Witamina K – gdzie występuje, na co pomaga, objawy niedoboru

Witamina K bierze udział w procesie krzepnięcia krwi i reguluje gospodarkę wapniową organizmu. Dzienne zapotrzebowanie witaminę K pokrywamy dzięki bakteriom flory jelitowej i diecie bogatej w zielone warzywa.

TekstNina Wawryszuk

Tekst

Nina Wawryszuk

Redaktorka Natu.Care

Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RecenzjaWitold Tomaszewski

Zweryfikowane przez eksperta

Recenzja

Witold Tomaszewski

Doktor nauk medycznych

Doktor nauk medycznych, ekspert prawa żywnościowego i farmaceutycznego oraz doświadczony pracownik sektora medycznego.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Fact-checkingAgata Jach

Fact-checking

Agata Jach

Fact-checker

Agata Jach zajmuje się weryfikacją cytowanych źródeł i sprawdza, czy publikowane treści są zgodne z prawdą.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Witamina K – gdzie występuje, na co pomaga, objawy niedoboru

03 grudnia, 2024

13 min

Dlaczego możesz nam zaufać

Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.

Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym

Informacja o reklamach

Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.

Dowiedz się więcej w naszym regulaminie

Media o nas:

Czy wiesz, jaką rolę w odkryciu witaminy K odegrały… kurczaki? Wiele z nich poświęciło zdrowie, abyśmy dziś rozumieli, czym jest witamina K i jak ważna jest dla naszego organizmu.

W tym artykule przybliżę Ci nieco zaskakującą historię odkrycia witaminy K i wraz z dr. n. med. Witoldem Tomaszewskim przedstawię Ci funkcje, najlepsze źródła i objawy niedoboru tej witaminy. Po przeczytaniu artykułu lepiej poznasz „witaminę koagulacji” i nabierzesz ochoty na… sałatkę.

Spis treści:

Ciekawe okoliczności odkrycia witaminy K
Witamina K – właściwości
Na co pomaga witamina K
Gdzie występuje witamina K? Najlepsze źródła
Niedobór witaminy K – objawy
Skutki niedoboru witaminy K
Nadmiar witaminy K – czy jest możliwy?
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Podsumowanie

Zobacz, co dla Twojego zdrowia może zrobić Natu.Care Witamina D 2000 IU.

Świetny produkt, tabletki są małe i wygodne do połknięcia. Plus za wysoką jakość!

Joanna

Sprawdź cenę

Zobacz też:

Ciekawe okoliczności odkrycia witaminy K

W 1929 roku Duński naukowiec Henrik Dam badał proces metabolizmu cholesterolu w organizmie, karmiąc kurczaki dietą bez tłuszczu. Po kilku tygodniach zwierzęta zaczęły cierpieć na krwawienia w tkance podskórnej, mięśniach lub w narządach.

Dodanie do diety cholesterolu nie pomagało, więc Dam postulował, że – obok tłuszczu – w diecie musi być inny związek, który zapobiega krwawieniom. Krwotoki u kurczaków cofały się po włączeniu do diety lucerny, szpinaku lub kapusty (mają wysoką zawartość witaminy K).

Na drodze dalszych badań znalazł w nasionach konopi czynnik zapobiegający krwawieniom i postanowił nazwać go witaminą krzepliwości. Po niemiecku oznaczono ją jako „witaminę koagulacji” (koagulation) i tak nowa witamina otrzymała literę K.

Witamina K – właściwości

Jest jedną z 4 witamin rozpuszczalnych w tłuszczach , wraz z witaminami A, D i E. Witamina K to w rzeczywistości grupa 3 organicznych związków chemicznych .

W tej grupie znajdują się:

Witamina K1 (filochinon)

Jest syntetyzowana przez rośliny – występuje w zielonych liściastych warzywach . Jest głównym źródłem witaminy K w diecie Europejczyków .

Witamina K2 (menachinon)

Znajduje się głównie w mięsie, serze i jajkach. Jest także produkowana przez bakterie tworzące naszą florę jelitową układu pokarmowego. Synteza tej witaminy przez drobnoustroje występujące w jelicie czczym i krętym, pokrywa znaczną część dobowego zapotrzebowania na witaminę K.

Witamina K3 (menadion)

Syntetyczna postać witaminy K, pełniąca rolę prowitaminy (związku chemicznego, który pod wpływem enzymów lub światła słonecznego przekształca się w organizmie w witaminę). Jest stosowana jako lek hemostatyczny.

Na co pomaga witamina K?

Witamina K wpływa na kilka ważnych procesów w naszym organizmie.

Wspomaga układ sercowo–naczyniowy poprzez wzmacnianie ścian naczyń krwionośnych .
Bierze udział w tworzeniu białek potrzebnych do prawidłowego krzepnięcia krwi.
Razem z osteokalcyną ma wpływ na produkcję zdrowej tkanki kostnej .
Pomaga w uwapnieniu tkanki kostnej przez układ szkieletowy, biorąc udział w formowaniu tkanki kostnej .
Wzmacnia układ odpornościowy .

Naukowcy przyglądają się także prawdopodobnym właściwościom witaminy K . Prace trwają, a badaczy szczególnie interesuje rola witaminy K:

jako czynnika protekcyjnego w rozwoju nowotworów wątroby i zmniejszaniu ryzyka śmierci u pacjentów z marskością wątroby i rakiem wywodzącym się z hepatocytów (komórki, z których zbudowana jest wątroba),
w zdolności do zwiększenia wrażliwości tkanek docelowych na insulinę.
w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia i rozwoju choroby wieńcowej.

Dobre na odporność

Ibuvit D3 2000 + K2 MK-7 + OMEGA 3

4.1

Zawartość omega-3: 250 mg (200 mg DHA + 50 mg EPA)
Dodatkowe składniki aktywne: witamina D3, witamina K
Forma: kapsułki
Porcja: 1 kapsułka dziennie
Wystarczy na: 30 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Suplement diety zawierający kwasy omega-3, witaminę D3 oraz witaminę K. Preparat wspiera układ odpornościowy, funkcjonowanie mózgu i widzenie. Co więcej, jego regularna suplementacja pozytywnie wpływa zęby, a także wykorzystanie wapnia w organizmie, który wspiera układ ruchu. Porcja dzienna dostarcza 2000 IU witaminy D3, co pokrywa zapotrzebowanie dla dorosłej osoby. Suplementacja witaminą D3 jest zalecana szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Plusy i minusy

Plusy:

Wygodne dawkowanie – 1 kapsułka dziennie.
Brak zbędnych dodatków.
Dwa ważne składniki aktywne w jednej kapsułce – kwasy omega-3 i witamina D3.

Minusy:

Brak.

Dodatkowe informacje

Otoczka kapsułki jest z żelatyny.

Ibuvit może być suplementowany przez dzieci, które skończyły 11 lat.

Opinia użytkownika

Fajnie, bo nie muszę suplementować oddzielnie witaminy D. Dwa składniki za jednym zamachem.

Czysty skład

Primabiotic Witamina D3+K2Mk7

5.0

Zawartość witaminy D3: 2000 IU
Dodatkowe składniki aktywne: witamina K
Forma: krople
Porcja: 5 kropli dziennie
Wystarczy na: 180 dni

Sprawdź cenę

Opis produktu

Primabiotic Witamina D3+K2 to skuteczne połączenie dwóch cennych witamin. Związki te wspierają swoje działanie, dzięki czemu Twój organizm czerpie z nich większe korzyści. Regularnie suplementowany preparat od Primabiotic może zmniejszać ryzyko złamań kości, wspierać pracę układu odpornościowego i dbać o metabolizm wapnia.

Plusy i minusy

Plusy:

Dobre dawki składników aktywnych.
Wygodne dawkowanie.
Brak zbędnych dodatków.
Wydajne opakowanie.
Dobry nośnik substancji (oliwa z oliwek) – szybsze wchłanianie.

Minusy:

Brak.

Dodatkowe informacje

Osad na buteleczce nie świadczy o przeterminowaniu produktu. Występuje za sprawą naturalnych składników w składzie i nie jest wadą preparatu.

Gdzie występuje witamina K? Najlepsze źródła

Dzienne zapotrzebowanie na witaminy i minerały najlepiej pokrywać zbilansowaną i różnorodną dietą. Sprawdź, gdzie znajdziesz najwięcej witaminy K – skomponuj smaczny i bogaty w tę witaminę posiłek.

Produkty bogate w witaminę K1 (wartości podane na 100 g):

Produkt	Zawartość
suszona bazylia	1714,5 µg
suszona szałwia	1714,5 µg
suszony tymianek	1714,5 µg
świeża pietruszka	1640 µg
suszony liść kolendry	1359,5 µg
surowa boćwina	830 µg
surowy mniszek lekarski	778,4 µg
gotowana kapusta pekińska	623,2µg
suszony majeranek	621,7 µg
suszone oregano	621,7 µg
gotowana gorczyca	592,7 µg
surowa rzeżucha	541,9 µg
gotowany szpinak	540,7 µg
rzepa gotowana	518,9 µg
gotowane buraki ćwikłowe	484 µg
gotowany jarmuż	418,5 µg
szczypiorek	212,7 µg
brukselka gotowana	193,5 µg
olej sojowy	183,9 µg
majonez	163 µg
brokuły	141,1 µg
sałata zielona	126,3 µg
gotowana kapusta	108,7 µg
surowa rukola	108,6 µg
margaryna	101,3 µg

Warto dodawać przyprawy do swoich dań nie tylko, by podkreślić ich smak i aromat – to także prawdziwe bomby z witaminą K.

Najlepsze źródła witaminy K2 (wartości podane na 100 g):

Produkt	Zawartość
natto (japońska potrawa ze sfermentowanych ziaren soi)	998 µg
miękkie sery (np. mozzarella, feta)	506 µg
ser pleśniowy	440 µg
wątroba gęsia	369 µg
twarde sery (np. gouda, edam)	282 µg
wątroba wołowa	106 µg
żółtko jaja kurzego	67-192 µg
węgorz	63 µg
pepperoni	41,7 µg
mleko pełnotłuste	38,1 µg
kiełbasa z indyka	36,6 µg
mięso z kurczaka	35,7 µg
bekon	35 µg
frankfurterka z indyka	31,2 µg
salami	28 µg

Z całego zestawienia możesz skomponować bardzo smaczną i wartościową sałatkę bogatą w witaminę K1 i K2. Masz pomysł? Zostaw mi go w komentarzu pod artykułem, chętnie spróbuję.

Niedobór witaminy K – objawy

Niedobór witaminy K występuje rzadko u dorosłych osób . Dzienne zapotrzebowanie jest w znacznej części pokryte dzięki syntezie witaminy K2 przez mikroflorę jelitową, a resztę uzupełnia dostarczana wraz z jedzeniem witamina K1.

Niedobór wynika zazwyczaj z zaburzeń procesu trawienia lub wchłaniania w przewodzie pokarmowym i u dorosłych może objawiać się:

wydłużonym czasem gojenia się ran,
krwotokami,
krwiomoczem,
łatwym powstawaniem sińców,
zaburzeniami pracy jelit,
częstymi biegunkami,
obniżoną odpornością,
obfitymi miesiączkami u kobiet.

Na niedobór witaminy K narażone są niemowlęta z powodu nie w pełni wykształconej flory bakteryjnej jelit i niską zawartością witaminy K w mleku matki.

Niedobór witaminy K2 u niemowląt może objawiać się:

krwawieniami z miejsca, w którym usunięto pępowinę,
krwawieniami w skórze, nosie, przewodzie pokarmowym lub innych miejscach,
krwawieniami z penisa (jeśli dziecko było obrzezane),
nagłymi krwawieniami do mózgu.

Polskie Towarzystwo Neonatologiczne zaleca suplementację witaminą K dla niemowląt . W ciągu pierwszych 5 godzin życia wszystkie noworodki powinny otrzymać witaminę K (najczęściej w formie zastrzyku).

Skutki niedoboru witaminy K

Nieleczony niedobór witaminy K może prowadzić do:

zaburzeń krzepliwości krwi ,
zwiększonego ryzyka chorób sercowo–naczyniowych ,
osteoporozy ,
zwapnienia naczyń krwionośnych (kalcyfikacji),
niedokrwistości ,
żółtaczki .

Pamiętaj – niedobór witaminy K zdarza się rzadko. Dobrze mieć świadomość objawów niedoboru, ale jeśli dbasz o różnorodną dietę i nie masz problemów z funkcjonowaniem układu pokarmowego – nie martw się o deficyt tej witaminy.

Nadmiar witaminy K – czy jest możliwy?

Nadmiar witaminy K występuje rzadko . Objawy przedawkowania opisywane w literaturze obejmują: uczucie gorąca, nadmierne pocenie, rozpad krwinek czerwonych i objawy niedokrwistości hemolitycznej.

Toksyczność witaminy K zazwyczaj dotyczy menadionu – syntetycznej witaminy K3 .

dr n. hab. — Dr n. med. Witold Tomaszewski

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K

Ze względu na niewystarczające dowody dotyczące funkcji, absorpcji i występowania menachinonów (witaminy K2) u ludzi, normy określono jedynie w odniesieniu do filochinonu (witamina K1).

Normy na witaminę K dla Polski, ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI)*

Grupa, płeć, wiek

µg witaminy K (filochinon)/osobę/dobę

Niemowlęta

0–6 miesięcy

7–11 miesięcy

8,5

Dzieci

1–3 lata

4–6 lat

7–9 lat

Chłopcy

10–12 lat

13–15 lat

16–18 lat

Dziewczęta

10–12 lat

13–15 lat

16–18 lat

Mężczyźni >19 lat

Kobiety, kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią >19 lat

*AI (Adequate Intake) – wystarczające spożycie to zalecenie żywieniowe stosowane w przypadku braku wystarczających danych do obliczenia średniego zapotrzebowania .

Zobacz też artykuły o zdrowiu:

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Stosowanie witaminy K wymaga ostrożności u:

noworodków,
pacjentów z zaburzeniami czynności nerek,
pacjentów z dziedziczną hipoprotrombinemią (niedoborem protrombiny – czynnika krzepnięcia krwi),
pacjentów z nadmierną antykoagulacją,
pacjentów z nadwrażliwością na witaminę K.

Kobiety ciężarne i karmiące piersią przed suplementacją powinny skonsultować się z lekarzem.

Zobacz też inne artykuły o witaminach i minerałach:

Znasz inne ciekawostki o witaminie K? Podziel się nimi w komentarzu. Chętnie o nich poczytam, zajadając się zieleniną.

Podsumowanie

Z tego artykułu zapamiętaj (i zaskocz znajomych, jak odkryto witaminę K!):

Witamina K to trzy związki: K1 (filochinon), K2 (menachinon) i K3 (menadion).
Witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach.
Dzienne zapotrzebowanie pokrywamy dzięki bakteriom flory jelitowej układu pokarmowego i z diety bogatej w zielone warzywa.
Witamina K wspiera pracę układów: sercowo–naczyniowego, kostnego i odgrywa ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi.
Niedobór i nadmiar witaminy K występuje rzadko.

FAQ

Na co działa witamina K?

Witamina K to grupa związków (w tym witaminy K2), która jest niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi, a także zdrowia kości i funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.

Witamina K odpowiada m.in. za:

procesy krzepnięcia krwi – niedobór witaminy K prowadzi do zaburzeń i zwiększa ryzyko krwawienia;
regulację mineralizacji kości – aktywuje białka, które wiążą wapń w kościach;
zdrowie serca – wpływa na zdolność do rozkładania tłuszczów w organizmie.

Gdzie występuje witamina K i w czym jest jej najwięcej?

Witamina K naturalnie występuje głównie w dwóch formach – K1 i K2. Witamina K1 jest syntetyzowana przez rośliny, a K2 przez bakterie Bacillus subtilis natto, które uczestniczą w naturalnych procesach fermentacji.

Witaminę K znajdziesz m.in. w produktach takich jak:

zielone warzywa liściaste – np. szpinak, jarmuż, brokuł, sałata, kapusta, natka pietruszki;
owoce – np. awokado, kiwi, winogrona, truskawki, jagody;
mięso – np. indyk, wątroba gęsia, kurczak, wątroba wołowa;
nabiał – np. sery (miękkie, twarde, pleśniowe), mleko pełnotłuste;
produkty fermentowane – np. kefir, jogurt, kimchi, tempeh.

Od kiedy podawać witaminę K noworodkom i niemowlętom?

Witamina K nie przechodzi łatwo przez łożysko matki, dlatego dzieci rodzą się niskim poziomem witaminy K we krwi. Co więcej, bakterie jelitowe, które je syntetyzują, nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Dlatego zaleca się podanie witaminy K w pierwszych godzinach po urodzeniu – w postaci zastrzyku, doustnie lub przez wlew dożylny. Kolejne dawki należy podawać według zaleceń lekarza w ciągu kilku pierwszych miesięcy życia – w mleku matki jest jej za mało.

Jakie są objawy braku witaminy K?

Najważniejsze objawy i skutki niedoboru witaminy K to:

zaburzenia krzepliwości krwi;
zwiększone ryzyko krwawienia;
osłabienie mięśni;
zmniejszenie gęstości kości;
zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby;
zwiększone ryzyko chorób serca i układu krążenia.

Jeśli zaobserwujesz jakiekolwiek objawy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, który zleci szczegółowe badania diagnostyczne i zarządzi odpowiednie leczenie.

Jak uzupełnić witaminę K?

Najpopularniejsze sposobu uzupełnienia niedoboru witaminy K to:

zbilansowana dieta – włącz do niej zielone warzywa liściaste, strączki (fasola, groch), tłuste ryby, sery, wątróbkę drobiową oraz produkty fermentowane (jogurt, kefir, kimchi);
suplementacja – możesz wybrać tabletki, kapsułki lub krople;
probiotyki – szczególnie te z bakteriami Bacillus subtilis natto w składzie.

Jaka witamina K jest najlepsza?

Każda forma witaminy K ma swoje korzyści dla zdrowia Twojego organizmu. Odpowiednią witaminę K należy dobrać w zależności od potrzeb i sytuacji klinicznej.

Witamina K1 jest niezbędna do krzepnięcia krwi i często występuje w liściastych warzywach zielonych.
Witamina K2 – szczególnie jej postać MK7 – jest powszechnie stosowana w suplementacji. Ma korzystny wpływ na zdrowie kości, reguluje transport wapnia w organizmie, może pomóc w zapobieganiu osteoporozy.

Wyboru konkretnej formy i sposobu suplementacji zawsze dokonuj wspólnie z lekarzem lub dietetykiem.

Czy potas i witamina K to to samo?

Nie, potas i witamina K to dwie różne substancje i nie są ze sobą tożsame. Potas jest niezbędny m.in. do utrzymania równowagi elektrolitowej, reguluje ciśnienie krwi i bierze udział w pracy mięśni. Więcej dowiesz się o nim z artykułu: Potas w organizmie – właściwości, niedobór, źródła.

Źródła

Zobacz wszystkie

Adequate intake | EFSA. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.efsa.europa.eu/en/glossary/adequate-intake

Ahmadraji, F., & Shatalebi, M. A. (2015). Evaluation of the clinical efficacy and safety of an eye counter pad containing caffeine and vitamin K in emulsified Emu oil base. Advanced Biomedical Research, 4(1), 10. https://doi.org/10.4103/2277-9175.148292

Bell, R. G. (1978). Metabolism of vitamin K and prothrombin synthesis: Anticoagulants and the vitamin K--epoxide cycle. Federation Proceedings, 37(12), 2599–2604. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/359368/

Blood disease—Vitamin K deficiency | Britannica. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.britannica.com/science/blood-disease/Vitamin-K-deficiency

Boston, 677 Huntington Avenue, & Ma 02115 +1495‑1000. (2012, wrzesień 18). Vitamin K. The Nutrition Source. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamin-k/

Brown, P. C., Dulik, D. M., & Jones§, T. W. (1991). The toxicity of menadione (2-methyl-1,4-naphthoquinone) and two thioether conjugates studied with isolated renal epithelial cells. Archives of Biochemistry and Biophysics, 285(1), 187–196. https://doi.org/10.1016/0003-9861(91)90348-M

Conly, J. M., & Stein, K. (1992). The production of menaquinones (vitamin K2) by intestinal bacteria and their role in maintaining coagulation homeostasis. Progress in Food & Nutrition Science, 16(4), 307–343. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1492156/

DiNicolantonio, J. J., Bhutani, J., & O’Keefe, J. H. (2015). The health benefits of vitamin K. Open Heart, 2(1), e000300. https://doi.org/10.1136/openhrt-2015-000300

Eden, R. E., & Coviello, J. M. (2023). Vitamin K Deficiency. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536983/

Effect of vitamin K2 on progression of atherosclerosis and vascular calcification in nondialyzed patients with chronic kidney disease stages 3–5. (b.d.). https://doi.org/10.20452/pamw.3041

Full article: Helicobacter pylori antibiotic eradication coupled with a chemically defined diet in INS-GAS mice triggers dysbiosis and vitamin K deficiency resulting in gastric hemorrhage. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19490976.2019.1710092

Gijsbers, B. L. M. G., Jie, K.-S. G., & Vermeer, C. (1996). Effect of food composition on vitamin K absorption in human volunteers. British Journal of Nutrition, 76(2), 223–229. https://doi.org/10.1079/BJN19960027

Griffin, R. M. (b.d.). Do You Get Enough Vitamin K? WebMD. Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/supplement-guide-vitamin-k

Growing evidence of vitamin K benefits for heart health. (b.d.). ScienceDaily. Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.sciencedaily.com/releases/2021/08/210809144115.htm

Halder, M., Petsophonsakul, P., Akbulut, A. C., Pavlic, A., Bohan, F., Anderson, E., Maresz, K., Kramann, R., & Schurgers, L. (2019). Vitamin K: Double Bonds beyond Coagulation Insights into Differences between Vitamin K1 and K2 in Health and Disease. International Journal of Molecular Sciences, 20(4), Article 4. https://doi.org/10.3390/ijms20040896

Hamidi, M. S., & Cheung, A. M. (2014). Vitamin K and musculoskeletal health in postmenopausal women. Molecular Nutrition & Food Research, 58(8), 1647–1657. https://doi.org/10.1002/mnfr.201300950

Health, N. R. C. (US) C. on D. and. (1989). Fat-Soluble Vitamins. W Diet and Health: Implications for Reducing Chronic Disease Risk. National Academies Press (US). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK218749/

Imbrescia, K., & Moszczynski, Z. (2023). Vitamin K. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551578/

Ishida, Y. (2008). [Vitamin K2]. Clinical Calcium, 18(10), 1476–1482.

Jarosza, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewskiej, J. (b.d.). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf

Koshihara, Y., & Hoshi, K. (1997). Vitamin K2 Enhances Osteocalcin Accumulation in the Extracellular Matrix of Human Osteoblasts In Vitro. Journal of Bone and Mineral Research, 12(3), 431–438. https://doi.org/10.1359/jbmr.1997.12.3.431

Kubo, Y., Rooney, A. P., Tsukakoshi, Y., Nakagawa, R., Hasegawa, H., & Kimura, K. (2011). Phylogenetic Analysis of Bacillus subtilis Strains Applicable to Natto (Fermented Soybean) Production. Applied and Environmental Microbiology, 77(18), 6463–6469. https://doi.org/10.1128/AEM.00448-11

Maresz, K. (2015). Proper Calcium Use: Vitamin K2 as a Promoter of Bone and Cardiovascular Health. Integrative Medicine: A Clinician’s Journal, 14(1), 34–39. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4566462/

Martinez, C., Wallenhorst, C., Rietbrock, S., & Freedman, B. (2020). Ischemic Stroke and Transient Ischemic Attack Risk Following Vitamin K Antagonist Cessation in Newly Diagnosed Atrial Fibrillation: A Cohort Study. Journal of the American Heart Association, 9(2), e014376. https://doi.org/10.1161/JAHA.119.014376

Mizuta, T., Ozaki, I., Eguchi, Y., Yasutake, T., Kawazoe, S., Fujimoto, K., & Yamamoto, K. (2006). The effect of menatetrenone, a vitamin K2 analog, on disease recurrence and survival in patients with hepatocellular carcinoma after curative treatment. Cancer, 106(4), 867–872. https://doi.org/10.1002/cncr.21667

Myneni, V. D., & Mezey, E. (2018). Immunomodulatory effect of vitamin K2: Implications for bone health. Oral diseases, 24(1–2), 67–71. https://doi.org/10.1111/odi.12759

Nowak, J. K., Grzybowska-Chlebowczyk, U., Landowski, P., Szaflarska-Poplawska, A., Klincewicz, B., Adamczak, D., Banasiewicz, T., Plawski, A., & Walkowiak, J. (2014). Prevalence and correlates of vitamin K deficiency in children with inflammatory bowel disease. Scientific Reports, 4(1), Article 1. https://doi.org/10.1038/srep04768

Office of Dietary Supplements—Vitamin K. (b.d.-a). Pobrano 21 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional/

Office of Dietary Supplements—Vitamin K. (b.d.-b). Pobrano 21 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional/

Sato, T., Inaba, N., & Yamashita, T. (2020). MK-7 and Its Effects on Bone Quality and Strength. Nutrients, 12(4), Article 4. https://doi.org/10.3390/nu12040965

Schwalfenberg, G. K. (2017). Vitamins K1 and K2: The Emerging Group of Vitamins Required for Human Health. Journal of Nutrition and Metabolism, 2017, e6254836. https://doi.org/10.1155/2017/6254836

The health benefits of vitamin K | Open Heart. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z https://openheart.bmj.com/content/2/1/e000300

Theuwissen, E., Smit, E., & Vermeer, C. (2012). The Role of Vitamin K in Soft-Tissue Calcification. Advances in Nutrition, 3(2), 166–173. https://doi.org/10.3945/an.111.001628

Tsugawa, N., & Shiraki, M. (2020). Vitamin K Nutrition and Bone Health. Nutrients, 12(7), Article 7. https://doi.org/10.3390/nu12071909

Urano, A., Hotta, M., Ohwada, R., & Araki, M. (2015). Vitamin K deficiency evaluated by serum levels of undercarboxylated osteocalcin in patients with anorexia nervosa with bone loss. Clinical Nutrition, 34(3), 443–448. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2014.04.016

Vermeer, C. V. (2012). Vitamin K: The effect on health beyond coagulation – an overview. Food & Nutrition Research, 56(1), 5329. https://doi.org/10.3402/fnr.v56i0.5329

Vitamin K Deficiency—Nutritional Disorders. (b.d.). MSD Manual Professional Edition. Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.msdmanuals.com/professional/nutritional-disorders/vitamin-deficiency,-dependency,-and-toxicity/vitamin-k-deficiency

VITAMIN K: Overview, Uses, Side Effects, Precautions, Interactions, Dosing and Reviews. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-983/vitamin-k

Witamina K w zapobieganiu krwawień wynikających z jej niedoboru u noworodków. (b.d.). Pobrano 21 marzec 2023, z http://www.neonatologia.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=116:witamina-k-w-zapobieganiu-krwawiem-wynikajacych-z-jej-niedoboru-u-noworodkow&catid=8&Itemid=103

Oceń artykuł

4.5

Głos oddany

40 opinii, ocena: 4.5