Selen – co to, właściwości, dawkowanie, suplementacja

Selen zmniejsza ryzyko nowotworów, chroni przed chorobami serca, a także odpowiada za zdrowie tarczycy.

TekstLudwik Jelonek

Redaktor Natu.Care

Ludwik Jelonek jest autorem ponad 2500 tekstów opublikowanych na wiodących portalach. Jego treści trafiły do takich serwisów jak Ostrovit czy Kobieta Onet. W Natu.Care Ludwik edukuje ludzi w najważniejszej dziedzinie życia – zdrowiu.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RecenzjaJulia Skrajda

Zweryfikowane przez eksperta

RecenzjaJulia Skrajda

Dietetyczka kliniczna

Dietetyczka kliniczna, pracuje w zawodzie, tworzy spersonalizowane jadłospisy i zalecenia pod jednostki chorobowe.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RedakcjaMichał Tomaszewski

Redakcja

Michał Tomaszewski

Redaktor

Absolwent Dziennikarstwa i Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2017 roku jako redaktor współpracuje z największymi portalami w Polsce i za granicą. Wcześniej przez 3 lata pracował w jednej z wiodących firm farmaceutycznych – branżę zdrowia i urody zna od podszewki. W wolnym czasie najbardziej lubi grać w tenisa lub jeździć na nartach.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Fact-checkingNina Wawryszuk

Redaktorka Natu.Care

Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Selen – co to, właściwości, dawkowanie, suplementacja

01 kwietnia, 2024

14 min

Dlaczego możesz nam zaufać

Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.

Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym

Informacja o reklamach

Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.

Dowiedz się więcej w naszym regulaminie

Media o nas:

Selen odpowiada za tworzenie DNA, chroni komórki przed infekcjami, a także ma właściwości przeciwutleniające. Co więcej, zapobiega chorobom serca oraz wzmacnia układ odpornościowy. Jakie są pozostałe funkcje selenu? Sprawdź!

Nudności, wymioty czy bóle głowy. Nic przyjemnego, prawda? To wybrane objawy niedoboru selenu w organizmie. Minerał ten ma liczne, cenne właściwości, dlatego jego brak w organizmie jest groźny. Nie inaczej jest z nadmiarem, do którego też nie możemy doprowadzić. Jak działa selen? Jakie są jego źródła w diecie? Czym przejawia się niedobór i nadmiar? Odpowiedzi na te pytania to jedynie wierzchołek góry lodowej wiedzy, którą znajdziesz poniżej!

Z tego artykułu dowiesz się:

Co to jest i jak działa selen
Jakie są normy spożycia selenu i jak powinieneś go dawkować
W jakich produktach naturalnie występuje ten minerał
Czy grozi niedobór selenu i jak mu zapobiec.

Zobacz też:

Co to jest selen?

Selen to minerał śladowy (nasz organizm potrzebuje go w niewielkiej ilości), który jest składnikiem enzymów oraz białek. Większość selenu składujemy w tkance mięśniowej. Największe stężenie tego minerału jest jednak w tarczycy. Źródła selenu to przede wszystkim ryby, wołowina, indyk lub kurczak.

Selen to mikropierwiastek, który jest niezwykle istotny dla naszego organizmu. Bez selenu wiele procesów metabolicznych by nie istniało. Jest on pierwszym krokiem do procesów antyoksydacyjnych, czyli neutralizujących wolne rodniki.

Julia SkrajdaDietetyczka

Jakie są rodzaje selenu?

Wyróżnia się dwa rodzaje selenu : organiczny (selenometionina i selenocysteina) oraz nieorganiczny (selenian i selenit). Zarówno jedna, jak i druga forma jest dobrym źródłem selenu w diecie. Organiczny selen ma jednak lepszą przyswajalność .

Selen to pierwiastek występujący w glebie i wodach. Właśnie tak przedostaje się do żywności. Ze względu na jego niski poziom w glebach i tkankach roślin, często można spotkać w populacji niedobory selenu.

Julia SkrajdaDietetyczka

Selen – działanie

Sformułowanie „śladowy” określające selen, nie powinno nas zmylić. Mimo tego, że nasz organizm nie potrzebuje dużych pokładów tego minerału, to jest on bardzo istotny dla zdrowia. Jak działa selen?

Działa przeciwutleniająco

Przeciwutleniacze to związki, które zwalczają wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników prowadzi do stresu oksydacyjnego , które powiązany jest z licznymi chorobami (choroba Alzheimera, udar mózgu czy przedwczesne starzenie).

Selen działa jako przeciwutleniacz, czyli zmniejsza stres oksydacyjny . Minerał ten chroni zdrowe komórki organizmu przed uszkodzeniami.

Zmniejsza ryzyko chorób serca

Odpowiednie stężenie selenu w organizmie może wspierać zdrowie serca. Badania sugerują, że 50% więcej selenu w organizmie skutkuje zmniejszeniem ryzyka chorób serca o 24% . Co więcej, inne testy wskazują, że suplementacja selenu obniża stężenia zapalnego białka C-reaktywnego .

Ogranicza zagrożenie choroby nowotworowej

Selen może obniżać ryzyko niektórych nowotworów. Przegląd 69 badań (na ponad 360 00 osobach) sugeruje, że wysokie stężenie selenu wiązało się z niższym zagrożeniem zachorowania na raka piersi, prostaty, płuc, żołądka czy przełyku . Efekt ten związany był ze spożyciem selenu wraz z dietą, nie suplementami.

Warto zaznaczyć, że suplementacja selenu może ograniczać skutki uboczne chemioterapii . Badania wskazują, że przyjmowanie środków z selenem poprawia ogólną jakość życia oraz zmniejsza objawy biegunki u kobiet z rakiem szyjki macicy.

Zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym

Selen może ograniczać ryzyko zachorowania na wybrane choroby neurodegeneracyjne. Badania sugerują, że pacjenci cierpiący na chorobę Alzheimera mają niższe stężenie selenu we krwi . Co więcej, inne testy wykazały, że przeciwutleniacze (jakim jest selen) mogą pozytywnie wpłynąć na pamięć u chorujących na Alzheimera .

Selen wykazuje pozytywne działania na zmiany nastroju jak lęk, dezorientacja i napady agresji. Dlatego może być pomocny przy Alzheimerze czy demencji. Co więcej selen może spowalniać proces rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.

Julia SkrajdaDietetyczka

Może zmniejszać objawy astmy

Astma została powiązana ze zwiększonym poziomem stresu oksydacyjnego w organizmie, któremu selen może zapobiegać . Badania sugerują, że chorzy na astmę z wyższym stężeniem tego minerału w organizmie, mają lepszą czynność płuc . Mimo tego są potrzebne dalsze testy, aby potwierdzić, rolę selenu w leczeniu astmy.

Selen jest składową dejodynazy jodotyroninowej, wykazując aktywne działania na gruczoł jakim jest tarczyca. Bierze udział w konwersji hormonów FT3 i FT4. To markery chorób, jak hashimoto czy niedoczynność tarczycy, a także choroba Gravesa-Basedova.

Julia SkrajdaDietetyczka

Jak jeszcze działa selen?

Odpowiada za metabolizm hormonów tarczycy .
Zapobiega progresji HIV do AIDS .
Pozytywnie wpływa na układ odpornościowy .
Wspiera pracę układu rozrodczego .

Selen odgrywa bardzo ważną rolę u osób z problemami z tarczycą. Minerał ten bierze udział w produkcji i rozpadzie hormonów tarczycy. Selen wspomaga także prawidłowe funkcjonowanie naszego układu odpornościowego.

Ula Kawalecdietetyczka

Selen – dawkowanie

Dawkowanie selenu należy dostosować pod nasze zapotrzebowanie. Zależnie od wieku, potrzebujemy różnych dawek tego minerału. Sprawdź, ile selenu dziennie potrzebujesz Ty i bliskie Ci osoby.

Zalecane dzienne dawki selenu

Wiek	Zalecana dzienna dawka selenu*
0–6 miesięcy	15 mcg
7–11 miesięcy	20 mcg
1–3 lata	20 mcg
4–9 lat	30 mcg
10–12 lat	40 mcg
>13 lat	55 mcg

Zapotrzebowanie na selen wzrasta w czasie ciąży do 60 mcg. Kobiety karmiące piersią potrzebują jeszcze więcej tego minerału – 70 mcg.

Mimo tego, że selen jest istotny dla zdrowia organizmu, to ważny jest umiar. Jakie są zdrowe granice dawkowania tego minerału?

Maksymalna dzienna dawka selenu

Wiek	Maksymalna dzienna dawka selenu
0–6 miesięcy*	45 mcg
7–12 miesięcy*	60 mcg
1–3 lata	90 mcg
4–8 lat	150 mcg
9–13 lat	280 mcg
>14 lat	400 mcg

*Przez pierwsze miesiące życia jedynym źródłem selenu dla niemowląt powinno być mleko matki

Selen – w jakich produktach występuje?

Selen znaleźć można w takich produktach, jak ryby, podroby czy owoce morza. Chciałbyś przygotować danie pełne selenu? Sprawdź tabelę z 10 najbogatszymi produktami w selen .

Produkt	Zawartość selenu w 100 gramach
Orzechy brazylijskie	1920 mcg
Zmielone ziarna gorczycy	208 mcg
Gotowane ostrygi	154 mcg
Gotowana wątróbka jagnięca	116 mcg
Gotowany tuńczyk	108 mcg
Gotowana ośmiornica	89,6 mcg
Gotowany homar	73,1 mcg
Gotowany miecznik	68,5 mcg
Sardele konserwowe	68,1 mcg
Gotowane małże	64 mcg

Selen znajdziemy głównie w produktach takich jak: mięso, artykuły zbożowe, nabiał, niektóre warzywa (kapusta biała, brokuły, cebula) oraz orzechy brazylijskie.

Julia SkrajdaDietetyczka

Niedobór selenu

Niedobór selenu dotyka od 500 milionów do nawet miliarda osób na całym świecie . Oznacza to, że co ósma osoba pośród Twoich bliskich czy rodziny, może borykać się z tym problemem. Co prowadzi do niedoboru selenu?

Przyczyny niedoboru selenu:

niewłaściwa dieta ,
choroba alkoholowa ,
uzależnienie od palenia tytoniu ,
przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych ,
choroba zapalna jelit .

Niedobór selenu może prowadzić do zapalenia stawów, marskości wątroby, chorób tarczycy, kardiopatii, makrocytozy, a w skrajnych wypadkach nawet nowotworów (głównie jelit, wątroby czy tarczycy).

Julia SkrajdaDietetyczka

Objawy

Niedobór selenu może prowadzić do szeregu objawów. Które z nich występują najczęściej?

Objawy niedoboru selenu :

zmęczenie,
bóle mięśni,
wypadanie włosów,
pogorszenie nastroju,
problemy z układem odpornościowym,
gorsza płodność u mężczyzn i kobiet.

Objawy niedoboru selenu to przede wszystkim bóle mięśnie, pogorszenie koncentracji oraz zmęczenie.

Ula Kawalecdietetyczka

Zawuażasz te objawy u siebie? Umów się na konsultację z lekarzem albo badania krwi.

Skutki

Bagatelizowanie wspomnianych objawów może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi. Do czego prowadzi nieleczony niedobór selenu?

Skutki niedoboru selenu :

choroby tarczycy (niedoczynność czy nadczynność tarczycy, Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa),
bezpłodność,
choroby sercowo-naczyniowe,
pogorszenie funkcji poznawczych,
choroba Kashina-Becka (choroba układu kostno-stawowego),
choroba Keshana (choroba układu sercowo-naczyniowego).

Nadmiar selenu

Nadmiar selenu występuje w przypadku przewlekłego lub ostrego przedawkowania tego minerału. Najczęściej prowadzi do niego nierozsądna suplementacja.

Nadmiaru selenu możemy doświadczyć zarówno poprzez przedawkowanie suplementów, jak i zbyt duże spożycie tego minerału wraz z dietą. Przedawkowanie selenu z pokarmem, występuje jednak rzadko.

Ula Kawalecdietetyczka

Przykładem przedawkowania selenu z pokarmem może być nadmierne spożycie na przykład orzechów brazylijskich . Około 5-6 sztuk spożytych naraz może skutkować nadmiarem selenu. Czego wtedy doświadczymy?

Objawy nadmiaru selenu :

wymioty,
nudności,
łamliwość i przebarwienia paznokci,
wypadanie włosów,
nieświeży oddech,
drażliwość,
zmęczenie.

Nadmiar selenu jest bardzo niebezpieczny. Może skutkować przewlekłym zatruciem, a nawet śmiercią. Dawka suplementu musi być dobrze dobrana i należy jej przestrzegać.

Julia SkrajdaDietetyczka

Skutki

Zarówno przewlekłe, jak i jednorazowe przedawkowanie selenu może prowadzić do poważnych uszkodzeń organizmu. Jakimi schorzeniami skutkuje nadmiar selenu?

Skutki nadmiaru selenu :

zawał mięśnia sercowego,
niewydolność nerek,
niewydolność serca,
problemy z oddychaniem,
uszkodzenia nerwów.

Istnieje kilka sposobów, które pozwalają sprawdzić stężenie selenu w organizmie . Jednym z popularniejszych jest sprawdzenie jego poziomu w surowicy. Stężenie selenu może zostać także zbadane we włosach lub paznokciach.

Selen – suplementacja

Selen można zakupić w kilku różnych formach . Występuje on w suplementach multiminerałowych oraz multiwitaminowych. Na półkach sklepowych możemy też znaleźć samodzielne suplementy z selenem. Suplementacja selenu powinna dotyczyć wyłącznie osób z niedoborami, po uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Suplementacja selenu zapobiega wystąpieniu nowotworów, chorób zapalnych i immunologicznych.

Julia SkrajdaDietetyczka

Kiedy brać selen – rano czy wieczorem

Większość specjalistów twierdzi, że selen można suplementować o dowolnej godzinie. Część z nich podaje jednak przykłady pacjentów, którzy przyjmując selen na czczo, doświadczali lepszych efektów. Takie działanie odradzamy osobom z problemami żołądkowymi.

W sieci brakuje na rzetelnych badań na temat najlepszej pory przyjmowania selenu, dlatego przed rozpoczęciem suplementacji, zapytaj o zdanie lekarza.

Czy można łączyć cynk i selen?

Cynk i selen to niezbędne pierwiastki śladowe, które są kluczowe dla naszego zdrowia. Ich jednoczesne przyjmowanie może jednak negatywnie wpływać na wchłanianie tych minerałów . Są to wstępne założenia, dlatego potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić tę tezę.

Wiele suplementów na rynku zawiera zarówno cynk, jak i selen. Jest to niedopuszczalne, gdyż pierwiastki te działają antagonistycznie, dlatego znoszą swoje działanie. Jeśli zatem chcesz, aby Twoja suplementacja przyniosła oczekiwane efekty, nie stosuje selenu oraz cynku równolegle.

Julia SkrajdaDietetyczka

Czy można przedawkować selen?

Selen można przedawkować . Stan ten przejawia się tymi samymi objawami, jakie mają miejsce w przypadku nadmiaru. Co więcej, w skrajnych wypadkach, przedawkowanie selenu może skutkować nawet śmiercią.

Selen w ciąży

Badania sugerują, że niedobór selenu w ciąży może negatywnie wpływać na wzrost jeszcze nienarodzonego dziecka . Mimo tego suplementacja dużych dawek tego minerału w ciąży nie jest wskazana i może być groźna dla zdrowia matki i płodu . Konieczne jest wtedy przyjmowanie 60 mcg selenu dziennie wraz z dietą.

Selen nazywany jest pierwiastkiem płodności. Jest niezbędny dla zdrowia ciąży. Wpływa także na spermatogenezę (proces dojrzewania i powstawania plemników) . Mikropierwiastek ten jest istotnym czynnikiem w leczeniu niepłodności, wspomagającym proces zajścia w ciążę zarówno ze strony kobiety i mężczyzny.

Julia SkrajdaDietetyczka

Selen a karmienie piersią

Selen jest jednym ze składników ludzkiego mleka . To jedyne źródło tego minerału dla nowonarodzonych dzieci, dlatego kobiety karmiące piersią powinny dbać o jego odpowiednie stężenie. W tym okresie należy dostarczać swojemu organizmowi 70 mcg dziennie.

Selen a alkohol

Niedobór selenu jest powszechny wśród osób uzależnionych od alkoholu . Najczęściej można nadrobić ten ubytek zaprzestaniem picia trunków alkoholowych oraz uzupełnieniem diety w produkty bogate w selen. Suplementacja rzadko jest konieczna.

Interakcje selenu z lekami

Selen może reagować z wybranymi lekami. Zadbaj o swoje zdrowie i sprawdź, czy musisz zachować szczególną ostrożność.

Selen może wchodzić w interakcje z:

niacyną (witaminą B3),
statynami,
kortykosteroidami,
tabletkami antykoncepcyjnymi,
lekami stosowanymi w chemioterapii.

Uwaga!

Bierzesz te lub inne leki? Pod żadnym pozorem nie suplementuj selenu na własną rękę. Przed rozpoczęciem przyjmowania tego minerału, zapytaj o zdanie lekarza.

Zobacz też:

Podsumowanie

Zapamiętaj:

Selen to minerał śladowy, który jest składnikiem enzymów oraz białek.
Selen działa przeciwutleniająco, zapobiega chorobom serca, a także ogranicza ryzyko zachorowania na raka.
Po ukończeniu 13 roku życia powinieneś przyjmować 55 mcg.
Najwięcej selenu dostarczą Ci orzechy brazylijskie.
Zmęczenie, bóle mięśni czy wypadanie włosów to wybrane objawy niedoboru selenu.
Nadmiar selenu prowadzi głównie do nudności, wymiotów lub drażliwości.
Brak odpowiedniego stężenia selenu w ciąży, może negatywnie wpływać na wzrost płodu.
Spożywanie dużych ilości alkoholu prowadzi do niedoboru selenu.
Selen może wchodzić w interakcje z wybranymi lekami.

FAQ

Czy warto suplementować selen?

Suplementacja selenem jest konieczna w przypadku osób ze stwierdzonymi niedoborami oraz ze zwiększonym zapotrzebowaniem. Więcej selenu przyda się osobom starszym i z chorobami tarczycy.

Selen odgrywa rolę w wielu procesach metabolicznych i ochronie przed stresem oksydacyjnym. Jego optymalna dawka chroni też przed rozwojem nowotworów piersi, prostaty, wątroby, jelita grubego oraz płuc, dlatego jeśli jesteś osobą palącą, zastanów się nad bezpiecznym suplementem z selenem.

Czy selen działa na włosy?

Tak, selen ma pozytywny wpływ na zdrowie i kondycję włosów. Jest niezbędny do produkcji enzymów, które pomagają przeciwdziałać uszkodzeniom komórek cebulek włosowych. Selen bierze udział w produkcji białek, które są ważne dla mocnych, zdrowych włosów. Niedobór selenu może prowadzić do wypadania włosów.

Sprawdź również: Suplementy na wypadanie włosów – Ranking + porady specjalistów

Czy selen pomaga na tarczycę?

Selen jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, a niedobory selenu mogą prowadzić do rozwoju chorób tarczycy, takich jak choroba Hashimoto. Badania sugerują, że suplementacja selenem może przynieść korzyści osobom z niedoczynnością tarczycy, poprawiając poziom hormonów tarczycy i zmniejszając stan zapalny.

Czy można łączyć selen z magnezem?

Można przyjmować selen wraz z magnezem. Połączenie tych pierwiastków obniża stężenie lipidów w organizmie, a także działa antyoksydacyjnie. Dzięki temu będą pomagać chronić Twoją wątrobę przed hiperlipidemią.

Sprawdź też: Suplementy na wątrobę – Ranking i porady

Z czym nie łączyć selenu?

Nie należy łączyć selenu z witaminą B3, czyli niacyną i suplementami zawierającymi żelazo, miedź lub cynk, ponieważ mogą zaburzać wchłanianie selenu. Dodatkowo selen może wpływać na wchłanianie hormonów tarczycy, dlatego – bez konsultacji z lekarzem – nie łącz selenu z lekami na tarczycę. Selen może też wchodzić w interakcje z tabletkami antykoncepcyjnymi, kortykosteroidami, statynami i lekami używanymi w czasie chemioterapii.

Czy selen wpływa na odchudzanie?

Selen nie jest bezpośrednio związany z procesem odchudzania, ale może pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu hormonów tarczycy, które kontrolują metabolizm. Niedobór selenu prowadzi do zaburzeń hormonalnych, które mogą utrudnić pozbycie się zbędnych kilogramów. Dodatkowo selen pomaga w ochronie przed stresem oksydacyjnym, który może powodować stan zapalny i przyczyniać się do otyłości oraz chorób metabolicznych.

Jak zbadać poziom selenu w organizmie?

Najlepszym sposobem na zbadanie stężenia selenu w organizmie będzie wykonanie diagnostycznego badania krwi. Pamiętaj – krew trzeba pobrać na czczo. Powstrzymaj się od jedzenia przynajmniej przez 13 godzin przed badaniem. Zjedz lekką kolację, a na badanie staw się między 7 a 10 następnego dnia. Cena badania selenu różnić się będzie od laboratorium – przygotuj się na wydatek około 120–160 zł.

Badanie ilościowe selenu powinni wykonać z pewnością mężczyźni leczenie na niepłodność, a także osoby chorujące na depresję, zapalenie trzustki, astmę, choroby układu krążenia i RZS (reumatoidalne zapalenie stawów) – wszystkie one mogą prowadzić do niedoborów selenu.

Źródła

Zobacz wszystkie

Almohanna, H. M., Ahmed, A. A., Tsatalis, J. P., & Tosti, A. (2019). The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Dermatology and Therapy, 9(1), 51–70. https://doi.org/10.1007/s13555-018-0278-6

Betsy, A., Binitha, M., & Sarita, S. (2013). Zinc Deficiency Associated with Hypothyroidism: An Overlooked Cause of Severe Alopecia. International Journal of Trichology, 5(1), 40–42. https://doi.org/10.4103/0974-7753.114714

Cai, X., Wang, C., Yu, W., Fan, W., Wang, S., Shen, N., Wu, P., Li, X., & Wang, F. (2016). Selenium Exposure and Cancer Risk: An Updated Meta-analysis and Meta-regression. Scientific Reports, 6(1), Article 1. https://doi.org/10.1038/srep19213

De Luca, C., Mikhal’chik, E. V., Suprun, M. V., Papacharalambous, M., Truhanov, A. I., & Korkina, L. G. (2016). Skin Antiageing and Systemic Redox Effects of Supplementation with Marine Collagen Peptides and Plant-Derived Antioxidants: A Single-Blind Case-Control Clinical Study. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2016, 4389410. https://doi.org/10.1155/2016/4389410

de Wilde, M. C., Vellas, B., Girault, E., Yavuz, A. C., & Sijben, J. W. (2017). Lower brain and blood nutrient status in Alzheimer’s disease: Results from meta-analyses. Alzheimer’s & Dementia: Translational Research & Clinical Interventions, 3(3), 416–431. https://doi.org/10.1016/j.trci.2017.06.002

Dorea, J. G. (2002). Selenium and breast-feeding. British Journal of Nutrition, 88(5), 443–461. https://doi.org/10.1079/BJN2002692

Dutta, S., Miller, P., Greenberg, L., & Levander, O. (1983). Selenium and acute alcoholism. The American Journal of Clinical Nutrition, 38(5), 713–718. https://doi.org/10.1093/ajcn/38.5.713

Guo, C.-H., Liu, P.-J., Hsia, S., Chuang, C.-J., & Chen, P.-C. (2011). Role of certain trace minerals in oxidative stress, inflammation, CD4/CD8 lymphocyte ratios and lung function in asthmatic patients. Annals of Clinical Biochemistry, 48(4), 344–351. https://doi.org/10.1258/acb.2011.010266

Kudva, A. K., Shay, A. E., & Prabhu, K. S. (2015). Selenium and inflammatory bowel disease. American Journal of Physiology - Gastrointestinal and Liver Physiology, 309(2), G71–G77. https://doi.org/10.1152/ajpgi.00379.2014

MacFarquhar, J. K., Broussard, D. L., Melstrom, P., Hutchinson, R., Wolkin, A., Martin, C., Burk, R. F., Dunn, J. R., Green, A. L., Hammond, R., Schaffner, W., & Jones, T. F. (2010a). Acute Selenium Toxicity Associated With a Dietary Supplement. Archives of internal medicine, 170(3), 256–261. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.495

MacFarquhar, J. K., Broussard, D. L., Melstrom, P., Hutchinson, R., Wolkin, A., Martin, C., Burk, R. F., Dunn, J. R., Green, A. L., Hammond, R., Schaffner, W., & Jones, T. F. (2010b). Acute Selenium Toxicity Associated With a Dietary Supplement. Archives of internal medicine, 170(3), 256–261. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.495

Mansel, R. E., Das, T., Baggs, G. E., Noss, M. J., Jennings, W. P., Cohen, J., Portman, D., Cohen, M., & Voss, A. C. (2018). A Randomized Controlled Multicenter Trial of an Investigational Liquid Nutritional Formula in Women with Cyclic Breast Pain Associated with Fibrocystic Breast Changes. Journal of Women’s Health, 27(3), 333–340. https://doi.org/10.1089/jwh.2017.6406

Mojadadi, A., Au, A., Salah, W., Witting, P., & Ahmad, G. (2021). Role for Selenium in Metabolic Homeostasis and Human Reproduction. Nutrients, 13(9), Article 9. https://doi.org/10.3390/nu13093256

Moslemi, M. K., & Tavanbakhsh, S. (2011). Selenium–vitamin E supplementation in infertile men: Effects on semen parameters and pregnancy rate. International Journal of General Medicine, 4, 99–104. https://doi.org/10.2147/IJGM.S16275

Office of Dietary Supplements—Selenium. (b.d.). Pobrano 16 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-HealthProfessional/

Scheinfeld, N., Dahdah, M. J., & Scher, R. (2007). Vitamins and minerals: Their role in nail health and disease. Journal of Drugs in Dermatology: JDD, 6(8), 782–787.

Selenium and Selenoproteins in Immune Mediated Thyroid Disorders—PMC. (b.d.). Pobrano 14 luty 2023, z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6316875/

Tinggi, U. (2008). Selenium: Its role as antioxidant in human health. Environmental Health and Preventive Medicine, 13(2), 102–108. https://doi.org/10.1007/s12199-007-0019-4

Ventura, M., Melo, M., & Carrilho, F. (2017). Selenium and Thyroid Disease: From Pathophysiology to Treatment. International Journal of Endocrinology, 2017, 1297658. https://doi.org/10.1155/2017/1297658

Vinceti, M., Mandrioli, J., Borella, P., Michalke, B., Tsatsakis, A., & Finkelstein, Y. (2014). Selenium neurotoxicity in humans: Bridging laboratory and epidemiologic studies. Toxicology Letters, 230(2), 295–303. https://doi.org/10.1016/j.toxlet.2013.11.016

Wang, K., Wei, H., Zhang, W., Li, Z., Ding, L., Yu, T., Tan, L., Liu, Y., Liu, T., Wang, H., Fan, Y., Zhang, P., Shan, Z., & Zhu, M. (2018). Severely low serum magnesium is associated with increased risks of positive anti-thyroglobulin antibody and hypothyroidism: A cross-sectional study. Scientific Reports, 8, 9904. https://doi.org/10.1038/s41598-018-28362-5

Yildiz, A., Kaya, Y., & Tanriverdi, O. (2019). Effect of the Interaction Between Selenium and Zinc on DNA Repair in Association With Cancer Prevention. Journal of Cancer Prevention, 24(3), 146–154. https://doi.org/10.15430/JCP.2019.24.3.146

Oceń artykuł

5.0

Głos oddany

3 opinie, ocena: 5.0