- Strona Główna
- Zdrowie
- Antyoksydanty
Antyoksydanty: co to i działanie + naturalne przykłady w diecie
Walczą z wolnymi rodnikami i dbają o nasze zdrowie. Zobacz, jak dostarczyć antyoksydanty w żywności.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Antyoksydanty są jak strażacy gaszący pożar. Tylko że pożarem w Twoim organizmie nie jest prawdziwy ogień, a wolne rodniki. To nietrwałe cząsteczki, które stają się bardzo groźne, jeśli jest ich więcej niż antyoksydantów.
Dlatego wspólnie z magister farmacji, Iloną Krzak oraz dietetyczką kliniczną, Julią Skrajdą przedstawimy Ci najważniejsze informacje o antyoksydantach i zaproponujemy dobrą gaśnicę (ich źródła w diecie).
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym są antyoksydanty i które są najlepsze.
- Jak działają antyoksydanty.
- W jakich produktach spożywczych są antyoksydanty.
- Jakie są dobre suplementy diety z antyoksydantami.
Zobacz też:
- Najważniejsze informacje o tarczycy
- Niedoczynność tarczycy
- Nadczynność tarczycy
- Hashimoto
- NAC (N-acetylocysteina)
- NMN (mononukleotyd nikotynamidu)
- Kwas alfa-liponowy
- Anemia
- Jak dbać o zdrowie
- Co to są probiotyki
Czym są antyoksydanty?
Antyoksydanty (lub inaczej przeciwutleniacze albo antyutleniacze) to związki chemiczne, które chronią komórki organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki to nietrwałe cząsteczki, do których prowadzą m.in. promieniowanie UV, zanieczyszczenia środowiska czy spożywanie alkoholu lub palenie papierosów .
Jakie są najsilniejsze antyoksydanty?
Wyróżnia się kilkaset, a prawdopodobnie kilka tysięcy (badania nad określeniem liczby wciąż trwają) różnych antyoksydantów. Dlatego nie ma konkretnej listy najlepszych antyoksydantów. Poniżej znajdziesz jednak kilka z nich, które są szczególnie istotne dla Twojego organizmu.
- kwas askorbowy (witamina C),
- tokoferole i tokotrienole (witamina E),
- karotenoidy (astaksantyna, beta-karoten, luteina, zeaksantyna),
- kwas elagowy,
- kwas ferulowy,
- antocyjany,
- kwas glutationowy,
- egzogenne polifenole (katechiny, procyjanidyny, resweratrol, kurkumina),
- koenzym Q10,
- flawonoidy (kwercentyna, rutyna, lizyna).
Który antyoksydant jest najlepszy?
Nie ma jednego, najlepszego antyoksydantu. Skuteczność tych związków zależna jest od potrzeb Twojego organizmu. Co więcej, wszystkie razem działają niczym Twoja własna armia na wolne rodniki.
Mimo tego wielu specjalistów mówi, że to astaksantyna jest najlepszym antyoksydantem. W porównaniu z innymi antyoksydantami, takimi jak witamina C, witamina E, resweratrol czy beta-karoten, astaksantyna ma wyższą skuteczność w zwalczaniu wolnych rodników .
Istnieją prace naukowców sugerujące, że możemy uznać astaksantynę za najsilniejszy antyoksydant dostępny w naturze, ale pamiętaj, że badania naukowe wciąż trwają i wiedza na ten temat cały czas się rozwija.
Dlaczego antyoksydanty są ważne dla zdrowia organizmu?
Kiedy w organizmie występuje przewaga wolnych rodników nad antyoksydantami, dochodzi do stresu oksydacyjnego. To groźny stan objawiający się m.in. zmęczeniem i problemami z koncentracją .
Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki poprzez oddanie im elektronu, co stabilizuje je i zapobiega dalszemu uszkodzeniu komórek. Przeciwutleniacze mogą być naturalne (występujące w owocach, warzywach, ziołach) lub syntetyczne (produkowane w laboratoriach) .
Jakie są rodzaje antyoksydantów?
Antyoksydanty dzielą się na egzogenne (zewnętrzne, pozyskiwane z diety lub suplementów) i endogenne (wytwarzane naturalnie przez organizm). Egzogenne obejmują witaminy A, C, E polifenole i karotenoidy. Endogenne to enzymy, glutation, kwas moczowy, bilirubina i melatonina.
Antyoksydanty egzogenne
Antyoksydanty egzogenne pochodzą z diety i suplementów. Obejmują witaminy (A, C, E), polifenole (w herbacie, owocach, warzywach), które mają silne właściwości antyoksydacyjne oraz karotenoidy (beta-karoten, luteina, likopen, astaksantyna) kluczowe dla ochrony lipidów i błon komórkowych .
Antyoksydanty endogenne
Antyoksydanty endogenne to substancje wytwarzane przez organizm w celu ochrony komórek przed uszkodzeniami. Wśród nich znajdują się enzymy (superoksyd dysmutaza, katalaza, peroksydaza glutationowa), a także glutation, kwas moczowy, bilirubina czy melatonina, chroniące przed szkodliwym działaniem wolnych rodników .
Czym są antyoksydanty lipofilne?
Antyoksydanty lipofilne to substancje, których struktura chemiczna pozwala im rozpuszczać się w tłuszczach i lipidach. Dzięki temu są one szczególnie skuteczne w ochronie błon komórkowych zbudowanych z lipidów. Przykłady antyoksydantów lipofilnych obejmują witaminę E i karotenoidy.
Antyoksydanty – działanie
Antyoksydanty wykazują liczne właściwości prozdrowotne. Są kluczowe dla prawidłowego działania organizmu, a ich brak prowadzi do poważnych problemów. Jak działają antyoksydanty?
Neutralizują wolne rodniki
Antyoksydanty chronią organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników. Neutralizując wolne rodniki, antyoksydanty minimalizują uszkodzenia komórek wewnątrz organizmu. Dzięki temu zapobiegają też problemom z układem sercowo-naczyniowym lub nerwowym .
Chronią przed chorobami
Regularne spożywanie antyoksydantów w żywności może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia różnych schorzeń, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory, a także choroba Alzheimera czy Parkinsona .
Poprawiają funkcje układu odpornościowego
Antyoksydanty mogą wspierać układ odpornościowy, pomagając w walce z infekcjami i chorobotwórczymi drobnoustrojami . Efektem tego jest lepsza ochrona immunologiczna, a co za tym idzie, mniejsze prawdopodobieństwo infekcji.
Spowalniają procesy starzenia
Z racji tego, że wolne rodniki przyczyniają się do uszkodzenia komórek i zmniejszenia funkcji wybranych tkanek, odpowiednia podaż antyoksydantów pomaga opóźnić procesy starzenia na poziomie komórkowym .
Zapobiegają uszkodzeniom spowodowanym przez promieniowanie UV
Antyoksydanty, takie jak witamina C i E, chronią skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego (stosuj kremy z filtrem!), redukując ryzyko poparzeń słonecznych. Ograniczają też fotostarzenie i promują zdrowie skóry .
Przyspieszają regenerację po wysiłku fizycznym
Działanie antyoksydantów przyczynia się do redukcji uszkodzeń komórkowych i przyspiesza procesy regeneracji mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym. To szczególnie istotne dla osób aktywnych fizycznie .
Antyoksydanty w diecie
Bogate źródła naturalnych antyoksydantów obejmują owoce, warzywa, orzechy, nasiona, przyprawy, napoje i inne produkty spożywcze. Zdrowa dieta to Twoja największa broń w walce ze stresem oksydacyjnym. W poniższej tabelce znajdziesz listę przykładowych antyoksydantów.
Rodzaj jedzenia |
|
Owoce |
|
Warzywa |
|
Orzechy i nasiona |
|
Zboża, strączki, kiełki |
|
Przyprawy |
|
Napoje |
|
Grzyby |
|
Inne |
|
Kiedy planujesz swój jadłospis, postaraj się uwzględnić różnorodność produktów z tej tabelki. Dieta bogata w antyoksydanty wspiera organizm i pomaga zwalczyć wolne rodniki.
Czy kawa jest dobrym antyoksydantem?
Tak, kawa może być uważana za dobry antyoksydant. Napój ten zawiera wiele związków biologicznie czynnych, które mają potencjalne właściwości antyoksydacyjne. Wśród nich znajdują się kwasy chlorogenowe, kwas kahweowy, kwas ferulowy czy troloks, które wykazują zdolność eliminowania wolnych rodników.
Dietetyczne wskazówki pozwalające spożywać więcej antyoksydantów
Produkty z antyoksydantami już znasz, ale jak łatwo przemycić je do codziennej diety? Poniżej kilka dietetycznych wskazówek, które mogą Ci pomóc:
- Jedz mnóstwo warzyw i owoców. Staraj się konsumować przynajmniej 5 porcji warzyw i owoców każdego dnia. Wybieraj produkty o intensywnych kolorach, ponieważ często zawierają więcej antyoksydantów.
- Różnorodność to klucz. Stosuj zasadę „tęczy na talerzu” i dodawaj do każdego posiłku co najmniej 3 różne kolory. Różnorodność kolorów przekłada się na różnorodność produktów, co pozwoli Ci zwiększyć spożycie różnych antyoksydantów.
- Przechowywanie. Wybieraj produkty, które są świeże i dobrze je przechowuj, ponieważ antyoksydanty mogą ulec degradacji.
- Gotowanie. Przygotowuj dania, używając technik obróbki termicznej, które nie utleniają przeciwutleniaczy, takich jak gotowanie na parze, duszenie czy pieczenie.
- Spożywaj orzechy i nasiona. Orzechy i nasiona są bogatym źródłem antyoksydantów. Dodawaj je do sałatek, smoothie oraz musli, a także płatków owsianych dla smaku i chrupkości.
- Włącz zioła i przyprawy. Goździki, kurkuma, cynamon i inne przyprawy mają wysoką zawartość antyoksydantów. Dodawaj je do potraw w celu polepszenia smaku i korzyści zdrowotnych.
- Nie zapominaj o herbacie. Regularnie pij zieloną i czarną herbatę. Herbata jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy i może zastąpić inne napoje.
- Umiarkowane spożycie alkoholu. Czerwone wino zawiera resweratrol, który ma właściwości antyoksydacyjne.
- Przyjmuj odpowiednią ilość witamin. Pamiętaj, że witaminy, takie jak witamina C czy E, pełnią rolę antyoksydantów, więc sprawdź, czy dostarczasz je w odpowiedniej ilości.
Wcielając te wskazówki w codzienne życie, z łatwością zwiększysz spożycie antyoksydantów, które pomogą utrzymać zdrowy organizm.
Antyoksydanty w kosmetykach – przykłady
Antyoksydanty są powszechnie stosowane w kosmetykach, aby chronić skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i promieniowaniem UV, jak również przed przedwczesnym starzeniem się. Oto niektóre z najsilniejszych antyoksydantów w kosmetyce:
- Witamina C (kwas L-askorbinowy) – wspomaga produkcję kolagenu, rozjaśnia przebarwienia i poprawia ogólny wygląd skóry .
- Witamina E (tokoferol) – nawilża skórę, zapewnia ochronę przeciwsłoneczną i współdziała z witaminą C .
- Witamina A (retinol) – przeciwstarzeniowy składnik odżywczy, który zmniejsza zmarszczki, poprawia teksturę skóry i stymuluje syntezę kolagenu .
- Kwas ferulowy – wzmacnia działanie witamin C i E, chroniąc skórę przed promieniowaniem UV i zanieczyszczeniami (nie zapominaj o kremach z filtrem) .
- Koenzym Q10 (ubichinon) – neutralizuje wolne rodniki, redukuje zmarszczki i pomaga w produkcji energii komórkowej .
- Ekstrakt z zielonej herbaty – bogaty w polifenole, które działają przeciwzapalnie, antybakteryjnie i chronią przed działaniem promieniowania UV .
- Resweratrol – antyoksydant pochodzący z czerwonego wina, który opóźnia procesy starzenia się skóry .
- Niacynamid (witamina B3) – zmniejsza przebarwienia, łagodzi zaczerwienienia i stymuluje produkcję ceramidów, co wpływa na poprawę elastyczności skóry .
- Astaksantyna – antyoksydant pochodzący z algi Haematococcus pluvialis, który ma silne właściwości przeciwstarzeniowe i przeciwzapalne .
- Kwas hialuronowy – główny składnik substancji wypełniającej przestrzenie międzykomórkowe, który utrzymuje nawilżenie i elastyczność skóry .
Pamiętaj, aby zwracać uwagę na składniki kosmetyków. Dzięki temu wybierzesz produkt odpowiedni dla Twojego rodzaju skóry i jej potrzeb. W razie wątpliwości skonsultuj się z dermatologiem lub kosmetologiem.
Suplementy z antyoksydantami
Antyoksydanty w tabletkach pozwolą Ci uzupełnić brakujące składniki odżywcze. Dzięki tym preparatom szybciej zwalczysz groźny stres oksydacyjny.
ALINESS Naturalna Astaksantyna
- Składniki aktywne: astaksantyna
- Dawkowanie: 1 kapsułka dziennie do posiłku
- Wielkość opakowania: 60 kapsułek
- Wystarczy na: 60 dni
Opis produktu
Bardzo prosty suplement diety zawierający wyłącznie jeden składnik. Jest nim astaksantyna, która wedle wstępnych badań uważana jest za najsilniejszy antyoksydant. Składnik ten pochodzi z grupy karotenoidów i wykazuje działanie wspomagające układ odpornościowy i korzystnie wpływające na stan skóry.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobra dawka substancji czynnej.
- Brak zbędnych wypełniaczy.
- Wygodne dawkowanie (tylko jedna kapsułka dziennie).
Minusy:
- Tylko jeden składnik aktywny (brakuje dodatkowych przeciwutleniaczy).
- Preparat nieodpowiedni dla wegan.
Dodatkowe informacje
Dzieci nie powinny suplementować preparatów z astaksantyną. Na tę chwilę trwają badania, które sprawdzają bezpieczeństwo tych produktów dla najmłodszych.
Opinia eksperta
Solgar Zaawansowana Formuła Antyoksydacyjna
- Składniki aktywne: Witamina C, witamina E, L-cysteina, witamina B2, selen, mangan, kompleks roślinny i inne
- Dawkowanie: 1 kapsułka dziennie
- Wielkość opakowania: 60 kapsułek
- Wystarczy na: 60 dni
Opis produktu
Zaawansowana Formuła Antyoksydacyjna od Solgar to suplementy diety składający się z licznych antyoksydantów. Preparat poza witaminami w swoim składzie zawiera także ekstrakty roślinne i minerały. Ochrona antyoksydacyjna od Solgar może skutecznie wspierać walkę z wolnymi rodnikami.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobra dawka witaminy C i witaminy E.
- Cenne ekstrakty roślinne.
- Wygodne dawkowanie (jedna kapsułka dziennie).
Minusy:
- Niska dawka miedzi, witaminy E i selenu.
Dodatkowe informacje
Preparat zawiera witaminę E, dlatego nie może być stosowany przez kobiety w ciąży.
ALINESS PQQ
- Składniki aktywne: PQQ, koenzym Q10.
- Dawkowanie: 1 kapsułka dziennie
- Wielkość opakowania: 60 kapsułek
- Wystarczy na: 60 dni
Opis produktu
Prosty suplement diety z dwoma składnikami aktywnymi. Koenzym Q10 to związek witaminopodobny, który wspiera tworzenie energii w komórkach. Z kolei PQQ, czyli pirolochinolinochinon jest jednym z mocniejszych antyoksydantów. Wspomaga pracę układu nerwowego, pamięć, koncentrację oraz funkcje poznawcze.
PQQ i koenzym Q10 działają synergistycznie, dzięki czemu korzystniej wpływają na organizm.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobre dawki składników aktywnych.
- Skuteczne połączenie koenzymu Q10 i PQQ.
- Preparat jest wegetariański.
Minusy:
- Tylko dwa antyoksydanty w składzie.
Dodatkowe informacje
Suplementy diety od Aliness może być stosowany przez osoby nietolerujące glutenu i laktozy. Preparat nie zawiera też soi i GMO.
NOW FOODS Beta-Karoten 15 mg
- Składniki aktywne: Witamina A (beta-karoten), witamina E, lecytyna sojowa.
- Dawkowanie: 1 kapsułka dziennie
- Wielkość opakowania: 180 kapsułek
- Wystarczy na: 180 dni
Opis produktu
Witaminowe antyoksydanty w formie beta-karotenu i witaminy E. Preparat szczególnie wspiera zdrowie skóry, zapobiegając jej starzeniu. Pozytywnie wpływa także na ogólną ochronę antyoksydacyjną, zdrowie wzroku, osłabioną odporność i stan włosów.
Antyoksydanty od NOW FOODS to też lecytyna sojowa, która wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego i pracy mózgu oraz poprawia pamięć i koncentrację.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bardzo dobra dawka witaminy A.
- Wydajne opakowanie (starcza na 180 dni).
Minusy:
- Niska dawka witaminy E.
- Preparat nieodpowiedni dla wegan.
Dodatkowe informacje
Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników kobiety w ciąży nie mogą suplementować witaminy A. Jej nadmiar ma działanie teratogenne – toksyczne dla płodu.
NOW FOODS Super Antioxidants
- Składniki aktywne: kwercetyna, bromelaina, wyciąg z żurawiny w proszku, korzeń imbiru i ekstrakty roślinne
- Dawkowanie: 2 kapsułka dziennie
- Wielkość opakowania: 120 kapsułek
- Wystarczy na: 60 dni
Opis produktu
Zestaw antyoksydantów, który może skutecznie wesprzeć codzienne funkcjonowanie. Preparat przeciwdziała wolnym rodnikom i zapobiega uszkodzeniom antyoksydacyjnym. Może także pozytywnie wpływać na stan skóry i wspomagać funkcje poznawcze.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobre dawki składników aktywnych.
- Preparat jest wegański.
- Umiejętne dobranie składników.
Minusy:
- Brak.
Dodatkowe informacje
Zależnie od potrzeb, producent zaleca przyjmować jedną lub dwie kapsułki dziennie.
Opinia eksperta
Zobacz też:
Podsumowanie
- Antyoksydanty to związki chemiczne, które chronią komórki organizmu przed działaniem wolnych rodników.
- Najsilniejsze antyoksydanty to witamina C, witamina E i karotenoidy.
- Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, chronią przed chorobami, poprawiają funkcję układu odpornościowego i spowalniają procesy starzenia.
- Najwięcej antyoksydantów zawiera szpinak, jagody i gorzka czekolada.
- Antyoksydanty możesz znaleźć w kosmetykach (np. witaminę A, C lub E).
FAQ
Co pomaga na stres oksydacyjny?
Na stres oksydacyjny może pomóc przede wszystkim zdrowy tryb życia. Stosuj się do poniższych zaleceń, aby ograniczyć wolne rodniki w organizmie:
- Stosuj dietę bogatą w antyoksydanty: owoce, warzywa, orzechy.
- Unikaj szkodliwych czynników: dymu tytoniowego, alkoholu, przetworzonej żywności.
- Stosuj suplementy: witaminę C, witaminę E, koenzym Q10.
- Aktywnie się wysilaj: regularnie ćwicz.
- Zarządzaj stresem: medytacja, joga, techniki relaksacyjne.
- Dbaj o higienę snu: 7–9 godzin snu dziennie.
Zmniejszając stres oksydacyjny, chronisz komórki i wspierasz zdrowie organizmu.
Jakie zioła na stres oksydacyjny?
Najlepsze zioła na stres oksydacyjny to:
- Miłorząb japoński (Ginkgo biloba): poprawia przepływ krwi, chroni komórki nerwowe.
- Ashwagandha: adaptogen, który łagodzi stres, działa przeciwzapalnie.
- Kurkuma: zawiera kurkuminę, przeciwdziała wolnym rodnikom i zapewnia ochronę antyoksydacyjną.
Wprowadź te zioła do diety, aby chronić organizm przed stresem oksydacyjnym i poprawić ogólną witalność. Skonsultuj się z lekarzem przed stosowaniem suplementów.
W jakich produktach są antyoksydanty?
Dobre źródła antyoksydantów to owoce, warzywa, orzechy i napoje. Przykłady konkretnych produktów obejmują:
- Owoce: jagody, truskawki, maliny, winogrona
- Warzywa: szpinak, brokuły, papryka czerwona
- Orzechy: orzechy włoskie, migdały, pestki dyni
- Napoje: herbata zielona, czerwone wino, sok z granatu
Spożywanie antyoksydantów neutralizuje wolne rodniki, wspomaga układ odpornościowy i opóźnia procesy starzenia.
Co jest silnym antyoksydantem?
Za jeden z najsilniejszych antyoksydantów uznaje się astaksantynę. Rozważ stosowanie suplementów z tym składnikiem, a przede wszystkim jedz produkty bogate w astaksantynę, takie jak łosoś, krewetki czy rakowce. Astaksantyna chroni komórki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki, zmniejsza zapalenie oraz poprawia kondycję skóry.
Jakie owoce zawierają antyoksydanty?
Owoce to bardzo dobre źródło antyoksydantów. Najlepsze źródła to:
- jagody: borówki, jeżyny, poziomki,
- cytrusy: grejpfruty, pomarańcze, cytryny,
- granaty,
- wiśnie,
- kiwi.
Antyoksydanty obecne w owocach zwalczają wolne rodniki, wspierają układ odpornościowy i przyczyniają się do zdrowia organizmu.
Czy oksydanty są zdrowe?
Unikaj nadmiaru oksydantów, ponieważ może on prowadzić do stresu oksydacyjnego i uszkodzeń komórek. Oksydanty neutralizują antyoksydanty, więc dbaj o równowagę między nimi. Przykłady czynników zwiększających ilość wolnych rodników (oksydantów) obejmują palenie papierosów, spożywanie alkoholu czy nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne.
Która herbata ma najwięcej antyoksydantów?
Wybieraj zieloną herbatę, gdyż ma najwięcej antyoksydantów spośród wszystkich rodzajów herbaty. Antyoksydanty, takie jak katechiny, zawarte w zielonej herbacie przeciwdziałają wolnym rodnikom i mają działanie przeciwnowotworowe.
Źródła
Zobacz wszystkie
Emanuelli, M., Sartini, D., Molinelli, E., Campagna, R., Pozzi, V., Salvolini, E., Simonetti, O., Campanati, A., & Offidani, A. (2022). The Double-Edged Sword of Oxidative Stress in Skin Damage and Melanoma: From Physiopathology to Therapeutical Approaches. Antioxidants, 11(4), Article 4. https://doi.org/10.3390/antiox11040612
Epel, E. S., Blackburn, E. H., Lin, J., Dhabhar, F. S., Adler, N. E., Morrow, J. D., & Cawthon, R. M. (2004). Accelerated telomere shortening in response to life stress. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(49), 17312–17315. https://doi.org/10.1073/pnas.0407162101
Furukawa, S., Fujita, T., Shimabukuro, M., Iwaki, M., Yamada, Y., Nakajima, Y., Nakayama, O., Makishima, M., Matsuda, M., & Shimomura, I. (2017). Increased oxidative stress in obesity and its impact on metabolic syndrome. The Journal of Clinical Investigation, 114(12), 1752–1761. https://doi.org/10.1172/JCI21625
Gosalbes, M. J., Llop, S., Vallès, Y., Moya, A., Ballester, F., & Francino, M. P. (2013). Meconium microbiota types dominated by lactic acid or enteric bacteria are differentially associated with maternal eczema and respiratory problems in infants. Clinical & Experimental Allergy, 43(2), 198–211. https://doi.org/10.1111/cea.12063
IJMS | Free Full-Text | The Role of Oxidative Stress and Antioxidants in Liver Diseases. (b.d.). Pobrano 17 maj 2023, z https://www.mdpi.com/1422-0067/16/11/25942
Imlay, J. A. (2019). Where in the world do bacteria experience oxidative stress? Environmental Microbiology, 21(2), 521–530. https://doi.org/10.1111/1462-2920.14445
Increased Nitrosative and Oxidative Stress in Platelets of Migraine Patients. (b.d.). Pobrano 17 maj 2023, z https://www.jstage.jst.go.jp/article/tjem/211/1/211_1_23/_article
Jakubczyk, K., Drużga, A., Katarzyna, J., & Skonieczna-Żydecka, K. (2020). Antioxidant Potential of Curcumin—A Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Antioxidants, 9(11), 1092. https://doi.org/10.3390/antiox9111092
Mancini, R. S., Wang, Y., & Weaver, D. F. (2018). Phenylindanes in Brewed Coffee Inhibit Amyloid-Beta and Tau Aggregation. Frontiers in Neuroscience, 12. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnins.2018.00735
Marseglia, L., Manti, S., D’Angelo, G., Nicotera, A., Parisi, E., Di Rosa, G., Gitto, E., & Arrigo, T. (2015). Oxidative Stress in Obesity: A Critical Component in Human Diseases. International Journal of Molecular Sciences, 16(1), Article 1. https://doi.org/10.3390/ijms16010378
McKay, D. L., & Blumberg, J. B. (2002). The Role of Tea in Human Health: An Update. Journal of the American College of Nutrition, 21(1), 1–13. https://doi.org/10.1080/07315724.2002.10719187
Peters, A., Veronesi, B., Calderón-Garcidueñas, L., Gehr, P., Chen, L. C., Geiser, M., Reed, W., Rothen-Rutishauser, B., Schürch, S., & Schulz, H. (2006). Translocation and potential neurological effects of fine and ultrafine particles a critical update. Particle and Fibre Toxicology, 3(1), 13. https://doi.org/10.1186/1743-8977-3-13
Petruk, G., Del Giudice, R., Rigano, M. M., & Monti, D. M. (2018). Antioxidants from Plants Protect against Skin Photoaging. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2018, e1454936. https://doi.org/10.1155/2018/1454936
Pizzino, G., Irrera, N., Cucinotta, M., Pallio, G., Mannino, F., Arcoraci, V., Squadrito, F., Altavilla, D., & Bitto, A. (2017). Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2017, 8416763. https://doi.org/10.1155/2017/8416763
Rad, N. R., Movahedian, A., Feizi, A., Aminorroaya, A., & Aarabi, M. H. (2022b). Antioxidant effects of astaxanthin and metformin combined therapy in type 2 diabetes mellitus patients: A randomized double-blind controlled clinical trial. Research in Pharmaceutical Sciences, 17(2), 219. https://doi.org/10.4103/1735-5362.335179
Reid, M. B., Stokić, D. S., Koch, S. M., Khawli, F. A., & Leis, A. A. (1994). N-acetylcysteine inhibits muscle fatigue in humans. The Journal of Clinical Investigation, 94(6), 2468–2474. https://doi.org/10.1172/JCI117615
Services, D. of H. & H. (b.d.). Antioxidants. Department of Health & Human Services. Pobrano 16 maj 2023, z http://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/antioxidants
Sharma, R., Biedenharn, K. R., Fedor, J. M., & Agarwal, A. (2013). Lifestyle factors and reproductive health: Taking control of your fertility. Reproductive Biology and Endocrinology, 11(1), 66. https://doi.org/10.1186/1477-7827-11-66
Sivoňová, M., Žitňanová, I., Hlinčíková, L., Škodáček, I., Trebatická, J., & Ďuračková, Z. (2004). Oxidative Stress in University Students during Examinations. Stress, 7(3), 183–188. https://doi.org/10.1080/10253890400012685
Wang, Y., Andrukhov, O., & Rausch-Fan, X. (2017). Oxidative Stress and Antioxidant System in Periodontitis. Frontiers in Physiology, 8. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2017.00910
Wierzejska, R. (2017). Can coffee consumption lower the risk of Alzheimer’s disease and Parkinson’s disease? A literature review. Archives of Medical Science, 13(3), 507–514. https://doi.org/10.5114/aoms.2016.63599
Hormozi, M., Ghoreishi, S., & Baharvand, P. (2019). Astaxanthin induces apoptosis and increases activity of antioxidant enzymes in LS-180 cells. Artificial Cells, Nanomedicine, and Biotechnology, 47(1), 891–895. https://doi.org/10.1080/21691401.2019.1580286
Niu, T., Xuan, R., Jiang, L., Wu, W., Zhen, Z., Song, Y., Hong, L., Zheng, K., Zhang, J., Xu, Q., Tan, Y., Yan, X., & Chen, H. (2018). Astaxanthin Induces the Nrf2/HO-1 Antioxidant Pathway in Human Umbilical Vein Endothelial Cells by Generating Trace Amounts of ROS. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 66(6), 1551–1559. https://doi.org/10.1021/acs.jafc.7b05493
Zhang, X., Hou, Y., Li, J., & Wang, J. (2021). The Role of Astaxanthin on Chronic Diseases. Crystals, 11(5), Article 5. https://doi.org/10.3390/cryst11050505
Redakcja
Poznaj zespółIlona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjną stronę internetową (http://apterskimokiem.pl/) oraz profil na Instagramie: @pani_z_apteki
mar 27
Chondroityna pomaga na stawy i inne elementy organizmu.
mar 26
Glutation to jeden z najsilniejszych antyoksydantów wspierających zdrowie organizmu. Sprawdź, jak działa i skąd go pozyskać.
mar 24
Zobacz, dlaczego bolą stawy biodrowe i jak leczyć ich dolegliwości.