Kiedy probiotyki szkodzą? Przeciwwskazania i objawy nadmiaru

Zobacz, jakie są przeciwwskazania do przyjmowania probiotyków i kiedy bakterie te mogą Ci zaszkodzić.

TekstEmilia Moskal

Redaktorka Natu.Care

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RecenzjaKatarzyna Grajper

Zweryfikowane przez eksperta

Recenzja

Katarzyna Grajper

magister farmacji

Katarzyna Grajper jest absolwentką Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Na co dzień pracuje jako magister farmacji w aptece. Stara się stale poszerzać swoją wiedzę o aktualne wytyczne, aby pacjent mógł otrzymać kompetentną poradę zgodną z EBM (Evidence Based Medicine).

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RedakcjaBartłomiej Turczyński

Redaktor naczelny

Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Fact-checkingNina Wawryszuk

Redaktorka Natu.Care

Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Kiedy probiotyki szkodzą? Przeciwwskazania i objawy nadmiaru

29 kwietnia, 2024

Recenzja13 grudnia, 2023

Redakcja15 grudnia, 2023

Fact-checking11 grudnia, 2023

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

9 min

Dlaczego możesz nam zaufać

Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.

Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym

Informacja o reklamach

Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.

Dowiedz się więcej w naszym regulaminie

Media o nas:

Probiotyki to naturalni mieszkańcy Twoich jelit – masz ich w sobie biliony. Wydaje się więc, że terapia nimi jest bezpieczna i nie powinna wywoływać poważnych skutków ubocznych… Przecież to Twoi przyjaciele. A jednak mimo tego, czasem mogą zaszkodzić.

Z probiotyków powinny zrezygnować osoby cierpiące na poważne choroby, wpływające na odporność. Ale dobroczynne bakterie mogą zaszkodzić nie tylko w tak skrajnych przypadkach. Niekiedy możemy doprowadzić do ich nadmiernego przyrostu, czyli po prostu przedobrzyć i z przyjaciół zrobić sobie wrogów.

Z tego artykułu dowiesz się:

Kto powinien unikać probiotyków.
Jak można przedawkować probiotyki.
Jak objawia się nadmiar pożytecznych bakterii.
Jakie skutki uboczne mogą wystąpić po spożyciu probiotyków.
Jakie są zasady bezpiecznej suplementacji probiotykami.

Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium — Sprawdź, za co pokochały go tysiące klientek Natu.Care Premium Omega-3ᵀᴳ.

W końcu omega 3 w solidnej dawce i proporcji. Plus za TG, czyli trójglicerydy!

Zobacz więcej

Zobacz też:

Czy probiotyk może zaszkodzić?

Probiotyki mogą zaszkodzić jeśli je przedawkujesz albo cierpisz na choroby zwiększające możliwość przeniknięcia bakterii z układu pokarmowego do krwiobiegu. Mowa tu o nowotworach, poważnych zaburzeniach odporności lub pacjentach noszących dożylny cewnik centralny. Ostrożność powinny zachować też osoby z nietolerancjami pokarmowymi i alergiami – w preparatach probiotycznych często znajduje się np. laktoza .

Kto nie powinien przyjmować probiotyków?

Większość badań naukowych uznaje probiotyki za bezpieczne w stosowaniu. Zazwyczaj nie powodują skutków ubocznych, a jeśli już się zdarzą – są to łagodne dolegliwości ze strony układu gastrycznego.

Mimo tego są pewne grupy osób, dla których przyjmowanie probiotyków może być niebezpieczne. Dotyczy to pacjentów cierpiących na poważne choroby, takie jak :

zespoły zaburzonej odporności,
HIV/AIDS,
nowotwory (w trakcie radio- i chemioterapii),
zespół krótkiego jelita,
perforacje jelit,
niedrożność jelit.

Probiotyków nie podaje się również osobom po przeszczepie narządów, zwłaszcza gdy otrzymują immunosupresję indukcyjną .

Na probiotyki powinni również uważać alergicy oraz osoby z nietolerancjami pokarmowymi. Wiele preparatów zawiera w swoim składzie laktozę i inne substancje, które mogą wywołać silne i niepożądane reakcje organizmu .

Dlatego zawsze przed zakupem konkretnego probiotyku, sprawdź jego skład – dzięki temu nie tylko upewnisz się, że szczepy bakteryjne są odpowiednio oznaczone, ale też unikniesz przykrych „alergicznych” niespodzianek.

Ważne

Jeżeli cierpisz na jakąkolwiek dolegliwość, zawsze przed rozpoczęciem przyjmowania probiotyków zapytaj o zdanie lekarza. Tylko specjalista będzie mógł potwierdzić czy żywe kultury bakterii będą dla Ciebie bezpieczne i nie wejdą w interakcje z lekami (jeśli takie przyjmujesz).

Czy probiotyk można przedawkować?

Każde lekarstwo w nadmiarze może stać się trucizną. To samo tyczy się probiotyków. Nawet jeśli jesteś zdrową osobą i nie masz żadnych przeciwwskazań do przyjmowania tych pożytecznych bakterii, możesz sobie zaszkodzić. Do najczęstszych probiotycznych grzeszków należą:

przyjmowanie za dużych porcji dziennych,
zbyt długi okres suplementacji,
spożywanie kilku preparatów probiotycznych jednocześnie.

Aby probiotyki zadziałały skutecznie, należy brać je przez kilka tygodni do kilku miesięcy. Jednak terapię dłuższą niż 4–6 tygodni powinien zalecić Ci lekarz, który zna Twój stan zdrowia i potrzeby organizmu. Będzie ona bowiem zasadna jedynie w konkretnych przypadkach.

Wciąż mamy zbyt mało badań, potwierdzających bezpieczeństwo stosowania probiotyków przez bardzo długi czas.

Katarzyna Grajpermagister farmacji

Może się również zdarzyć, że nieświadomie będziesz stosować więcej niż jeden preparat, zawierający w sobie bakterie probiotyczne. To ważne: nie wszystkie preparaty zawierające szczepy bakterii muszą mieć w nazwie probiotyk, synbiotyk lub inny „biotyk”.

Przyjmowanie jednocześnie kilku szczepów probiotycznych, nawet tych dobrze przebadanych o udokumentowanym działaniu, może nieść ze sobą negatywne skutki. Nigdy nie mamy pewności, czy szczepy te będą dobrze "współgrały" ze sobą, dlatego taką kurację zawsze należy skonsultować z lekarzem.

Katarzyna Grajpermagister farmacji

Lepszym pomysłem jest np. dwutygodniowa kuracja jednym probiotykiem, a następnie zamiana na inny. W ten sposób łatwiej możemy wyłapać ewentualne działania niepożądane – dodaje farmaceutka.

Właśnie dlatego tak ważne jest czytanie składów środków, które przyjmujesz. Dotyczy to zarówno leków, jak i suplementów diety – nie tylko tych z probiotykami – czasem możesz się zaskoczyć. Na przykład niektóre preparaty na odporność, wypadanie włosów czy nawet odżywki białkowe zawierają probiotyczne formuły w swoich składach.

I na koniec: więcej wcale nie znaczy lepiej. Nie ma sensu brać większej porcji dziennej probiotyków, niż ta zalecona przez lekarza lub wskazana przez producenta konkretnego preparatu.

A co grozi za nieprzestrzeganie tych zasad? Przyjmując zbyt dużo probiotyków, możesz doprowadzić do przerostu flory bakteryjnej w jelitach, czyli do zespołu SIBO . W kwestii suplementacji probiotyków, od przybytku… brzuch boli.

Objawy nadmiaru probiotyków

Objawy nadmiaru probiotyków to nieprzyjemne dolegliwości gastryczne, takie jak uporczywe wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia lub pojawiające się znikąd i trwające dłuższy czas biegunki. Te symptomy świadczą o zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Nie leczone mogą prowadzić do zaburzeń wchłaniania witamin i minerałów z pożywienia .

Jak widzisz, objawy te są bardzo podobne do tych, wynikających ze zubożenia mikrobioty. Jednak jeśli pojawiły się w trakcie lub pod koniec kuracji probiotycznej – natychmiast zaprzestań suplementacji i idź do lekarza. Zespół SIBO można potwierdzić, wykonując specjalny test wodorowo–metanowy wydychanego powietrza. Innym sposobem jest przeprowadzenie badania kału.

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego można skutecznie leczyć. Zazwyczaj stosuje się do tego antybiotyki oraz odpowiednią modyfikację diety .

Skutki uboczne probiotyków

Warto wiedzieć, że nawet prawidłowo zażywane probiotyki mogą powodować pewne skutki uboczne. Choć badania sugerują, że są to bezpieczne preparaty, czasami przyjmujące je osoby uskarżają się na :

wzdęcia,
gazy,
bulgotanie w brzuchu (pobudzoną perystaltykę jelit),
biegunki.

Objawy te nie powinny być jednak bardzo nasilone i trwać dłużej niż kilka dni po rozpoczęciu kuracji. Jeśli nie są dotkliwe i szybko ustąpią – nie musisz przerywać suplementacji. Twój organizm potrzebuje chwili, by przyzwyczaić się do nowych gości w jelitach. Jeśli jednak symptomy się nasilają – odstaw preparat i udaj się do lekarza.

Innym rodzajem skutków ubocznych są te wynikające z alergii na określony składnik preparatu. Wówczas możesz doświadczyć:

wysypki skórnej,
kaszlu,
obrzęków (zwłaszcza gardła i języka),
trudności w oddychaniu.

Reakcja alergiczna to bezwzględne wskazanie do odstawienia preparatu probiotycznego. Jeśli zauważysz u siebie kłopoty z oddychaniem lub obrzęk w okolicach gardła i języka natychmiast skontaktuj się z lekarzem – to mogą być objawy groźnego dla życia wstrząsu anafilaktycznego .

Jak bezpiecznie przyjmować probiotyki?

Przed Tobą 5 prostych kroków o tym jak bezpiecznie obchodzić się z probiotykami:

Aby nie przesadzić i nie zrobić sobie krzywdy, przyjmuj probiotyki zgodnie z instrukcjami na opakowaniu lub wskazaniami lekarza. Zazwyczaj powinny być one przyjmowane na pusty żołądek, około 30 minut przed posiłkiem. Wybieraj preparaty wysokiej jakości, zawierające dobrze oznaczone szczepy bakterii i badania potwierdzające jakość produktu.
Nigdy nie przekraczaj zalecanego okresu kuracji, ani dziennych porcji probiotyków.
Uważaj na potencjalne skutki uboczne, takie jak wzdęcia, nudności czy biegunka. Jeśli wystąpią, możesz sobie pomóc, zmniejszając dawkę i po jakimś czasie z powrotem stopniowo ją zwiększając.
Pij dużo wody, aby wspomóc proces przemieszczania się probiotyków przez układ pokarmowy.
Jeśli przyjmujesz antybiotyki, odczekaj co najmniej 2 godziny przed zażyciem probiotyku. Antybiotyki mogą zabić bakterie, co zmniejszy skuteczność preparatu.

Magister farmacji Katarzyna Grajper podrzuca jeszcze garść cennych wskazówek:

Istnieją szczepy probiotyczne, które są oporne na działanie antybiotyków i możesz je dla wygody przyjmować o tej samej porze – zapytaj o to swojego lekarza lub farmaceutę, wszystko zależy od przyjmowanego antybiotyku i probiotyku, jaki stosujesz.
Probiotyki popijaj chłodną wodą, zbyt wysoka temperatura może zabić pożyteczne bakterie.
Nie otwieraj kapsułek i nie rozpuszczaj ich np. w sokach, chyba że producent wyraźnie zaznacza taką możliwość.

Pamiętaj, że probiotyki są tylko jednym z elementów dbania o zdrowie. Regularne ćwiczenia, różnorodna, bogata w błonnik dieta i odpowiednia ilość snu są równie ważne.

W końcu omega 3 w solidnej dawce i proporcji. Plus za TG, czyli trójglicerydy!

Zobacz więcej

Zobacz też:

Podsumowanie

Probiotyków nie powinny przyjmować osoby cierpiące na niektóre ciężkie choroby, takie jak zaburzenia odporności, nowotwory, niektóre schorzenia jelit.
Probiotyki mogą też zaszkodzić, gdy są przyjmowane w nadmiarze: w za dużych porcjach dziennych lub przez zbyt długi czas.
Przedawkowanie probiotyków może doprowadzić do zespołu SIBO, czyli nadmiernego rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, który wywołuje dolegliwości gastryczne.
U niektórych osób probiotyki mogą powodować łagodne skutki uboczne, takie jak wzdęcia, gazy i biegunki.
Probiotyki mogą wywoływać reakcje uczuleniowe. Jeśli jesteś alergikiem lub masz nietolerancje pokarmowe, dokładnie sprawdź skład preparatu przed zastosowaniem.

FAQ

Czy probiotyk można brać bez antybiotyku?

Tak, probiotyk można brać bez antybiotyku. Probiotyki są szczególnie polecane podczas i po kuracji antybiotykowej, ale mogą być przyjmowane niezależnie. Są one korzystne dla zdrowia jelit, poprawiają trawienie i wzmacniają odporność. Profilaktyczne stosowanie probiotyków poleca się na przykład przed wyjazdem do krajów o innym klimacie, by uchronić się od tzw. biegunki podróżnych.

Po jakim czasie działa probiotyk?

Zazwyczaj pierwsze efekty przyjmowania probiotyków możesz zauważyć po 1–2 tygodniach regularnego stosowania. Przykładowo, jeśli cierpisz na problemy z trawieniem, możesz odczuć poprawę już po kilku dniach. Ale czas ten jest też uzależniony od stanu Twojego zdrowia. Przy bardzo wyniszczonej florze bakteryjnej, na efekty będzie trzeba poczekać dłużej.

Co ważne, nie przerywaj kuracji, zaraz po tym, gdy poczujesz poprawę. Kontynuuj ją do końca zalecanego okresu, aby osiągnąć trwałe rezultaty.

Czy można przesadzić z probiotykami?

Tak, można przesadzić z probiotykami. Przyjmuj probiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty. Nadmierna ilość może prowadzić do efektów ubocznych, takich jak wzdęcia, gazy, ból brzucha czy nawet infekcje.

Magister farmacji Katarzyna Grajper podkreśla również, że stosowanie probiotyków w zbyt dużych ilościach, może utrudniać budowanie naszej własnej unikalnej mikroflory w jelitach.

Probiotyki mają na celu przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej, ale ich zbyt duża ilość może ją zaburzyć i doprowadzić do nadmiernego rozrostu bakterii. Dlatego stosuj probiotyki z umiarem, nie przekraczając zalecanej dawki.

Czy probiotyki szkodzą na wątrobę?

Nie, probiotyki nie szkodzą wątrobie. Wręcz przeciwnie, mogą przynieść korzyści. Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które, przy odpowiednich dawkach, mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Pomagają w utrzymaniu równowagi mikroflory jelitowej, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Dodatkowo wspomagają funkcjonowanie bariery jelitowej, dzięki której mniej toksyn przenika do organizmu. Takie działanie również odciąża wątrobę, która jest odpowiedzialna za detoksykację ciała.

Kiedy przestać brać probiotyk?

Zaprzestań przyjmowania probiotyku jeżeli zaobserwujesz nasilające się objawy ze strony układu pokarmowego lub reakcje alergiczne. Preparaty probiotyczne należy odstawić również wtedy, gdy upłynie okres kuracji zalecanej przez lekarza lub producenta konkretnego produktu.

Czy każdy może brać probiotyk?

Probiotyki są bezpieczne zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Jednak niektóre ciężkie choroby są przeciwwskazaniem do ich przyjmowania. Preparatów z bakteriami probiotycznymi powinny unikać m.in. osoby przechodzące chemioterapię, radioterapię, o znacznie obniżonej odporności (np. w związku z wrodzonymi zaburzeniami, przeszczepem organów lub HIV i AIDS), mające perforacje lub niedrożności jelit oraz pacjenci z centralnym dożylnym cewnikiem.

Czym można zastąpić probiotyki?

Zastąp suplementy probiotyczne naturalnymi źródłami zdrowych bakterii. Spożywaj produkty fermentowane, takie jak jogurt naturalny, kefir, kiszonki, miso czy tempeh. Te produkty są bogate w żywe kultury bakterii, które wspierają zdrową florę jelitową.

Dodatkowo jedz błonnik, który jest pożywką dla bakterii probiotycznych – znajdziesz go w owocach, warzywach, orzechach, nasionach i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Unikaj wysoko przetworzonego jedzenia, ponieważ może ono zakłócać równowagę mikrobioty.

Prowadź zdrowy tryb życia, w tym regularnie ćwicz – to również wpływa na florę bakteryjną jelit. Wszystko to ma na celu utrzymanie zdrowego układu pokarmowego, który jest kluczowy dla ogólnego stanu zdrowia i Twojego samopoczucia.

Źródła

Zobacz wszystkie

Amara, A. A., & Shibl, A. (2015). Role of Probiotics in health improvement, infection control and disease treatment and management. Saudi Pharmaceutical Journal, 23(2), 107–114. https://doi.org/10.1016/j.jsps.2013.07.001

Bures, J., Cyrany, J., Kohoutova, D., Förstl, M., Rejchrt, S., Kvetina, J., Vorisek, V., & Kopacova, M. (2010). Small intestinal bacterial overgrowth syndrome. World Journal of Gastroenterology : WJG, 16(24), 2978–2990. https://doi.org/10.3748/wjg.v16.i24.2978

Das, T. K., Pradhan, S., Chakrabarti, S., Mondal, K. C., & Ghosh, K. (2022). Current status of probiotic and related health benefits. Applied Food Research, 2(2), 100185. https://doi.org/10.1016/j.afres.2022.100185

Kechagia, M., Basoulis, D., Konstantopoulou, S., Dimitriadi, D., Gyftopoulou, K., Skarmoutsou, N., & Fakiri, E. M. (2013). Health Benefits of Probiotics: A Review. International Scholarly Research Notices, 2013, e481651. https://doi.org/10.5402/2013/481651

Kligler, B., & Cohrssen, A. (2008). Probiotics. American Family Physician, 78(9), 1073–1078.

Kothari, D., Patel, S., & Kim, S.-K. (2019). Probiotic supplements might not be universally-effective and safe: A review. Biomedicine & Pharmacotherapy, 111, 537–547. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2018.12.104

Office of Dietary Supplements—Probiotics. (b.d.). Pobrano 11 sierpień 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Probiotics-HealthProfessional/

Probiotics Uses, Benefits & Dosage—Drugs.com Herbal Database. (b.d.). Drugs.Com. Pobrano 7 listopad 2023, z https://www.drugs.com/npp/probiotics.html

Sanders, M. E., Merenstein, D. J., Ouwehand, A. C., Reid, G., Salminen, S., Cabana, M. D., Paraskevakos, G., & Leyer, G. (2016). Probiotic use in at-risk populations. Journal of the American Pharmacists Association, 56(6), 680–686. https://doi.org/10.1016/j.japh.2016.07.001

Shahrokhi, M., & Nagalli, S. (2023). Probiotics. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553134/

What Are Probiotics & What Do They Do? (b.d.). Cleveland Clinic. Pobrano 7 listopad 2023, z https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/14598-probiotics

Oceń artykuł

4.4

Głos oddany

8 opinii, ocena: 4.4