Promocja 2+1 GRATIS 🎁 z kodem: 2PLUS1🎅🏼. Skorzystaj!

Sód w organizmie – norma, badanie, w czym jest, jak uzupełnić

Sód to pierwiastek niezbędny dla prawidłowej pracy organizmu.

Ludwik Jelonek - TekstTekstLudwik Jelonek
Ludwik Jelonek - Tekst
Tekst
Ludwik Jelonek
Redaktor Natu.Care

Ludwik Jelonek jest autorem ponad 2500 tekstów opublikowanych na wiodących portalach. Jego treści trafiły do takich serwisów jak Ostrovit czy Kobieta Onet. W Natu.Care Ludwik edukuje ludzi w najważniejszej dziedzinie życia – zdrowiu.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Ilona Krzak - RecenzjaRecenzjaIlona Krzak
Zweryfikowane przez eksperta
Ilona Krzak - Recenzja
Recenzja
Ilona Krzak
Magister farmacji

Ilona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjną stronę internetową (http://apterskimokiem.pl/) oraz profil na Instagramie: @pani_z_apteki

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Bartłomiej Turczyński - RedakcjaRedakcjaBartłomiej Turczyński
Bartłomiej Turczyński - Redakcja
Redakcja
Bartłomiej Turczyński
Redaktor naczelny

Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Emilia Moskal - Fact-checkingFact-checkingEmilia Moskal
Emilia Moskal - Fact-checking
Fact-checking
Emilia Moskal
Redaktorka Natu.Care

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Sód w organizmie – norma, badanie, w czym jest, jak uzupełnić
14 sierpnia, 2024
Recenzja
Redakcja
Fact-checking

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

19 min
Dlaczego możesz nam zaufać

Dlaczego możesz nam zaufać

Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.


Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym

Informacja o reklamach

Informacja o reklamach

Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.


Dowiedz się więcej w naszym regulaminie

Media o nas:

Bóle mięśni, skurcze, osłabienie czy zawroty głowy to niektóre z objawów braku równowagi elektrolitów w organizmie. I o ile nierzadko wystarczy kilka łyków płynu przygotowanego z tabletki musującej, tak jednak niekiedy to nie wystarcza. Wtedy warto zastanowić się, czy nie brakuje Ci konkretnego elektrolitu, a jednym z nich jest sód.

Ten składnik mineralnym.in. pomaga utrzymać równowagę wodną i wspiera pracę mięśni. W skrócie – jest bardzo ważny, a tego, co robi dokładnie, dowiesz się z informacji, które przygotowaliśmy wspólnie z magister farmacji, Iloną Krzak.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Co to jest sód i jakie ma właściwości.
  • Jakie są przyczyny niskiego i podwyższonego sodu w organizmie.
  • Ile sodu dziennie należy przyjmować i jak pozyskać go z diety.
  • Jak przebiega i ile kosztuje badanie sodu w surowicy.
Natu.Care Magnez Premium + Witamina B6

Sprawdź, co połączenie magnezu i witaminy B6 może zrobić dla Twojego zdrowia!

Natu.Care Magnez Premium + Witamina B6

Wesprzyj prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, krwionośnego i mięśniowego dzięki synergicznemu działaniu magnezu i witaminy B6. Odkryj pełnię korzyści dla Twojego zdrowia każdego dnia!

Sprawdź cenę
Katarzyna
Jestem pod dużym wrażeniem szybkości wysyłki. Sam produkt jest wysokiej jakości, dobrze się wchłania. Po dwóch tygodniach suplementacji odczuwam istotną poprawę w szybkości regeneracji mięśni szczególnie będąc w trybie intensywnych treningów. Polecam!
Katarzyna
Sprawdź cenę

Zobacz też:

Co to jest sód?

Sód to pierwiastek chemiczny, który jest jednym z najważniejszych elektrolitów w organizmie. Elektrolity to jony związków chemicznych kluczowe dla większości funkcji życiowych. Sód szczególnie wpływa na bilans wodny organizmu, ciśnienie krwi, a także funkcjonowanie nerwów i mięśni .

Każda komórka ma swoją błonę, a sód jest w każdej z nich.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Ponadto sód bierze udział procesie trawienia, wspomagając absorpcję niektórych składników pokarmowych – takich jak glukoza – w jelitach. Pomimo tego, że jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zbyt duża ilość sodu może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze .

Glukoza jest na tyle duża, że musi mieć „pomocnika” (sód), żeby ją przepchnąć przez błony komórkowe.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Sód – zastosowanie

Sód, jeden z najpopularniejszych pierwiastków chemicznych, jest nieodłącznie związany z wieloma aspektami codziennego życia. Znajduje on swoje zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, od produkcji szkła i papieru, przez medycynę i żywienie, aż po nauki przyrodnicze.

  • Produkcja szkła. Sód jest bardzo ważnym elementem produkcji szkła. Dodaje się go do mieszanki rozgrzanej do wysokiej temperatury, aby zmiękczyć szkło i ułatwić jego kształtowanie.
  • Przemysł papierniczy. Sód wykorzystuje się też w przemyśle papierniczym do produkcji kauczuku celulozowego, który jest podstawowym składnikiem wielu rodzajów papieru.
  • Medycyna. W medycynie sód jest często używany w roztworach dożylnych, które pomagają regulować poziom elektrolitów w organizmie pacjenta.
  • Żywienie. Sód jest najczęściej spotykanym minerałem w diecie, znanym przede wszystkim jako główny składnik soli kuchennej.
  • Nauki przyrodnicze. W naukach przyrodniczych sód wykorzystywany jest do różnego rodzaju eksperymentów, np. w celu zrozumienia reakcji między metalami a wodą.
Gdy spalamy sód w ogniu, to pierwiastek ten barwi płomień na żółto. Wykorzystuje się to w fajerwerkach.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Sód a sól

Sól i sód to nie to samo. Sód to pierwiastek chemiczny o symbolu Na, jednokomponentowy metal alkaliczny. Sól kuchenna, czyli chlorek sodu (NaCl), jest związkiem chemicznym składającym się z sodu i chloru. W diecie ludzkiej sód jest najczęściej dostarczany poprzez sól kuchenną, ale obie substancje mają różne właściwości i zastosowania.

Sód – właściwości i działanie

Sód jest kluczowym składnikiem odgrywającym ważną rolę w regulacji wielu funkcji organizmu. Jego odpowiednie stężenie jest ważne dla prawidłowego przebiegu licznych procesów życiowych. 

Za co odpowiada sód w organizmie?

Regulacja ciśnienia krwi

Sód wspiera równowagę płynów w organizmie, „przyciągając” wodę. W ten sposób zwiększa objętość krwi, a tym samym jej ciśnienie. Jak przebiega ten proces według magister farmacji?

Polega on na tym, że jeśli po obu stronach błony mamy różne stężenia roztworów (z jednej strony więcej soli, z drugiej strony mniej), to woda z roztworu o mniejszym stężeniu zacznie przenikać przez błonę na stronę o większym stężeniu, żeby ją rozcieńczyć (dąży do równości, po obu stronach ma być równo). Tak się dzieje w przypadku krwi i sodu.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Jeśli dostarczamy za dużo sodu, to gdy trafia on do krwi i jego stężenie jest większe, ściąga wodę z tkanek do naczyń krwionośnych (które są elastyczne), co wpływa na ciśnienie – dodaje farmaceutka.

Na tym jednak nie koniec, sód oddziałuje również na układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA), który jest głównym regulatorem ciśnienia krwi. Gdy poziom sodu w organizmie jest za niski, ciało zaczyna wydzielać reninę, co prowadzi do produkcji angiotensyny II, zwiększającej ciśnienie krwi .

Angiotensyna II stymuluje również wydzielanie aldosteronu, hormonu promującego ponowne wchłanianie sodu w nerkach, co dodatkowo prowadzi do zatrzymania wody i wzrostu ciśnienia krwi .

Przewodnictwo nerwowe

Sód w organizmie jest niezbędny dla przekazywania komunikatów w mózgu i ciele. Kiedy neurony są aktywowane, jony sodu przepływają do wnętrza neuronu, generując zmiany napięcia, które tworzą ten sygnał. Sód jest również potrzebny do przywrócenia neuronów do ich pierwotnego stanu spoczynku po przekazaniu sygnału, zapewniając gotowość do przewodzenia kolejnego sygnału .

A trochę prościej wygląda to tak…

Sód jest jak przekaźnik wiadomości w ciele. Kiedy mózg chce powiedzieć mięśniom, co mają zrobić, używa m.in. sodu do wysłania tej wiadomości.

Pomyśl o tym tak, jak o informacji przepływającej przez przewody elektryczne w domu. Kiedy włączasz światło, prąd elektryczny płynie przez przewód, doświetlając pomieszczenie. W ciałach, zamiast prądu elektrycznego, jest sód, który pomaga przesyłać informacje z mózgu do innych części ciała.

Więc kiedy na przykład chcesz złapać piłkę, Twój mózg wysyła wiadomość poprzez sód do Twojej ręki, mówiąc jej, co ma zrobić. Sód pomaga tej wiadomości podróżować wzdłuż drogi (neuronów) w Twoim ciele, aż dotrze do ręki.

W uproszczeniu ta zasada ma również zastosowanie w układzie bodźcowo-przewodzącym serca. Każda depolaryzacja niesie informację, że serce ma się skurczyć. Gdy nie będzie wystarczająco dużego bodźca, to impuls się nie wytworzy.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Równowaga płynów

Sód reguluje też całkowitą zawartość wody w organizmie i utrzymanie homeostazy płynów. To główny kation (jon dodatni) występujący w płynach zewnątrzkomórkowych organizmu, który przyciąga wodę i pomaga w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego. Ciśnienie to wpływa na ruch wody pomiędzy komórkami a ich otoczeniem .

Równowaga sodu w organizmie powiązana jest także z regulacją pracy nerek. Nerki kontrolują poziom sodu w ciele przez procesy filtracji i reabsorpcji. Gdy poziom sodu w organizmie jest wysoki, nerki zwiększają jego wydalanie przez mocz, aby przywrócić równowagę .

Jeżeli poziom sodu jest niski, nerki zatrzymują sól celem utrzymania właściwej ilości wody w organizmie. Dlatego równowaga między spożyciem soli a jej wydalaniem przez nerki jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Procesy metaboliczne

Sód jest integralnym składnikiem trawienia, ponieważ wpływa na wydzielanie niektórych enzymów trawiennych. Co więcej, jest ważny dla procesu transportu glukozy i aminokwasów przez błony komórkowe, co jest fundamentalne dla działania wielu systemów metabolicznych, takich jak glikoliza . A glikoliza proces, w którym glukoza (cukier) jest przekształcana w energię.

Równowaga kwasowo-zasadowa

Sód wpływa na regulację równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie człowieka. Jak wskazuje nazwa, równowagę tę definiuje stosunek kwasów do zasad w tkankach i płynach w ciele. Zasady sodowe neutralizują nadmiar kwasów, które mogą się gromadzić na skutek spożywania przetworzonego pokarmu, stresu czy narażenia na toksyny .

Sód pomaga utrzymać odpowiednie pH organizmu poprzez zasadowy bufor sodowy, który utrzymuje równowagę jonów sodu, potasu i wodoru.

Dodatkowo sód wspiera organizm w absorbowaniu i transportowaniu składników odżywczych, co również jest kluczowe dla zachowania optymalnej równowagi kwasowo-zasadowej .

Dzienne zapotrzebowanie na sód

Dzienne zapotrzebowanie na sód zależne jest od wieku. Normy żywienia dla populacji Polski sugerują następujące wystarczające spożycie dla konkretnych grup ludzi:

Wiek

Wystarczające dzienne spożycie sodu 

0–6 miesięcy

120 mg

7–11 miesięcy

370 mg

1–3 lata

750 mg

4–6 lat

1000 mg

7–9 lat

1200 mg

10–12 lat

1300 mg

> 13 lat

1500 mg

Badanie

Prace naukowe sugerują, że większość ludzi spożywa 3–5 gramów sodu dziennie. Według specjalistów są to porcje bezpieczne, które pozytywnie wpływają na pracę organizmu. Mimo tego nie brakuje osób, które przyjmują nawet 10 g tego składnika mineralnego dziennie – to znacząco za dużo, dlatego zadbaj o ograniczone spożycie sodu.

Niski sód – objawy i przyczyny niedoboru

Niedobór sodu, medycznie znany jako hiponatremia, występuje, gdy poziom sodu w organizmie człowieka jest niski. Najczęstsze przyczyny obejmują nadmierną utratę wody z organizmu i nieodpowiednie nawadnianie. Co wypłukuje sód z organizmu?

Przyczyny niskiego sodu w organizmie :

  • Przyspieszona utrata wody w organizmie. Przyspieszona utrata wody, np. poprzez nadmierne pocenie się, wymioty, biegunkę lub oddawanie moczu, może prowadzić do niskiego poziomu sodu. Gdy stracisz zbyt dużo płynów, ciało może nie być w stanie utrzymać odpowiedniego stężenia tego pierwiastka.
  • Niewłaściwe nawadnianie. Wypicie ogromnych ilości wody w krótkim czasie może przeciwdziałać zdolności nerek do jej wydalania, utrudniając utrzymanie prawidłowego poziomu sodu. Zjawisko to często jest określone jako „zatrucie wodą”.
  • Choroby nerek. Nerki pełnią ważne funkcje w regulowaniu poziomu sodu w organizmie. Dlatego zaburzenia ich pracy mogą prowadzić do niedoboru poprzez zmniejszenie zdolności do filtracji i zwracania soli.
  • Niewydolność serca lub wątroby. Zarówno niewydolność serca, jak i wątroby mogą prowadzić do zatrzymania płynów w organizmie, co skutkuje rozcieńczeniem sodu. W niewydolności serca, organizm często zatrzymuje płyny, prowadząc do obrzęków. Podobnie, ciężka niewydolność wątroby (np. podczas marskości), może prowadzić do retencji dużej ilości płynów.
  • Wpływ leków. Niektóre leki mogą zaburzyć gospodarkę elektrolitów i prowadzić do hiponatremii (niedoboru sodu). Przykłady takich środków to antydepresanty, leki moczopędne, NLPZ i niektóre leki przeciwbólowe.
  • Schorzenia hormonalne. Choroby endokrynologiczne jak Zespół SIADH mogą prowadzić do zbyt dużej retencji wody i jako skutek – niedoboru sodu.

Niski sód – objawy

Niski poziom sodu w organizmie może powodować szereg – nie zawsze jednoznacznych – objawów. Brak tego pierwiastka zakłóca równowagę wodno-elektrolitową i nerwową, co prowadzi do różnych problemów. Przy niewielkim niedoborze, objawy są często delikatne i mogą nie zostać zauważone, ale cięższe przypadki hiponatremii mogą wywoływać wyraźne i poważne symptomy.

Hiponatremia jest częstym zaburzeniem elektrolitowym u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Czym objawia się sód poniżej normy ?

Objaw

Czym się charakteryzuje

Zmęczenie

Zmęczenie jest jednym z najczęstszych objawów niedoboru sodu. Z racji tego, że składnik ten jest niezbędny do funkcjonowania mięśni i nerwów, jego niedobór może prowadzić do uczucia osłabienia, znużenia czy braku energii.

Zawroty głowy i utrata równowagi

Zmiana stężenia sodu we krwi może wpływać na pracę mózgu, powodując symptomy, takie jak zawroty głowy, problemy z równowagą, a nawet omdlenia.

Zaburzenia mentalne

Skrajne niedobory sodu mogą prowadzić do zaburzeń poznawczych, włączając w to problemy z koncentracją, dezorientację, a nawet halucynacje. W niektórych przypadkach może nawet dojść do groźnych drgawek.

Bóle głowy

Skoki stężenia sodu mogą skutkować zmianami w naczyniach krwionośnych w mózgu, co będzie objawiało się bólami głowy.

Nudności i wymioty

Niski poziom sodu może zaburzać pracę układu trawiennego, prowadząc do uczucia mdłości, które mogą skutkować wymiotami.

Skurcze mięśni i drgawki

Sód jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania mięśni, dlatego jego niedobór może prowadzić do skurczów mięśniowych czy nawet drgawek.

Uwaga

Objawy niskiego sodu nie są charakterystyczne i mogą świadczyć o innych stanach, dlatego przedłużające się dolegliwości trzeba skonsultować z lekarzem.

Są badania, które sugerują korelację niskiego poziomu sodu z przebiegiem raka jajnika. Zauważono, że niskie wartości tego pierwiastka mają wpływ na gorsze rokowanie pooperacyjne i mniejszą przeżywalność z nowotworem.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Czy niski sód w ciąży jest groźny?

Niski poziom sodu, czyli hiponatremia, jest stanem, który może być niebezpieczny zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu, szczególnie kiedy trwa przez długi okres. U matki, ciężka hiponatremia może skutkować obrzękiem mózgu, a w przypadku długotrwałego niedoboru – nawet jego trwałymi uszkodzeniami. Co więcej, niedobór tego elektrolitu może oddziaływać na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie systemu nerwowego dziecka .

Dlatego należy pamiętać, że każda przyszła mama powinna mieć indywidualnie dostosowaną dietę, która zapewni jej wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Co więcej, regularne kontrole i konsultacje z lekarzem oraz dietetykiem też są kluczowe dla utrzymania zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.

Jak uzupełnić sód w organizmie?

Gdy poziom sodu jest nieprawidłowo niski, należy jak najszybciej zająć się jego uzupełnieniem. Długotrwały niedobór może prowadzić do poważnych zmian w organizmie, dlatego konieczne jest dbanie o odpowiedni poziom tego składnika w ciele. Jak uzupełnić sód w organizmie?

Picie płynów elektrolitowych

Picie płynów zawierających elektrolity, takich jak sportowe napoje izotoniczne, może pomóc uzupełnić niedobory sodu. Napoje te zazwyczaj są formułowane w taki sposób, aby dostarczać odpowiednich proporcji elektrolitów (sodu, potasu czy magnezu), co może pomóc w utrzymaniu prawidłowego stężenia sodu w organizmie.

Domowe elektrolity

Możesz też samodzielnie przygotować napój elektrolitowy w domu. Wykorzystaj 500 ml wody, łyżkę miodu naturalnego, szczyptę soli, a także sok z cytryny lub pomarańczy i gotowe!

Dieta bogata w sól

Sól kuchenna, czyli chlorek sodu, jest jednym z najprostszych sposobów na uzupełnienie sodu. Wprowadzenie do diety produktów o jej wysokiej zawartości, takich jak wołowina, wieprzowina, sery (szczególnie halloumi), zielone oliwki, chleb żytni, kiszona kapusta i ogórkia także samo posypywanie potraw solą, może pomóc w uzupełnieniu niedoboru sodu.

Uwaga

Większość produktów bogatych w sód, szczególnie wędzone mięso, konserwy, chipsy, solone paluszki czy orzeszki, nie są korzystne dla wielu narządów (np. wątroby). Dlatego należy spożywać je z umiarem.

Suplementy zawierające sód

W przypadkach, kiedy niski poziom sodu jest spowodowany pewnymi stanami zdrowotnymi, lekarz może zalecić suplementy zawierające sód (np. w tabletkach). Takie preparaty mogą pomóc w kontrolowaniu poziomu sodu w organizmie i zapobiegać potencjalnie niebezpiecznym skutkom hiponatremii.

Konsultacja z dietetykiem

W razie trudności z uzupełnieniem sodu dietą warto skonsultować się z dietetykiem. Profesjonalista pomaże Ci stworzyć indywidualny plan dietetyczny, który uwzględni stan zdrowia, styl życia oraz preferencje żywieniowe, i dzięki temu pomoże we właściwym uzupełnieniu sodu.

Podwyższony sód w organizmie

Podwyższone stężenie sodu (hipernatremia) w organizmie, znane jako hipernatremia, może wynikać z wielu powodów, w tym z niezdrowej diety, stanów chorobowych czy nieadekwatnego spożycia wody. Czym charakteryzują się najczęstsze powody podwyższonego sodu w organizmie ?

  • Niezdrowa dieta. Nadmierne spożycie soli sodowej, kojarzone najczęściej z przetworzoną i fastfoodową żywnością, może prowadzić do podwyższonego stężenia sodu w organizmie. Nadmiar tego pierwiastka zwykle powoduje zatrzymanie wody w ciele, co prowadzi też do wzrostu ciśnienia krwi.
  • Dehydratacja. Odwodnienie skutkuje zwiększeniem stężenia sodu we krwi, ponieważ ilość wody w organizmie maleje, a ilość sodu pozostaje niezmieniona.
  • Stany chorobowe. Niektóre choroby, takie jak cukrzyca czy wybrane schorzenia nerek, mogą powodować szereg zaburzeń, w tym nadmiar sodu. W tych stanach chorobowych nerki nie są w stanie efektywnie usuwać odpowiednich ilości sodu z organizmu.
  • Leki. Niektóre środki, zwłaszcza diuretyki (moczopędne), mogą zwiększać stężenie sodu w organizmie. Leki te zwiększają wydalanie wody z organizmu, co może potęgować efekt dehydratacji.
Hipernatremię definiuje się jako stężenie sodu w surowicy powyżej 145 mmol/l. Jest to zaburzenie elektrolitowe często spotykane w warunkach szpitalnych, powodujące wysoką śmiertelność.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Jakie są objawy nadmiaru sodu w organizmie?

Nadmiar sodu objawia się licznymi symptomami związanymi głównie z zaburzeniami gospodarki wodnej. Objawy mogą być subtelne, ale równocześnie prowadzić do poważniejszych dolegliwości, jeśli nadmiar nie zostanie w porę ograniczony.

Zmniejszenie ilości moczu

Zbyt wysokie stężenie sodu może prowadzić do odwodnienia, co z kolei może skutkować mniejszym wydalaniem moczu. Ponadto mocz może być ciemniejszy, co jest klasycznym objawem odwodnienia. Ograniczone wydalanie moczu jest zabezpieczeniem organizmu przed dalszą utratą wody .

Uczucie pragnienia

Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do destabilizacji równowagi płynów, co skutkuje silnym uczuciem pragnienia. To naturalna reakcja organizmu na odwodnienie – ciało próbuje „zachęcić Cię” do napicia się i przywrócenia równowagi sodowej .

Osoby starsze mogą nie odczuwać pragnienia. Dlatego nietrudno u nich o odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe.
Ilona Krzak

Ilona Krzak magister farmacji

Obrzęki i wysokie ciśnienie krwi

Długotrwały nadmiar sodu może prowadzić do retencji wody i obrzęków, zwłaszcza w okolicach stóp i kostek. Co więcej, zbyt wysoki poziom tego pierwiastka może także zwiększać ciśnienie krwi, ponieważ sprawia, że organizm zatrzymuje więcej wody, zwiększając objętość krwi .

Złe samopoczucie

Inne objawy nadmiaru sodu mogą obejmować uczucie osłabienia, bóle głowy, zmęczenie, a w skrajnych przypadkach również wymioty, drgawki i utratę przytomności. Te znacznie bardziej poważne objawy są zazwyczaj wynikiem długotrwałej lub bardzo poważnej hipernatremii .

Zaburzenia mentalne

Nadmiar sodu może również prowadzić do zmian w stanie psychicznym. Objawy te obejmują dezorientację, problemy z koncentracją, halucynacje, drażliwość, a nawet śpiączkę. Występowanie tych symptomów zwykle wskazuje na poważną hipernatremię i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej .

Zaburzenia oddychania

W skrajnych przypadkach hipernatremia będzie skutkowała trudnościami z oddychaniem. Takie stany wymagają bezapelacyjnej pomocy medycznej, ponieważ mogą zagrażać życiu .

Badanie

Raport badań z 2020 roku, w którym przeanalizowano prace naukowe przeprowadzone na łącznej grupie 616 905 osób, sugeruje, że duże spożycie sodu w diecie zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Analiza wskazuje, że na każdy 1 g sodu w diecie ponad sugerowane porcje, prawdopodobieństwo tych schorzeń rośnie o 6% .

Jak zmniejszyć poziom sodu w organizmie?

Zmniejszenie poziomu sodu w organizmie powinno zacząć się od zmiany diety. Staraj się spożywać mniej produktów zawierających duże ilości sodu, takich jak przetworzone potrawy, fastfoody czy słone przekąski. Zamiast tego, wybieraj świeże owoce, warzywa i białka o niskiej zawartości sodu (np. świeże tłuste ryby, drób, strączki), które pomagają utrzymać zdrową równowagę minerałów w organizmie.

Picie większych ilości wody także może pomóc rozcieńczyć sód we krwi i ułatwić jego eliminację przez nerki. Ważne jest jednak, aby nie przesadzić z ilością płynów, bo to z kolei może prowadzić do niebezpiecznie niskiego poziomu sodu.

Pamiętaj też, że w niektórych przypadkach, podwyższony poziom sodu może być skutkiem innych problemów zdrowotnych lub przyjmowanych leków. Jest to częste w przypadku chorób nerek lub leków moczopędnych. W takich sytuacjach konieczna może być konsultacja z lekarzem oraz interwencja medyczna.

W czym jest sód – produkty spożywcze

Na początku zaznaczmy jedną rzecz – do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebujesz niewielkich ilości sodu. Większość z nas spożywa go nawet za dużo, dlatego warto być ostrożnym z produktami bogatymi w sód. 

Mieszkańcy USA na przykład spożywają średnio ok. 3400 mg sodu dziennie, co ponad dwukrotnie przekracza minimalną dzienną porcję dla Polaków.

Co ciekawe, ponad 40% sodu, który spożywasz każdego dnia, pochodzi z zaledwie kilku produktów spożywczych. Jakich ?

  • Sól kuchenna.
  • Wędzona żywność.
  • Konserwy.
  • Pieczywo.
  • Mięso wołowe, wieprzowe, podroby.
  • Wędliny.
  • Warzywa konserwowe.
  • Zupy.
  • Przekąski (chipsy, krakersy, paluszki).
  • Sery.
  • Jajka.

Jakie produkty są bogate w sód i potas?

Sód i potas to dwa ważne elektrolity, które większość osób bez trudu dostarcza sobie wraz z dietą. Już wiesz, które produkty zapewnią Ci sód. Ale jakie są bogate w potas ?

  • Sucha soja.
  • Kakao.
  • Sucha fasola.
  • Suszone morele.
  • Pestki dyni.
  • Pistacje.
  • Awokado.
  • Ziemniaki.
  • Łosoś atlantycki.

Sód w surowicy – badanie

Badanie sodu w surowicy krwi przeprowadza się, aby wykryć ewentualny nadmiar lub niedobór tego pierwiastka w organizmie. Można je przeprowadzić na czczo lub po posiłku – zależnie od zaleceń lekarza. W dniu poprzedzającym badanie nie powinno się spożywać tłustych lub obfitych posiłków, a także pić alkoholu.

Jakie są wskazania do przeprowadzenia badania sodu w surowicy?

Najczęściej to lekarz decyduje o przeprowadzeniu badania sodu. Niewiele osób samodzielnie decyduje się na taki krok. Jakie stany zdrowotne mogą skłonić specjalistę do zlecenia badania sodu w surowicy?

  • Cukrzyca.
  • Niewydolność serca lub nerek.
  • Zespoły obrzękowe.
  • Marskość wątroby lub choroby tarczycy.
  • Podwyższone ciśnienie tętnicze krwi.
  • Choroby powiązane z hiperwentylacją.

Sód – norma

Dokładna norma sodu we krwi może się różnić w zależności od laboratorium. Najpewniej jednak będzie oscylowała w granicach 135‒145 mmol/l. Wszystkie wartości poza tym przedziałem powinny skłonić Cię do kontrolnej wizyty u lekarza .

Jaka jest cena badania sodu we krwi?

Cena badania sodu zależna jest od laboratorium. Najczęściej jednak waha się ono od kilku do kilkunastu złotych. Badanie to jest także refundowane przez NFZ. Dlatego w przypadku posiadania skierowania od lekarza, możesz liczyć na sprawdzenie poziomu sodu w organizmie za darmo.

Zobacz też:

Podsumowanie

  • Sód jest kluczowym elektrolitem dla wielu funkcji życiowych, wpływając na bilans wodny organizmu, ciśnienie krwi, a także funkcjonowanie nerwów i mięśni.
  • Minerał ten ma szerokie zastosowanie, zarówno w przemyśle, jak i medycynie, m.in. w produkcji szkła, papieru, a także żywieniu.
  • Nadmiar sodu może prowadzić do negatywnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak nadciśnienie tętnicze.
  • Dzienne spożycie sodu zależy od wieku, ale normy dla populacji Polski sugerują spożycie pomiędzy 120 mg dla niemowląt do 1500 mg dla osób powyżej 13. roku życia.
  • Objawy niskiego poziomu sodu obejmują zmęczenie, zawroty głowy, utratę równowagi, zaburzenia mentalne, bóle głowy, nudności oraz skurcze mięśni i drgawki.
  • Symptomy sugerujące podwyższony sód to zmniejszenie ilości moczu, uczucie pragnienia, obrzęki i wysokie ciśnienie krwi, złe samopoczucie, zaburzenia mentalne oraz zaburzenia oddychania.
  • Normy sodu we krwi oscylują w granicach 135‒145 mmol/l, a cena badania sodu zależna jest od laboratorium, ale zazwyczaj wynosi kilka do kilkunastu złotych.

FAQ

Kiedy wykonuje się badanie sodu w moczu?

Badanie zawartości sodu w moczu wykonuje się, gdy lekarz podejrzewa zaburzenia równowagi elektrolitowej, niewydolność nerek, przewlekłe schorzenia nerek, nadciśnienie tętnicze lub choroby serca. Diagnostyka ta pomaga też określić, jak organizm reguluje poziom sodu, a także jest pomocna w diagnozie zespołu SIADH czy choroby Addisona.

Co zawiera sód?

Sód jest powszechnie obecny w wielu produktach spożywczych. To główny składnik soli kuchennej. Wysokie ilości sodu dostarczą Ci też przetworzone produkty, takie jak konserwy, kiełbasy, sery, chipsy, czy fastfood. Ponadto znaczne porcje tego minerału zawierają pieczywo, wędliny, gotowe sosy oraz zupy.

Czy sód to metal?

Tak, sód jest metalem. Należy do grupy metali alkalicznych w układzie okresowym. Sód to lekki, miękki, srebrzysty metal, który bardzo łatwo reaguje z innymi substancjami, w szczególności z wodą. Jest to też przyczyna tego, dlaczego sód w naturze zawsze występuje w połączeniach z innymi elementami, na przykład w postaci soli kuchennej (NaCl).

Jak uzupełnić potas i sód w organizmie?

Uzupełnienie potasu i sodu w organizmie można osiągnąć poprzez odpowiednią dietę. Sód obecny jest w soli kuchennej i wielu przetworzonych produktach spożywczych. Z kolei potas można znaleźć w owocach i warzywach jak banany, pomarańcze, ziemniaki czy szpinak.

W przypadku niedoboru stosuje się również suplementy diety. W niektórych sytuacjach konieczna może być też konsultacja z lekarzem lub dietetykiem, aby dostosować dietę do indywidualnych potrzeb.

Czy sód podnosi ciśnienie?

Tak, spożycie dużej ilości sodu, głównie w postaci soli kuchennej, może prowadzić do podniesienia ciśnienia krwi. Sód zatrzymuje wodę w organizmie, co zwiększa objętość krwi krążącej w naczyniach krwionośnych, a tym samym podnosi ciśnienie. Dlatego osobom z nadciśnieniem tętniczym zaleca się ograniczenie spożycia sodu.

Dlaczego sód spada w organizmie?

Spadek sodu w organizmie, zjawisko nazywane hiponatremią, może wynikać z różnych przyczyn. Często jest efektem nadmiernego spożycia wody, co prowadzi do rozcieńczenia sodu we krwi. Innym powodem mogą być niektóre choroby (np. niewydolność nadnerczy, choroby nerek, zespół niewłaściwej sekrecji ADH) czy stosowanie pewnych leków (np. diuretyków).

Jakie są elektrolity?

Elektrolity to minerały, które przewodzą impulsy elektryczne, pełniąc kluczowe role w licznych funkcjach fizjologicznych. Główne elektrolity w organizmie to sód, potas, wapń i magnez. Sód i potas regulują równowagę płynów i działanie układu nerwowego. Wapń jest niezbędny dla kości i mięśni, a magnez wspomaga wiele procesów enzymatycznych.

Za co odpowiada sód w organizmie?

Sód pełni ważne funkcje w organizmie, regulując równowagę płynów oraz ciśnienie krwi. Współdziała z potasem w procesie przewodzenia impulsów nerwowych, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania mięśni, w tym serca.

Sód jest też niezbędny w procesie trawienia, wpływając na wytwarzanie surowic i soków trawiennych. Zaburzenia tych funkcji mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Źródła

Zobacz wszystkie

Agócs, R., Sugár, D., & Szabó, A. J. (2020). Is too much salt harmful? Yes. Pediatric Nephrology (Berlin, Germany)35(9), 1777–1785. https://doi.org/10.1007/s00467-019-04387-4

Baumer-Harrison, C., Breza, J. M., Sumners, C., Krause, E. G., & de Kloet, A. D. (2023). Sodium Intake and Disease: Another Relationship to Consider. Nutrients15(3), 535. https://doi.org/10.3390/nu15030535

Cappuccio, F. P., Campbell, N. R. C., He, F. J., Jacobson, M. F., MacGregor, G. A., Antman, E., Appel, L. J., Arcand, J., Blanco-Metzler, A., Cook, N. R., Guichon, J. R., L’Abbè, M. R., Lackland, D. T., Lang, T., McLean, R. M., Miglinas, M., Mitchell, I., Sacks, F. M., Sever, P. S., … Willett, W. (2022). Sodium and Health: Old Myths and a Controversy Based on Denial. Current Nutrition Reports11(2), 172–184. https://doi.org/10.1007/s13668-021-00383-z

Cook, N. R., He, F. J., MacGregor, G. A., & Graudal, N. (2020). Sodium and health—Concordance and controversy. The BMJ369, m2440. https://doi.org/10.1136/bmj.m2440

Farquhar, W. B., Edwards, D. G., Jurkovitz, C. T., & Weintraub, W. S. (2015). Dietary Sodium and Health: More Than Just Blood Pressure. Journal of the American College of Cardiology65(10), 1042–1050. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2014.12.039

Grillo, A., Salvi, L., Coruzzi, P., Salvi, P., & Parati, G. (2019). Sodium Intake and Hypertension. Nutrients11(9), 1970. https://doi.org/10.3390/nu11091970

Hunter, R. W., Dhaun, N., & Bailey, M. A. (2022). The impact of excessive salt intake on human health. Nature Reviews. Nephrology18(5), 321–335. https://doi.org/10.1038/s41581-021-00533-0

Jackson, S. L., King, S. M. C., Zhao, L., & Cogswell, M. E. (2016). Prevalence of Excess Sodium Intake in the United States—NHANES, 2009-2012. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report64(52), 1393–1397. https://doi.org/10.15585/mmwr.mm6452a1

Jaques, D. A., Wuerzner, G., & Ponte, B. (2021). Sodium Intake as a Cardiovascular Risk Factor: A Narrative Review. Nutrients13(9), 3177. https://doi.org/10.3390/nu13093177

Malta, D., Petersen, K. S., Johnson, C., Trieu, K., Rae, S., Jefferson, K., Santos, J. A., Wong, M. M. Y., Raj, T. S., Webster, J., Campbell, N. R. C., & Arcand, J. (2018). High sodium intake increases blood pressure and risk of kidney disease. From the Science of Salt: A regularly updated systematic review of salt and health outcomes (August 2016 to March 2017). Journal of Clinical Hypertension (Greenwich, Conn.)20(12), 1654–1665. https://doi.org/10.1111/jch.13408

Mente, A., O’Donnell, M., & Yusuf, S. (2021a). Sodium Intake and Health: What Should We Recommend Based on the Current Evidence? Nutrients13(9), 3232. https://doi.org/10.3390/nu13093232

Mente, A., O’Donnell, M., & Yusuf, S. (2021b). Sodium Intake and Health: What Should We Recommend Based on the Current Evidence? Nutrients13(9), 3232. https://doi.org/10.3390/nu13093232

Messerli, F. H., Hofstetter, L., Syrogiannouli, L., Rexhaj, E., Siontis, G. C. M., Seiler, C., & Bangalore, S. (2021). Sodium intake, life expectancy, and all-cause mortality. European Heart Journal42(21), 2103–2112. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehaa947

O’Donnell, M., Mente, A., Alderman, M. H., Brady, A. J. B., Diaz, R., Gupta, R., López-Jaramillo, P., Luft, F. C., Lüscher, T. F., Mancia, G., Mann, J. F. E., McCarron, D., McKee, M., Messerli, F. H., Moore, L. L., Narula, J., Oparil, S., Packer, M., Prabhakaran, D., … Yusuf, S. (2020). Salt and cardiovascular disease: Insufficient evidence to recommend low sodium intake. European Heart Journal41(35), 3363–3373. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehaa586

Patel, Y., & Joseph, J. (2020). Sodium Intake and Heart Failure. International Journal of Molecular Sciences21(24), 9474. https://doi.org/10.3390/ijms21249474

Rust, P., & Ekmekcioglu, C. (2017). Impact of Salt Intake on the Pathogenesis and Treatment of Hypertension. Advances in Experimental Medicine and Biology956, 61–84. https://doi.org/10.1007/5584_2016_147

Strazzullo, P., & Leclercq, C. (2014). Sodium1. Advances in Nutrition5(2), 188–190. https://doi.org/10.3945/an.113.005215

Wang, Y.-J., Yeh, T.-L., Shih, M.-C., Tu, Y.-K., & Chien, K.-L. (2020). Dietary Sodium Intake and Risk of Cardiovascular Disease: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. Nutrients12(10), 2934. https://doi.org/10.3390/nu12102934

Oceń artykuł
4.6
Głos oddany
36 opinii, ocena: 4.6
Ludwik Jelonek - Tekst

Redaktor Natu.Care

Ludwik Jelonek

Ludwik Jelonek jest autorem ponad 2500 tekstów opublikowanych na wiodących portalach. Jego treści trafiły do takich serwisów jak Ostrovit czy Kobieta Onet. W Natu.Care Ludwik edukuje ludzi w najważniejszej dziedzinie życia – zdrowiu.

Ilona Krzak - Recenzja

Magister farmacji

Ilona Krzak
Zweryfikowane przez eksperta

Ilona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjną stronę internetową (http://apterskimokiem.pl/) oraz profil na Instagramie: @pani_z_apteki

Bartłomiej Turczyński - Redakcja

Redaktor naczelny

Bartłomiej Turczyński

Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.

Emilia Moskal - Fact-checking

Redaktorka Natu.Care

Emilia Moskal

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.

Młode, piękne kobiety z dobrą kondycją skóry.
Zadbaj o zdrowy organizm

Spróbuj wysokiej jakości suplementów Natu.Care

Zobacz produkty
Podobne artykuły