- Strona Główna
- Minerały
- Produkty bogate w żelazo
Produkty bogate w żelazo: dla dzieci, niemowląt, w ciąży [tabela]
Sprawdź produkty bogate w żelazo dla dorosłych, dzieci i kobiet w ciąży.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Jego niedobór dotyka ponad 1,2 miliarda ludzi (w większości kobiet) na całym świecie. A jest jednym z najważniejszych składników mineralnych w ciele człowieka – bierze udział w procesie dostarczania tlenu do wszystkich zakątków organizmu. To żelazo, o którego zawartość w diecie warto zadbać.
Wspólnie z dietetyczką kliniczną, Julią Skrajdą pokażemy Ci produkty bogate w żelazo dla dorosłych, dzieci, niemowląt, a także kobiet w ciąży. Na pewno znajdziesz coś, co lubisz, bo żelazo jest w wielu produktach dostępnych na wyciągnięcie ręki.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie produkty są bogate w żelazo.
- Czym różni się żelazo hemowe od niehemowego.
- Jak zwiększyć przyswajalność żelaza.
- Co ogranicza wchłanianie żelaza.
- Ile żelaza należy przyjmować każdego dnia.
Zobacz też:
- Najlepszy magnez – ranking
- Żelazo – działanie
- Potas w organizmie
- Magnez – właściwości
- Miedź – na co pomaga
- Jod – kiedy przyjmować
- Selen – co to
- Cynk – właściwości
- Cynk w tabletkach – jaki najlepszy
- Chrom – zastosowanie
- MSM (siarka organiczna) – co to
Produkty bogate w żelazo
Produkty bogate w żelazo to mięso (np. drób), ryby (np. tuńczyk), fasola, groszek, soczewica, tofu, szpinak, buraki. Dostarczą Ci go też nasiona (np. kasza jaglana czy gryczana), płatki owsiane, pomidory, pestki dyni. Produkty bogate w żelazo to też podroby (np. wątroba) czy rośliny strączkowe .
Produkty bogate w żelazo – tabela
Produkt |
|
Gorzka czekolada 85% |
10,9 mg |
Wątróbka drobiowa |
8,99 mg |
Pestki dyni |
8,82 mg |
Wątróbka wołowa |
6,54 mg |
Płatki owsiane |
3,90 mg |
Soczewica |
3,33 mg |
Małże |
2,81 mg |
Wołowina |
2,74 mg |
Szpinak |
2,71 mg |
Suszone morele |
2,66 mg |
Tofu |
2,66 mg |
Rodzynki |
2,30 mg |
Zielony groszek |
1,90 mg |
Jajko kurze |
1,67 mg |
Jakie są najlepsze źródła żelaza dla dzieci i niemowląt?
Niedobór żelaza u najmłodszych to powszechny problem, z którym boryka się wielu rodziców. Na szczęście stosunkowo łatwo wzbogacić dietę dzieci o produkty bogate w żelazo. Dzięki temu nie trzeba od razu sięgać po suplementację.
Najlepsze produkty bogate w żelazo dla dzieci i niemowląt to :
- Czerwone mięso (wołowina, wieprzowina).
- Podroby (wątróbka wołowa).
- Drób (kurczak, indyk).
- Płatki zbożowe lub owsiane.
- Rośliny strączkowe (fasola, soczewica).
- Warzywa liściaste (jarmuż, brokuły, szpinak).
- Pestki dyni.
- Rodzynki.
- Jajka.
- Zielony groszek.
Twoje dziecko jest na etapie wybrzydzania? Możesz zachęcić je do jedzenia tych produktów bogatych w żelazo, dbając, aby talerz był kolorowy i różnorodny, a także bogaty w różne smaki (np. lekko przyprawiony kurczak z kapustą kiszoną dla przełamania) i struktury, np. zupa krem ze strączków z pełnoziarnistymi grzankami i prażonymi pestkami.
Zobacz też:
Uwaga
W przypadku niemowląt należy bardzo ostrożnie wprowadzać do diety powyższe produkty. Na przykład czerwone mięso najlepiej zacząć podawać między 6. a 8. miesiącem życia, gdy niemowlę zwiększa swoje zapotrzebowanie na żelazo. Dla bezpieczeństwa mięso powinno być ugotowane i pokrojone na drobne kawałki lub zmiksowane. Podobne zasady występują w przypadku innych produktów, dlatego warto skonsultować się z dietetykiem lub pediatrą.
Jakie są produkty bogate w żelazo dla kobiet w ciąży?
Aby uniknąć niedoboru żelaza w ciąży, spożywaj różnorodne produkty, które są w nie bogate, takie jak czerwone mięso (np. polędwica wołowa), drób, podroby, rośliny strączkowe, warzywa liściaste, małże czy tofu. Warto też zadbać o jedzenie jaj, ryb, a także kasz – jaglanych lub gryczanych.
Czym różni się żelazo niehemowe od hemowego?
Żelazo występuje w dwóch głównych formach: hemowej i niehemowej, które różnią się od siebie pochodzeniem i przyswajalnością przez organizm.
Żelazo hemowe to postać żelaza, którą znajdziesz głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, szczególnie w mięsie, drobiu i rybach. Charakteryzuje się wysoką przyswajalnością, gdyż ludzki organizm jest w stanie absorbować nawet do 40% tego rodzaju żelaza. Ponadto przyswajalność żelaza hemowego nie jest zbytnio zaburzana przez inne składniki diety .
Żelazo niehemowe natomiast, jest formą żelaza znajdującą się w produktach roślinnych jak warzywa, owoce, strączki, orzechy, nasiona oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.
Przyswajalność tego typu żelaza jest niższa w porównaniu do żelaza hemowego. Co więcej, niektóre składniki dietetyczne, takie jak białka mogą utrudniać jego wchłanianie. Średnio, absorpcja żelaza niehemowego wynosi około 10%. Wspomaga ją natomiast spożywanie produktów, które są bogate w witaminę C .
Jakie produkty zwiększają przyswajalność żelaza niehemowego?
Możesz zwiększyć przyswajalność żelaza niehemowego poprzez spożywanie odpowiednich produktów. Większość z nich to artykuły spożywcze bogate w witaminę C oraz te naturalnie dostarczające żelaza hemowego. Co warto jeść?
- Pomarańcze,
- truskawki,
- kiwi,
- grejpfruta,
- paprykę,
- brokuły,
- czerwone mięso,
- drób,
- ryby (głównie tuńczyka),
- chleb na zakwasie,
- kiszone warzywa,
- tofu,
- szpinak.
Możesz zwiększyć ogólne przyswajanie żelaza dzięki sprytnemu łączeniu produktów, np. wątróbka podana z kiszoną kapustą; sałatka ze szpinakiem, pestkami dyni, żurawiną i kurczakiem; chleb na zakwasie z wędliną, natką pietruszki i ogórkiem kiszonym. To naturalne źródła żelaza i witaminy C, które zwiększą jego biodostępność.
Uwaga
Laktoferyna (glikoproteina) to popularny suplement diety, który wspiera przyswajanie żelaza oraz zwiększa stężenie żelaza, ferrytyny i hemoglobiny w surowicy.
Co zaburza wchłanianie żelaza?
Aby zapewnić jak najlepsze wchłanianie żelaza z pożywienia, powinieneś unikać łączenia go z pewnymi składnikami. Niektóre substancje ograniczają biodostępność żelaza niehemowego z posiłków, czyli powodują, że nie wchłania się ono do krwiobiegu w odpowiednio dużej ilości .
Nie jedz produktów bogatych w żelazo równocześnie z artykułami spożywczymi zawierającymi dużo wapnia, magnezu i błonnika pokarmowego. Unikaj również picia kawy i herbaty do posiłków, gdyż zawierają one polifenole i taniny, które hamują przyswajanie żelaza.
Zwróć także uwagę na produkty mające w składzie tzw. związki antyodżywcze, takie jak kwas fitynowy (np. strączki, zboża, orzechy i nasiona) i garbniki (czarna herbata, kakao, pełnoziarniste zboża, orzechy).
Tip
Fityniany tworzą z żelazem kompleksy, które utrudniają trawienie i wchłanianie tego minerału . Aby pozbyć się nadmiaru fitynianów, należy np. gotować lub moczyć produkty zawierające kwas fitynowy (strączki). Dlatego nocne owsianki są świetnym pomysłem, a wymoczone strączki łatwiej potem blendować.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na żelazo?
Dzienne zapotrzebowanie na żelazo zależne jest od wieku i płci. Co więcej, zmienia się także w czasie ciąży i laktacji, dlatego należy skrupulatnie pilnować swoich norm. Jak prezentują się zalecenia dla populacji Polski?
Wiek i płeć |
|
Niemowlęta 0–6 miesięcy |
0,3 mg |
Niemowlęta 7–11 miesięcy |
11 mg |
Dzieci 1–3 lata |
7 mg |
Dzieci 4–9 lat |
10 mg |
Chłopcy 10–12 lat |
10 mg |
Dziewczęta 10–12 lat |
10 (15) mg* |
Chłopcy 13–18 lat |
12 mg |
Dziewczęta 13–18 lat |
15 mg |
Mężczyźni > 19 lat |
10 mg |
Kobiety 19–50 lat |
18 mg |
Kobiety > 50 lat |
10 mg |
* Przed lub po wystąpieniu miesiączki
Kobiety w ciąży powinny przyjmować dziennie 27 mg żelaza bez względu na wiek. Z kolei zapotrzebowanie mam karmiących piersią wynosi 10 mg niezależnie od wieku.
Maksymalna bezpieczna dzienna dawka żelaza
O ile przedawkowanie żelaza z dietą jest bardzo mało prawdopodobne (poza przypadkami, gdy genetycznie przyswajasz zbyt duże ilości tego składnika), tak jednak suplementacja może do tego doprowadzić. Dlatego razem z zalecanymi wartościami, warto też poznać te górne limity.
Objawy niedoboru żelaza
Objawy niedoboru żelaza początkowo mogą być niegroźne, jednak z czasem będą się stale pogłębiały. Jakie symptomy mogą sugerować ten stan ?
- Zmęczenie i osłabienie. To często pierwsze oznaki niedoboru żelaza. Składnik ten jest niezbędny do produkcji hemoglobiny, która dostarcza tlen do wszystkich komórek organizmu. Jeśli komórki nie mają dostępu do wystarczającej ilości tlenu, możesz doświadczyć ogólnego osłabienia i zmęczenia.
- Bladość skóry. To właśnie hemoglobina zapewnia krwi jej czerwony kolor, dlatego niski poziom tego białka – wynikający z niedoboru żelaza – może sprawić, że skóra zblednie.
- Duszności. Niedobór żelaza może prowadzić do duszności, ponieważ organizm próbuje zrekompensować niedostatek tlenu w komórkach poprzez przyspieszenie oddechu.
- Osłabienie mięśni. Brak żelaza w diecie może też skutkować osłabieniem mięśni oraz niezdolnością do utrzymania standardowej aktywności fizycznej.
- Zaburzenia koncentracji. Jeżeli mózg nie dostaje wystarczającej ilości tlenu, możesz doświadczyć problemów z koncentracją oraz pamięcią.
- Wypadanie włosów. Żelazo bierze udział w wielu ważnych procesach fizjologicznych w mieszku włosowym, a jego niedobór może zaburzać syntezę kosmyków i powodować ich utratę.
Kto jest szczególnie narażony na niedobór żelaza?
Niedobór żelaza to powszechny problem zdrowotny, który może dotknąć osób w różnym wieku i o różnym stylu życia. Wyróżnia się jednak pewne grupy, które są szczególnie narażone na ten stan. Jakie?
Grupa ryzyka |
|
Kobiety w ciąży |
Z racji większego zapotrzebowania na żelazo, które spowodowane jest postępującym rozwojem płodu i przygotowywaniem organizmu do porodu, kobiety w ciąży są narażone na niedobór tego składnika. |
Osoby na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej |
Żelazo pochodzenia roślinnego jest gorzej przyswajalne przez organizm, co wiąże się ze zwiększonym prawdopodobieństwem braku żelaza w organizmie u osób, które nie jedzą mięsa. |
Kobiety menstruujące |
Regularna utrata krwi podczas menstruacji może prowadzić do niedoboru żelaza, szczególnie jeśli dieta kobiety jest uboga w ten składnik. |
Osoby z chorobami przewodu pokarmowego |
Schorzenia takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy celiakia mogą prowadzić do zaburzenia wchłaniania żelaza w przewodzie pokarmowym. |
Sportowcy |
Intensywny wysiłek fizyczny może zwiększać zapotrzebowanie na ten minerał z racji szybszej przemiany materii oraz zwiększonego wydalania żelaza z potem i moczem. |
Seniorzy |
Ze względu na przemiany metaboliczne związane z wiekiem, seniorzy także są grupą ryzyka niedoboru żelaza. Trudności w przyswajaniu tego składnika mogą również wynikać ze stosowania niektórych leków, co często ma miejsce u osób starszych. |
Zobacz też:
- Witamina B12 – właściwości
- Witamina D3 – działanie
- Witamina A – funkcje w organizmie
- Witamina B1 – właściwości
- Witamina E – działanie
- Kwas pantotenowy – co to
- Kwas foliowy (witamina B9) – właściwości
- Witamina B3 – działanie
- Witamina K – gdzie występuje
- Witamina B6 – co to
- Witamina C – właściwości
Podsumowanie
- Produkty bogate w żelazo to m.in. mięso, ryby, rośliny strączkowe, nasiona, warzywa liściaste i podroby.
- Żelazo występuje w postaci hemowej (w produktach zwierzęcych) i niehemowej (w produktach roślinnych).
- Niedobór żelaza u dzieci i niemowląt jest powszechnym problemem, który można zwalczyć poprzez wprowadzenie do diety produktów bogatych w żelazo.
- Kobiety w ciąży powinny spożywać dobrej jakości źródła żelaza, takie jak czerwone mięso, drób, podroby, rośliny strączkowe, warzywa liściaste, małże czy tofu.
- Dzienne zapotrzebowanie na żelazo zależy od wieku i płci, a w czasie ciąży jest dodatkowo zwiększone.
- Przedawkowanie żelaza z dietą jest mało prawdopodobne, ale niewłaściwa suplementacja może do tego doprowadzić.
- Objawy niedoboru żelaza obejmują zmęczenie, bladość skóry, duszności, osłabienie mięśni i problemy z koncentracją.
FAQ
Czy dieta wegańska lub wegetariańska mogą zapewnić odpowiednią ilość żelaza?
Tak, osoby prowadzące dietę wegańską lub wegetariańską mogą dostarczać organizmowi odpowiednią ilość żelaza poprzez konsumpcję produktów roślinnych bogatych w ten minerał, takich jak soczewica, rośliny strączkowe, pestki dyni czy szpinak.
Ważne jest jednak, aby pamiętać, że żelazo z roślin (tzw. żelazo niehemowe) jest gorzej przyswajalne przez organizm. Możesz to jednak zrekompensować spożywaniem produktów bogatych w witaminę C, która zwiększa wchłanianie tej postaci żelaza.
Czy picie kawy lub herbaty może wpływać na przyswajalność żelaza?
Tak, picie kawy i herbaty może niekorzystnie wpływać na przyswajalność żelaza. Ma to związek z zawartością polifenoli w tych napojach, które hamują wchłanianie żelaza przez organizm. Dlatego też zaleca się unikania picia kawy lub herbaty bezpośrednio przed, w trakcie lub po posiłku, aby nie zakłócić przyswajania żelaza. Zachowaj przynajmniej dwugodzinny odstęp.
Jakie są skutki nadmiernego spożycia żelaza?
Nadmiar żelaza w diecie jest rzadko spotykany, ale może prowadzić do toksyczności, która objawia się biegunką, nudnościami, wymiotami, osłabieniem czy bólem brzucha. Z kolei przewlekły nadmiar żelaza może skutkować uszkodzeniem narządów, szczególnie wątroby oraz poważnymi chorobami jak cukrzyca.
Nadmierne spożycie żelaza z suplementów diety może powodować bardzo ciemne zabarwienie stolca i zaparcia.
Czy sportowcy mają większe zapotrzebowanie na żelazo?
Sportowcy, zwłaszcza Ci, którzy trenują wytrzymałościowo (np. biegi, triathlon, kolarstwo), mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, ponieważ wysiłek fizyczny przyspiesza tempo przemiany materii, zwiększa jego wydalanie i tym samym zapotrzebowanie na żelazo wzrasta.
Czy picie alkoholu wpływa na poziom żelaza w organizmie?
Picie alkoholu może negatywnie wpływać na poziom żelaza w organizmie. Alkohol zwiększa przyswajalność tego minerału, dlatego regularne spożywanie dużych ilości napojów wyskokowych, może prowadzić do jego nadmiaru. To z kolei jest zagrożeniem dla zdrowia, zwłaszcza dla wątroby.
Czy mogę stosować suplementy żelaza bez konsultacji z lekarzem?
Chociaż niedobór żelaza jest powszechnym problemem, zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania suplementów. Nadmiar żelaza może być szkodliwy dla zdrowia, a niektóre osoby, na przykład te, które mają genetyczną skłonność do zbyt dużego gromadzenia tego minerału, mogą być szczególnie narażone na to ryzyko.
Jakie badania mogą potwierdzić niedobór żelaza?
Podstawowe badania, które pozwalają zdiagnozować niedobór żelaza, to badanie stężenia żelaza i ferrytyny we krwi oraz poziomu hemoglobiny. Jeśli wyniki są poniżej normy, może to sugerować niedobór żelaza, ale zawsze należy je konsultować z lekarzem.
Źródła
Zobacz wszystkie
Camaschella, C. (2019). Iron deficiency. Blood, 133(1), 30–39. https://doi.org/10.1182/blood-2018-05-815944
Cappellini, M. D., Musallam, K. M., & Taher, A. T. (2020). Iron deficiency anaemia revisited. Journal of Internal Medicine, 287(2), 153–170. https://doi.org/10.1111/joim.13004
Comparative Effects between Oral Lactoferrin and Ferrous Sulfate Supplementation on Iron-Deficiency Anemia: A Comprehensive Review and Meta-Analysis of Clinical Trials—PMC. Pobrano 13 grudzień 2023, z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8838920/
DeLoughery, T. G. (2017). Iron Deficiency Anemia. The Medical Clinics of North America, 101(2), 319–332. https://doi.org/10.1016/j.mcna.2016.09.004
FoodData Central. (b.d.-a). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170273/nutrients
FoodData Central. (b.d.-b). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/172475/nutrients
FoodData Central. (b.d.-c). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169967/nutrients
FoodData Central. (b.d.-d). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171091/nutrients
FoodData Central. (b.d.-e). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/168917/nutrients
FoodData Central. (b.d.-f). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170556/nutrients
FoodData Central. (b.d.-g). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174035/nutrients
FoodData Central. (b.d.-h). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/172421/nutrients
FoodData Central. (b.d.-i). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/168626/nutrients
FoodData Central. (b.d.-j). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/168462/nutrients
FoodData Central. (b.d.-k). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171975/nutrients
FoodData Central. (b.d.-l). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174035/nutrients
FoodData Central. (b.d.-m). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171975/nutrients
Leung, A. K. C., Lam, J., Wong, A. H. C., Hon, K. L., & Li, X. (2023). Iron deficiency anemia: An updated review. Current Pediatric Reviews. https://doi.org/10.2174/1573396320666230727102042
Moeinvaziri, M., Mansoori, P., Holakooee, K., Safaee Naraghi, Z., & Abbasi, A. (2009). Iron status in diffuse telogen hair loss among women. Acta Dermatovenerologica Croatica: ADC, 17(4), 279–284.
Office of Dietary Supplements—Iron. (b.d.). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/
Pasricha, S.-R., Tye-Din, J., Muckenthaler, M. U., & Swinkels, D. W. (2021a). Iron deficiency. Lancet (London, England), 397(10270), 233–248. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32594-0
Pasricha, S.-R., Tye-Din, J., Muckenthaler, M. U., & Swinkels, D. W. (2021b). Iron deficiency. Lancet (London, England), 397(10270), 233–248. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32594-0
Piskin, E., Cianciosi, D., Gulec, S., Tomas, M., & Capanoglu, E. (2022). Iron Absorption: Factors, Limitations, and Improvement Methods. ACS Omega, 7(24), 20441–20456. https://doi.org/10.1021/acsomega.2c01833
Rosa, L., Cutone, A., Lepanto, M. S., Paesano, R., & Valenti, P. (2017). Lactoferrin: A Natural Glycoprotein Involved in Iron and Inflammatory Homeostasis. International Journal of Molecular Sciences, 18(9), https://doi.org/10.3390/ijms18091985
Warner, M. J., & Kamran, M. T. (2023a). Iron Deficiency Anemia. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448065/
Warner, M. J., & Kamran, M. T. (2023b). Iron Deficiency Anemia. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448065/
Redakcja
Poznaj zespółmar 26
Fluor to istotny minerał dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jak działa i czy jest szkodliwy? Sprawdź!
sty 13
Niedobór żelaza to groźny stan prowadzący do poważnych objawów neurologicznych i skórnych.
gru 28
Fosfor to pierwiastek mineralny, który wspiera zdrowie kości, pracę układu nerwowego, a także przemiany energetyczne.