- Witaminy
- Niedobór witaminy D
Niedobór witaminy D – 12 objawów, które mogą niepokoić

Nina Wawryszuk

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Witold Tomaszewski
Zweryfikowane przez eksperta
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Agata Jach

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
- Poznaj 12 objawów niedoboru witaminy D
- Przyczyny
- Skutki
- Leczenie niedoboru – co mówi lekarz?
- Podsumowanie
- FAQ
- Źródła
Kto nigdy nie diagnozował się przez internet, niech pierwszy rzuci kamień! Szukanie objawów, porównywanie się do innych i… ból głowy od samego czytania. Spokojnie. Usiądź wygodnie i daj zaserwować sobie merytoryczną pigułkę.
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
W tym artykule poznasz możliwe objawy niedoboru witaminy D i dowiesz się jak rozumieć sygnały wysyłane przez Twoje ciało. Sprawdź opinię eksperta dr. n. med. Witolda Tomaszewskiego.
Spis treści:
- Poznaj 12 objawów niedoboru witaminy D
- Przyczyny niedoboru witaminy D
- Skutki niedoboru witaminy D
- Leczenie niedoboru – co mówi lekarz?
- Podsumowanie
Zobacz też:
- Witamina D3 [działanie, dawkowanie, suplementacja]
- Witamina D3 [ranking + opinia eksperta]
- Witamina D3 w kroplach [ranking + zastosowanie + opinia eksperta]
- Przedawkowanie witaminy D [objawy + skutki + co robić]
- Witamina D [dawkowanie + normy i zalecenia]
- Witamina D3 K2 [czy trzeba je łączyć + opinia eksperta]
- W czym jest witamina D? [źródła, tabela, przykłady]
- Maksymalna dawka witaminy D [jaka + opinia eksperta]
Poznaj 12 objawów niedoboru witaminy D
Nie ma typowych, charakterystycznych objawów niedoboru witaminy D. Poniższe objawy mogą sugerować także inne dolegliwości. Jeżeli podejrzewasz niedobór witaminy D – zrób badanie stężenia witaminy D3 we krwi. To najpewniejsze działanie, jakie możesz podjąć, by zdiagnozować niedobór.

Dr n. med. Witold Tomaszewski
Objawy niedoboru witaminy D:
-
zmęczenie, osłabienie,
-
bóle i osłabienie mięśni, stawów,
-
zrzeszotowienie (osteoporoza) i rozmiękania (osteomalacja) kości,
-
choroby przyzębia,
-
zaburzenia odporności (częste infekcje),
-
objawy neurologiczne,
-
zaburzenia snu,
-
problemy skórne,
-
nadwaga,
-
nieprawidłowe gojenie się ran,
-
obniżenie wydolności organizmu.
Przeczytaj poniższe wyjaśnienie, aby lepiej zrozumieć te objawy.
Szukasz dobrego suplementu diety z witaminą D? Sunny Mood to wegańska witamina D3 w kroplach. Dokładnie przebadana, wygodna w suplementacji i wysoce przyswajalna.

Wegańska witamina D3 z alg morskich w formie kropli
Sunny Mood to wegańska witamina D3 z alg morskich w formie kropli. Prosty skład, wysoka przyswajalność i wygodna forma podania.
Zmęczenie, osłabienie
Pęd życia sprawia, że ciężko pogodzić sprawy rodzinne, pracę i czas na przyjemności. Możemy w związku z tym odczuwać zmęczenie i osłabieniei. Przedłużające się dolegliwości powinny nas jednak zaniepokoić. To może sugerować niedobór witaminy D. Zwróć uwagę na regenerację i jakość swojej diety. Czy odpoczywasz wystarczająco? Czy dobrze się odżywiasz?
Bóle i osłabienie mięśni, stawów
Niedobór witaminy D może objawiać się bólami mięśni, problemami z regeneracją po wysiłku fizycznym, utratą masy mięśniowej i drżeniem mięśnii. Czy odczuwasz te dolegliwości? Jeśli trenujesz ciężko i zapewniasz sobie czas na regenerację, a mimo to objawy utrzymują się w dalszym ciągu – czas odwiedzić lekarza i poszukać przyczyn.
Zrzeszotowienie (osteoporoza) i rozmiękania (osteomalacja) kości
Witamina D odgrywa ważną rolę we wchłanianiu wapnia i metabolizmie kości. Właściwy poziom witaminy D chroni naszą masę kostną i zmniejsza ryzyko złamań. Niedobór może objawiać się zwiększoną łamliwością kości i ich rozmiękaniem (osteomalacja)i.
Kiedyś sprawdzano niedobór witaminy D u niemowląt tzw. objawem piłeczki ping-pongowej. Jeżeli czaszka dziecka przy nacisku palcami była giętka, jak piłeczka do tenisa stołowego, był to sygnał deficytu witaminy D.

Dr n. med. Witold Tomaszewski
Choroby przyzębia
Niedobór witaminy D sprzyja chorobom jamy ustnej i jest powiązany z wyższym ryzykiem wystąpienia wad rozwojowych zębów, próchnicy, zapalenia przyzębia i niższej skuteczności leczenia chorób jamy ustneji. Kiedy ostatnio byłeś u stomatologa? Być może Twój ból lub dolegliwości są powiązane z deficytem witaminy D. Warto to skontrolować! Jeszcze dziś umów się do stomatologa.
Zaburzenia odporności (częste infekcje)
Łapiesz infekcję za infekcją, czujesz, że nie możesz w pełni wyzdrowieć – to może oznaczać, że układ immunologiczny nie działa prawidłowo. Istnieje niepodważalny związek pomiędzy stężeniem witaminy D a układem odpornościowymi. Jej niedobór lub brak może wpływać na obniżenie odporności, co przekłada się na częstsze infekcje.
Objawy neurologiczne
Specjaliści od lat przyglądają się wpływowi niedoboru witaminy D na układ nerwowy. Badania sugerują, że deficyt witaminy D może upośledzać różne funkcje mózgui. Niedostateczne stężenie witaminy D może być powiązane z zawrotami głowy, problemami z pamięcią, koncentracją i koordynacją ruchową.
Wypadanie włosów
Ten objaw bardzo łatwo pomylić z innymi dolegliwościami – włosy wypadają z powodu niedoboru wielu innych witamin i mikroelementów, nadmiernego stresu czy problemów z tarczycąi. Jeżeli zauważyłeś, że Twoja fryzura jest przerzedzona, włosy są matowe lub na szczotce znajdujesz więcej włosów, niż zwykle, zwróć uwagę na swoją dietę oraz relaks. Dobrym pomysłem jest określenie stężenia witamin (w tym D) i mikroelementów w organizmie.
Zaburzenia snu
Zaburzenia snu powiązane z deficytem witaminy D to: skrócenie długości snu, pogorszenie jakości snu, problemy z zasypianiem, bezsenność. Jeżeli starasz się dbać o higienę snu, a mimo wszystko odczuwasz problemy związane z nocnym spoczynkiem, może to być sygnał od organizmu, że brakuje Ci witaminy D.
Problemy skórne
Naukowcy przyglądają się zależnościom między stężeniem witaminy D w surowicy a kondycją skóryi. Jak oceniasz stan swojej skóry? Sucha, podrażniona, łuszcząca, swędząca, napięta może sugerować niedobór witaminy D. Zwróć na to uwagę, szczególnie zimą – łatwo tłumaczyć suchość czy napięcie skóry, gdy włączamy ogrzewanie, a powietrze jest suche.
Nadwaga
Jest to objaw, ale i jedna z przyczyn deficytu witaminy słońca. Niedobór witaminy D występuje częściej u osób z nadwagąi. Witamina ta jest magazynowana w tkance tłuszczowej, więc osoby z większą jej ilością mogą mieć większe zapotrzebowanie dobowe na witaminę D. Czy Twoja waga jest prawidłowa? Z myślą o swoim zdrowiu i samopoczuciu, utrzymuj zalecaną masę ciała.
Objawy psychiczne
Badania naukowe sugerują, że u wielu osób cierpiących na depresję stwierdza się również niskie stężenie witaminy D w surowicy. Możliwe więc, że te dwa czynniki są ze sobą powiązane. Jeżeli doświadczasz niepokoju i lęków, odczuwasz przygnębienie i smutek, może to być związane z niedoborem witaminy Di. Jest to również sygnał, że potrzebujesz pomocy od specjalisty psychiatry lub psychoterapeuty.
Niepokoją Cię Twoje emocje lub martwi Cię zły stan psychiczny bliskiej osoby? Możesz szukać pomocy w Kryzysowym Telefonie Zaufania pod numerem 116 123. Jest to bezpłatna infolinia i może być pierwszym krokiem do odzyskania równowagi psychicznej. Sprawdź także, gdzie przyjmuje najbliższy lekarz psychiatra lub psychoterapeuta w ramach NFZ pod tym linkiem.
Nieprawidłowe gojenie się ran
Witamina D zwiększa produkcję związków, które są kluczowe dla tworzenia nowej skóry w procesie gojenia się rani. Jeżeli po zabiegach czy urazach Twoja skóra goi się dłużej niż zwykle, uznaj to za sygnał alarmowy od organizmu. W jednym z badań wykazano, że osoby z poważnym niedoborem witaminy D częściej miały wyższe stężenie markerów zapalnych, które mogą zaburzać proces gojenia się ran.
Obniżenie wydolności organizmu
Badania sugerują istotną rolę witaminy D w tworzeniu masy mięśniowej, wydolności układu sercowo-naczyniowego, układu oddechowego oraz wpływu na przebieg stanu zapalnego, co wpływa na nasze wyniki sportowe. Męczysz się szybciej niż kiedyś? Kondycja jest poniżej Twoich możliwości? Zwróć uwagę na dietę i regenerację. Jeśli ten aspekt jest zaniedbany, możesz mieć niedobór witamin (w tym D) oraz mikroelementów.
Jeżeli zauważyłeś, że niektóre objawy dotyczą Ciebie lub bliskiej osoby, nie zwlekaj! Czas na badanie krwi. Jeżeli chcesz mieć pełną wiedzę o Twoim stanie zdrowia – oprócz oznaczenia stężenia witaminy D, wykonaj podstawową morfologię, stężenie glukozy na czczo i profil lipidowy.
Może Cię zainteresuje:
- Badania na tarczycę [jakie wykonywać + normy + wyniki]
- Badania krwi [jak często wykonać + jak się przygotować]
- Badanie kortyzolu [normy + niski lub za wysoki poziom + cena]
Niedobór u dzieci: czy objawy są inne?
Niedobór witaminy D jest powszechny u dzieci w różnym wieku na całym świeciei. Szczególnie narażone na niedobór są dzieci do 2. roku życia, głównie przez niedostateczną ekspozycję na słońce i karmienie ich piersią bez dodatkowej suplementacji witaminą D. W fazie intensywnego wzrostu dziecko może rozwijać się nieprawidłowo, jeżeli brakuje mu m.in. witaminy D.
Na co zwrócić uwagę u dzieckai?
5 objawów charakterystycznych u dzieci:
-
Bóle mięśni wybudzające dziecko ze snu.
-
Osłabienie mięśni.
-
Opóźnienie wzrostu, koślawość i szpotawość kolana, krzywica.
-
Opóźnienie w umiejętności chodzenia.
-
Zaburzenia gospodarki wapniowo–fosforanowej: tężyczka, kardiomiopatie, drgawki.
Lepiej zapobiegać niż leczyć. Od pierwszych dni życia dziecka ustal z lekarzem, z czego powinna się składać jego prawidłowa dieta. W przypadku witaminy D zwróć uwagę, czy jej podaż jest zgodna z RWS (Referencyjne Wartości Spożycia) i nie przekracza zalecanej porcji dziennej. Dlaczego? Witamina D znajduje się także w wielu produktach przeznaczonych dla dzieci (tzw. żywność wzbogacona – mleka, odżywki, „zupki”, przekąski).

Dr n. med. Witold Tomaszewski
Przyczyny
Nasz organizm może wytworzyć witaminę D w wyniku syntezy skórnej. To naturalna reakcja chemiczna, powstająca dzięki przenikaniu promieni ultrafioletowych do głębszych warstw naskórka. Mimo to, wiele osób ma niewystarczające stężenie witaminy Di.
Niedobór witaminy D – grupy ryzyka
-
Mieszkańcy regionów geograficznych, w których światło słoneczne jest ograniczone, szczególnie zimąi.
-
Osoby używające filtrów przeciwsłonecznychi.
-
Osoby z ograniczoną ekspozycją na słońce (praca biurowa, zmianowa, pacjenci domów opieki)i.
-
Osoby o ciemniejszej karnacjii, ponieważ pigment działa ochronnie na skórę, zmniejszając produkcję witaminy D3.
-
Osoby na diecie wegańskiej oraz z nietolerancją mleka i jajeki.
-
Noworodki, ponieważ z każdym miesiącem ich dieta robi się uboższa w produkty wzbogacane witaminą D (kaszki, mleko modyfikowane) oraz ze względu na intensywny wzrosti.
-
Osoby powyżej 65. roku życia, ponieważ z wiekiem zmniejsza się zdolność skóry do wytwarzania witaminy Di.
-
Palaczei.
-
Osoby przyjmujące leki wpływające na wchłanianie witaminy D, np.: glikokortykosteroidy, leki przeciwgrzybicze, leki obniżające stężenie cholesterolu, leki przeciwpadaczkowei.
-
Osoby, u których zdiagnozowano:
-
zaburzenia trawienia i wchłaniania, przewlekłe choroby zapalne jeliti,
-
przewlekłą chorobę nerek lub wątrobyi,
-
nadczynność lub niedoczynność tarczycy – w tym chorobę Hashimotoi,
-
astmę oskrzelowąi,
-
atopowe zapalenie skóryi,
-
nadciśnienie tętniczei,
-
chorobę niedokrwienną sercai
-
cukrzycęi,
-
nadwagę lub otyłośći.
-
Jeżeli czytając powyższą listę, pomyślałeś sobie „to o mnie” albo „to o moim bliskim” – pomyśl nad oznaczeniem stężenia witaminy D!
Skutki
Skutki niedoboru to pogorszenie się objawów, o których przeczytałeś wyżej. Nieleczony niedobór witaminy D może prowadzić do:
-
osteoporozy (zanik masy kostnej)i,
-
osteomalacji (zmniejszona mineralizacja kości)i,
-
zaburzeń gospodarki wapniowo–fosforanoweji,
-
rozwoju krzywicy u dziecii,
-
chorób jamy ustneji,
-
wtórnej nadczynności przytarczyci,
-
rozwoju chorób autoimmunologicznychi,
-
zmniejszenia siły mięśnioweji,
-
pogłębienia zaburzeń psychicznychi,
-
chorób skóryi.
Leczenie niedoboru – co mówi lekarz?
Czy odczuwasz powyższe objawy? Jeden, a może kilka? Nie jesteś pewien czy niedobór witaminy D Cię dotyczy? Sprawdź, co radzi nasz ekspert!
Nie ma typowych, charakterystycznych objawów deficytu witaminy D. Aby zdiagnozować niedobór tej witaminy w organizmie, powinniśmy oznaczyć stężenie witaminy D w surowicy. To podstawa do podjęcia odpowiedniego leczenia.
W szczególnych przypadkach można także wykonać rozszerzone badania, obejmujące ocenę gospodarki wapniowo-fosforanowej (stężenie wapnia i fosforu w surowicy i dobowej zbiórce moczu) i stężenia parathormonu.
Skierowanie na badanie stężenia witaminy D w surowicy może wystawić lekarz specjalista lub możemy je wykonać prywatnie.
Leczenie polega na dobraniu indywidualnej dawki witaminy D, a później na rozsądnej suplementacji. Zalecam także, by zmienić swoje nawyki żywieniowe i zachęcam pacjentów do aktywności fizycznej na świeżym powietrzu.

Dr n. med. Witold Tomaszewski
Rozważasz suplementację witaminą D? Koniecznie przeczytaj artykuł napisany wspólnie z ekspertem o witaminie D3 w kroplach. Gdy już wybierzesz swój suplement, sprawdź zalecane dawkowanie.
Dobry suplement diety z witaminą D? Sunny Mood to wegańska witamina D3 w kroplach. Wysoce przyswajalna i wygodna w suplementacji.

Wegańska witamina D3 z alg morskich w formie kropli
Sunny Mood to wegańska witamina D3 z alg morskich w formie kropli. Prosty skład, wysoka przyswajalność i wygodna forma podania.
Zobacz też:
- Witamina K2 [właściwości + występowanie + przeciwwskazania]
- Witamina K [występowanie + działanie + objawy niedoboru]
- Kwasy omega [rodzaje + właściwości + niedobór]
- Kwasy omega-3 [charakterystyka + stosowanie + rodzaje]
- Omega-3 w tabletkach [10 najlepszych produktów wg ekspertów]
- Kwas DHA [co to + właściwości zdrowotne + źródła]
- Tran: co to, rodzaje, właściwości, działanie i dawkowanie
- Wątroba [objawy + jak o nią dbać i czego unikać]
Podsumowanie
Już wiesz, jak rozumieć niektóre niepokojące sygnały, jakie wysyła Ci Twój organizm. Nie musisz po raz setny czytać o objawach niedoboru witaminy D, bo już wiesz, że najlepszą diagnozę postawią Ci wyniki badań krwi.
Zanim zdążyłam dotrzeć do najczarniejszych scenariuszy w Internecie, sprawdziłam stężenie witaminy D we krwi. Zaoszczędziłam sporo nerwów! A czy Ty masz za sobą takie badanie? Daj mi znać w komentarzu, czy jest nas więcej!
FAQ
Co powoduje niedobór witaminy D?
Chroniczny niedobór witaminy D może mieć poważne konsekwencje dla Twojego zdrowia. Oto najważniejsze z nich:
- osłabienie układu odpornościowego – witamina D pomaga w walce z infekcjami;
- osteoporoza – witamina D pomaga wchłaniać wapń, co jest kluczowe dla zdrowia kości;
- choroby serca i układu krążenia – brak witaminy D może prowadzić do zwiększenia ciśnienia krwi i zaburzeń lipidowych;
- zaburzenia nastroju i depresja – witamina D jest istotna dla zdrowia psychicznego i jej niedobór może zwiększać ryzyko depresji;
- choroby autoimmunologiczne – może zwiększać ryzyko takich chorób, jak Hashimoto, toczeń rumieniowaty czy cukrzyca typu 1.
Jakie są przyczyny niedoboru witaminy D?
Najważniejsze przyczyny niedoboru witaminy D to:
- niewystarczająca ekspozycja na słońce – jest produkowana w skórze jako reakcja na promieniowanie UVB i gdy spędzasz za mało czasu w słońcu, dostarczasz za mało odpowiedniego bodźca;
- braki w diecie – częściej sięgaj m.in. po jaja, sery i tłuste ryby;
- wiek – osoby starsze mają mniejszą zdolność do produkcji witaminy D i jej wchłaniania z pożywienia;
- problemy z wchłanianiem – mogą je wywoływać takie schorzenia, jak choroba Crohna, celiakia lub niewydolność trzustki;
- ciemna karnacja – melanina zmniejsza zdolność skóry do produkcji witaminy D;
- nadwaga i otyłość – zmagazynowana w tkance tłuszczowej witamina D jest mniej dostępna dla innych tkanek.
Jakie są objawy braku witaminy D?
Niedobór witaminy D objawia się przez:
- osłabienie i bóle mięśni;
- zmęczenie i apatię;
- osłabioną odporność;
- osłabienie i zwiększona łamliwość kości;
- problemy z zębami;
- zaburzenia hormonalne.
Jak szybko uzupełnić niedobór witaminy D i ile trwa leczenie?
Najlepszym sposobem na uzupełnienie witaminy D jest regularna ekspozycja skóry na słońce, zbilansowana dieta i odpowiedzialna suplementacja.
Przed rozpoczęciem faktycznego leczenia należy wykonać badania krwi, aby określić stopień niedoboru i dobrać odpowiednią dawkę.
Polskie zasady leczenia i suplementacji witaminy D sugerują, że należy przez 1–3 miesiące stosować lecznicze dawki, by osiągnąć jej optymalne stężenie na poziomie 30–50 ng/ml.
Zobacz też: Trzy najważniejsze źródła witaminy D.
Ile kosztuje badanie poziomu witaminy D?
Cena oznaczenia stężenia witaminy D uzależniona jest od konkretnego laboratorium i waha się ona od 75 do nawet 100 zł. Jest to badanie krwi, potrzebne do określenia poziomu niedoboru i dobrania najlepszej dawki witaminy D do suplementacji. Do badania nie musisz być na czczo, możesz je zrobić o dowolnej porze, a na wyniki będziesz czekać 1 dzień roboczy.
Kiedy brać witaminę D – rano czy wieczorem?
Nie ma ściśle określonej pory dnia na przyjmowanie witaminy D, choć poranne godziny mogą być wygodniejsze i lepsze. Witamina D, może wpłynąć na produkcję melatoniny i utrudnić zaśnięcie, ale brakuje obecnie jednoznacznych badań na ten temat. Najlepszym wyjściem będzie znalezienie pory, która będzie dla Ciebie najwygodniejsza – możesz pozwolić sobie na zdrowe eksperymenty. Najważniejsze spożywać ją wraz z posiłkiem, by ułatwić wchłonięcie witaminy D, która jest rozpuszczalna w tłuszczach.
Czy witamina D uspokaja?
Badania wykazują, że niski poziom witaminy D może zwiększać objawy niepokoju, lęku, depresji i stresu. Jest to również powiązane z faktem, że witamina D i kwasy omega-3 regulują produkcję serotoniny, czyli neuroprzekaźnik, który wpływa m.in. na nasze emocje, nastrój, koncentrację i pamięć.
Źródła
Zobacz wszystkie
Almeida, A. C. F., Paula, F. J. A. de, Monteiro, J. P., Nogueira-de-Almeida, C. A., Ciampo, L. A. D., Aragon, D. C., & Ferraz, I. S. (2018). Do all infants need vitamin D supplementation? PLoS ONE, 13(4). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0195368
Antonucci, R., Locci, C., Clemente, M. G., Chicconi, E., & Antonucci, L. (2018). Vitamin D deficiency in childhood: Old lessons and current challenges. Journal of Pediatric Endocrinology & Metabolism: JPEM, 31(3), 247–260. https://doi.org/10.1515/jpem-2017-0391
Berridge, M. J. (2017). Vitamin D deficiency and diabetes. Biochemical Journal, 474(8), 1321–1332. https://doi.org/10.1042/BCJ20170042
Botelho, J., Machado, V., Proença, L., Delgado, A. S., & Mendes, J. J. (2020). Vitamin D Deficiency and Oral Health: A Comprehensive Review. Nutrients, 12(5), Article 5. https://doi.org/10.3390/nu12051471
Chanchlani, R., Nemer, P., Sinha, R., Nemer, L., Krishnappa, V., Sochett, E., Safadi, F., & Raina, R. (2020). An Overview of Rickets in Children. Kidney International Reports, 5(7), 980–990. https://doi.org/10.1016/j.ekir.2020.03.025
de la Puente Yagüe, M., Collado Yurrita, L., Ciudad Cabañas, M. J., & Cuadrado Cenzual, M. A. (2020). Role of Vitamin D in Athletes and Their Performance: Current Concepts and New Trends. Nutrients, 12(2), 579. https://doi.org/10.3390/nu12020579
Fiscaletti, M., Stewart, P., & Munns, C. (2017). The importance of vitamin D in maternal and child health: A global perspective. Public Health Reviews, 38, 19. https://doi.org/10.1186/s40985-017-0066-3
Gao, Q., Kou, T., Zhuang, B., Ren, Y., Dong, X., & Wang, Q. (2018). The Association between Vitamin D Deficiency and Sleep Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients, 10(10), Article 10. https://doi.org/10.3390/nu10101395
Hussein, Y. H. H., & Soliman, A.-Z. M. (2023). Dietary habits, lifestyle changes, and glycemic control in patients with type 2 diabetes mellitus during coronavirus disease 2019 (COVID-19): A cross-sectional study in Egypt. Journal of Family and Community Medicine, 30(1), 1. https://doi.org/10.4103/jfcm.jfcm_114_22
Iruzubieta, P., Terán, Á., Crespo, J., & Fábrega, E. (2014). Vitamin D deficiency in chronic liver disease. World Journal of Hepatology, 6(12), 901–915. https://doi.org/10.4254/wjh.v6.i12.901
Mackawy, A. M. H., Al-ayed, B. M., & Al-rashidi, B. M. (2013). Vitamin D Deficiency and Its Association with Thyroid Disease. International Journal of Health Sciences, 7(3), 267–275.
Maldonado, G., Paredes, C., Guerrero, R., & Ríos, C. (2017). Determination of Vitamin D Status in a Population of Ecuadorian Subjects. The Scientific World Journal, 2017, 3831275. https://doi.org/10.1155/2017/3831275
Mehta, V., Agarwal, S., Mehta, V., & Agarwal, S. (2017). Does Vitamin D Deficiency Lead to Hypertension? Cureus, 9(2). https://doi.org/10.7759/cureus.1038
Mulligan, J. K., Nagel, W., O’Connell, B. P., Wentzel, J., Atkinson, C., & Schlosser, R. J. (2014). Cigarette smoke exposure is associated with vitamin D3 deficiencies in patients with chronic rhinosinusitis. The Journal of Allergy and Clinical Immunology, 134(2), 342–349. https://doi.org/10.1016/j.jaci.2014.01.039
Murdaca, G., Tonacci, A., Negrini, S., Greco, M., Borro, M., Puppo, F., & Gangemi, S. (2019). Emerging role of vitamin D in autoimmune diseases: An update on evidence and therapeutic implications. Autoimmunity Reviews, 18(9), 102350. https://doi.org/10.1016/j.autrev.2019.102350
Napiórkowska, L., & Franek, E. (2009). Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej. Choroby Serca i Naczyń, 6(4), Article 4.
Olmedo Martín, R. V., González Molero, I., Olveira Fuster, G., Amo Trillo, V., & Jiménez Pérez, M. (2019). Vitamin D deficiency in outpatients with inflammatory bowel disease: Prevalence and association with clinical-biological activity. Revista Espanola De Enfermedades Digestivas, 111(1), 46–54. https://doi.org/10.17235/reed.2018.5714/2018
Parva, N. R., Tadepalli, S., Singh, P., Qian, A., Joshi, R., Kandala, H., Nookala, V. K., & Cheriyath, P. (b.d.). Prevalence of Vitamin D Deficiency and Associated Risk Factors in the US Population (2011-2012). Cureus, 10(6), e2741. https://doi.org/10.7759/cureus.2741
Passeron, T., Bouillon, R., Callender, V., Cestari, T., Diepgen, T. L., Green, A. C., van der Pols, J. C., Bernard, B. A., Ly, F., Bernerd, F., Marrot, L., Nielsen, M., Verschoore, M., Jablonski, N. G., & Young, A. R. (2019). Sunscreen photoprotection and vitamin D status. British Journal of Dermatology, 181(5), 916–931. https://doi.org/10.1111/bjd.17992
Pennisi, M., Malaguarnera, G., Di Bartolo, G., Lanza, G., Bella, R., Chisari, E. M., Cauli, O., Vicari, E., & Malaguarnera, M. (2019). Decrease in Serum Vitamin D Level of Older Patients with Fatigue. Nutrients, 11(10), 2531. https://doi.org/10.3390/nu11102531
Siadat, Z. D., Kiani, K., Sadeghi, M., Shariat, A. S., Farajzadegan, Z., & Kheirmand, M. (2012). Association of vitamin D deficiency and coronary artery disease with cardiovascular risk factors. Journal of Research in Medical Sciences : The Official Journal of Isfahan University of Medical Sciences, 17(11), 1052–1055.
Sizar, O., Khare, S., Goyal, A., & Givler, A. (2022). Vitamin D Deficiency. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532266/
Sowah, D., Fan, X., Dennett, L., Hagtvedt, R., & Straube, S. (2017). Vitamin D levels and deficiency with different occupations: A systematic review. BMC Public Health, 17, 519. https://doi.org/10.1186/s12889-017-4436-z
Tiwari, S., Pratyush, D. D., Gupta, S. K., & Singh, S. K. (2014). Vitamin D deficiency is associated with inflammatory cytokine concentrations in patients with diabetic foot infection. British Journal of Nutrition, 112(12), 1938–1943. https://doi.org/10.1017/S0007114514003018
Umar, M., Sastry, K. S., Ali, F. A., Al-Khulaifi, M., Wang, E., & Chouchane, A. I. (2018). Vitamin D and the Pathophysiology of Inflammatory Skin Diseases. Skin Pharmacology and Physiology, 31(2), 74–86. https://doi.org/10.1159/000485132
Wakeman, M. (2021). A Literature Review of the Potential Impact of Medication on Vitamin D Status. Risk Management and Healthcare Policy, 14, 3357–3381. https://doi.org/10.2147/RMHP.S316897
Williams, S., Malatesta, K., & Norris, K. (2009). Vitamin D and Chronic Kidney Disease. Ethnicity & disease, 19(4 Suppl 5), S5-8–11.
Wong, S. K., Chin, K.-Y., & Ima-Nirwana, S. (b.d.). Vitamin D and Depression: The Evidence from an Indirect Clue to Treatment Strategy. Current Drug Targets, 19(8), 888–897.

Redakcja
Poznaj zespół

Doktor nauk medycznych
Absolwent Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Łodzi. Wieloletni pracownik Instytutu Endokrynologii funkcjonującego w strukturach Akademii Medycznej w Łodzi oraz Regionalnego Ośrodka Osteoporozy i Poradnii Endokrynologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W latach 2011–2012 Z-ca Głównego Inspektora Sanitarnego. Ekspert prawa żywnościowego i farmaceutycznego.

Fact-checker
Agata Jach zajmuje się weryfikacją cytowanych źródeł i sprawdza, czy publikowane treści są zgodne z prawdą.

maj 16
Sprawdź ranking najlepszych witamin ADEK przygotowany z magister farmacji

maj 09
Zebraliśmy dla Ciebie najlepsze witaminy dla ciężarnych. Sprawdź ranking i wybierz mądrze.

maj 09
Odkryj kluczowe witaminy dla mężczyzn wspierające zdrowie, energię i witalność.