Grzyb maczużnik chiński: właściwości, jak działa + opinie lekarzy

Maczużnik, czyli popularny cordyceps to ciekawy grzyb o morderczych właściwościach – na szczęście tylko dla insektów. Odegrał swoją rolę w grze i serialu, a także ma swoje grono wielbicieli.

Tak – ludzie spożywają tego grzyba, który w poprzednim wcieleniu (nim stał się kapsułką lub kawą funkcjonalną) zamieniał owady w zombie. Wspólnie z dietetyczką kliniczną bierzemy go pod lupę i sprawdzamy, co sugerują badania naukowe i czy jest bezpieczny w stosowaniu.

Zobacz też:

• Cordyceps
• Chaga
• Reishi
• Soplówka jeżowata
• Ashwagandha
• Berberyna
• Adaptogeny
• Kordyceps
• Kofeina
• Żeń-szeń indyjski

Maczużnik – co to za grzyb?

Maczużnik to rodzaj pasożytniczych grzybów z rodziny maczużnikowatych . Do tej pory zidentyfikowano ponad 680 gatunków, a najpopularniejsze i najlepiej przebadane z nich to cordyceps militaris (maczużnik bojowy) i cordyceps sinensis (maczużnik chiński). Większość grzybów pochodzi z Azji, a najwięcej z nich można znaleźć na wysokogórskich terenach Nepalu i Tybetu .

Ten pasożytniczy grzyb wnika w ciało owada, atakuje jego układ nerwowy, kontroluje zachowanie ofiary i żeruje na niej. W końcowej fazie grzyb wyrasta na zewnętrznej powierzchni „opętanego” insekta. Ofiara umiera, a grzyb wydostaje się z jej ciała, aby rozprzestrzenić swoje zarodniki na inne owady .

Już wiesz, dlaczego maczużnik-zombie stał się inspiracją dla twórców gry The Last of Us. Skoro jest takim nieproszonym gościem, to dlaczego ludzie dobrowolnie go zażywają ?

Możesz zastanawiać się…

Czy maczużnik może zainfekować człowieka?

Na szczęście maczużnik nie może zaatakować człowieka. Nie zainfekuje go i na pewno nie wyrośnie na skórze. Dietetyczka kliniczna tłumaczy:

Maczużnik „specjalizuje się” w pasożytowaniu na konkretnych gatunkach larw owadów – czuj się bezpiecznie.

Jak działa maczużnik?

Za korzystne działanie maczużnika odpowiadają bioaktywne składniki w nim zawarte :

• kordycepina,
• polisacharydy,
• ergosterol,
• mannitol,
• adenozyna.

Maczużnik zawiera także wiele ważnych składników odżywczych, w tym różne rodzaje niezbędnych aminokwasów, witaminy z grupy B – B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B12, witaminę K, rozmaite węglowodany o znaczeniu funkcjonalnym, białka, nukleozydy, sterole i inne pierwiastki śladowe .

Maczużnik – właściwości

Od wieków ten grzyb jest wykorzystywany w medycynie wschodniej w leczeniu niektórych dolegliwości, dodawaniu wigoru, a nawet poprawie libido . Poniższe właściwości maczużnika odnoszą się głównie do wyników badań na zwierzętach lub in vitro (czyli badań w warunkach laboratoryjnych poza organizmem żywym, na przykład w probówce) .

Maczużnik potencjalnie:

Działa anti-aging

Naukowcy tłumaczą, że to zawartość antyoksydantów w maczużniku może wyjaśniać jego przeciwstarzeniowy potencjał.

Wiele zwierząt skorzystało w badaniach naukowych na przeciwstarzeniowych właściwościach maczużnika. Ten grzyb zwiększył poziom antyoksydantów u starzejących się myszy, poprawił pamięć i zdolność do uczenia się – gryzonie lepiej radziły sobie w testach w labiryncie .

W innym badaniu podawanie grzyba wydłużyło życie myszy oraz muszek owocowych, w porównaniu do badanych zwierząt, które przyjmowały placebo .

Poprawia pamięć i koncentrację

Maczużnik może wspierać zdolność uczenia się i poprawić pamięć. Ma potencjał, by łagodzić upośledzenie pamięci krótkotrwałej wywołane niedokrwieniem mózgu . Grzyb zawiera nukleozydy, kwas kordycepsowy i inne bioaktywne substancje, które mogą mieć potencjalne korzyści dla funkcji poznawczych.

W badaniu z 2018 roku myszom, którym podawano tego grzyba, poprawiła się pamięć i zdolność uczenia się. Sprawdzano to m.in. w teście z labiryntem. Ponadto u myszy zwiększyły się poziomy neuroprzekaźników GABA i glutaminy w tkance mózgowej .

Maczużnik jest popularnym dodatkiem tzw. kaw funkcjonalnych, a nawet czekolad na gorąco, które mają za zadanie poprawić pamięć oraz skupienie.

Redukuje stan zapalny

Gdy ludzkie komórki są wystawione na działanie maczużnika, białka zwiększające stan zapalny w organizmie zostają stłumione, co cofa proces zapalny .

W badaniu z 2008 roku z udziałem myszy chorych na astmę grzyb ten obniżył stan zapalny w ich drogach oddechowych. Naukowcy podkreślają jednak, że kordyceps jest mniej skuteczny niż powszechnie przepisywane substancje stosowane w celu łagodzenia stanów zapalnych w organizmie .

Potencjalne właściwości przeciwzapalne maczużnika nie zostały jeszcze potwierdzone u ludzi.

Redukuje zmęczenie i stres

Maczużnik jest stosowany w medycynie chińskiej jako żywność funkcjonalna ze względu na swoje działanie redukujące napięcie, stres i zmęczenie .

Niektórzy producenci preparatów z maczużnikiem śmiało piszą o poprawie nastroju, a nawet przeciwdepresyjnym potencjale. Niestety w tym obszarze brakuje badań z udziałem ludzi.

Wzmacnia libido i płodność

Wielu adaptogenom przypisuje się właściwości poprawiające seksualność i nazywa się je naturalnymi afrodyzjakami.

W medycynie chińskiej maczużnik służy poprawie libido i płodności . Badania naukowe wykazały, że maczużnik (z rodzaju militaris) ma pozytywny wpływ na produkcję testosteronu i poprawia zdrowie seksualne u szczurów .

Wykastrowanym szczurom, którym podawano maczużnika, poprawiły się funkcje seksualne: pojawienie się erekcji, wydłużenie czas wzwodu i wytrysk .

W innym badaniu podawanie tego grzyba szczurom wykazało 33% wzrost liczby plemników, 29% spadek wad rozwojowych plemników oraz 79% wzrost wskaźnika przeżywalności plemników .

Poprawia wyniki sportowe

Maczużnik zwiększa produkcję cząsteczki adenozynotrifosforanu (ATP), która jest niezbędna do dostarczania energii do mięśni . To może poprawić efektywność wykorzystywania tlenu przez organizm, zwłaszcza podczas intensywnej aktywności fizycznej .

Istnieją dwa ciekawe badania (sprzed dekady) z udziałem seniorów, które sugerują pozytywny wpływ tego grzyba na aktywność fizyczną.

• W jednym z nich naukowcy przetestowali wpływ maczużnika na wydolność wysiłkową u 30 zdrowych osób starszych korzystających z roweru stacjonarnego. Uczestnicy przez 6 tygodni otrzymywali syntetyczny szczep maczużnika 3 razy dziennie albo placebo. Pod koniec badania pułap tlenowy wzrósł o 7% u seniorów, którzy przyjmowali maczużnika, a u badanych przyjmujących placebo nie wykazano żadnych zmian w tym parametrze .

• W podobnym badaniu 20 zdrowych seniorów otrzymywało 1 gram maczużnika lub placebo przez 12 tygodni . Badanym poprawiła się wydajność ćwiczeń, co przyczyniło się do lepszego samopoczucia .

Co ciekawe, dotychczasowe badania sugerują, że maczużnik nie jest skuteczny w poprawie wydajności ćwiczeń u wytrenowanych sportowców. Jeśli chcesz wesprzeć performance podczas treningu, sprawdź ashwagadhę lub inne adaptogeny.

Przeciwdziała cukrzycy typu II

Wyniki badań na myszach chorych na cukrzycę wykazały, że maczużnik może utrzymywać prawidłowe stężenie cukru we krwi poprzez naśladowanie działania insuliny .

Grzyb ten może odgrywać ważną rolę w leczeniu cukrzycowej choroby nerek poprzez wpływ na różne mechanizmy zaangażowane w stan zapalny, śmierć komórek, stres oksydacyjny i insulinooporność .

Pozytywnie wpływa na nerki

Przegląd badań z 2014 roku obejmujący 22 prace z 1746 uczestnikami wykazał, że pacjenci z przewlekłą chorobą nerek przyjmujący preparaty z maczużnikiem doświadczyli poprawy funkcji tego narządu .

Trzeba jednak zaznaczyć, że wyniki nie są rozstrzygające – autorzy przeglądu stwierdzili, że wiele z tych badań było niskiej jakości.

Reguluje cholesterol

W badaniu z 2011 roku szczury oraz chomiki były karmione wysokotłuszczową dietą i równocześnie przez 4 tygodnie podawano im kordycepinę (aktywny związek maczużnika). Gryzoniom obniżyło się stężenie cholesterolu całkowitego, trójglicerydów i „złego cholesterolu” LDL . W innym badaniu, w którym tuczono chomiki syryjskie, również ich profil lipidowy uległ znacznej poprawie .

Wspiera pracę serca

W badaniu z 2014 roku szczurom przez 8 tygodni podawano maczużnika (z rodzaju sinensis). Badanie wykazało, że znacząco zmniejszał on uszkodzenia serca i wątroby u gryzoni .

Naukowcy przypisali te efekty adenozynie obecnej w tym grzybie. To naturalnie występujący związek, który chroni serce i zapobiega arytmii .

Ułatwia odchudzanie

W jednym badaniu z 2010 roku karmiono szczury wysokotłuszczową dietą i jednocześnie podawano im kordycepinę z maczużnika. Wyniki wykazały, że spożywanie tego grzyba może wspierać utratę masy ciała, dzięki modyfikacji mikroflory jelitowej przez kordycepinę, co może być jednym z mechanizmów redukcji otyłości .

Zobacz też:

• Berberyna na odchudzanie

Wykazuje przeciwnowotworowy potencjał

Badania in vitro i badania z udziałem zwierząt sugerują antynowotworowy potencjał grzybów cordyceps sinensis i militaris.

• W badaniu in vitro z 2015 roku maczużnik zahamował wzrost wielu rodzajów komórek nowotworowych płuc, okrężnicy, skóry i wątroby .
• W badaniach na myszach maczużnik zatrzymał rozrost chłoniaka, czerniaka i nowotwór płuc .
• W jednym z badań przetestowano wpływ maczużnika (sinensis) na myszy z leukopenią po radioterapii i leczeniu Taxolem (lekiem chemioterapeutycznym). Grzyb ten odwrócił leukopenię, co sugeruje, że może odwracać skutki uboczne terapii przeciwnowotworowej.

Należy jednak pamiętać, że badania te przeprowadzono na zwierzętach i in vitro, więc wpływ maczużnika na hamowanie nowotworów czy leukopenię u ludzi jest nieznany.

Czy maczużnik pobudza?

Grzyby z gatunku maczużnika nie pobudzają, ponieważ nie są stymulantami i nie posiadają takich właściwości jak np. kofeina czy tauryna. Niektóre badania naukowe wskazują, że maczużnik może redukować zmęczenie, co może przełożyć się na odczuwanie większej energii do działania.

Maczużnik – jak stosować?

Aby grzyb miał szansę zadziałać, musisz wiedzieć ile i jak długo go stosować.

Dawkowanie

W badaniach naukowych maczużnik okazywał się skuteczny w porcjach 1000-3000 mg dziennie . Taka ilość nie powodowała skutków ubocznych i była dobrze tolerowana przez badanych. Jednak stosuj się do zaleceń producenta na opakowaniu. Ze względu na ograniczone badania z udziałem ludzi, nie ma jednoznacznych wytycznych co do dawkowania maczużnika.

Jak długo stosować?

W badaniach naukowych maczużnik był podawany ludziom lub zwierzętom od 2 do 3 tygodni i nie było to powiązane z wystąpieniem skutków ubocznych. Nieznany jest wpływ długotrwałego przyjmowania maczużnika na ludzi .

Niektóre źródła podają, że należy robić około tygodniowe przerwy od spożywania maczużnika po 6–8 tygodniach stosowania. Wynika to z tego, że grzyby z gatunku cordyceps aktywują komórki odpornościowe, więc ważne jest, aby dać organizmowi czas na przywrócenie równowagi po cyklu ich stosowania.

Jeśli po kilku tygodniach nie odczuwasz efektów, może spróbuj innych adaptogennych roślin?

Zobacz też:

• Reishi
• Chaga
• Lion’s Mane
• Ashwagandha

O jakiej porze brać?

Nie ma znaczenia, o jakiej porze przyjmiesz maczużnika, ponieważ ten grzyb nie działa doraźnie. Wzięty rano lub przed treningiem nie pobudzi (bo nie jest stymulantem), a spożywany przed snem nie zadziała usypiająco (nie ma właściwości nasennych czy wyciszających). Dopasuj jego spożywanie do swoich preferencji.

Niektórzy specjaliści od fitoterapii (ziołolecznictwa) wskazują, że warto spożywać maczużnika na pusty żołądek, aby naturalne enzymy trawienne mogły go łatwiej przetworzyć i wchłonąć do organizmu.

Kiedy odczuję efekty działania?

Efekty działania maczużnika możesz poczuć nawet po tygodniu regularnego spożywania, ale to zależy od celu stosowania. Na przykład obniżenie stężenia cholesterolu we krwi nie nastąpi w ciągu kilku dni (i nie nastąpi w ogóle, jeśli nie zmienisz jadłospisu), więc badanie krwi wykonaj po 4–6 tygodniach stosowania.

Ale jeśli przed Tobą sesja, stres czy koniec kwartału pracy, już w ciągu kilku dni możesz odczuć, jak wiedza sama wchodzi do głowy lub odhaczasz kolejne taski i nie czujesz potrzeby picia kawy.

Jaki maczużnik wybrać?

Wybieraj preparaty z maczużnikiem, które posiadają:

• standaryzację na zawartość polisacharydów (10–40%),
• standaryzację na kwas kordycepinowy (im więcej, tym lepiej, zazwyczaj to 7%),
• DER (ang. Drug Extract Ratio) – określa, z jakiej ilości surowca otrzymano wyciąg.

Maczużnik dostępny w suplementach diety czy kawach funkcjonalnych nie jest tym samym grzybem co ten od tybetańskich mnichów pozyskiwany z rejonów jego naturalnego występowania. W preparatach dostępnych na rynku znajdziesz syntetyczną formę maczużnika, wyhodowaną w laboratoriach.

Tip: Maczużnik bojowy i soplówka jeżowata to popularne połączenie o synergicznym działaniu. Warto próbować preparatów z tymi dwoma adaptogennymi grzybami.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania do stosowania maczużnika to :

• ciąża,
• laktacja,
• wiek poniżej 18. lat,
• choroby autoimmunologiczne,
• stosowanie leków immunosupresyjnych i przeciwzakrzepowych,
• uczulenie na którykolwiek składnik preparatu,
• planowane operacje.

Skonsultuj się z lekarzem, aby mieć 100% pewności co do bezpieczeństwa stosowania tego adaptogenu.

Skutki uboczne

Maczużnik może u niektórych powodować skutki uboczne takie jak :

• biegunka,
• zaparcia,
• dyskomfort w żołądku.

Nieprzyjemne objawy zazwyczaj mijają po odstawieniu preparatu z grzybem.

Maczużnik – opinie ekspertów

Skąd rosnąca popularność grzybów?

Dietetyczka kliniczna tłumaczy:

„Już w dawnej medycynie chińskiej dostrzeżono, że grzyby doskonale wspierają organizm w drodze do równowagi. Współcześnie świat nauki zaczyna coraz bardziej doceniać właściwości adaptogennych roślin. Dzięki temu możemy poprawić jakość życia i zwiększyć odporność na stres bez sięgania po farmakologię. Jednak wszystko z umiarem”, dodaje dietetyczka.

Podsumowanie