- Strona Główna
- Witaminy
- Witamina B1
Witamina B1 (tiamina) – właściwości, źródła, niedobór, nadmiar
Witamina B1 zwana tiaminą odpowiada za działanie układu nerwowego, odpornościowego oraz sercowo-naczyniowego.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Pierwsza. Tajemnicza. Zapomniana. Właśnie taka jest witamina B1. Większość osób niewiele o niej wie, dlatego wraz z dietetyczką Karoliną Król-Lach, przygotowałem dla Ciebie solidną dawkę wiedzy o tiaminie. Czym jest? Jakie są jej właściwości? Jak objawia się niedobór i nadmiar tiaminy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule!
Spis treści:
- Co to jest witamina B1?
- Właściwości tiaminy
- Zapotrzebowanie na tiaminę
- Źródła tiaminy
- Niedobór witaminy B1
- Nadmiar witaminy B1
- Tiamina – suplementacja
- Witamina B1 w ciąży
- Tiamina a alkohol
- Interakcje witaminy B1 z lekami
Zobacz też:
- Witaminy z grupy B [właściwości + gdzie występują]
- Witamina B2 [właściwości + gdzie występuje]
- Witamina B3 [właściwości + gdzie występuje]
- Niacyna [co to + działanie i skutki uboczne]
- Witamina B5 (kwas pantotenowy) [co to + właściwości i nadmiar]
- Witamina B6 [gdzie występuje + niedobór, nadmiar i właściwości]
- Biotyna [co to + właściwości i skutki uboczne]
- Biotyna na włosy [co daje i efekty + ranking]
- Witamina B9 (kwas foliowy) [co to + właściwości i nadmiar]
- Witamina B12 [na co pomaga + gdzie występuje]
- Witamina C [właściwości + dawkowanie]
- Magnez [w czym jest + właściwości]
- Najlepszy magnez [ranking + opinia farmaceuty]
Co to jest witamina B1?
Witamina B1 (tiamina) to witamina rozpuszczalna w wodzie. Odpowiada za funkcjonowanie komórek w organizmie, a także wytwarzanie energii ze składników odżywczych. Organizm magazynuje wyłącznie śladowe ilości tiaminy w wątrobie. Dlatego konieczne jest codzienne przyjmowanie witaminy B1 wraz z dietą .
Właściwości tiaminy
Witamina B1 to niezbędny składnik odżywczy, który wpływa na liczne procesy w organizmie. Jak działa tiamina?
- Zwiększa produkcję energii. Podstawową rolą węglowodanów jest dostarczanie organizmowi energii. Witamina B1 odgrywa w tym procesie bardzo istotną rolę. Pomaga komórkom organizmu zamieniać węglowodany w energię .
- Pomaga w walce z depresją. Witamina B1 łagodzi objawy depresji oraz poprawia nastrój. Co więcej, niedobór tiaminy powiązany został ze złym samopoczuciem .
- Wspiera osoby z cukrzycą. Badania sugerują, że przyjmowanie tiaminy pozytywnie wpływa na poziom cukru we krwi. Na tym nie koniec, witamina B1 obniża wysokie ciśnienie krwi i zapobiega powikłaniom sercowym u osób z cukrzycą .
- Ogranicza objawy sepsy. Tiamina w połączeniu z witaminą C łagodzi objawy sepsy. Może też obniżać ryzyko niewydolności nerek, która często jest następstwem infekcji .
- Zapobiega uszkodzeniom nerwowym. Witaminy z grupy B, w tym tiamina, pozytywnie wpływa na regenerację uszkodzonych nerwów. Jej niedobór prowadzi do neuropatii obwodowej. Co więcej, połączenie witaminy B1 z witaminą B12 może łagodzić bóle nerwowe u osób z cukrzycą .
- Poprawia pamięć. Suplementacja tiaminy może usprawniać pamięć i koncentrację .
- Łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
- Utrzymuje zdrowie układu nerwowego.
- Wpływa na odporność.
- Przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego.
- Zapobiega chorobom sercowo-naczyniowym.
Witamina C także zwiększa odporność i wpływa na pracę serca. Poczytaj o niej więcej: Witamina C – co to, właściwości, działanie, niedobór.
Zapotrzebowanie na witaminę B1
Odpowiednie stężenie witamin to podstawa zdrowego organizmu. Ile tiaminy potrzebujemy każdego dnia ?
Wiek |
Dzienne zapotrzebowanie na tiaminę* |
0–6 miesięcy |
0,2 mg |
7–11 miesięcy |
0,3 mg |
1–3 lat |
0,5 mg |
4–6 lat |
0,6 mg |
7–9 lat |
0,9 mg |
10–12 lat |
1 mg |
13–18 lat dziewczęta |
1,1 mg |
13–18 lat chłopcy |
1,2 mg |
Kobiety |
1,1 mg |
Mężczyźni |
1,3 mg |
*Normy żywienia dla populacji Polski
Zapotrzebowanie na witaminę B1 wzrasta w ciąży i podczas karmienia piersią. Kiedy spodziewasz się dziecka, powinnaś przyjmować 1,4 mg tiaminy dziennie. Z kolei w okresie karmienia piersią zapotrzebowanie na witaminę B1 jest jeszcze większe – wynosi 1,5 mg .
Źródła tiaminy
Tiaminę należy dostarczać organizmowi wraz z dietą. Zdrowe posiłki to klucz do zdrowego organizmu. W jakich produktach znajdziemy witaminę B1 ?
Produkt |
Zawartość tiaminy w 100 gramach |
Otręby ryżowe |
2,750 mg |
Nasiona lnu |
1,640 mg |
Suszone nasiona słonecznika |
1,480 mg |
Nasiona konopi |
1,280 mg |
Suszona kolendra |
1,250 mg |
Otręby owsiane |
1,170 mg |
Salami |
0,930 mg |
Suszony szczypiorek |
0,900 mg |
Nasiona maku |
0,854 mg |
Polędwiczka wieprzowa |
0,765 mg |
Niedobór witaminy B1
Niedobór tiaminy w krajach rozwiniętych to rzadkie zjawisko. Określone grupy osób mogą być jednak szczególnie narażone na brak witaminy B1 w organizmie.
Co wpływa na niedobór tiaminy ?
-
AIDS/HIV.
-
Uzależnienie od alkoholu.
-
Niewłaściwa dieta.
-
Przyjmowanie niektórych leków.
-
Długotrwałe żywienie pozajelitowe.
-
Przewlekła biegunka.
Objawy
Objawy niedoboru tiaminy mogą zostać łatwo przeoczone. Najczęściej są niejasne i naśladują oznaki innych schorzeń. Które powinny wzbudzić nasz niepokój?
Zmęczenie
Tiamina jest niezbędna w wytwarzaniu energii, dlatego jej niedobór może przejawiać się zmęczeniem. Pierwsze oznaki mogą się pojawić już po kilku tygodniach od wystąpienia niedoboru. Mimo tego, że zmęczenie może być objawem wielu schorzeń, to liczne badania powiązały je właśnie z niedoborem witaminy B1 .
Gorszy nastrój
Niedobór witaminy B1 prowadzi do nagłych zmian nastroju. Jej brak w organizmie może przejawiać się drażliwością lub uczuciem irytacji. Co ciekawe, objaw ten świadczy także o niedoborze tiaminy u niemowląt .
Mrowienie rąk i nóg
Mrowienie kończyn może być objawem niedoboru witaminy B1. Tiamina jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania nerwów. Dlatego jej brak prowadzi do parestezji – mrowienia rąk i nóg. W dłuższej perspektywie może to skutkować uszkodzeniem nerwów obwodowych .
Niewyraźne widzenie
Niedobór tiaminy wpływa także na wzrok. Przejawia się obrzękiem nerwu wzrokowego, co prowadzi do niewyraźnego widzenia. Suplementacja witaminy B1 w takich wypadkach znacząco poprawia widzenie. Co więcej, wstępne badania na zwierzętach sugerują, że przyjmowanie tiaminy może zapobiegać uszkodzeniom wzroku powodowanym przez alkohol .
Kwasy omega, a szczególnie omega-3 także wpływają na zdrowie oczu. Zapraszam do tych artykułów!
Jakie są jeszcze objawy niedoboru tiaminy ?
-
Problemy z logicznym myśleniem.
-
Utrata pamięci krótkotrwałej.
-
Duszności.
Choroba wywołana niedoborem witaminy B1 – beri-beri
Beri-beri to choroba spowodowana niedoborem witaminy B1. Najczęściej jej przyczyną jest brak zbilansowanej diety. Wyróżnia się dwa rodzaje choroby beri-beri :
-
Mokra. Wpływa na serce i układ krążenia. W skrajnych wypadkach może prowadzić do niewydolności serca.
-
Sucha. Uszkadza nerwy, a także ogranicza siłę mięśni. Nieleczona w długiej perspektywie może skutkować nawet paraliżem.
Choroba beri-beri diagnozowana jest za pomocą badań krwi oraz moczu. Lekarze wykonują w tym celu także badania neurologiczne. Leczenie beri-beri najczęściej odbywa się poprzez suplementację monitorowaną przez specjalistę.
Nadmiar witaminy B1
Organizm wydala nadmiar tiaminy wraz z moczem. Spożywanie witaminy B1 w dawkach sięgających nawet 50 mg dziennie, nie spowodowało skutków ubocznych.
Dlatego też nie została ustalona maksymalna dzienna dawka tiaminy. Najpewniej jest to spowodowane tym, że wchłanianie witaminy B1 przy dawkach przekraczających 5 mg, zostaje znacząco ograniczone przez nasz organizm .
Tiamina – suplementacja
Chcesz zastąpić zdrową dietę suplementami? Zapomnij! To właśnie zbilansowane posiłki wpływają na nasze zdrowie. Niekiedy jednak konieczne jest „dopełnienie” zapotrzebowania na witaminę B1. Tym wyjątkiem są skrajne niedobory. Wtedy suplementy są wskazane.
Jak długo przyjmować?
Długość suplementacji zależna jest od zaleceń lekarza. W przypadku ciężkiego niedoboru możliwe jest przyjmowanie bardzo dużych dawek – doustnie lub poprzez zastrzyki. Może to ograniczyć objawy niedoboru związane z sercem w ciągu kilku dni, a nawet godzin. Z kolei odwrócenie skutków niedoboru tiaminy powiązanych z układem nerwowym czy mózgiem, może zająć nawet trzy do sześciu miesięcy .
Przeciwwskazania
Witamina B1, tak jak wszystkie inne witaminy dla ogółu ludzi jest bezpieczna. Jeśli jednak miałeś do czynienia z reakcjami alergicznymi z jej udziałem, przed rozpoczęciem suplementacji zapytaj o zdanie lekarza. Co więcej, osoby cierpiące na jakiekolwiek schorzenia lub mające uczulenie na niektóre składniki suplementów, także powinny poradzić się specjalisty.
Rano czy wieczorem?
Tiamina podobnie jak kwas pantotenowy, foliowy czy witamina B3, to witamina rozpuszczalna w wodzie. Właśnie dlatego warto przyjmować ją rano, na pusty żołądek. Najlepiej zrobić to około pół godziny przed pierwszym posiłkiem. Jeśli jednak nie masz takiej możliwości, zażyj witaminę B1 o dowolnej porze dnia.
Witamina B1 w ciąży
Witamina B1 wpływa na zdrowie ciąży. Wspiera rozwój dziecka, a także pomaga zamieniać węglowodany w energię. Oddziałuje na pracę układu nerwowego i serca. Co więcej, niedobór tiaminy negatywnie wpływa na rozwój funkcji poznawczych u jeszcze nienarodzonego dziecka. Zalecana dawka tiaminy dla kobiet w ciąży wynosi 1,4 mg dziennie .
Tiamina a karmienie piersią
Okres karmienia piersią, podobnie jak ciąża, rządzi się swoimi prawami. Zapotrzebowanie na tiaminę jest wtedy większe (1,5 mg dziennie), a jej niedobór przełoży się na brak witaminy B1 w organizmie niemowlaka. Skutkiem tego, będą objawy żołądkowo-jelitowe, niewydolność serca lub kwasica mleczanowa .
Witamina B1 a alkohol
Alkoholizm prowadzi do zaburzenia wchłaniania tiaminy z jelit. Dlatego osoby nadużywające trunków, narażone są na niedobór witaminy B1. Skutkiem tego mogą być poważne problemy z pracą mózgu, funkcjami poznawczymi, pamięcią, intelektem czy osobowością .
Co więcej, długotrwałe spożywanie alkoholu prowadzi do zespołu Korsakowa. Przejawia się on amnezją i upośledzeniem procesów poznawczych.
Interakcje tiaminy z lekami
Nie ustalono, z którymi lekami witamina B1 wchodzi w interakcje. Część środków może jednak wpływać na jej stężenie. To przede wszystkim furosemid, czyli moczopędny lek, który obniża ciśnienie tętnicze krwi. Niektóre leki stosowane przy chemioterapii także mogą negatywnie wpływać na stężenie tiaminy .
Zobacz też:
- Ashwagandha [co to + działanie i właściwości]
- Żeń-szeń indyjski [właściwości + działanie i opinie]
- Adaptogeny [co to i rodzaje + skutki uboczne]
- Ashwagandha [dawkowanie + opinia lekarza]
Podsumowanie
Zapamiętaj:
- Witamina B1 to witamina rozpuszczalna w wodzie odpowiedzialna za działanie komórek organizmu.
- Wspomaganie walki z depresją, zapobieganie chorobom nerwowym czy zwiększanie produkcji energii to wyłącznie niektóre właściwości tiaminy.
- Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B1 wynosi 1,1 mg dla kobiet i 1,3 mg dla mężczyzn.
- Najwięcej tiaminy znajdziesz w otrębach ryżowych, nasionach lnu oraz suszonym słoneczniku.
- Niedobór witaminy B1 przejawia się pogorszeniem nastroju lub zmęczeniem, a w dłuższej perspektywie prowadzi do groźnej choroby beri-beri.
- Nadmiar tiaminy wydalany jest wraz z moczem.
- Witamina B1 jest kluczowa dla zdrowia ciąży.
- Nadużywanie alkoholu negatywnie wpływa na poziom tiaminy w organizmie.
FAQ
Co pogarsza wchłanianie witaminy B1?
Antybiotyki, hormonalne środki antykoncepcyjne i niektóre substancje zobojętniające, a także nadmiar kofeiny osłabiają przyswajalność witaminy B1.
Natomiast dodatek witaminy C, witaminy E, witaminy B2 i B3, a także mangan i magnez poprawiają biodostępność tej witaminy.
Na co pomaga witamina B1?
Witamina B1, czyli tiamina, należy do rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B i odpowiada za wiele procesów w naszym organizmie. Bierze udział w przemianach metabolicznych i biochemicznych, wpływa na wzrost i rozwój komórek, neutralizuje wolne rodniki i wspiera pracę układu nerwowego.
Czy nadmiar witaminy B1 jest szkodliwy?
Nadmiar witaminy B1 wydalany jest wraz z moczem, dlatego trudno ją przedawkować. Długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek witaminy B1 może powodować drżenie mięśni, arytmię, zawroty głowy i reakcje alergiczne.
Jakie witaminy brać na stres i nerwy?
Witamina B1 wspiera pamięć i koncentrację, pomaga zwalczyć bóle migrenowe, a także stabilizuje nastrój. Warto również sięgnąć po ryboflawinę i niacynę – zapewniają komfort energetyczny komórkom mózgowym, minimalizują ryzyko stanów depresyjnych i obniżenia nastroju. W razie potrzeby sprawdź też, jakie są najlepsze tabletki na uspokojenie.
Jakie są objawy braku witaminy B1?
Niedobór witaminy B1 może objawiać się zmęczeniem, pogorszeniem nastroju, mrowieniem kończyn, pogorszeniem widzenia, problemami z logicznym myśleniem i koncentracją, a także dusznościami i nudnościami. Suplementacja witaminą B1 w celu odwrócenia poważnych skutków niedoborów może trwać od 3 do 6 miesięcy.
Gdzie jest najwięcej witaminy B1?
Najlepsze źródła witaminy B1 to otręby ryżowe i owsiane, nasiona lnu i słonecznika, pieczywo pełnoziarniste, mięso kaczki i gęsi, wieprzowina i rośliny strączkowe. Jeśli chcesz uzupełnić niedobory lub masz zwiększone zapotrzebowanie na witaminę B1, rozważ suplementację, a dawkę ustal z lekarzem lub dietetykiem.
Co niszczy witaminę B1?
Witaminę B1 rozkładają tiaminazy, czyli enzymy zawarte m.in. w surowych rybach i skorupiakach. Na szczęście wystarczy obróbka termiczna, żeby tiaminazy przestały być dla nas szkodliwe.
Źródła
Zobacz wszystkie
Abdollahifard, S., Rahmanian Koshkaki, A., & Moazamiyanfar, R. (2014). The effects of vitamin B1 on ameliorating the premenstrual syndrome symptoms. Global Journal of Health Science, 6(6), 144–153. https://doi.org/10.5539/gjhs.v6n6p144
Calderón‐Ospina, C. A., & Nava‐Mesa, M. O. (2019). B Vitamins in the nervous system: Current knowledge of the biochemical modes of action and synergies of thiamine, pyridoxine, and cobalamin. CNS Neuroscience & Therapeutics, 26(1), 5–13. https://doi.org/10.1111/cns.13207
Costantini, A., Pala, M. I., Catalano, M. L., Notarangelo, C., & Careddu, P. (2014). High-Dose Thiamine Improves Fatigue After Stroke: A Report of Three Cases. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 20(9), 683–685. https://doi.org/10.1089/acm.2013.0461
Dias, F. M. V., Silva, D. M. de F., Doyle, F. C. de P., & Ribeiro, A. M. (2013). The connection between maternal thiamine shortcoming and offspring cognitive damage and poverty perpetuation in underprivileged communities across the world. Medical Hypotheses, 80(1), 13–16. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2012.09.011
Eshak, E. S., & Arafa, A. E. (2018). Thiamine deficiency and cardiovascular disorders. Nutrition, Metabolism, and Cardiovascular Diseases: NMCD, 28(10), 965–972. https://doi.org/10.1016/j.numecd.2018.06.013
Hammond, N., Wang, Y., Dimachkie, M. M., & Barohn, R. J. (2013). Nutritional Neuropathies. Neurologic Clinics, 31(2), 477–489. https://doi.org/10.1016/j.ncl.2013.02.002
Huertas-González, N., Hernando-Requejo, V., Luciano-García, Z., & Cervera-Rodilla, J. L. (2015). Wernicke’s Encephalopathy, Wet Beriberi, and Polyneuropathy in a Patient with Folate and Thiamine Deficiency Related to Gastric Phytobezoar. Case Reports in Neurological Medicine, 2015, e624807. https://doi.org/10.1155/2015/624807
Kloss, O., Eskin, N. A. M., & Suh, M. (2018). Thiamin deficiency on fetal brain development with and without prenatal alcohol exposure. Biochemistry and Cell Biology, 96(2), 169–177. https://doi.org/10.1139/bcb-2017-0082
Moulin, P., Cinq-Frais, C., Gangloff, C., Peyre, M., Seguela, P.-E., Charpentier, S., Cascarigny, F., Alcouffe, F., Periquet, B., Dulac, Y., & Acar, P. (2014). Béribéri du nourrisson: À propos d’un cas. Archives de Pédiatrie, 21(4), 392–395. https://doi.org/10.1016/j.arcped.2014.01.009
Office of Dietary Supplements—Thiamin. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Thiamin-HealthProfessional/
Roda, M., di Geronimo, N., Pellegrini, M., & Schiavi, C. (2020). Nutritional Optic Neuropathies: State of the Art and Emerging Evidences. Nutrients, 12(9), Article 9. https://doi.org/10.3390/nu12092653
Rolfe, M. (1994). Beri-beri: „Endemic amongst urban Gambians”. Africa Health, 16(3), 22–23.
Staff, N. P., & Windebank, A. J. (2014). Peripheral Neuropathy Due to Vitamin Deficiency, Toxins, and Medications. Continuum : Lifelong Learning in Neurology, 20(5 Peripheral Nervous System Disorders), 1293–1306. https://doi.org/10.1212/01.CON.0000455880.06675.5a
Ucak, T., Karakurt, Y., Tasli, G., Cimen, F. K., Icel, E., Kurt, N., Ahiskali, I., & Süleyman, H. (2019). The effects of thiamine pyrophosphate on ethanol induced optic nerve damage. BMC Pharmacology and Toxicology, 20(1), 40. https://doi.org/10.1186/s40360-019-0319-5
Wet beriberi with multiple organ failure remarkably reversed... : Medicine. (b.d.). Pobrano 17 marzec 2023, z https://journals.lww.com/md-journal/fulltext/2018/03020/wet_beriberi_with_multiple_organ_failure.4.aspx
Wiley, K. D., & Gupta, M. (2022). Vitamin B1 Thiamine Deficiency. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537204/
Redakcja
Poznaj zespółRedaktor
Absolwent Dziennikarstwa i Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2017 roku jako redaktor współpracuje z największymi portalami w Polsce i za granicą. Wcześniej przez 3 lata pracował w jednej z wiodących firm farmaceutycznych – branżę zdrowia i urody zna od podszewki. W wolnym czasie najbardziej lubi grać w tenisa lub jeździć na nartach.
gru 28
Sprawdź, gdzie występuje witamina B12 i jakie produkty Ci jej dostarczą.
gru 28
Witamina PP zwana też niacyną lub witaminą B3 wspiera prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
lis 22
Wszystko, co chcesz wiedzieć o NMN: właściwości, efekty, bezpieczeństwo i opinie ekspertów.