Fluor w organizmie: co to, szkodliwość, właściwości, w czym jest

Pamiętasz fluoryzację w szkole podstawowej? Ten specyficzny posmak to był właśnie fluor. Kiedyś prawie wszyscy uczniowie biegali po korytarzu z pianą w ustach, a dziś trend wydaje się być odwrotny – przez wiele osób fluor uważany jest za szkodliwy.

Wbrew pozorom jego odpowiednia ilość jest ważna dla zdrowia. Dlatego wspólnie z magister farmacji, Iloną Krzak, wyjaśnimy jak działa fluor, kiedy jest niebezpieczny i jak go stosować.

Co to jest fluor?

Fluor to minerał, który odgrywa kluczowe role w organizmie. Jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju i utrzymania zdrowia zębów oraz kości. Mimo tego jego nadmiar może być szkodliwy. Zbyt duża ilość tego minerału powoduje przebarwienia i pęknięcia na szkliwie zębów. Dlatego ważny jest umiar i odpowiednie porcjowanie .

Jaki symbol ma fluor?

Fluor, pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 9, jest reprezentowany w układzie okresowym przez symbol „F”. Związek ten – ze względu na swoje właściwości chemiczne – jest wszechstronnie używany w m.in. w stomatologii oraz różnych gałęziach przemysłu, np. jądrowym, metalurgicznym czy chemicznym .

Czy fluor jest szkodliwy?

Fluor, podobnie jak wiele innych substancji, może być szkodliwy dla zdrowia, jeśli jest spożywany w nadmiernych ilościach. Zbyt duża ekspozycja na fluor, zwłaszcza podczas rozwoju zębów u dzieci, może prowadzić do fluorozy. To choroba, która powoduje przebarwienia i pęknięcia na powierzchni zębów, co potencjalnie może wpłynąć na wygląd i zdrowie jamy ustnej .

Skutki dużych dawek fluoru mogą obejmować także osłabienie kości oraz problemy ze skórą, a także układem pokarmowym i nerwowym. Co więcej, długotrwała ekspozycja na wysokie stężenia fluoru może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym zatrucia i śmierci .

Pamiętaj jednak, że powszechne źródła fluoru, takie jak pasta do zębów czy woda z kranu, zazwyczaj zawierają ten minerał w bezpiecznych dla organizmu ilościach.

Fluor – właściwości i funkcje w organizmie

Fluor to pierwiastek bardzo istotny dla zdrowia człowieka. Ma kluczowe znaczenie dla stanu zębów i kości. Wykazuje unikalne właściwości, które wpływają na różne funkcje w organizmie. Na jakie aspekty szczególnie oddziałuje?

Zdrowie zębów

Fluor ma istotny wpływ na zdrowie zębów. Przede wszystkim wpływa na szkliwo, wspierając jego odporność na działanie bakterii powodujących próchnicę. Fluor, a dokładniej jego jony, wchodzą w skład szkliwa zębów, dlatego jego odpowiedni poziom wpływa na stan zębów .

Regularne stosowanie fluoru przyczynia się do procesu remineralizacji, odwracając wczesne stadia próchnicy i pomagając utrzymać zdrowie zębów.

Z drugiej strony jednak nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do stanu zwanego fluorozą. Charakteryzuje się on powstawaniem plam, przebarwień czy pęknięć na powierzchni szkliwa, które mogą być estetycznie nieprzyjemne i potencjalnie szkodliwe dla zdrowia zębów. 

Wszystko zatem zależy od równowagi – odpowiednia ilość fluoru w diecie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia zębów.

Stan kości

Fluor ma również istotny wpływ na zdrowie kości. Fluorki, podobnie jak w przypadku szkliwa zębów, mogą wchłaniać się do struktury kości, zastępując niektóre jony hydroksylowe i tworząc związki, które mogą zwiększyć gęstość kostną. W ten sposób poprawiają zarówno wytrzymałość kości, jak i potencjalnie przeciwdziałają chorobom takim jak osteoporoza .

Podobnie jak dla zębów, nadmierna ekspozycja na fluor prowadzi jednak do zbyt szybkiego tworzenia nowej tkanki kostnej. Może to prowadzić do powstawania kości, które są bardziej gęste, ale też kruche i podatne na złamania. Dlatego równowaga w spożyciu fluoru jest kluczowa dla zdrowia kości.

Regulacja metabolizm

Fluor może wpływać na regulację metabolizmu w organizmie. Niektóre dowody sugerują, że wspiera on działanie niektórych enzymów, które są kluczowe dla procesów metabolicznych, takich jak trawienie i wykorzystywanie składników odżywczych .

Interakcja ta jest istotna, ponieważ białka kontrolują większość procesów biochemicznych w komórkach, wpływając na tempo przemiany materii.

Fluor do zębów

Fluor do zębów najczęściej występuje w produktach takich jak pasty do zębów, płyny do płukania ust czy specjalne żele stosowane w profesjonalnej profilaktyce stomatologicznej. Znajduje się także w niektórych źródłach wody pitnej – naturalnie lub dodawany sztucznie w celu poprawy zdrowia zębów .

Podczas codziennego stosowania, pasta do zębów z fluorem powinna być używana mycia co najmniej dwa razy dziennie. Płukanie ust płynem z fluorem to dodatkowy sposób, aby dostarczyć zębom tego związku. Ważne jest, aby nie połykać produktów zawierających fluor, ponieważ mogą być szkodliwe dla zdrowia .

W przypadku dzieci należy stosować pastę do zębów z mniejszą ilością fluoru (zgodnie z zaleceniami stomatologa), ponieważ najmłodsi mogą omyłkowo połykać pastę. A nadmiar fluoru u dzieci może prowadzić do fluorozy.

Czy fluor w paście do zębów jest szkodliwy?

Fluor zawarty w paście do zębów nie jest szkodliwy, o ile jest używany prawidłowo. To ważny minerał, który pomaga chronić zęby przed próchnicą przez wzmocnienie szkliwa. Problemy mogą jednak wystąpić, gdy fluor będzie spożywany w dużych ilościach, zwłaszcza przez małe dzieci, które mogą mieć tendencję do połykania pasty do zębów. 

Nadmierna ilość tego minerału może prowadzić do fluorozy, która charakteryzuje się przebarwieniami i możliwym osłabieniem zębów. Dlatego należy ostrożnie korzystać z pasty do zębów.

Niedobór fluoru

Niedobór fluoru to rzadko spotykany stan, który może prowadzić do podwyższonego ryzyka próchnicy oraz osłabienia układu kostnego.

Przyczyny niedoboru fluoru mogą być różne, ale najczęściej wynikają z niewystarczającego spożycia tego minerału. Powodem może być jego niska zawartość w diecie, na przykład przez spożywanie wody, która naturalnie nie zawiera fluoru, lub unikanie produktów fluoryzowanych, takich jak pasta do zębów z fluorem. Inne przyczyny mogą obejmować choroby, które wpływają na zdolność organizmu do wchłaniania tego składnika mineralnego, ale są to rzadkie przypadki .

Objawy niedoboru fluoru :

• Większe ryzyko próchnicy.
• Bóle zębów.
• Zmiany w strukturze zębów.
• Łamliwość kości.

Uzupełnianie niedoboru fluoru opiera się głównie na włączeniu do diety produktów i napojów zawierających ten minerał. Można także używać past do zębów i płynów do płukania ust z fluorem. 

W przypadku szczególnie niskiego poziomu fluoru, stosowane mogą być dedykowane preparaty na receptę. A w skrajnych przypadkach, nierzadko potrzebne są specjalistyczne procedury stomatologiczne. 

Zawsze jednak, przed rozpoczęciem suplementacji fluorem, warto skonsultować się z lekarzem lub dentystą, aby uniknąć nadmiaru tego pierwiastka, który również może być szkodliwy.

Nadmiar fluoru

Nadmiar fluoru występuje na skutek przewlekłego spożywania nadmiernych ilości tego minerału. Choć fluor jest korzystny dla zdrowia zębów, jego przedawkowanie może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych .

Produkty, takie jak pasta do zębów z fluorem, płyny do płukania jamy ustnej, suplementy z fluorem czy woda pitna i żywność zawierająca wysokie stężenia tego minerału, mogą być powodem nadmiaru.

W szczególności u małych dzieci, które mają tendencję do połykania pasty do zębów podczas szczotkowania, istnieje ryzyko nadmiaru fluoru. Dlatego ważne jest kontrolowanie ilości stosowanej pasty i edukowanie najmłodszych, aby jej nie połykały.

Objawy nadmiaru fluoru :

• Przebarwienia, białe plamki lub prążki na zębach.
• Bóle i sztywność stawów.
• Wysypki skórne.
• Pęknięcia na powierzchni zębów.
• Osłabienie mięśni.
• Brak apetytu.
• Nudności.

Jak usunąć fluor z organizmu?

Leczenie nadmiaru fluoru zależy od stopnia jego nasilenia. W łagodnych przypadkach zazwyczaj wystarcza minimalizacja ekspozycji na fluor, często przez zmianę źródła wody pitnej lub produktów do higieny jamy ustnej. W niektórych wypadkach jednak mogą być potrzebne procedury dentystyczne .

Nadmiar fluoru może także wymagać leczenia uwzględniającego objawy wynikające z ekspozycji na ten minerał, takie jak problemy z kośćmi i stawami. W ciężkich przypadkach może być konieczne wsparcie medyczne i dietetyczne, w celu usunięcia jak największej ilości fluoru z organizmu i łagodzenia objawów.

Bez względu na to, jaki jest poziom ekspozycji na fluor, osoby mające obawy co do jego skutków powinny skonsultować się z lekarzem lub dentystą, aby omówić optymalne strategie leczenia.

Gdzie występuje fluor?

Fluor jest obecny zarówno w jedzeniu, jak i wodzie, ponieważ to naturalny minerał. Pewne rodzaje ryb i owoców morza, takie jak krewetki i dorsze, zawierają wyższe poziomy fluoru. Inne produkty spożywcze zawierające fluor to zielona herbata, wino, grochy, ziemniaki i niektóre odmiany ryżu .

Dodatkowo fluor jest często dodawany do wody pitnej w ramach publicznej inicjatywy znanej jako fluorowanie wody, która ma na celu promowanie zdrowia jamy ustnej. Jest również dodawany do niektórych gatunków soli kuchennej i past do zębów.

Fluor – zastosowanie

Fluor jest pierwiastkiem chemicznym o wielorakim zastosowaniu, zarówno w technologii, jak i medycynie. Jego zadziwiające właściwości sprawiają, że jest nieodłącznym elementem wielu procesów i produktów .

• Ochrona zębów. Fluor znajduje się w wielu pastach do zębów oraz płynach do płukania jamy ustnej. Działa profilaktycznie przeciw próchnicy poprzez remineralizację szkliwa, co pomaga wzmocnić zęby i zapobiegać próchnicy.
• Produkcja teflonu. Fluor jest kluczowym składnikiem w produkcji teflonu, materiału o wysokiej odporności na ciepło, stosowanego m.in. w naczyniach kuchennych.
• Fluorowanie wody. Fluor jest często dodawany do wody pitnej jako środek zapobiegający próchnicy, zwłaszcza tam, gdzie dostęp do opieki stomatologicznej jest ograniczony.
• Medycyna. Związki fluoru są używane w wybranych lekach, np. w leczeniu osteoporozy, dzięki zdolności fluoru do stymulacji wspierania tworzenia nowych kości.

Podsumowanie