |
2000–3000 mg |
Pstrąg łososiowy |
1200–1400 mg |
Tuńczyk |
1000–1500 mg |
Krewetka |
300–500 mg |
*Zawartość kwasów omega-3 w produktach spożywczych może się różnić w zależności od wielu czynników, np. sposobu hodowli czy obróbki termicznej.
Niedobór omega-3 – objawy
Najczęstszą przyczyną niedoboru kwasów omega-3 jest niewłaściwa dieta. W skrócie: za mało ryb i produktów pochodnych. Niedobór tych cennych tłuszczów odczujesz i dosłownie zobaczysz na własnej skórze. Co powinno wzbudzić Twój niepokój?
Najczęstsze objawy niedoboru kwasów omega-3 to:
- ból i sztywność stawów,
- suchość oczu,
- suchość skóry,
- podrażnienia,
- trądzik,
- wypadanie włosów,
- obniżenie nastroju i niepokój.
Nadmiar omega-3 – objawy
Tłuszcze omega-3 możesz przedawkować. Nadmiar tych kwasów może Ci zaszkodzić i doprowadzić do „rozrzedzenia” krwi, krwawień przy urazach, a nawet do wzrostu stężenia LDL (tzw. złego cholesterolu) we krwi .
Objawy nadmiaru kwasów omega-3:
- zmniejszenie krzepliwości krwi,
- krwawienie z nosa,
- biegunka, wzdęcia, odbijanie, nudności,
- refluks,
- podwyższenie stężenia cukru we krwi,
- obniżenie ciśnienia tętniczego,
- nasilenie bezsenności lub lęków.
Kwasy omega-3 w diecie wege
Weganie i wegetarianie są narażeni na niedobór składników odżywczych, np. witamin z grupy B, (szczególnie witaminy B12), żelaza i kwasów omega ze względu na rezygnację ze spożycia ryb, mięsa i jajek . Jednak nic straconego – cenne kwasy omega znajdziesz w wielu smacznych produktach roślinnych i wegańskich suplementach diety wytwarzanych z alg morskich.
Zobacz też:
Kwasy omega-6
W pigułce
Kwasy omega-6 to LA, GLA i AA, a ich właściwe stężenie wspiera metabolizm, chroni serce, układ nerwowy i skórę. Najwięcej omega-6 zawierają oleje: sojowy, słonecznikowy i kukurydziany. Ważne jest utrzymanie odpowiedniego stosunku między kwasami omega-3 i omega-6 w diecie – jego zaburzenie może prowadzić do stanów zapalnych w organizmie.
Kwasy omega-6 to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które musisz dostarczyć organizmowi dietą. Najważniejsze kwasy omega-6 to :
- kwas linolowy (LA),
- kwas gamma-linolenowy (GLA),
- arachidonowy (AA).
Choć w badaniach naukowych niektóre kwasy tłuszczowe omega-6 (np. GLA i LA) wykazują prozdrowotne korzyści w leczeniu objawów chorób przewlekłych, to kwasy te są ogólnie czarnymi owcami w rodzinie zdrowych tłuszczów. Nadmiar kwasu AA w stosunku do kwasów omega-3 może działać prozapalnie i sprzyjać rozwojowi niektórych chorób .
GLA może pomóc w zmniejszaniu objawów stanów zapalnych organizmu, a CLA może wspomagać redukcję masy tłuszczowej. I aby nie zostawić kwasu AA z łatką „prozapalnego” – jego odpowiednie stężenie wspiera wzrost i regenerację komórek organizmu oraz pozytywnie wpływa na rozwój mózgu płodu od 3. trymestru ciąży .
To ważne
Omega-6 występują częściej i obficiej w zwykłej diecie więc zwykle nie wymagają suplementacji, ani nawet monitorowania. Najprawdopodobniej jesz zbyt mało omega-3 i to na nich warto się skupić.
Właściwości kwasów omega-6
Kwasy omega-6 dbają o:
- serce i układ krążenia,
- mózg i układ nerwowy,
- metabolizm,
- kontrolę stanów zapalnych,
- skórę.
Potrzebujesz szczegółów?
Kwasy omega-6 zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób serca, są niezbędne dla rozwoju mózgu i funkcjonowania układu nerwowego już w życiu prenatalnym. Uczestniczą też w procesie przetwarzania i magazynowania tłuszczów i w metabolizmie węglowodanów – regulują stężenie cukru we krwi, kontrolują wchłanianie glukozy do krwiobiegu i pomagają w ochronie organizmu przed chorobami przewlekłymi.
Do tego biorą udział w regulacji stanów zapalnych, pomagają utrzymać dobrą kondycję, wygląd i nawilżenie skóry.
Źródła omega-6
Kwasy tłuszczowe omega-6 występują w wielu niezdrowych przetworzonych produktach na bazie olejów roślinnych – na przykład w fast-foodach albo chipsach. Z kolei omega-6 ze zdrowych źródeł, są cenne i odżywcze.
Produkt |
Zawartość kwasów omega-6 w 100 g* |
Olej z krokosza barwierskiego |
74,500 mg |
Olej sojowy |
50 960 mg |
Olej pestek dyni |
50,000 mg |
Olej kukurydziany |
49 300 mg |
Olej słonecznikowy |
39 230 mg |
Migdały |
12 070 mg |
Nerkowce |
7840 mg |
Orzechy laskowe |
7290 mg |
Orzechy włoskie |
7790 mg |
Pestki dyni |
6740 mg |
Awokado |
3940 mg |
*Zawartość kwasów omega-6 w produktach spożywczych może się różnić w zależności od wielu czynników, np. sposobu uprawy czy obróbki termicznej.
Jakie są objawy niedoboru omega-6?
Odpowiednia proporcja kwasów omega-3 do omega-6 to od 1:1 do 1:4. Taki stosunek zapewnia prawidłową pracę wszystkich układów Twojego organizmu. Brak równowagi tych kwasów da o sobie szybko znać.
Objawy niedoboru omega-6 lub zachwianej równowagi między kwasami omega-3 a 6 :
- sucha i łuszcząca się skóra,
- utrudnione gojenie ran,
- zwiększona podatność na infekcje skóry,
- pogorszenie koncentracji i utrzymywania uwagi,
- zaburzenia nastroju, takie jak depresja i drażliwość,
- wzrost ryzyka chorób serca i innych chorób przewlekłych,
- zaburzenia wzrostu i rozwoju u dzieci,
- zaburzenia gospodarki hormonalnej,
- zaburzenie procesów zapalnych w organizmie,
- pogorszenie kondycji stawów i zwiększenie ryzyka chorób reumatycznych.
Nadmiar omega-6 – objawy
- zapalenie i ból stawów,
- zmiany skórne, np. łuszczyca, trądzik,
- zaburzenia hormonalne,
- zaburzenia odporności.
Ponadto zbyt duża ilość omega-6 do omega-3 zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i depresji .
Kwasy omega-9
W pigułce
Kwasy omega-9 to jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które organizm wytwarza samodzielnie. Są to kwasy: oleinowy, nerwonowy i erukowy. Wspomagają układy sercowo-naczyniowy i nerwowy, zdrowie psychiczne i zmniejszają stany zapalne w organizmie. Niedobór i nadmiar kwasów omega-9 nie wykazują jednoznacznych objawów. Najlepsze źródła kwasów omega-9 to oleje roślinne.
Właściwości kwasów omega-9
Kwasy omega-9 dbają o:
- serce i układ krążenia,
- mózg i układ nerwowy,
- gospodarkę cukrowo-insulinową,
- psychikę i nastrój,
- kontrolę stanów zapalnych,
- skórę.
Potrzebujesz szczegółów?
Omega-9 wpływają na zdrowie serca i mogą zmniejszać ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, wspierają funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Biorą też udział w obniżaniu stężenia „złego” cholesterolu (LDL) i zwiększaniu „dobrego” cholesterolu (HDL) oraz mogą pomóc w kontroli stężenia cukru we krwi i poprawić insulinooporność. Dodatkowo omega-9 wykazują działanie antydepresyjne, wpływają na zmniejszanie stanów zapalnych w organizmie i wspomagają proces leczenia i regeneracji skóry.
Źródła omega-9
Najwięcej kwasów omega-9 znajduje się w olejach roślinnych oraz tych produkowanych z nasion .
Produkt |
Zawartość kwasów omega-9 w 100 g* |
Olej rzepakowy |
9220 mg |
Olej oliwkowy |
7120 mg |
Olej z awokado |
6700 mg |
Nasiona sezamu |
6700 mg |
Pestki dyni |
5739 mg |
Olej kukurydziany |
4860 mg |
Olej sezamowy |
3900 mg |
Tłuszcz z gęsi |
3685 mg |
Masło orzechowe 100% |
3440 mg |
Orzechy nerkowca |
2520 mg |
*Zawartość kwasów omega-9 w produktach spożywczych może się różnić w zależności od wielu czynników, np. sposobu hodowli czy obróbki termicznej.
Jakie są objawy niedoboru omega-9?
Dieta uboga w kwas oleinowy (najważniejszy składnik omega-9) może prowadzić do :
- zaburzeń przemiany lipidowej i insulinooporności,
- pogorszenia profilu lipidowego krwi,
- zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego,
- pogorszenia funkcjonowania bariery jelitowej,
- zwiększenia ryzyka chorób serca,
- pogorszenia stanu skóry (suchości, podrażnienia, trądziku).
Nadmiar omega-9 – objawy
- wzrost masy ciała,
- rozwój chorób metabolicznych, np. insulinooporności, cukrzycy typu II,
- zwiększone ryzyko chorób serca i nowotworów .
Nadmiar omega-9 najczęściej jest związany z nadmierną suplementacją.
Niespodzianka. Do popularnego trio 3-6-9 dołączają omega-5 i omega-7. Co warto o nich wiedzieć?
Kwasy omega-5
Omega-5 (kwas punicynowy) to wielonienasycony kwas tłuszczowy. Jest wytwarzany z omega-3 i omega-6 , ale nie jest niezbędny w organizmie – dlatego trudno mówić o jego niedoborze czy nadmiarze. Jego smacznym źródłem jest owoc granatu.
Jakie właściwości ma kwas omega-5?
Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne . Może pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu LDL oraz poprawić funkcjonowanie naczyń krwionośnych, co z kolei przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych .
Stosowany na skórę, może poprawić jej wygląd i kondycję, dzięki pobudzaniu produkcji kolagenu i łagodzeniu stanu zapalnego .
Kwas punicynowy można również spożywać w formie suplementów diety. Jeśli zależy Ci na jego działaniu na skórę, znajdziesz w drogeriach kremy i balsamy z omega-5.
Kwasy omega-7
Omega-7 to grupa kwasów, które organizm wytwarza samodzielnie . Ich dokładny wpływ na zdrowie wymaga dalszych badań. Najlepiej poznanym kwasem omega-7 jest kwas palmitooleinowy, który działa przeciwzapalnie, obniża poziom cholesterolu, wspomaga kontrolowanie gospodarki lipidowej i łagodzi zespół suchego oka.
Niedobór omega-7 występuje rzadko, a jego nadmiar może prowadzić do zaburzeń krzepliwości krwi i problemów z układem odpornościowym. Najlepsze źródła omega-7 to olej z rokitnika, łosoś, anchois, orzechy makadamia i awokado.
Niedobór i nadmiar kwasów omega-7
Niedobór omega-7 występuje rzadko , ale ich brak może objawiać się podobnie, co niedobór innych kwasów – suchością skóry i oczu. Z kolei ich nadmiar może skutkować zaburzeniami krzepliwości krwi i problemami z układem odpornościowym .
Ważne
W sprzedaży pojawiają się pierwsze suplementy diety z omega-7. Pamiętaj – Twój organizm sam produkuje ten kwas, a dla zdrowia najważniejsze jest równomierne dostarczanie wszystkich zdrowych tłuszczów poprzez odżywczą i zbilansowaną dietę.
Ile kwasów omega trzeba spożywać dziennie?
Narodowe Centrum Edukacji Żywienia zaleca następujące dawki kwasów omega i tłuszczów w diecie:
Dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega i tłuszcze dla dorosłych
Składnik |
Zalecane dzienne spożycie |
Tłuszcz całkowity |
20–35% przyjmowanych kcal |
Kwas eikozapentaenowy + kwas dokozaheksaenowy (EHA + DHA) |
250 mg |
Kwas linolowy (LA) |
4% przyjmowanych kcal z tłuszczów |
Kwas alfa-linolowy (ALA) |
0,5% przyjmowanych kcal z tłuszczów |
Nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans kwasów tłuszczowych |
Możliwie jak najniższe |
Łatwo skonsumować dzienną dawkę 250 mg EPA + DHA. W praktyce to np.:
- 5 g makreli,
- 7 g łososia,
- 4 g pstrąga,
- 2 łyżki stołowe oleju lnianego, rzepakowego lub oliwy,
- garść orzechów włoskich.
Dzienne zapotrzebowanie na kwasy omega i tłuszcze dla niemowląt, dzieci i młodzieży
Składnik |
Zalecane dzienne spożycie |
Tłuszcz całkowity |
> 7–11 mies.: 40% kcal z tłuszczów 1–3 lata: 35–40% z tłuszczów 4–18 lat: 20–35% kcal z tłuszczów |
Kwas eikozapentaenowy + kwas dokozaheksaenowy (EHA + DHA) |
7–24 mies.: wyłącznie DHA 100 mg/dobę; 2–18 lat: EPA+DHA 250 mg/dobę |
Kwas linolowy (LA) |
4% przyjmowanych kcal z tłuszczów |
Kwas alfa-linolowy (ALA) |
0,5% przyjmowanych kcal z tłuszczów |
Nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans kwasów tłuszczowych |
Możliwie jak najniższe |
Rekomendowany stosunek kwasów omega 3 i 6
Idealna proporcja spożywania n-3 do n-6 wynosi od 1:1 do 1:4.
Nawet w tej chwili w Twoim organizmie toczy się walka omega-3 vs omega-6. Dopingujesz omega-3, ale na boisko prawdopodobnie wpuszczasz więcej omega-6...
Dobre omega, złe omega?
Najpopularniejszym tłuszczem omega-6 jest kwas linolowy, który organizm może przekształcić w m.in. kwas arachidonowy (AA). Podobnie jak EPA (jeden z kwasów omega-3), AA produkuje eikozanoidy. Nadmiar eikozanoidów może zwiększać ryzyko wystąpienia stanu zapalnego i chorób.
Dlatego tak ważny jest prawidłowy stosunek spożywania kwasów omega-3 do omega-6.
Według naukowców zdrowy stosunek kwasów tłuszczowych n-3 do n-6 powinien wynosić od 1:1 do 1:4. Badania naukowe sugerują, że osoby stosujące tzw. „dietę zachodnią” mogą spożywać kwasy w stosunku… od 1:15 do prawie 1:17.
„Taki sposób żywienia prowadzi do rozwoju wielu chorób – chorób serca i układu krążenia, chorób autoimmunologicznych, a nawet zaburzeń psychicznych”, dodaje dietetyczka.
Jak mądrze jeść omega-3 i omega-6?
Możesz regularnie jeść dzikiego łososia gotowanego na parze, ale jeśli poza tym lubisz równie często chrupać chipsy do filmu, a codzienną kawę uzupełniają czekoladowe ciasteczka, to równowaga może zostać zachwiana. Ba, nawet świeże, naturalne produkty jak awokado przechylają szalę na stronę omega-6.
Czy musisz przeglądać tabelki ze źródłami kwasów omega podczas zakupów albo wyjścia do restauracji? Nie. Wystarczy, że będziesz przestrzegać kilku prostych zasad:
- Regularnie jedz ryby, np. łosoś, tuńczyk, makrela, śledź.
- Unikaj produktów wysoko przetworzonych, np. gotowców, słodyczy, snacków.
- Nie stresuj się proporcją omega-3 i omega-6 w każdym pokarmie.
Najważniejsze: jedz więcej ryb lub suplementuj omega-3 – po prostu. Jest masa zdrowych rzeczy, które warto regularnie jeść. Samo patrzenie na proporcje n-3 do n-6 Cię sparaliżuje. Awokado, orzechy czy oliwa z oliwek są pyszne i zdrowe, szamaj.
Suplementacja kwasów omega
Kto powinien suplementować kwasy omega-3?
- Osoby, które nie są w stanie dostarczyć z pożywienia odpowiedniej ilości tych tłuszczów.
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią.
- Dzieci w okresie intensywnego wzrostu.
- Seniorzy.
- Pacjenci objęci leczeniem kardiologicznym i profilaktyką chorób serca.
- Osoby chorujące na reumatoidalne zapalenie stawów.
- Alergicy.
- Osoby bardzo aktywne fizycznie.
Jak wybrać najlepsze produkty z kwasami omega?
Zwróć uwagę na źródło kwasów.
Stosuj odpowiednią dawkę dzienną, dopasowaną do potrzeb.
Przeciętna osoba dorosła powinna spożywać 250 mg EPA + DHA dziennie.
Uwaga
Spożywanie większych ilości „na zapas” nie ma sensu – organizm pozbywa się nadmiaru kwasów omega.
Wybieraj najlepszą formę suplementu diety.
Badania naukowe wykazały , że oleje omega-3 w formie zemulgowanej przyswajają się lepiej niż w formie czystej (np. ze zwykłego oleju). „Zemulgowany” olej to taki, który został zmieszany z wodą i emulgatorem, przez co tworzy stabilną emulsję.
Taki płyn można spożywać w kapsułkach lub z butelki.
- Kapsułki z omega-3 mają dłuższy termin przydatności do spożycia. Ich hermetyczne zamknięcie zapewnia, że olej nie jest narażony na dostęp powietrza, co przedłuża jego jakość. Dzięki temu takie preparaty są wolne od niepotrzebnej chemii – konserwantów czy przeciwutleniaczy.
- Forma płynna ma krótszy okres przydatności do spożycia po otwarciu – około 30 dni. Butelkę musisz z reguły przechowywać w lodówce.
Kwasy omega dla dzieci
Najlepszą formą omega-3 dla dzieci jest płyn lub krople. To wygodniejsza w dozowaniu i bardziej komfortowa forma podania niż kapsułki. Staraj się wybrać produkt bez cukru, syropu glukozowo-fruktozowego, słodzików oraz syntetycznych aromatów.
Zobacz też:
Dlaczego suplementy diety z omegą 3-6-9 to strata pieniędzy i… zdrowia?
Kiedy przygotowywałam się do napisania tego artykułu, moją przeglądarkę zalały tłuszcze – wszędzie pojawiały się reklamy suplementów diety z kwasami omega. Moją uwagę przykuły szczególnie preparaty tzw. „3-6-9”, czyli zawierające aż trzy kwasy w jednej kapsułce.
O zdanie na ten temat zapytałam ekspertów.
Wnioski nasuwają się same – kwasy omega 3-6-9 najlepiej pozyskuj z różnorodnej i odżywczej diety.
Czy przedawkowanie kwasów omega jest możliwe?
Na szczęście nie musisz martwić się o nadmiar kwasów omega z diety. Dietetyczka kliniczna tłumaczy:
Czy można zbadać niedobór kwasów omega?
Tak, badanie kwasów omega-3 polega na ocenie poziomu EPA i DHA w surowicy.
Wynik wskazuje, w jakim stopniu chroniony jest układ krążenia pacjenta. Służy także wczesnej profilaktyce chorób dietozależnych. Średnia cena badania wynosi około 200 zł.
Kwasy omega w diecie Polaków
Niestety Polacy jedzą bardzo mało ryb. Gdy kłócimy się co na obiad (schabowy czy mielony?), tacy Norwegowie po prostu jedzą ulubione ryby.
To nie jest przesada –
Według danych FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa) największymi konsumentami ryb na świecie są Norwegowie. Przeciętny Norweg spożywa około 46 kg ryb rocznie. Polak – jedynie 14 kg. Oznacza to, że Norwegowie jedzą dziennie dwa razy więcej omega-3 niż Polacy (ok. 1,7 g vs 0,9 g).
Jak włączyć kwasy omega do jadłospisu?
Wiem, że ryby, orzechy i nasiona są drogie, ale mam dla Ciebie kilka przydatnych wskazówek, jak rozsądnie kupować produkty bogate w kwasy omega-3.
- Korzystaj z promocji. Przeglądaj oferty np. wielopaki, wielosztuki, czy 2+1.
- Zamrażaj produkty. W zamrażarce możesz trzymać nie tylko ryby, ale i orzechy czy warzywa.
- Korzystaj z aplikacji porównujących ceny. Byłam zaskoczona, gdy zaczęłam porównywać ceny w różnych sklepach – różnice tego samego produktu sięgały nawet 8 zł.
- Zadbaj o przechowywanie żywności. Poczytaj, jak poprawnie przechowywać żywność i ciesz się ich świeżością na dłużej, np. orzechy pakuj do szczelnych pojemników, kupuj oleje w ciemnych butelkach, a awokado trzymaj w wodzie.
- Kupuj sezonowo. Ceny niektórych produktów zależą od warunków pogodowych, zbiorów lub połowów. Np. łosoś i migdały notują najniższe ceny w okresie letnim, orzech włoski jest najtańszy jesienią.
Zobacz też: Najlepsze źródła omega-3 w diecie
Przeciwwskazania do suplementacji kwasów omega
- Nadwrażliwość na którykolwiek składnik danego preparatu,
- uczulenie na ryby lub skorupiaki,
- zaburzenia krzepnięcia krwi (np. hemofilia),
- przebyty zawał serca lub udar niedokrwienny,
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (np. aspiryna, warfaryna),
- przewlekła choroba nerek lub wątroby,
- przyjmowanie doustnie leków przeciwcukrzycowych .
Interakcje – z czym nie łączyć kwasów omega?
Suplementy diety z kwasami omega mogą wchodzić w interakcję z lekami wpływającymi na krzepliwość krwi, np. aspiryną, warfaryną lub heparyną . Przed rozpoczęciem suplementacji skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, by sobie nie zaszkodzić.
Zobacz też:
- Jak wybrać kwasy omega-3?
- Najlepsza omega-3 w tabletkach
- Omega-3 w tabletkach (ranking)
- Tran
- Omega 3-6-9
Podsumowanie
- Kwasy omega, które musimy dostarczyć wraz z pożywieniem to omega-3 i 6.
- Idealny stosunek kwasów omega-3 do 6 powinien wynosić od 1:1 do 1:4.
- Współczesna dieta dostarcza niezdrowej proporcji, ponieważ kwasy omega-6 są obecne w wielu przetworzonych produktach.
- Kwasy omega-5, omega-7 i omega-9 są naturalnie produkowane przez organizm, ale również pozyskujemy je z diety.
- Kwasy omega wpływają na zdrowie układów: sercowo-naczyniowego, nerwowego, odpornościowego, wspierają zdrowie psychiczne i mają wpływ na wygląd i kondycję skóry.
- Niedobór kwasów omega objawia się suchością oka i pogorszeniem stanu skóry, zaburzeniami narządu wzroku, gorszym nastrojem, problemami z pamięcią i koncentracją.
- Nadmiar kwasów omega występuje rzadko, a jego przyczyną najczęściej jest nadmierna suplementacja.
FAQ
Jakie są najlepsze kwasy omega?
Polecane kwasy omega to suplement diety Natu.Care Premium Omega-3 TG 750 mg. Zawiera optymalną proporcję kwasów omega-3 (2:1), czyli 250 mg DHA i 500 mg EPA, w wysoko przyswajalnej formie trójglicerydów.
Jakie kwasy omega są najlepsze na stawy?
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 odpowiadają za regulację procesów zapalnych w organizmie i dlatego są ważne w zapobieganiu rozwoju chorób układu ruchu i wspieraniu leczenia chorób takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Spożywanie ich właściwej proporcji w diecie umożliwia organizmowi prawidłowe funkcjonowanie i kontrolę stanu zapalnego. Korzystna może być suplementacja omega-3 w tabletkach
Ile kwasów omega spożywać w ciąży i podczas karmienia piersią?
Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny spożywać kwasy DHA i EPA w ilości 250 mg/dobę i dodatkowo 100–200 mg DHA/dobę. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca nawet 600 mg DHA dziennie i aż 1000 mg u kobiet z grupy ryzyka porodu przedwczesnego. Prawie 90% ciężarnych Polek spożywa mniej niż zalecane dla zdrowia 200 mg DHA.
Jakie kwasy omega są najzdrowsze?
Najzdrowsze, najpopularniejsze i dobrze zbadane są kwasy omega-3. W badaniach naukowych wykazują szereg prozdrowotnych korzyści: od momentu życia płodowego wspomagają prace wielu układów organizmu, mogą chronić przed rozwojem nowotworów, wspierają zdrowie psychiczne oraz wygląd skóry i włosów. Niedobór kwasów omega-3 występuje powszechnie, więc warto pozyskiwać je z diety lub dobrej jakości suplementów diety (omega-3 w tabletkach).
Jak długo można stosować kwasy omega-3?
Suplementy diety z kwasami omega-3 można stosować cały rok, jeśli dieta jest uboga w produkty obfitujące w zdrowe tłuszcze. Całoroczną suplementację (np. tranu) skonsultuj z lekarzem lub poradź się dietetyka, jak naturalnie wdrożyć do jadłospisu produkty z tymi zdrowymi tłuszczami.
Badania naukowe sugerują, że minimalny okres suplementacji kwasów omega, aby zaobserwować poprawę stanu mikrobioty i zdrowia organizmu wynosi 6 miesięcy.
Czy w kwasach omega-3 jest witamina D?
Nie, w kwasach omega-3 jako w związku chemicznym nie zawiera się witamina D. Połączenie kwasów omega i witaminy D3 możemy spotkać w suplementach diety. Przyjmowanie preparatów z kwasami omega i witaminy D3 w kroplach pozytywnie wpływa na organizm i uzupełnia powszechne w Polsce niedobory tych dwóch składników.
Niedobór witaminy D jest równie groźny, jak kwasów omega-3.
Czy kwasy omega obniżają cholesterol?
Nie, kwasy omega-3 nie obniżają złego cholesterolu LDL. Nadmiar kwasów omega-3 może wręcz go podwyższyć, co niekorzystnie wpływa na lipidogram (gospodarkę tłuszczową organizmu). Dla prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego ważny jest ogólny stosunek kwasów omega-3 do omega-6.
Jakie kwasy omega-3 wybrać?
Najlepsze kwasy omega-3 pochodzą z dziko żyjących ryb, które naturalnie zjadają glony i wytwarzają własne kwasy. Według badań naukowych najwięcej właściwości zdrowotnych zachowuje zemulgowana forma oleju z omega-3, którą można znaleźć w kapsułkach, kroplach lub płynach, najlepiej w ciemnym opakowaniu. To zabezpiecza emulsję przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych.
Źródła
Zobacz wszystkie
Abdullah, M., Jowett, B., Whittaker, P. J., & Patterson, L. (2019). The effectiveness of omega-3 supplementation in reducing ADHD associated symptoms in children as measured by the Conners’ rating scales: A systematic review of randomized controlled trials. Journal of Psychiatric Research, 110, 64–73. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2018.12.002
Agostoni, C., Trojan, S., Bellù, R., Riva, E., Bruzzese, M. G., & Giovannini, M. (1997). Developmental quotient at 24 months and fatty acid composition of diet in early infancy: A follow up study. Archives of Disease in Childhood, 76(5), 421–424. https://doi.org/10.1136/adc.76.5.421
Amjad Khan, W., Chun-Mei, H., Khan, N., Iqbal, A., Lyu, S.-W., & Shah, F. (2017). Bioengineered Plants Can Be a Useful Source of Omega-3 Fatty Acids. BioMed Research International, 2017, 7348919. https://doi.org/10.1155/2017/7348919
Balanzá-Martínez, V., Fries, G. R., Colpo, G. D., Silveira, P. P., Portella, A. K., Tabarés-Seisdedos, R., & Kapczinski, F. (2011). Therapeutic use of omega-3 fatty acids in bipolar disorder. Expert Review of Neurotherapeutics, 11(7), 1029–1047. https://doi.org/10.1586/ern.11.42
Balbás, G. M., Regaña, M. S., & Millet, P. U. (2011). Study on the use of omega-3 fatty acids as a therapeutic supplement in treatment of psoriasis. Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology, 4, 73–77. https://doi.org/10.2147/CCID.S17220
Balić, A., Vlašić, D., Žužul, K., Marinović, B., & Bukvić Mokos, Z. (2020). Omega-3 Versus Omega-6 Polyunsaturated Fatty Acids in the Prevention and Treatment of Inflammatory Skin Diseases. International Journal of Molecular Sciences, 21(3), Article 3. https://doi.org/10.3390/ijms21030741
Biomarkers of Dietary Omega-6 Fatty Acids and Incident Cardiovascular Disease and Mortality | Circulation. (b.d.). Pobrano 23 marzec 2023, z https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCULATIONAHA.118.038908
Blanchard, L. B., & McCarter, G. C. (2015). Insomnia and exacerbation of anxiety associated with high-EPA fish oil supplements after successful treatment of depression. Oxford Medical Case Reports, 2015(3), 244–245. https://doi.org/10.1093/omcr/omv024
Bolhuis, D. P., Newman, L. P., & Keast, R. S. J. (2016). Effects of Salt and Fat Combinations on Taste Preference and Perception. Chemical Senses, 41(3), 189–195. https://doi.org/10.1093/chemse/bjv079
Bradberry, J. C., & Hilleman, D. E. (2013). Overview of Omega-3 Fatty Acid Therapies. Pharmacy and Therapeutics, 38(11), 681–691.
Calder, P. C. (2010). Omega-3 Fatty Acids and Inflammatory Processes. Nutrients, 2(3), 355–374. https://doi.org/10.3390/nu2030355
Calder, P. C. (2015). Functional Roles of Fatty Acids and Their Effects on Human Health. JPEN. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 39(1 Suppl), 18S-32S. https://doi.org/10.1177/0148607115595980
Canhada, S., Castro, K., Perry, I. S., & Luft, V. C. (2018). Omega-3 fatty acids’ supplementation in Alzheimer’s disease: A systematic review. Nutritional Neuroscience, 21(8), 529–538. https://doi.org/10.1080/1028415X.2017.1321813
Chauhan, S., Kodali, H., Noor, J., Ramteke, K., & Gawai, V. (2017). Role of Omega-3 Fatty Acids on Lipid Profile in Diabetic Dyslipidaemia: Single Blind, Randomised Clinical Trial. Journal of Clinical and Diagnostic Research : JCDR, 11(3), OC13–OC16. https://doi.org/10.7860/JCDR/2017/20628.9449
Chávaro-Ortiz, L. I., Tapia, B. D., Rico-Hidalgo, M., Gutiérrez-Aguilar, R., & Frigolet, M. E. (2022). Trans-palmitoleic acid reduces adiposity via increased lipolysis in a rodent model of diet-induced obesity. The British Journal of Nutrition, 127(6), 801–809. https://doi.org/10.1017/S0007114521001501
Conquer, J. A., & Holub, B. J. (1996). Supplementation with an algae source of docosahexaenoic acid increases (n-3) fatty acid status and alters selected risk factors for heart disease in vegetarian subjects. The Journal of Nutrition, 126(12), 3032–3039. https://doi.org/10.1093/jn/126.12.3032
Cordova-Gallardo, J. (2021). Effect of Omega-5 Fatty Acid Supplement on Markers of Inflammation and Oxidative Stress in Patients With Severe Alcoholic Hepatitis Treated With … (Clinical trial registration Nr NCT03732586). clinicaltrials.gov. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03732586
Derbyshire, E. (2017). Do Omega-3/6 Fatty Acids Have a Therapeutic Role in Children and Young People with ADHD? Journal of Lipids, 2017, 6285218. https://doi.org/10.1155/2017/6285218
DiNicolantonio, J. J., & O’Keefe, J. H. (2018). Importance of maintaining a low omega–6/omega–3 ratio for reducing inflammation. Open Heart, 5(2), e000946. https://doi.org/10.1136/openhrt-2018-000946
Djuricic, I., & Calder, P. C. (2021). Beneficial Outcomes of Omega-6 and Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids on Human Health: An Update for 2021. Nutrients, 13(7), 2421. https://doi.org/10.3390/nu13072421
Dry Eye Assessment and Management Study Research Group, Asbell, P. A., Maguire, M. G., Pistilli, M., Ying, G., Szczotka-Flynn, L. B., Hardten, D. R., Lin, M. C., & Shtein, R. M. (2018). N-3 Fatty Acid Supplementation for the Treatment of Dry Eye Disease. The New England Journal of Medicine, 378(18), 1681–1690. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1709691
Dyall, S. C. (2015). Long-chain omega-3 fatty acids and the brain: A review of the independent and shared effects of EPA, DPA and DHA. Frontiers in Aging Neuroscience, 7, 52. https://doi.org/10.3389/fnagi.2015.00052
Effects of omega-3 polyunsaturated fatty acids on platelet function in healthy subjects and subjects with cardiovascular disease—PubMed. (b.d.). Pobrano 22 marzec 2023, z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23329646/
Erratum for Konstantinidou et al. Personalized nutrition and cardiovascular disease prevention: From Framingham to PREDIMED. Adv Nutr 2014;5:368S–71S. (2015). Advances in Nutrition, 6(5), 627. https://doi.org/10.3945/an.115.009266
Finucane, O. M., Lyons, C. L., Murphy, A. M., Reynolds, C. M., Klinger, R., Healy, N. P., Cooke, A. A., Coll, R. C., McAllan, L., Nilaweera, K. N., O’Reilly, M. E., Tierney, A. C., Morine, M. J., Alcala-Diaz, J. F., Lopez-Miranda, J., O’Connor, D. P., O’Neill, L. A., McGillicuddy, F. C., & Roche, H. M. (2015). Monounsaturated Fatty Acid–Enriched High-Fat Diets Impede Adipose NLRP3 Inflammasome–Mediated IL-1β Secretion and Insulin Resistance Despite Obesity. Diabetes, 64(6), 2116–2128. https://doi.org/10.2337/db14-1098
FoodData Central. (b.d.). Pobrano 23 marzec 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/
Friday, K. E., Childs, M. T., Tsunehara, C. H., Fujimoto, W. Y., Bierman, E. L., & Ensinck, J. W. (1989). Elevated plasma glucose and lowered triglyceride levels from omega-3 fatty acid supplementation in type II diabetes. Diabetes Care, 12(4), 276–281. https://doi.org/10.2337/diacare.12.4.276
Frigolet, M. E., & Gutiérrez-Aguilar, R. (2017). The Role of the Novel Lipokine Palmitoleic Acid in Health and Disease123. Advances in Nutrition, 8(1), 173S-181S. https://doi.org/10.3945/an.115.011130
Fritsche, K. L. (2015). The Science of Fatty Acids and Inflammation123. Advances in Nutrition, 6(3), 293S-301S. https://doi.org/10.3945/an.114.006940
Garg, A. (1998). High-monounsaturated-fat diets for patients with diabetes mellitus: A meta-analysis. The American Journal of Clinical Nutrition, 67(3), 577S-582S. https://doi.org/10.1093/ajcn/67.3.577S
Gerster, H. (1998). Can adults adequately convert alpha-linolenic acid (18:3n-3) to eicosapentaenoic acid (20:5n-3) and docosahexaenoic acid (22:6n-3)? International Journal for Vitamin and Nutrition Research. Internationale Zeitschrift Fur Vitamin- Und Ernahrungsforschung. Journal International De Vitaminologie Et De Nutrition, 68(3), 159–173.
Grosso, G., Galvano, F., Marventano, S., Malaguarnera, M., Bucolo, C., Drago, F., & Caraci, F. (2014). Omega-3 Fatty Acids and Depression: Scientific Evidence and Biological Mechanisms. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2014, 313570. https://doi.org/10.1155/2014/313570
Guerra-Vázquez, C. M., Martínez-Ávila, M., Guajardo-Flores, D., & Antunes-Ricardo, M. (2022). Punicic Acid and Its Role in the Prevention of Neurological Disorders: A Review. Foods, 11(3), Article 3. https://doi.org/10.3390/foods11030252
Helland, I. B., Smith, L., Saarem, K., Saugstad, O. D., & Drevon, C. A. (2003). Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children’s IQ at 4 years of age. Pediatrics, 111(1), e39-44. https://doi.org/10.1542/peds.111.1.e39
Hunt CE, Engel RR, Modler S, Hamilton W, Bissen S, Holman RT. Essential fatty acid deficiency in neonates: inability to reverse deficiency by topical applications of EFA-rich oil. J Pediatr. 1978;92(4):603-607.
Innis, S. M. (2008). Dietary omega 3 fatty acids and the developing brain. Brain Research, 1237, 35–43. https://doi.org/10.1016/j.brainres.2008.08.078
Jarosz, M., & Taraszewska, A. (2014). Risk factors for gastroesophageal reflux disease: The role of diet. Przegla̜d Gastroenterologiczny, 9(5), 297–301. https://doi.org/10.5114/pg.2014.46166
Jarosz, prof dr hab n med M. (2020, grudzień 3). Normy żywienia 2020. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/normy-zywienia-2020/
Kawamura, A., Ooyama, K., Kojima, K., Kachi, H., Abe, T., Amano, K., & Aoyama, T. (2011). Dietary supplementation of gamma-linolenic acid improves skin parameters in subjects with dry skin and mild atopic dermatitis. Journal of Oleo Science, 60(12), 597–607. https://doi.org/10.5650/jos.60.597
Khodarahmi, M., & Azadbakht, L. (2016). Dietary fat intake and functional dyspepsia. Advanced Biomedical Research, 5, 76. https://doi.org/10.4103/2277-9175.180988
Kiecolt-Glaser, J. K., Belury, M. A., Andridge, R., Malarkey, W. B., & Glaser, R. (2011). Omega-3 supplementation lowers inflammation and anxiety in medical students: A randomized controlled trial. Brain, Behavior, and Immunity, 25(8), 1725–1734. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2011.07.229
Krupa, K., Fritz, K., & Parmar, M. (2023). Omega-3 Fatty Acids. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564314/
Le Floc’h, C., Cheniti, A., Connétable, S., Piccardi, N., Vincenzi, C., & Tosti, A. (2015). Effect of a nutritional supplement on hair loss in women. Journal of Cosmetic Dermatology, 14(1), 76–82. https://doi.org/10.1111/jocd.12127
Leaf, A. (2008). Historical overview of n-3 fatty acids and coronary heart disease. The American Journal of Clinical Nutrition, 87(6), 1978S-80S. https://doi.org/10.1093/ajcn/87.6.1978S
Löfvenborg, J. E., Andersson, T., Carlsson, P.-O., Dorkhan, M., Groop, L., Martinell, M., Tuomi, T., Wolk, A., & Carlsson, S. (2014). Fatty fish consumption and risk of latent autoimmune diabetes in adults. Nutrition & Diabetes, 4(10), e139. https://doi.org/10.1038/nutd.2014.36
Lyu, X., Agar, O. T., Barrow, C. J., Dunshea, F. R., & Suleria, H. A. R. (2023). Phenolic Compounds Profiling and Their Antioxidant Capacity in the Peel, Pulp, and Seed of Australian Grown Avocado. Antioxidants, 12(1), Article 1. https://doi.org/10.3390/antiox12010185
Marine Oils. (2006). W Drugs and Lactation Database (LactMed®). National Institute of Child Health and Human Development. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501898/
Martins, J. G. (2009). EPA but not DHA appears to be responsible for the efficacy of omega-3 long chain polyunsaturated fatty acid supplementation in depression: Evidence from a meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of the American College of Nutrition, 28(5), 525–542. https://doi.org/10.1080/07315724.2009.10719785
Merle, B. M. J., Benlian, P., Puche, N., Bassols, A., Delcourt, C., Souied, E. H., & Nutritional AMD Treatment 2 Study Group. (2014). Circulating omega-3 Fatty acids and neovascular age-related macular degeneration. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 55(3), 2010–2019. https://doi.org/10.1167/iovs.14-13916
Mischoulon, D., & Freeman, M. P. (2013). Omega-3 fatty acids in psychiatry. The Psychiatric Clinics of North America, 36(1), 15–23. https://doi.org/10.1016/j.psc.2012.12.002
Naini, A. E., Keyvandarian, N., Mortazavi, M., Taheri, S., & Hosseini, S. M. (2015). Effect of Omega-3 fatty acids on blood pressure and serum lipids in continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Journal of Research in Pharmacy Practice, 4(3), 135–141. https://doi.org/10.4103/2279-042X.162356
Office of Dietary Supplements—Omega-3 Fatty Acids. (b.d.). Pobrano 16 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Omega3FattyAcids-Consumer/
Omega-9 Fatty Acid—An overview | ScienceDirect Topics. (b.d.). Pobrano 23 marzec 2023, z https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/omega-9-fatty-acid
Palmitoleic Acid—An overview | ScienceDirect Topics. (b.d.). Pobrano 23 marzec 2023, z https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/palmitoleic-acid
Patterson, E., Wall, R., Fitzgerald, G. F., Ross, R. P., & Stanton, C. (2012). Health Implications of High Dietary Omega-6 Polyunsaturated Fatty Acids. Journal of Nutrition and Metabolism, 2012, 539426. https://doi.org/10.1155/2012/539426
Pecora, F., Persico, F., Argentiero, A., Neglia, C., & Esposito, S. (2020). The Role of Micronutrients in Support of the Immune Response against Viral Infections. Nutrients, 12(10), 3198. https://doi.org/10.3390/nu12103198
Pei-Chen Chang, J. (2021). Personalised medicine in child and Adolescent Psychiatry: Focus on omega-3 polyunsaturated fatty acids and ADHD. Brain, Behavior, & Immunity - Health, 16, 100310. https://doi.org/10.1016/j.bbih.2021.100310
Pieniak, Z., Kołodziejczyk, M., Kowrygo, B., & Verbeke, W. (2011). Consumption patterns and labelling of fish and fishery products in Poland after the EU accession. Food Control, 843–850. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2010.09.022
Rossmeisl, M., Pavlisova, J., Bardova, K., Kalendova, V., Buresova, J., Kuda, O., Kroupova, P., Stankova, B., Tvrzicka, E., Fiserova, E., Horakova, O., & Kopecky, J. (2020). Increased plasma levels of palmitoleic acid may contribute to beneficial effects of Krill oil on glucose homeostasis in dietary obese mice. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular and Cell Biology of Lipids, 1865(8), 158732. https://doi.org/10.1016/j.bbalip.2020.158732
Saunders, A. V., Davis, B. C., & Garg, M. L. (2013). Omega-3 polyunsaturated fatty acids and vegetarian diets. The Medical Journal of Australia, 199(S4), S22-26. https://doi.org/10.5694/mja11.11507
Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to docosahexaenoic acid (DHA) and maintenance of normal (fasting) blood concentrations of triglycerides (ID 533, 691, 3150), protection of blood lipids from oxidative damage (ID 630), contribution to the maintenance or achievement of a normal body weight (ID 629), brain, eye and nerve development (ID 627, 689, 704, 742, 3148, 3151), maintenance of normal brain function (ID 565, 626, 631, 689, 690, 704, 742, 3148, 3151), maintenance of normal vision (ID 627, 632, 743, 3149) and maintenance of normal spermatozoa motility (ID 628) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006 | EFSA. (2010, październik 19). https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1734
Shabbir, M. A., Khan, M. R., Saeed, M., Pasha, I., Khalil, A. A., & Siraj, N. (2017). Punicic acid: A striking health substance to combat metabolic syndromes in humans. Lipids in Health and Disease, 16, 99. https://doi.org/10.1186/s12944-017-0489-3
Simopoulos, A. P. (2002). The importance of the ratio of omega-6/omega-3 essential fatty acids. Biomedicine & Pharmacotherapy, 56(8), 365–379. https://doi.org/10.1016/S0753-3322(02)00253-6
Simopoulos, A. P. (2008). The Importance of the Omega-6/Omega-3 Fatty Acid Ratio in Cardiovascular Disease and Other Chronic Diseases. Experimental Biology and Medicine, 233(6), 674–688. https://doi.org/10.3181/0711-MR-311
Simopoulos, A. P. (2016). An Increase in the Omega-6/Omega-3 Fatty Acid Ratio Increases the Risk for Obesity. Nutrients, 8(3), 128. https://doi.org/10.3390/nu8030128
Simopoulos, A. P., & DiNicolantonio, J. J. (2016). The importance of a balanced ω-6 to ω-3 ratio in the prevention and management of obesity. Open Heart, 3(2), e000385. https://doi.org/10.1136/openhrt-2015-000385
Siscovick, D. S., Barringer, T. A., Fretts, A. M., Wu, J. H. Y., Lichtenstein, A. H., Costello, R. B., Kris-Etherton, P. M., Jacobson, T. A., Engler, M. B., Alger, H. M., Appel, L. J., Mozaffarian, D., & American Heart Association Nutrition Committee of the Council on Lifestyle and Cardiometabolic Health; Council on Epidemiology and Prevention; Council on Cardiovascular Disease in the Young; Council on Cardiovascular and Stroke Nursing; and Council on Clinical Cardiology. (2017). Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid (Fish Oil) Supplementation and the Prevention of Clinical Cardiovascular Disease: A Science Advisory From the American Heart Association. Circulation, 135(15), e867–e884. https://doi.org/10.1161/CIR.0000000000000482
Song, I.-B., Gu, H., Han, H.-J., Lee, N.-Y., Cha, J.-Y., Son, Y.-K., & Kwon, J. (2018). Omega-7 inhibits inflammation and promotes collagen synthesis through SIRT1 activation. Applied Biological Chemistry, 61(4), Article 4. https://doi.org/10.1007/s13765-018-0377-1
Souza, C. O., Teixeira, A. A. S., Lima, E. A., Batatinha, H. A. P., Gomes, L. M., Carvalho-Silva, M., Mota, I. T., Streck, E. L., Hirabara, S. M., & Rosa Neto, J. C. (2014). Palmitoleic acid (n-7) attenuates the immunometabolic disturbances caused by a high-fat diet independently of PPARα. Mediators of Inflammation, 2014, 582197. https://doi.org/10.1155/2014/582197
Stark, A. H., Crawford, M. A., & Reifen, R. (2008). Update on alpha-linolenic acid. Nutrition Reviews, 66(6), 326–332. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2008.00040.x
Sublette, M. E., Ellis, S. P., Geant, A. L., & Mann, J. J. (2011). Meta-analysis of the effects of eicosapentaenoic acid (EPA) in clinical trials in depression. The Journal of Clinical Psychiatry, 72(12), 1577–1584. https://doi.org/10.4088/JCP.10m06634
Tanghetti, E. A. (2013). The Role of Inflammation in the Pathology of Acne. The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, 6(9), 27–35.
The State of World Fisheries 2022 | FAO | Food and Agriculture Organization of the United Nations. (b.d.). https://doi.org/10.4060/cc0461en
Vermel’, A. E. (2005). [Clinical application of omega-3-fatty acids (cod-liver oil)]. Klinicheskaia Meditsina, 83(10), 51–57.
Wang, C., Harris, W. S., Chung, M., Lichtenstein, A. H., Balk, E. M., Kupelnick, B., Jordan, H. S., & Lau, J. (2006). n-3 Fatty acids from fish or fish-oil supplements, but not alpha-linolenic acid, benefit cardiovascular disease outcomes in primary- and secondary-prevention studies: A systematic review. The American Journal of Clinical Nutrition, 84(1), 5–17. https://doi.org/10.1093/ajcn/84.1.5
Wielgosz, dr hab n o zdr R. W., prof NIZP PZH-PIB, mgr Justyna. (2020, lipiec 27). Znaczenie kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w okresie ciąży i laktacji. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/znaczenie-kwasu-dokozaheksaenowego-dha-w-okresie-ciazy-i-laktacji/
Wawryszuk, N. (2023). Kwasy omega. Wszystko, co musisz wiedzieć (B. Turczyński, Red.; 1. wyd.). Natu.Care. https://books.google.com/books?vid=9788396887818
Redakcja
Poznaj zespółRedaktor
Absolwent Dziennikarstwa i Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2017 roku jako redaktor współpracuje z największymi portalami w Polsce i za granicą. Wcześniej przez 3 lata pracował w jednej z wiodących firm farmaceutycznych – branżę zdrowia i urody zna od podszewki. W wolnym czasie najbardziej lubi grać w tenisa lub jeździć na nartach.
sty 13
Kwasy omega-3 to przydatny suplement diety dla osób aktywnych – poprawia performance i kondycję.
gru 14
Omega-3 w dobrej dawce oraz optymalnej proporcji kwasów DHA i EPA uzupełni cenne tłuszcze w diecie.
gru 14
Kwasy omega-3 od Natu.Care wyróżnia forma trójglicerydów, które cechuje wysoka przyswajalność.