Selen – co to, właściwości, dawkowanie, suplementacja
Selen zmniejsza ryzyko nowotworów, chroni przed chorobami serca, a także odpowiada za zdrowie tarczycy.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Selen odpowiada za tworzenie DNA, chroni komórki przed infekcjami, a także ma właściwości przeciwutleniające. Co więcej, zapobiega chorobom serca oraz wzmacnia układ odpornościowy. Jakie są pozostałe funkcje selenu? Sprawdź!
Nudności, wymioty czy bóle głowy. Nic przyjemnego, prawda? To wybrane objawy niedoboru selenu w organizmie. Minerał ten ma liczne, cenne właściwości, dlatego jego brak w organizmie jest groźny. Nie inaczej jest z nadmiarem, do którego też nie możemy doprowadzić. Jak działa selen? Jakie są jego źródła w diecie? Czym przejawia się niedobór i nadmiar? Odpowiedzi na te pytania to jedynie wierzchołek góry lodowej wiedzy, którą znajdziesz poniżej!
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to jest i jak działa selen
- Jakie są normy spożycia selenu i jak powinieneś go dawkować
- W jakich produktach naturalnie występuje ten minerał
- Czy grozi niedobór selenu i jak mu zapobiec.
Sprawdź, za co pokochały go tysiące klientek Natu.Care Premium Omega-3ᵀᴳ -15% z kodem BLOG15
Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium
Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium dla zdrowia serca, mózgu i odporności. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 750 mg. Przebadana przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcej
Produkt ma super skład, transparentną etykietę i co dla mnie jest ważne – małe kapsułki do połknięcia. Nie ma też nieprzyjemnego efektu odbijania rybą, który miałam spożywając inne produkty. Widzę znaczną poprawę odporności. Polecam!@Kasia P.
Zobacz też:
- Cynk w tabletkach [właściwości i dawkowanie + ranking]
- Magnez [właściwości + objawy niedoboru + najlepsze źródła]
- Najlepszy magnez [ranking + opinia eksperta]
- Potas [niedobór + norma + w czym jest]
- Cynk [właściwości + niedobór + nadmiar]
- Chrom [właściwości + zastosowanie + suplementacja]
- Żelazo [właściwości + źródła + niedobór]
- Jod [właściwości + dawkowanie + objawy niedoboru]
- MSM czyli siarka organiczna [co to i właściwości + dawkowanie]
- Miedź [właściwości, nadmiar, niedobór]
Co to jest selen?
Selen to minerał śladowy (nasz organizm potrzebuje go w niewielkiej ilości), który jest składnikiem enzymów oraz białek. Większość selenu składujemy w tkance mięśniowej. Największe stężenie tego minerału jest jednak w tarczycy. Źródła selenu to przede wszystkim ryby, wołowina, indyk lub kurczak.
Selen to mikropierwiastek, który jest niezwykle istotny dla naszego organizmu. Bez selenu wiele procesów metabolicznych by nie istniało. Jest on pierwszym krokiem do procesów antyoksydacyjnych, czyli neutralizujących wolne rodniki.
Julia SkrajdaDietetyczka
Jakie są rodzaje selenu?
Wyróżnia się dwa rodzaje selenu : organiczny (selenometionina i selenocysteina) oraz nieorganiczny (selenian i selenit). Zarówno jedna, jak i druga forma jest dobrym źródłem selenu w diecie. Organiczny selen ma jednak lepszą przyswajalność .
Selen to pierwiastek występujący w glebie i wodach. Właśnie tak przedostaje się do żywności. Ze względu na jego niski poziom w glebach i tkankach roślin, często można spotkać w populacji niedobory selenu.
Julia SkrajdaDietetyczka
Selen – działanie
Sformułowanie „śladowy” określające selen, nie powinno nas zmylić. Mimo tego, że nasz organizm nie potrzebuje dużych pokładów tego minerału, to jest on bardzo istotny dla zdrowia. Jak działa selen?
Działa przeciwutleniająco
Przeciwutleniacze to związki, które zwalczają wolne rodniki. Nadmiar wolnych rodników prowadzi do stresu oksydacyjnego , które powiązany jest z licznymi chorobami (choroba Alzheimera, udar mózgu czy przedwczesne starzenie).
Selen działa jako przeciwutleniacz, czyli zmniejsza stres oksydacyjny . Minerał ten chroni zdrowe komórki organizmu przed uszkodzeniami.
Zmniejsza ryzyko chorób serca
Odpowiednie stężenie selenu w organizmie może wspierać zdrowie serca. Badania sugerują, że 50% więcej selenu w organizmie skutkuje zmniejszeniem ryzyka chorób serca o 24% . Co więcej, inne testy wskazują, że suplementacja selenu obniża stężenia zapalnego białka C-reaktywnego .
Ogranicza zagrożenie choroby nowotworowej
Selen może obniżać ryzyko niektórych nowotworów. Przegląd 69 badań (na ponad 360 00 osobach) sugeruje, że wysokie stężenie selenu wiązało się z niższym zagrożeniem zachorowania na raka piersi, prostaty, płuc, żołądka czy przełyku . Efekt ten związany był ze spożyciem selenu wraz z dietą, nie suplementami.
Warto zaznaczyć, że suplementacja selenu może ograniczać skutki uboczne chemioterapii . Badania wskazują, że przyjmowanie środków z selenem poprawia ogólną jakość życia oraz zmniejsza objawy biegunki u kobiet z rakiem szyjki macicy.
Zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym
Selen może ograniczać ryzyko zachorowania na wybrane choroby neurodegeneracyjne. Badania sugerują, że pacjenci cierpiący na chorobę Alzheimera mają niższe stężenie selenu we krwi . Co więcej, inne testy wykazały, że przeciwutleniacze (jakim jest selen) mogą pozytywnie wpłynąć na pamięć u chorujących na Alzheimera .
Selen wykazuje pozytywne działania na zmiany nastroju jak lęk, dezorientacja i napady agresji. Dlatego może być pomocny przy Alzheimerze czy demencji. Co więcej selen może spowalniać proces rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
Julia SkrajdaDietetyczka
Może zmniejszać objawy astmy
Astma została powiązana ze zwiększonym poziomem stresu oksydacyjnego w organizmie, któremu selen może zapobiegać . Badania sugerują, że chorzy na astmę z wyższym stężeniem tego minerału w organizmie, mają lepszą czynność płuc . Mimo tego są potrzebne dalsze testy, aby potwierdzić, rolę selenu w leczeniu astmy.
Selen jest składową dejodynazy jodotyroninowej, wykazując aktywne działania na gruczoł jakim jest tarczyca. Bierze udział w konwersji hormonów FT3 i FT4. To markery chorób, jak hashimoto czy niedoczynność tarczycy, a także choroba Gravesa-Basedova.
Julia SkrajdaDietetyczka
Jak jeszcze działa selen?
Selen odgrywa bardzo ważną rolę u osób z problemami z tarczycą. Minerał ten bierze udział w produkcji i rozpadzie hormonów tarczycy. Selen wspomaga także prawidłowe funkcjonowanie naszego układu odpornościowego.
Ula Kawalecdietetyczka
Selen – dawkowanie
Dawkowanie selenu należy dostosować pod nasze zapotrzebowanie. Zależnie od wieku, potrzebujemy różnych dawek tego minerału. Sprawdź, ile selenu dziennie potrzebujesz Ty i bliskie Ci osoby.
Zalecane dzienne dawki selenu
|
Wiek |
Zalecana dzienna dawka selenu* |
|
0–6 miesięcy |
15 mcg |
|
7–11 miesięcy |
20 mcg |
|
1–3 lata |
20 mcg |
|
4–9 lat |
30 mcg |
|
10–12 lat |
40 mcg |
|
>13 lat |
55 mcg |
Zapotrzebowanie na selen wzrasta w czasie ciąży do 60 mcg. Kobiety karmiące piersią potrzebują jeszcze więcej tego minerału – 70 mcg.
Mimo tego, że selen jest istotny dla zdrowia organizmu, to ważny jest umiar. Jakie są zdrowe granice dawkowania tego minerału?
Maksymalna dzienna dawka selenu
|
Wiek |
Maksymalna dzienna dawka selenu |
|
0–6 miesięcy* |
45 mcg |
|
7–12 miesięcy* |
60 mcg |
|
1–3 lata |
90 mcg |
|
4–8 lat |
150 mcg |
|
9–13 lat |
280 mcg |
|
>14 lat |
400 mcg |
*Przez pierwsze miesiące życia jedynym źródłem selenu dla niemowląt powinno być mleko matki
Selen – w jakich produktach występuje?
Selen znaleźć można w takich produktach, jak ryby, podroby czy owoce morza. Chciałbyś przygotować danie pełne selenu? Sprawdź tabelę z 10 najbogatszymi produktami w selen .
|
Produkt |
Zawartość selenu w 100 gramach |
|
Orzechy brazylijskie |
1920 mcg |
|
Zmielone ziarna gorczycy |
208 mcg |
|
Gotowane ostrygi |
154 mcg |
|
Gotowana wątróbka jagnięca |
116 mcg |
|
Gotowany tuńczyk |
108 mcg |
|
Gotowana ośmiornica |
89,6 mcg |
|
Gotowany homar |
73,1 mcg |
|
Gotowany miecznik |
68,5 mcg |
|
Sardele konserwowe |
68,1 mcg |
|
Gotowane małże |
64 mcg |
Selen znajdziemy głównie w produktach takich jak: mięso, artykuły zbożowe, nabiał, niektóre warzywa (kapusta biała, brokuły, cebula) oraz orzechy brazylijskie.
Julia SkrajdaDietetyczka
Niedobór selenu
Niedobór selenu dotyka od 500 milionów do nawet miliarda osób na całym świecie . Oznacza to, że co ósma osoba pośród Twoich bliskich czy rodziny, może borykać się z tym problemem. Co prowadzi do niedoboru selenu?
Przyczyny niedoboru selenu:
Niedobór selenu może prowadzić do zapalenia stawów, marskości wątroby, chorób tarczycy, kardiopatii, makrocytozy, a w skrajnych wypadkach nawet nowotworów (głównie jelit, wątroby czy tarczycy).
Julia SkrajdaDietetyczka
Objawy
Niedobór selenu może prowadzić do szeregu objawów. Które z nich występują najczęściej?
- zmęczenie,
- bóle mięśni,
- wypadanie włosów,
- pogorszenie nastroju,
- problemy z układem odpornościowym,
- gorsza płodność u mężczyzn i kobiet.
Objawy niedoboru selenu to przede wszystkim bóle mięśnie, pogorszenie koncentracji oraz zmęczenie.
Ula Kawalecdietetyczka
Zawuażasz te objawy u siebie? Umów się na konsultację z lekarzem albo badania krwi.
Skutki
Bagatelizowanie wspomnianych objawów może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi. Do czego prowadzi nieleczony niedobór selenu?
- choroby tarczycy (niedoczynność czy nadczynność tarczycy, Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa),
- bezpłodność,
- choroby sercowo-naczyniowe,
- pogorszenie funkcji poznawczych,
- choroba Kashina-Becka (choroba układu kostno-stawowego),
- choroba Keshana (choroba układu sercowo-naczyniowego).
Nadmiar selenu
Nadmiar selenu występuje w przypadku przewlekłego lub ostrego przedawkowania tego minerału. Najczęściej prowadzi do niego nierozsądna suplementacja.
Nadmiaru selenu możemy doświadczyć zarówno poprzez przedawkowanie suplementów, jak i zbyt duże spożycie tego minerału wraz z dietą. Przedawkowanie selenu z pokarmem, występuje jednak rzadko.
Ula Kawalecdietetyczka
Przykładem przedawkowania selenu z pokarmem może być nadmierne spożycie na przykład orzechów brazylijskich . Około 5-6 sztuk spożytych naraz może skutkować nadmiarem selenu. Czego wtedy doświadczymy?
- wymioty,
- nudności,
- łamliwość i przebarwienia paznokci,
- wypadanie włosów,
- nieświeży oddech,
- drażliwość,
- zmęczenie.
Nadmiar selenu jest bardzo niebezpieczny. Może skutkować przewlekłym zatruciem, a nawet śmiercią. Dawka suplementu musi być dobrze dobrana i należy jej przestrzegać.
Julia SkrajdaDietetyczka
Skutki
Zarówno przewlekłe, jak i jednorazowe przedawkowanie selenu może prowadzić do poważnych uszkodzeń organizmu. Jakimi schorzeniami skutkuje nadmiar selenu?
- zawał mięśnia sercowego,
- niewydolność nerek,
- niewydolność serca,
- problemy z oddychaniem,
- uszkodzenia nerwów.
Istnieje kilka sposobów, które pozwalają sprawdzić stężenie selenu w organizmie . Jednym z popularniejszych jest sprawdzenie jego poziomu w surowicy. Stężenie selenu może zostać także zbadane we włosach lub paznokciach.
Selen – suplementacja
Selen można zakupić w kilku różnych formach . Występuje on w suplementach multiminerałowych oraz multiwitaminowych. Na półkach sklepowych możemy też znaleźć samodzielne suplementy z selenem. Suplementacja selenu powinna dotyczyć wyłącznie osób z niedoborami, po uprzedniej konsultacji z lekarzem.
Suplementacja selenu zapobiega wystąpieniu nowotworów, chorób zapalnych i immunologicznych.
Julia SkrajdaDietetyczka
Kiedy brać selen – rano czy wieczorem
Większość specjalistów twierdzi, że selen można suplementować o dowolnej godzinie. Część z nich podaje jednak przykłady pacjentów, którzy przyjmując selen na czczo, doświadczali lepszych efektów. Takie działanie odradzamy osobom z problemami żołądkowymi.
W sieci brakuje na rzetelnych badań na temat najlepszej pory przyjmowania selenu, dlatego przed rozpoczęciem suplementacji, zapytaj o zdanie lekarza.
Czy można łączyć cynk i selen?
Cynk i selen to niezbędne pierwiastki śladowe, które są kluczowe dla naszego zdrowia. Ich jednoczesne przyjmowanie może jednak negatywnie wpływać na wchłanianie tych minerałów . Są to wstępne założenia, dlatego potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić tę tezę.
Wiele suplementów na rynku zawiera zarówno cynk, jak i selen. Jest to niedopuszczalne, gdyż pierwiastki te działają antagonistycznie, dlatego znoszą swoje działanie. Jeśli zatem chcesz, aby Twoja suplementacja przyniosła oczekiwane efekty, nie stosuje selenu oraz cynku równolegle.
Julia SkrajdaDietetyczka
Czy można przedawkować selen?
Selen można przedawkować . Stan ten przejawia się tymi samymi objawami, jakie mają miejsce w przypadku nadmiaru. Co więcej, w skrajnych wypadkach, przedawkowanie selenu może skutkować nawet śmiercią.
Selen w ciąży
Badania sugerują, że niedobór selenu w ciąży może negatywnie wpływać na wzrost jeszcze nienarodzonego dziecka . Mimo tego suplementacja dużych dawek tego minerału w ciąży nie jest wskazana i może być groźna dla zdrowia matki i płodu . Konieczne jest wtedy przyjmowanie 60 mcg selenu dziennie wraz z dietą.
Selen nazywany jest pierwiastkiem płodności. Jest niezbędny dla zdrowia ciąży. Wpływa także na spermatogenezę (proces dojrzewania i powstawania plemników) . Mikropierwiastek ten jest istotnym czynnikiem w leczeniu niepłodności, wspomagającym proces zajścia w ciążę zarówno ze strony kobiety i mężczyzny.
Julia SkrajdaDietetyczka
Selen a karmienie piersią
Selen jest jednym ze składników ludzkiego mleka . To jedyne źródło tego minerału dla nowonarodzonych dzieci, dlatego kobiety karmiące piersią powinny dbać o jego odpowiednie stężenie. W tym okresie należy dostarczać swojemu organizmowi 70 mcg dziennie.
Selen a alkohol
Niedobór selenu jest powszechny wśród osób uzależnionych od alkoholu . Najczęściej można nadrobić ten ubytek zaprzestaniem picia trunków alkoholowych oraz uzupełnieniem diety w produkty bogate w selen. Suplementacja rzadko jest konieczna.
Interakcje selenu z lekami
Selen może reagować z wybranymi lekami. Zadbaj o swoje zdrowie i sprawdź, czy musisz zachować szczególną ostrożność.
Selen może wchodzić w interakcje z:
- niacyną (witaminą B3),
- statynami,
- kortykosteroidami,
- tabletkami antykoncepcyjnymi,
- lekami stosowanymi w chemioterapii.
Uwaga!
Bierzesz te lub inne leki? Pod żadnym pozorem nie suplementuj selenu na własną rękę. Przed rozpoczęciem przyjmowania tego minerału, zapytaj o zdanie lekarza.
Zobacz też:
- Badania na tarczycę [jakie wykonywać + normy + wyniki]
- Badania krwi [jak często wykonać + jak się przygotować]
- Badanie kortyzolu [normy i wskazania + gdzie wykonać]
- Wątroba [objawy chorób + jak o nią dbać i czego unikać]
- Stłuszczona (otłuszczona) wątroba [co to + przyczyny + objawy]
- Saturacja [normy + badanie + objawy niskiej saturacji]
- Pulsoksymetr [normy + wyniki + jaki wybrać]
- Jak dbać o zdrowie psychiczne w okresie obniżonego nastroju?
Podsumowanie
Zapamiętaj:
- Selen to minerał śladowy, który jest składnikiem enzymów oraz białek.
- Selen działa przeciwutleniająco, zapobiega chorobom serca, a także ogranicza ryzyko zachorowania na raka.
- Po ukończeniu 13 roku życia powinieneś przyjmować 55 mcg.
- Najwięcej selenu dostarczą Ci orzechy brazylijskie.
- Zmęczenie, bóle mięśni czy wypadanie włosów to wybrane objawy niedoboru selenu.
- Nadmiar selenu prowadzi głównie do nudności, wymiotów lub drażliwości.
- Brak odpowiedniego stężenia selenu w ciąży, może negatywnie wpływać na wzrost płodu.
- Spożywanie dużych ilości alkoholu prowadzi do niedoboru selenu.
- Selen może wchodzić w interakcje z wybranymi lekami.
FAQ
Czy warto suplementować selen?
Suplementacja selenem jest konieczna w przypadku osób ze stwierdzonymi niedoborami oraz ze zwiększonym zapotrzebowaniem. Więcej selenu przyda się osobom starszym i z chorobami tarczycy.
Selen odgrywa rolę w wielu procesach metabolicznych i ochronie przed stresem oksydacyjnym. Jego optymalna dawka chroni też przed rozwojem nowotworów piersi, prostaty, wątroby, jelita grubego oraz płuc, dlatego jeśli jesteś osobą palącą, zastanów się nad bezpiecznym suplementem z selenem.
Czy selen działa na włosy?
Tak, selen ma pozytywny wpływ na zdrowie i kondycję włosów. Jest niezbędny do produkcji enzymów, które pomagają przeciwdziałać uszkodzeniom komórek cebulek włosowych. Selen bierze udział w produkcji białek, które są ważne dla mocnych, zdrowych włosów. Niedobór selenu może prowadzić do wypadania włosów.
Sprawdź również: Suplementy na wypadanie włosów – Ranking + porady specjalistów
Czy selen pomaga na tarczycę?
Selen jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, a niedobory selenu mogą prowadzić do rozwoju chorób tarczycy, takich jak choroba Hashimoto. Badania sugerują, że suplementacja selenem może przynieść korzyści osobom z niedoczynnością tarczycy, poprawiając poziom hormonów tarczycy i zmniejszając stan zapalny.
Czy można łączyć selen z magnezem?
Można przyjmować selen wraz z magnezem. Połączenie tych pierwiastków obniża stężenie lipidów w organizmie, a także działa antyoksydacyjnie. Dzięki temu będą pomagać chronić Twoją wątrobę przed hiperlipidemią.
Sprawdź też: Suplementy na wątrobę – Ranking i porady
Z czym nie łączyć selenu?
Nie należy łączyć selenu z witaminą B3, czyli niacyną i suplementami zawierającymi żelazo, miedź lub cynk, ponieważ mogą zaburzać wchłanianie selenu. Dodatkowo selen może wpływać na wchłanianie hormonów tarczycy, dlatego – bez konsultacji z lekarzem – nie łącz selenu z lekami na tarczycę. Selen może też wchodzić w interakcje z tabletkami antykoncepcyjnymi, kortykosteroidami, statynami i lekami używanymi w czasie chemioterapii.
Czy selen wpływa na odchudzanie?
Selen nie jest bezpośrednio związany z procesem odchudzania, ale może pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu hormonów tarczycy, które kontrolują metabolizm. Niedobór selenu prowadzi do zaburzeń hormonalnych, które mogą utrudnić pozbycie się zbędnych kilogramów. Dodatkowo selen pomaga w ochronie przed stresem oksydacyjnym, który może powodować stan zapalny i przyczyniać się do otyłości oraz chorób metabolicznych.
Jak zbadać poziom selenu w organizmie?
Najlepszym sposobem na zbadanie stężenia selenu w organizmie będzie wykonanie diagnostycznego badania krwi. Pamiętaj – krew trzeba pobrać na czczo. Powstrzymaj się od jedzenia przynajmniej przez 13 godzin przed badaniem. Zjedz lekką kolację, a na badanie staw się między 7 a 10 następnego dnia. Cena badania selenu różnić się będzie od laboratorium – przygotuj się na wydatek około 120–160 zł.
Badanie ilościowe selenu powinni wykonać z pewnością mężczyźni leczenie na niepłodność, a także osoby chorujące na depresję, zapalenie trzustki, astmę, choroby układu krążenia i RZS (reumatoidalne zapalenie stawów) – wszystkie one mogą prowadzić do niedoborów selenu.
Źródła
Zobacz wszystkie
Almohanna, H. M., Ahmed, A. A., Tsatalis, J. P., & Tosti, A. (2019). The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Dermatology and Therapy, 9(1), 51–70. https://doi.org/10.1007/s13555-018-0278-6
Betsy, A., Binitha, M., & Sarita, S. (2013). Zinc Deficiency Associated with Hypothyroidism: An Overlooked Cause of Severe Alopecia. International Journal of Trichology, 5(1), 40–42. https://doi.org/10.4103/0974-7753.114714
Cai, X., Wang, C., Yu, W., Fan, W., Wang, S., Shen, N., Wu, P., Li, X., & Wang, F. (2016). Selenium Exposure and Cancer Risk: An Updated Meta-analysis and Meta-regression. Scientific Reports, 6(1), Article 1. https://doi.org/10.1038/srep19213
De Luca, C., Mikhal’chik, E. V., Suprun, M. V., Papacharalambous, M., Truhanov, A. I., & Korkina, L. G. (2016). Skin Antiageing and Systemic Redox Effects of Supplementation with Marine Collagen Peptides and Plant-Derived Antioxidants: A Single-Blind Case-Control Clinical Study. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2016, 4389410. https://doi.org/10.1155/2016/4389410
de Wilde, M. C., Vellas, B., Girault, E., Yavuz, A. C., & Sijben, J. W. (2017). Lower brain and blood nutrient status in Alzheimer’s disease: Results from meta-analyses. Alzheimer’s & Dementia: Translational Research & Clinical Interventions, 3(3), 416–431. https://doi.org/10.1016/j.trci.2017.06.002
Dorea, J. G. (2002). Selenium and breast-feeding. British Journal of Nutrition, 88(5), 443–461. https://doi.org/10.1079/BJN2002692
Dutta, S., Miller, P., Greenberg, L., & Levander, O. (1983). Selenium and acute alcoholism. The American Journal of Clinical Nutrition, 38(5), 713–718. https://doi.org/10.1093/ajcn/38.5.713
Guo, C.-H., Liu, P.-J., Hsia, S., Chuang, C.-J., & Chen, P.-C. (2011). Role of certain trace minerals in oxidative stress, inflammation, CD4/CD8 lymphocyte ratios and lung function in asthmatic patients. Annals of Clinical Biochemistry, 48(4), 344–351. https://doi.org/10.1258/acb.2011.010266
Kudva, A. K., Shay, A. E., & Prabhu, K. S. (2015). Selenium and inflammatory bowel disease. American Journal of Physiology - Gastrointestinal and Liver Physiology, 309(2), G71–G77. https://doi.org/10.1152/ajpgi.00379.2014
MacFarquhar, J. K., Broussard, D. L., Melstrom, P., Hutchinson, R., Wolkin, A., Martin, C., Burk, R. F., Dunn, J. R., Green, A. L., Hammond, R., Schaffner, W., & Jones, T. F. (2010a). Acute Selenium Toxicity Associated With a Dietary Supplement. Archives of internal medicine, 170(3), 256–261. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.495
MacFarquhar, J. K., Broussard, D. L., Melstrom, P., Hutchinson, R., Wolkin, A., Martin, C., Burk, R. F., Dunn, J. R., Green, A. L., Hammond, R., Schaffner, W., & Jones, T. F. (2010b). Acute Selenium Toxicity Associated With a Dietary Supplement. Archives of internal medicine, 170(3), 256–261. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.495
Mansel, R. E., Das, T., Baggs, G. E., Noss, M. J., Jennings, W. P., Cohen, J., Portman, D., Cohen, M., & Voss, A. C. (2018). A Randomized Controlled Multicenter Trial of an Investigational Liquid Nutritional Formula in Women with Cyclic Breast Pain Associated with Fibrocystic Breast Changes. Journal of Women’s Health, 27(3), 333–340. https://doi.org/10.1089/jwh.2017.6406
Mojadadi, A., Au, A., Salah, W., Witting, P., & Ahmad, G. (2021). Role for Selenium in Metabolic Homeostasis and Human Reproduction. Nutrients, 13(9), Article 9. https://doi.org/10.3390/nu13093256
Moslemi, M. K., & Tavanbakhsh, S. (2011). Selenium–vitamin E supplementation in infertile men: Effects on semen parameters and pregnancy rate. International Journal of General Medicine, 4, 99–104. https://doi.org/10.2147/IJGM.S16275
Office of Dietary Supplements—Selenium. (b.d.). Pobrano 16 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-HealthProfessional/
Scheinfeld, N., Dahdah, M. J., & Scher, R. (2007). Vitamins and minerals: Their role in nail health and disease. Journal of Drugs in Dermatology: JDD, 6(8), 782–787.
Selenium and Selenoproteins in Immune Mediated Thyroid Disorders—PMC. (b.d.). Pobrano 14 luty 2023, z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6316875/
Tinggi, U. (2008). Selenium: Its role as antioxidant in human health. Environmental Health and Preventive Medicine, 13(2), 102–108. https://doi.org/10.1007/s12199-007-0019-4
Ventura, M., Melo, M., & Carrilho, F. (2017). Selenium and Thyroid Disease: From Pathophysiology to Treatment. International Journal of Endocrinology, 2017, 1297658. https://doi.org/10.1155/2017/1297658
Vinceti, M., Mandrioli, J., Borella, P., Michalke, B., Tsatsakis, A., & Finkelstein, Y. (2014). Selenium neurotoxicity in humans: Bridging laboratory and epidemiologic studies. Toxicology Letters, 230(2), 295–303. https://doi.org/10.1016/j.toxlet.2013.11.016
Wang, K., Wei, H., Zhang, W., Li, Z., Ding, L., Yu, T., Tan, L., Liu, Y., Liu, T., Wang, H., Fan, Y., Zhang, P., Shan, Z., & Zhu, M. (2018). Severely low serum magnesium is associated with increased risks of positive anti-thyroglobulin antibody and hypothyroidism: A cross-sectional study. Scientific Reports, 8, 9904. https://doi.org/10.1038/s41598-018-28362-5
Yildiz, A., Kaya, Y., & Tanriverdi, O. (2019). Effect of the Interaction Between Selenium and Zinc on DNA Repair in Association With Cancer Prevention. Journal of Cancer Prevention, 24(3), 146–154. https://doi.org/10.15430/JCP.2019.24.3.146
Redakcja
Poznaj zespółRedaktor
Absolwent Dziennikarstwa i Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2017 roku jako redaktor współpracuje z największymi portalami w Polsce i za granicą. Wcześniej przez 3 lata pracował w jednej z wiodących firm farmaceutycznych – branżę zdrowia i urody zna od podszewki. W wolnym czasie najbardziej lubi grać w tenisa lub jeździć na nartach.
Fluor to istotny minerał dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jak działa i czy jest szkodliwy? Sprawdź!
Niedobór żelaza to groźny stan prowadzący do poważnych objawów neurologicznych i skórnych.
Fosfor to pierwiastek mineralny, który wspiera zdrowie kości, pracę układu nerwowego, a także przemiany energetyczne.