- Strona Główna
- Rośliny
- Adaptogeny
Adaptogeny – czym są, rodzaje, działanie, suplementacja
Adaptogeny to naturalne substancje, które wspierają ludzki organizm na różne sposoby.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Adaptogeny to tajemnicza grupa roślinnych preparatów, które dzięki swoim bioaktywnym składnikom mają wspierać nasze zdrowie i samopoczucie. Są stosowanie od kilku tysięcy lat m.in. w medycynie wschodu. Niektóre z nich wspomagają zdrowy sen, inne działają na libido, a jeszcze inne ograniczają zmęczenie.
Wspólnie z magister farmacji, Iloną Krzak zapraszamy na kompendium wiedzy o adaptogenach.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to są adaptogeny.
- Jakie są najpopularniejsze adaptogeny.
- Jak działają adaptogeny.
- Jak suplementować adaptogeny.
- Czy adaptogeny są bezpieczne.
Zobacz też:
Adaptogeny – co to?
Adaptogeny to naturalne substancje pochodzące z roślin, które mają na celu pomóc organizmowi radzić sobie ze stresem i jego negatywnymi skutkami dla zdrowia. Związki zawarte w adaptogenach działają przez wspieranie systemu nerwowego, hormonalnego i immunologicznego, co pomaga zwalczyć efekty długotrwałego niepokoju, lęków czy zmęczenia. Przykłady adaptogenów to ashwagandha lub kordyceps.
Działanie adaptogenów polega na modulacji reakcji organizmu na stres, a także promowaniu równowagi i stabilności. Są one szeroko wykorzystywane w medycynie naturalnej, a zwłaszcza w ajurwedzie, choć naukowcy nadal badają dokładny mechanizm ich działania.
Siła roślin
Za ciekawe właściwości adaptogenów odpowiadają bioaktywne składniki, które mogą wpływać m.in. na biochemię organizmu. Najpopularniejsze z nich to witanolidy, alkaloidy i saponiny w ashwagandzie; salidrozyd i rozawiny w różeńcu górskim; polisacharydy, peptydy, terpeny w reishi i ginsenozydy w żeń-szeniu .
Adaptogeny – właściwości i działanie
Adaptogeny są ziołami i roślinami o unikalnych właściwościach, które wspierają organizm w radzeniu sobie ze stresem. Ich specyficzne działanie zależy od konkretnej substancji, ale wyróżnia się pewne ogólne właściwości, które charakteryzują je jako całość.
Właściwości adaptogenów:
- Wspomaganie odporności. Adaptogeny, jak żeń-szeń indyjski, mogą wpływać na układ odpornościowy, zwiększając jego zdolność do walki z chorobami. Wykazują właściwości immunomodulujące, co może chronić organizm przed różnego rodzaju infekcjami.
- Regulacja odpowiedzi na stres. Adaptogeny pomagają organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem, modulując reakcję hormonalną. Mogą łagodzić objawy stresu, takie jak napięcie, drażliwość, niepokój i zmęczenie.
- Wzmacnianie energii. Niektóre adaptogeny, takie jak korzeń maca, mogą naturalnie zwiększać poziom energii. Promują lepszą koncentrację i wytrzymałość, co pomaga w sytuacjach wymagających wysiłku.
- Wsparcie dla zdrowia umysłowego. Adaptogeny mają również potencjalne korzyści dla zdrowia psychicznego. Mogą wspierać leczenie objawów depresji, lęku i innych zaburzeń nastroju. Poprawiają pracę mózgu, co przekłada się na lepszą koncentrację i pamięć.
Jakie są rodzaje adaptogenów?
Na świecie wyróżnia się setki adaptogenów na podstawie ich naturalnych właściwości i efektów działania na organizm. Każda z tych roślin ma swoją unikalną kombinację bioaktywnych składników, które pomagają ciału radzić sobie ze stresem i poprawiają ogólne zdrowie.
Chociaż cała lista jest długa, skoncentrujemy się na kilku najpopularniejszych, które zdobyły największą reputację w kontekście ich korzyści zdrowotnych.
Ashwagandha
Ashwagandha, znana również jako witania ospała lub żeń-szeń indyjski, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych adaptogenów. Pochodzi z Indii i jest ceniona za swoje właściwości, które pomagają radzić sobie ze stresem i promują zdrowie układu nerwowego.
Ashwagandha może wspierać odporność organizmu na stres, poprzez regulację poziomu kortyzolu, hormonu stresu. Badania wykazały, że regularne przyjmowanie tego adaptogenu może przynieść ulgę w stanach lękowych i depresyjnych, poprawić jakość snu i zwiększyć ogólny poziom energii.
Ale to nie wszystko. Ashwagandha ma również potencjalne korzyści dla zdrowia fizycznego. Może wspomagać stan serca przez regulację ciśnienia krwi i cholesterolu. Wykazuje także właściwości immunomodulujące, co może być korzystne dla osób z osłabionym układem odpornościowym.
Kordyceps
Kordyceps to rodzaj grzybów, których pewne gatunki są stosowane jako adaptogeny w tradycyjnej medycynie chińskiej od stuleci. W dzisiejszych czasach, szczególnie ceniony jest Cordyceps Sinensis, który jest rozpoznawany za swoje liczne korzyści zdrowotne.
Wśród adaptogenów, cordyceps jest powszechnie związany z poprawą wydajności fizycznej. Wielu sportowców używa go do wsparcia wytrzymałości i wydolności. Jest to możliwe dzięki poprawie efektywności oddychania i zwiększonemu wykorzystanie tlenu przez organizm.
Inne korzyści zdrowotne kordycepsu obejmują poprawę funkcji układu odpornościowego i zdolność do łagodzenia objawów zmęczenia i słabości. Dodatkowo wykazuje on właściwości przeciwstarzeniowe, co sprawia, że jest często stosowany w suplementach mających na celu promowanie długowieczności.
Grzyb reishi
Reishi to grzyb, który przez wiele stuleci był używany w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej ze względu na swoje lecznicze właściwości. Znany jest również jako „grzyb nieskończoności” lub „grzyb długowieczności” i jest jednym z popularniejszych adaptogenów.
Reishi wykazuje wiele korzyści zdrowotnych, w tym wspomaganie układu odpornościowego. Liczni badacze uważają, że grzyb ten ma zdolność modulowania układu immunologicznego, co może być korzystne zarówno w przypadku osłabionego, jak i nadmiernie aktywnego układu odpornościowego.
Grzyb reishi ma również działanie wspierające zdrowie psychiczne, pomagając w walce z bezsennością i redukując stres. Działa uspokajająco i relaksująco. Ponadto reishi dostarcza organizmowi antyoksydantów, które mogą chronić organizm przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym.
Soplówka jeżowata
Soplówka jeżowata (Lion’s Mane) to wsparcie dla zdrowia mózgu i układu nerwowego. Słynie ze swoich właściwości neuroprotekcyjnych i neuroregeneracyjnych. Badania wskazują, że może wspomagać zdrowie umysłowe poprzez poprawę funkcji poznawczych, takich jak koncentracja i pamięć.
Działa również uspokajająco, co pomaga łagodzić objawy stresu i lęku. Dodatkowo soplówka jeżowata ma potencjał do wspierania układu odpornościowego oraz poprawy zdrowia jelit.
Grzyb Chaga
Grzyb Chaga jest rodzajem grzyba, który rośnie na brzozach w chłodnych klimatach. Jest ceniony głównie w medycynie naturalnej za swoje silne właściwości antyoksydacyjne i zdolność do wspierania układu odpornościowego.
Leczenie grzybem Chaga może przynieść korzyści takie jak poprawa zdrowia serca, poprzez regulację ciśnienia krwi i cholesterolu. Właściwości przeciwzapalne grzyba również mogą pomagać w łagodzeniu stanów zapalnych, co jest pomocne w wielu stanach zdrowotnych.
Ponadto Chaga jest znanym adaptogenem, który wspiera organizm w radzeniu sobie ze stresem. Przeciwdziałając wpływowi stresu na organizm, może pomoc w utrzymaniu równowagi psychicznej, co jest ważne dla ogólnego zdrowia i samopoczucia.
Korzeń maca
Korzeń maca, pochodzący z Peru, jest adaptogenem o unikalnych właściwościach wzmacniających. Tradycyjnie, był używany w celu zwiększenia wydolności i poprawy płodności. Dostępny zazwyczaj w formie sproszkowanej, może być łatwo dodawany do posiłków i napojów.
Maca jest znany z naturalnego wzrostu energii i wytrzymałości, co czyni go popularnym suplementem wśród sportowców i osób prowadzących aktywny tryb życia. Może również wspierać poprawę libido i płodności, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
Dodatkowo korzeń maca może pomóc regulować hormony i łagodzić objawy związane z menopauzą. Zawiera również wiele ważnych składników odżywczych, w tym białka, błonnik, witaminy i minerały, które pomagają promować ogólne zdrowie.
Różeniec górski
Różeniec górski, znany też jako Rhodiola rosea, to roślina, która rośnie na zimnych, górskich obszarach Azji i Europy. Jest znany ze swoich adaptogennych właściwości, które pomagają organizmowi radzić sobie ze stresem fizycznym i emocjonalnym.
Głównym działaniem różańca górskiego jest jego zdolność do wspierania organizmu w walce ze stresem. Poprzez modulację poziomu kortyzolu, może łagodzić objawy stresu, takie jak zmęczenie, bezsenność i lęk.
Różeniec górski może też poprawiać wydajność fizyczną, wspomagać koncentrację i wspierać nastrój. Ponadto różeniec górski jest również badany pod kątem potencjalnych korzyści dla zdrowia serca, poprzez ochronę przed stresem oksydacyjnym i regulację ciśnienia krwi.
Kto powinien stosować adaptogeny?
Adaptogeny mogą być korzystne dla różnych grup osób, zależnie od konkretnych potrzeb zdrowotnych i stylu życia. Są szczególnie cenione wśród osób poszukujących naturalnych sposobów na radzenie sobie ze stresem, poprawę energii i ogólnego zdrowia.
Kto powinien rozważyć stosowanie adaptogenów?
- Osoby narażone na chroniczny stres. Adaptogeny, takie jak ashwagandha czy różeniec górski, są doskonałe dla tych, którzy doświadczają ciągłego stresu. Pomagają zrównoważyć poziom kortyzolu – hormonu stresu – co przekłada się na zmniejszenie objawów niepokoju.
- Sportowcy i osoby aktywne fizycznie. Adaptogeny, takie jak maca czy grzyb kordyceps, mogą zwiększać wytrzymałość i wydolność, jak również przyspieszać regenerację po wysiłku. Są więc często wykorzystywane przez sportowców oraz osoby prowadzące aktywny tryb życia.
- Osoby szukające naturalnego wsparcia dla układu odpornościowego. Wiele adaptogenów ma właściwości wspierające układ odpornościowy. Na przykład grzyby reishi czy chaga mogą być korzystne dla osób z osłabionym układem odpornościowym lub chcących go w naturalny sposób wzmocnić.
- Osoby dbające o zdrowie psychiczne. Niektóre adaptogeny, jak soplówka jeżowata, mogą poprawiać funkcje poznawcze, koncentrację i nastrój, co jest korzystne dla zdrowia psychicznego. Działają łagodząco i uspokajająco, a także mogą pomagać w łagodzeniu objawów depresji, lęku i innych zaburzeń nastroju.
Suplementacja adaptogenów
Suplementacja adaptogenów staje się coraz bardziej popularna jako sposób na naturalne wsparcie zdrowia i dobre samopoczucie. Wykorzystuje się je do zrównoważenia układu hormonalnego, wspierania odporności, zapewniania energii i poprawy zdolności umysłowych. Ze względu na swój zróżnicowany profil składników, adaptogeny mogą sprostać różnym potrzebom zdrowotnym.
Suplementy z adaptogenami są zazwyczaj dostępne w różnych formach – tabletkach, kapsułkach, proszkach, a nawet napojach. Dodatkowo wiele adaptogenów można łatwo włączyć do diety, dodając je do smoothie, jogurtów czy zup. Ważne jest jednak, aby zawsze uważnie czytać etykiety produktów i przestrzegać zalecanych dawek.
Chociaż adaptogeny są generalnie bezpieczne dla większości osób, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem przed rozpoczęciem suplementacji. To szczególnie ważne dla osób z istniejącymi stanami zdrowotnymi, kobiet w ciąży, karmiących piersią lub dla tych, którzy są w trakcie leczenia.
Jak długo suplementować, aby zobaczyć efekty?
Czas, po którym można zauważyć efekty suplementacji adaptogenami, jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników, takich jak indywidualne potrzeby zdrowotne, dawka, typ adaptogenu oraz styl życia i dieta. Niektóre efekty, takie jak poprawa energii czy nastrój, mogą być zauważalne już po kilku dniach lub tygodniach regularnej suplementacji.
Jednakże adaptogeny działają stopniowo i najczęściej widoczne korzyści pojawiają się po długotrwałym stosowaniu. Bardzo często, aby dostrzec pełne efekty, zaleca się stosowanie adaptogenów przez co najmniej 2-3 miesiące.
Przeciwwskazania do stosowania adaptogenów
Chociaż adaptogeny są zazwyczaj bezpieczne do stosowania dla większości osób, istnieją pewne sytuacje i stany zdrowotne, które mogą stanowić przeciwwskazania do ich stosowania. Zanim rozpoczniesz suplementację, warto pamiętać o tych potencjalnych ograniczeniach.
Przeciwwskazania do stosowania adaptogenów to:
- Ciąża i karmienie piersią.
- Wiek poniżej 18. roku życia.
- Zaburzenia autoimmunologiczne.
- Zaburzenia hormonalne.
- Choroby serca.
- Schorzenia wątroby.
- Choroby nerek.
- Przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.
- Przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych.
- Przyjmowanie leków na wysokie ciśnienie krwi.
Adaptogeny – skutki uboczne
Adaptogeny są zazwyczaj dobrze tolerowane i uważane za bezpieczne dla większości osób. Niemniej jednak, jak każda substancja wpływająca na funkcje organizmu, mogą powodować pewne skutki uboczne. Na ogół są one łagodne i mogą obejmować objawy takie jak biegunka, nudności, zmęczenie, ból głowy i niepokój. Zazwyczaj skutki te mijają po odstawieniu preparatu.
Interakcje adaptogenów z lekami
Adaptogeny, choć są pochodzenia naturalnego, mogą niekiedy wchodzić w reakcję z lekami. Na przykład, ze względu na ich wpływ na układ hormonalny, mogą potencjalnie wpływać na efektywność leków hormonalnych, takich jak środki antykoncepcyjne czy leki przeciwcukrzycowe. Również osoby przyjmujące leki przeciwnadciśnieniowe powinny zachować ostrożność, gdyż niektóre adaptogeny mogą wpływać na ciśnienie krwi.
Z tego powodu zawsze zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem suplementacji adaptogenami. Jest to szczególnie ważne dla osób regularnie przyjmujących jakiekolwiek leki.
Adaptogeny a alkohol
Podobnie jak w przypadku wielu innych suplementów diety, konsumpcja alkoholu podczas przyjmowania adaptogenów może nie być dobrym rozwiązaniem. Alkohol może wpływać na prędkość i sposób, w jaki organizm przyswaja i metabolizuje aptaptogeny, co może potencjalnie zmniejszyć ich efektywność lub powodować nieprzewidziane skutki uboczne.
W dodatku, zarówno alkohol, jak i adaptogeny mogą wpływać na układ odpornościowy i hormonalny, które mogą nie działać prawidłowo pod wpływem alkoholu. Dlatego zaleca się, aby osoby przyjmujące adaptogeny, unikały spożywania alkoholu, a przynajmniej ograniczyły jego spożycie.
Adaptogeny – opinie specjalistów i użytkowników
Opinie specjalistów
Jestem wielkim fanem adaptogenów. Stosuję je już od dwóch lat. Głównie ze względu na poprawę funkcji pamięciowych i wzmocnienie koncentracji. W mojej pracy jest to niezwykle ważne.
Łukasz Borulamagister farmacji
Ashwagandha posiada niewątpliwe zalety dla zdrowia, jednak pacjenci nie powinni jej traktować jako podstawowego narzędzia do walki z dolegliwościami. Co więcej, żeń-szeń indyjski może wywoływać interakcje z wieloma lekami—dlatego, warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jej stosowania.
Witold Tomaszewskidoktor nauk medycznych
Adaptogeny to nadal rozwijająca się nisza suplementów, na pewno mają szerokie spektrum działania i wiele osób może znaleźć „coś dla siebie”. Jednak z racji tego, że jest to jeszcze bardzo słaby zbadany rynek i brakuje badań długoterminowych, zachowałbym zdroworozsądkowe umiarkowanie i nie łykał wszystkiego jak popadnie bez przerw.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
Opinie użytkowników
Uwielbiam korzeń maca! Dodają go do porannego smoothie i zauważam dużą różnicę w mojej energii przez cały dzień. Na pewno będę go nadal używać.
Kinga27 lat
Zacząłem brać ashwagandhę kilka tygodni temu, aby wesprzeć walkę z lękiem. Muszę przyznać, że początkowo byłem sceptyczny, ale teraz widzę, że pomaga mi utrzymać spokój, szczególnie w stresujących sytuacjach.
Tomasz31 lat
Miałam wielkie nadzieje na adaptogeny, ale po 2 miesiącach suplementacji różeńcem górskim nie zauważyłam żadnej poprawy w moim stresie czy wytrzymałości. Może to po prostu nie dla mnie.
Janusz50 lat
Jestem zawodowym sportowcem i dodaję proszek z grzyba cordyceps do mojego porannego koktajlu. Zauważyłem, że wydajność fizyczna i regeneracja po treningu są lepsze. Świetny produkt!
Franciszek27 lat
Próbowałam soplówki jeżowatej na polecanie przyjaciela. Niestety, miałam pewne skutki uboczne, takie jak ból brzucha i rozstrojenie żołądka. Prawdopodobnie mam na to alergię, więc musiałam przestać jej używać.
Julia30 lat
Podsumowanie
- Adaptogeny to naturalne substancje, które wspierają organizm, pomagając mu radzić sobie ze stresem.
- Adaptogeny działają poprzez wspieranie układu nerwowego, hormonalnego i immunologicznego.
- Najpopularniejsze adaptogeny to ashwagandha, kordyceps, grzyb reishi, soplówka jeżowata, grzyb chaga, korzeń maca oraz różeniec górski.
- Adaptogeny mogą przyczynić się do wzmacniania energii, wsparcia zdrowia psychicznego, wspomagania odporności i regulacji odpowiedzi na stres.
- Zaleca się regularne stosowanie adaptogenów przez co najmniej 2-3 miesiące, aby zauważyć pełne efekty.
- Pomimo że adaptogeny są zazwyczaj bezpieczne, istnieją pewne przeciwwskazania; w przypadku osób z istniejącymi stanami zdrowotnymi, kobiet w ciąży i karmiących piersią, zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.
- Nie jest zalecane łączenie adaptogenów z alkoholem, ponieważ obie te substancje mogą wpływać na układ odpornościowy i hormonalny.
- Opinie specjalistów i użytkowników na temat adaptogenów są różne, zależne od osobistych doświadczeń i preferencji.
FAQ
Czy mogę stosować adaptogeny razem z innymi suplementami?
Do pewnego stopnia tak, adaptogeny można łączyć z innymi suplementami. Jednak należy zachować pewną ostrożność, ponieważ mogą one reagować z niektórymi typami suplementów, zwłaszcza tymi, które wpływają na układ hormonalny lub odpornościowy.
Gdy planujesz dodać adaptogeny do swojej codziennej rutyny suplementacyjnej, powinieneś skonsultować się ze specjalistą, aby upewnić się, że nie wystąpią żadne niekorzystne interakcje.
Czy suplementacja adaptogenów jest bezpieczna dla dzieci?
Generalnie nie zaleca się stosowania adaptogenów u dzieci poniżej 18. roku życia bez konsultacji z pediatrą. Dzieci i młodzież mają inne potrzeby zdrowotne i bardziej wrażliwe układy narządowe, które mogą inaczej reagować na adaptogeny.
W zależności od indywidualnej sytuacji lekarz może określić, czy konkretny adaptogen jest odpowiedni i bezpieczny dla dziecka.
Czy adaptogeny mogą zaszkodzić moim zwierzakom?
Podobnie jak u ludzi, adaptogeny mogą potencjalnie przynieść korzyści dla zdrowia zwierząt. Ale ponieważ różne zwierzęta metabolizują substancje inaczej niż ludzie, nie zaleca się dawania im adaptogenów bez konsultacji z weterynarzem. Niektóre adaptogeny mogą być bezpieczne dla zwierząt, ale inne mogą powodować problemy, szczególnie przy regularnym podawaniu w dużych dawkach.
Czy mogę samodzielnie hodować adaptogeny?
Niektóre adaptogeny, takie jak ashwagandha i maca, można uprawiać w domu, ale proces jest skomplikowany i wymaga specjalistycznej wiedzy. Adaptogeny, takie jak grzyby Reishi i Cordyceps, są trudniejsze w uprawie i często wymagają specjalnych warunków, których nie można łatwo zasymulować w domowym otoczeniu. Dlatego dla większości osób najłatwiejszym i najbezpieczniejszym sposobem zdobycia adaptogenów jest zakup gotowych suplementów.
Czy adaptogeny mogą powodować alergie?
Tak jak wiele innych substancji pochodzenia roślinnego, adaptogeny mogą wywoływać reakcje alergiczne u niektórych osób. Objawy mogą obejmować wysypkę, problemy z oddychaniem, świąd lub obrzęk. Jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy alergii po spożyciu adaptogenu, przestań go używać i skonsultuj się z lekarzem.
Czy mogę spożywać adaptogeny przez dłuższy czas?
Adaptogeny są zwykle bezpieczne do stosowania przez dłuższy okres, ale jak przy każdym rodzaju suplementu diety, warto robić przerwy. Długotrwałe stosowanie adaptogenów może prowadzić do zrównoważenia hormonów i może być mniej skuteczne przez czas, gdy organizm przyzwyczaja się do ich obecności. Na ogół, zaleca się zrobienie kilku tygodni przerwy po kilku miesiącach suplementacji.
Czy adaptogeny mogą zastąpić tradycyjne leki?
Adaptogeny są naturalnymi środkami, które można wykorzystać do wsparcia ogólnego zdrowia i dobrostanu, ale nie powinny zastępować tradycyjnych leków na receptę, zwłaszcza w przypadku poważnych stanów zdrowotnych.
Źródła
Zobacz wszystkie
A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults—PubMed. (b.d.). Pobrano 26 luty 2024, z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23439798/
Abdelwahed, M. T., Hegazy, M. A., & Mohamed, E. H. (2023). Major biochemical constituents of Withania somnifera (ashwagandha) extract: A review of chemical analysis. Reviews in Analytical Chemistry, 42(1). https://doi.org/10.1515/revac-2022-0055
Ahmad, M. K., Mahdi, A. A., Shukla, K. K., Islam, N., Rajender, S., Madhukar, D., Shankhwar, S. N., & Ahmad, S. (2010). Withania somnifera improves semen quality by regulating reproductive hormone levels and oxidative stress in seminal plasma of infertile males. Fertility and Sterility, 94(3), 989–996. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2009.04.046
Ahmed, W., Mofed, D., Zekri, A.-R., El-Sayed, N., Rahouma, M., & Sabet, S. (2018). Antioxidant activity and apoptotic induction as mechanisms of action of Withania somnifera (Ashwagandha) against a hepatocellular carcinoma cell line. The Journal of International Medical Research, 46(4), 1358–1369. https://doi.org/10.1177/0300060517752022
Ajgaonkar, A., Jain, M., & Debnath, K. (b.d.). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract for Improvement of Sexual Health in Healthy Women: A Prospective, Randomized, Placebo-Controlled Study. Cureus, 14(10), e30787. https://doi.org/10.7759/cureus.30787
Ambiye, V. R., Langade, D., Dongre, S., Aptikar, P., Kulkarni, M., & Dongre, A. (2013). Clinical Evaluation of the Spermatogenic Activity of the Root Extract of Ashwagandha (Withania somnifera) in Oligospermic Males: A Pilot Study. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine: eCAM, 2013, 571420. https://doi.org/10.1155/2013/571420
Anwer, T., Sharma, M., Pillai, K. K., & Iqbal, M. (2008). Effect of Withania somnifera on insulin sensitivity in non-insulin-dependent diabetes mellitus rats. Basic & Clinical Pharmacology & Toxicology, 102(6), 498–503. https://doi.org/10.1111/j.1742-7843.2008.00223.x
Ashwagandha. (2012). W LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548536/
Björnsson, H. K., Björnsson, E. S., Avula, B., Khan, I. A., Jonasson, J. G., Ghabril, M., Hayashi, P. H., & Navarro, V. (2020). Ashwagandha-induced liver injury: A case series from Iceland and the US Drug-Induced Liver Injury Network. Liver International, 40(4), 825–829. https://doi.org/10.1111/liv.14393
Chandrasekhar, K., Kapoor, J., & Anishetty, S. (2012). A Prospective, Randomized Double-Blind, Placebo-Controlled Study of Safety and Efficacy of a High-Concentration Full-Spectrum Extract of Ashwagandha Root in Reducing Stress and Anxiety in Adults. Indian Journal of Psychological Medicine, 34(3), 255–262. https://doi.org/10.4103/0253-7176.106022
Chauhan, S., Srivastava, M. K., & Pathak, A. K. (2022). Effect of standardized root extract of ashwagandha (Withania somnifera) on well-being and sexual performance in adult males: A randomized controlled trial. Health Science Reports, 5(4), e741. https://doi.org/10.1002/hsr2.741
Cheah, K. L., Norhayati, M. N., Husniati Yaacob, L., & Abdul Rahman, R. (2021). Effect of Ashwagandha (Withania somnifera) extract on sleep: A systematic review and meta-analysis. PloS One, 16(9), e0257843. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257843
Choudhary, B., Shetty, A., & Langade, D. G. (2015). Efficacy of Ashwagandha (Withania somnifera [L.] Dunal) in improving cardiorespiratory endurance in healthy athletic adults. Ayu, 36(1), 63–68. https://doi.org/10.4103/0974-8520.169002
Choudhary, D., Bhattacharyya, S., & Joshi, K. (2017). Body Weight Management in Adults Under Chronic Stress Through Treatment With Ashwagandha Root Extract. Journal of Evidence-based Complementary & Alternative Medicine, 22(1), 96–106. https://doi.org/10.1177/2156587216641830
Cooley, K., Szczurko, O., Perri, D., Mills, E. J., Bernhardt, B., Zhou, Q., & Seely, D. (2009). Naturopathic Care for Anxiety: A Randomized Controlled Trial ISRCTN78958974. PLOS ONE, 4(8), e6628. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0006628
Dhama, P., Ding, X., & Sharma, A. (2023). Exploring phytochemicals of Withania somnifera from different vicinity for functional foods. Journal of Future Foods, 3(3), 278–287. https://doi.org/10.1016/j.jfutfo.2023.02.010
Dongre, S., Langade, D., & Bhattacharyya, S. (2015a). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Improving Sexual Function in Women: A Pilot Study. BioMed Research International, 2015, e284154. https://doi.org/10.1155/2015/284154
Dongre, S., Langade, D., & Bhattacharyya, S. (2015b). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Improving Sexual Function in Women: A Pilot Study. BioMed Research International, 2015, 284154. https://doi.org/10.1155/2015/284154
Efficacy and safety of standardized Ashwagandha (Withania somnifera) root extract on reducing stress and anxiety in domestic dogs: A randomized controlled trial—ScienceDirect. (b.d.). Pobrano 17 listopad 2023, z https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1558787822000326
Efficacy of Ashwagandha (Withania somnifera [L.] Dunal) in improving cardiorespiratory endurance in healthy athletic adults—PubMed. (b.d.). Pobrano 26 luty 2024, z https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26730141/
Jędruszczak, P., Zdun, S., Walczak, K., Wesołowska, Z., & Gaweł, W. (2023). Ashwagandha (Withania somnifera) - influence on sleep: Review. Quality in Sport, 9(1), Article 1. https://doi.org/10.12775/QS.2023.09.01.005
Kamal, H. I., Patel, K., Brdak, A., Heffernan, J., & Ahmad, N. (b.d.). Ashwagandha as a Unique Cause of Thyrotoxicosis Presenting With Supraventricular Tachycardia. Cureus, 14(3), e23494. https://doi.org/10.7759/cureus.23494
Kumar, A., & Kalonia, H. (2008). Effect of Withania somnifera on Sleep-Wake Cycle in Sleep-Disturbed Rats: Possible GABAergic Mechanism. Indian Journal of Pharmaceutical Sciences, 70(6), 806–810. https://doi.org/10.4103/0250-474X.49130
Kumar, R., Gupta, K., Saharia, K., Pradhan, D., & Subramaniam, J. R. (2013). Withania somnifera root extract extends lifespan of Caenorhabditis elegans. Annals of Neurosciences, 20(1), 13–16. https://doi.org/10.5214/ans.0972.7531.200106
Langade, D., Kanchi, S., Salve, J., Debnath, K., & Ambegaokar, D. (b.d.). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Insomnia and Anxiety: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Study. Cureus, 11(9), e5797. https://doi.org/10.7759/cureus.5797
Langade, D., Thakare, V., Kanchi, S., & Kelgane, S. (2021). Clinical evaluation of the pharmacological impact of ashwagandha root extract on sleep in healthy volunteers and insomnia patients: A double-blind, randomized, parallel-group, placebo-controlled study. Journal of Ethnopharmacology, 264, 113276. https://doi.org/10.1016/j.jep.2020.113276
Lopresti, A. L., Drummond, P. D., & Smith, S. J. (2019). A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Crossover Study Examining the Hormonal and Vitality Effects of Ashwagandha (Withania somnifera) in Aging, Overweight Males. American Journal of Men’s Health, 13(2), 1557988319835985. https://doi.org/10.1177/1557988319835985
Lopresti, A. L., Smith, S. J., & Drummond, P. D. (2022). Modulation of the hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis by plants and phytonutrients: A systematic review of human trials. Nutritional Neuroscience, 25(8), 1704–1730. https://doi.org/10.1080/1028415X.2021.1892253
Lopresti, A. L., Smith, S. J., Malvi, H., & Kodgule, R. (2019). An investigation into the stress-relieving and pharmacological actions of an ashwagandha (Withania somnifera) extract: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Medicine, 98(37), e17186. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000017186
Lubarska, M., Hałasiński, P., Hryhorowicz, S., Mahadea, D. S., Łykowska-Szuber, L., Eder, P., Dobrowolska, A., & Krela-Kaźmierczak, I. (2023). Liver Dangers of Herbal Products: A Case Report of Ashwagandha-Induced Liver Injury. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(5), 3921. https://doi.org/10.3390/ijerph20053921
Mh, M., E, M., M, B., Rm, C., & J, P. (2009). Steroidal lactones from Withania somnifera, an ancient plant for novel medicine. Molecules (Basel, Switzerland), 14(7). https://doi.org/10.3390/molecules14072373
Mikulska, P., Malinowska, M., Ignacyk, M., Szustowski, P., Nowak, J., Pesta, K., Szeląg, M., Szklanny, D., Judasz, E., Kaczmarek, G., Ejiohuo, O. P., Paczkowska-Walendowska, M., Gościniak, A., & Cielecka-Piontek, J. (2023). Ashwagandha (Withania somnifera)—Current Research on the Health-Promoting Activities: A Narrative Review. Pharmaceutics, 15(4), 1057. https://doi.org/10.3390/pharmaceutics15041057
Murray, M. (2022). Ashwagandha Research Analysis. https://examine.com/supplements/ashwagandha/
Nasimi Doost Azgomi, R., Zomorrodi, A., Nazemyieh, H., Fazljou, S. M. B., Sadeghi Bazargani, H., Nejatbakhsh, F., Moini Jazani, A., & Ahmadi AsrBadr, Y. (2018). Effects of Withania somnifera on Reproductive System: A Systematic Review of the Available Evidence. BioMed Research International, 2018, e4076430. https://doi.org/10.1155/2018/4076430
Panda, S., & Kar, A. (1998). Changes in thyroid hormone concentrations after administration of ashwagandha root extract to adult male mice. The Journal of Pharmacy and Pharmacology, 50(9), 1065–1068. https://doi.org/10.1111/j.2042-7158.1998.tb06923.x
Pingali, U., Pilli, R., Fatima, N., & Fatima, N. (2014). Effect of Standardized Aqueous Extract of Withania Somniferaon Tests of Cognitive and Psychomotor Performance in Healthy Human Participants. Pharmacognosy Research, 6(1), 12–18. https://doi.org/10.4103/0974-8490.122912
Priyanka, G., Anil Kumar, B., Lakshman, M., Manvitha, V., & Kala Kumar, B. (2020). Adaptogenic and Immunomodulatory Activity of Ashwagandha Root Extract: An Experimental Study in an Equine Model. Frontiers in Veterinary Science, 7, 541112. https://doi.org/10.3389/fvets.2020.541112
Remenapp, A., Coyle, K., Orange, T., Lynch, T., Hooper, D., Hooper, S., Conway, K., & Hausenblas, H. A. (2022). Efficacy of Withania somnifera supplementation on adult’s cognition and mood. Journal of Ayurveda and Integrative Medicine, 13(2), 100510. https://doi.org/10.1016/j.jaim.2021.08.003
Sahin, K., Orhan, C., Akdemir, F., Tuzcu, M., Gencoglu, H., Sahin, N., Turk, G., Yilmaz, I., Ozercan, I. H., & Juturu, V. (2016). Comparative evaluation of the sexual functions and NF-κB and Nrf2 pathways of some aphrodisiac herbal extracts in male rats. BMC Complementary and Alternative Medicine, 16(1), 318. https://doi.org/10.1186/s12906-016-1303-x
Salve, J., Pate, S., Debnath, K., Langade, D., Salve, J., Pate, S., Debnath, K., & Langade, D. G. (2019). Adaptogenic and Anxiolytic Effects of Ashwagandha Root Extract in Healthy Adults: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Clinical Study. Cureus, 11(12). https://doi.org/10.7759/cureus.6466
Sarris, J. (2018). Herbal medicines in the treatment of psychiatric disorders: 10-year updated review. Phytotherapy Research, 32(7), 1147–1162. https://doi.org/10.1002/ptr.6055
Sharma, A. K., Basu, I., & Singh, S. (2018). Efficacy and Safety of Ashwagandha Root Extract in Subclinical Hypothyroid Patients: A Double-Blind, Randomized Placebo-Controlled Trial. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 24(3), 243–248. https://doi.org/10.1089/acm.2017.0183
Singh, N., Bhalla, M., Jager, P. de, & Gilca, M. (2011). An Overview on Ashwagandha: A Rasayana (Rejuvenator) of Ayurveda. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 8(5S), Article 5S. https://doi.org/10.4314/ajtcam.v8i5S.9
Singh, R. H., Narsimhamurthy, K., & Singh, G. (2008). Neuronutrient impact of Ayurvedic Rasayana therapy in brain aging. Biogerontology, 9(6), 369–374. https://doi.org/10.1007/s10522-008-9185-z
Srivastava, A. N., Ahmad, R., & Khan, M. A. (2016). Evaluation and Comparison of the In Vitro Cytotoxic Activity of Withania somnifera Methanolic and Ethanolic Extracts against MDA-MB-231 and Vero Cell Lines. Scientia Pharmaceutica, 84(1), Article 1. https://doi.org/10.3797/scipharm.1507-13
Tandon, N., & Yadav, S. S. (2020). Safety and clinical effectiveness of Withania Somnifera (Linn.) Dunal root in human ailments. Journal of Ethnopharmacology, 255, 112768. https://doi.org/10.1016/j.jep.2020.112768
Tharakan, A., Shukla, H., Benny, I. R., Tharakan, M., George, L., & Koshy, S. (2021). Immunomodulatory Effect of Withania somnifera (Ashwagandha) Extract—A Randomized, Double-Blind, Placebo Controlled Trial with an Open Label Extension on Healthy Participants. Journal of Clinical Medicine, 10(16), 3644. https://doi.org/10.3390/jcm10163644
Tiwari, S., Gupta, S. K., & Pathak, A. K. (2021). A double-blind, randomized, placebo-controlled trial on the effect of Ashwagandha (Withania somnifera dunal.) root extract in improving cardiorespiratory endurance and recovery in healthy athletic adults. Journal of Ethnopharmacology, 272, 113929. https://doi.org/10.1016/j.jep.2021.113929
Udayakumar, R., Kasthurirengan, S., Mariashibu, T. S., Rajesh, M., Anbazhagan, V. R., Kim, S. C., Ganapathi, A., & Choi, C. W. (2009). Hypoglycaemic and Hypolipidaemic Effects of Withania somnifera Root and Leaf Extracts on Alloxan-Induced Diabetic Rats. International Journal of Molecular Sciences, 10(5), 2367–2382. https://doi.org/10.3390/ijms10052367
Ven Murthy, M. R., Ranjekar, P. K., Ramassamy, C., & Deshpande, M. (2010). Scientific basis for the use of Indian ayurvedic medicinal plants in the treatment of neurodegenerative disorders: Ashwagandha. Central Nervous System Agents in Medicinal Chemistry, 10(3), 238–246. https://doi.org/10.2174/1871524911006030238
Verma, N., Gupta, S. K., Tiwari, S., & Mishra, A. K. (2021). Safety of Ashwagandha Root Extract: A Randomized, Placebo-Controlled, study in Healthy Volunteers. Complementary Therapies in Medicine, 57, 102642. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2020.102642
Wang, J., Zhang, H., Kaul, A., Li, K., Priyandoko, D., Kaul, S. C., & Wadhwa, R. (2021). Effect of Ashwagandha Withanolides on Muscle Cell Differentiation. Biomolecules, 11(10), 1454. https://doi.org/10.3390/biom11101454
Wankhede, S., Langade, D., Joshi, K., Sinha, S. R., & Bhattacharyya, S. (2015). Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: A randomized controlled trial. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 12(1), 43. https://doi.org/10.1186/s12970-015-0104-9
Wei, Z., Li, T., Kuang, H., Su, H., & Wang, Q. (2020). Pharmacological Effects of Withanolides. Biomedical Journal of Scientific & Technical Research, 25(3), 19243–19248. https://doi.org/10.26717/BJSTR.2020.25.004218
White, P. T., Subramanian, C., Motiwala, H. F., & Cohen, M. S. (2016). Natural Withanolides in the Treatment of Chronic Diseases. Anti-inflammatory Nutraceuticals and Chronic Diseases, 928, 329–373. https://doi.org/10.1007/978-3-319-41334-1_14
Wongtrakul, J., Thongtan, T., Kumrapich, B., Saisawang, C., & Ketterman, A. J. (2021). Neuroprotective effects of Withania somnifera in the SH-SY5Y Parkinson cell model. Heliyon, 7(10), e08172. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e08172
Zespół do spraw Suplementów Diety—Główny Inspektorat Sanitarny—Portal Gov.pl. (b.d.). Główny Inspektorat Sanitarny. Pobrano 25 marzec 2023, z https://www.gov.pl/web/gis/zespol-do-spraw-suplementow-diety
Ziegenfuss, T. N., Kedia, A. W., Sandrock, J. E., Raub, B. J., Kerksick, C. M., & Lopez, H. L. (2018). Effects of an Aqueous Extract of Withania somnifera on Strength Training Adaptations and Recovery: The STAR Trial. Nutrients, 10(11), Article 11. https://doi.org/10.3390/nu10111807
Redakcja
Poznaj zespółRedaktor Natu.Care
Ludwik Jelonek jest autorem ponad 2500 tekstów opublikowanych na wiodących portalach. Jego treści trafiły do takich serwisów jak Ostrovit czy Kobieta Onet. W Natu.Care Ludwik edukuje ludzi w najważniejszej dziedzinie życia – zdrowiu.
Magister farmacji
Łukasz Borula uzyskał tytuł magistra farmacji na Wydziale Farmaceutycznym CM UJ w Krakowie. Od 2014 roku zdobywa doświadczenie jako farmaceuta w różnych aptekach, na terenie całej Polski. Jego hobby to edukacja ludzi na swoim profilu na Instagramie: @szczeryfarmaceuta
Redaktor naczelny
Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.
Redaktorka Natu.Care
Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.
mar 27
Ashwagandha wpływa na stężenie hormonów tarczycy. Sprawdź, czy możesz ją stosować.
mar 26
Zobacz, jak rożeniec górski może wpłynąć na Twoje samopoczucie.
mar 26
Sprawdź opinie lekarzy i innych specjalistów na temat ashwagandhy. Dowiedz się też, co sadzą o niej osoby z forum.