Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.
Katarzyna Grajper jest absolwentką Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Na co dzień pracuje jako magister farmacji w aptece. Stara się stale poszerzać swoją wiedzę o aktualne wytyczne, aby pacjent mógł otrzymać kompetentną poradę zgodną z EBM (Evidence Based Medicine).
Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.
Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Chcesz, by ciąża była wyjątkowym czasem radosnego oczekiwania na dziecko. I byłoby fajnie, gdyby żadne dolegliwości gastryczne Ci go nie zakłócały. Jednak w Twoim organizmie trwa prawdziwa rewolucja, która może przyczyniać się do wzdęć, zaparć, nudności…
Oprócz dziesiątek maminych i babcinych sposobów na ciążowe dolegliwości coraz częściej wspomina się o probiotykach. Możliwe, że pożyteczne bakterie zamieszkujące Twój organizm mogą pomóc Ci nie tylko z jelitowymi problemami. Ich spektrum działania wydaje się dużo szersze.
Z tego artykułu dowiesz się:
Po co przyjmować probiotyki w okresie ciąży.
Co bakterie probiotyczne mogą zrobić dla Twojego dziecka.
Probiotyki to żywe mikroorganizmy – bakterie i drożdżaki – które zasiedlają Twój organizm. Znajdują się głównie w jelitach, ale również na skórze i w drogach rodnych. Gdy są spożywane w odpowiednich ilościach, przynoszą wiele korzyści dla zdrowia. Są często nazywane „dobrymi” lub „przyjaznymi” bakteriami, ponieważ pomagają utrzymać Twój układ pokarmowy w zdrowiu.
W Twoim ciele, szczególnie w jelitach, jest wiele różnych typów bakterii. Niektóre z nich są pożyteczne, inne mogą powodować problemy. Probiotyki to zdecydowanie pozytywni bohaterowie. Pomagają w utrzymaniu równowagi flory bakteryjnej w Twoim układzie pokarmowym, nie pozwalając czarnym charakterom zbytnio się rządzić.
Tym samym wspierają w leczeniu niektórych problemów z układem pokarmowym, takich jak biegunka czy zespół jelita drażliwego (IBS). Mogą też wspomagać układy moczowo–płciowy i odpornościowy oraz wspierać utrzymanie zdrowej masy ciała.
Suplement diety Jod + Selen probio to połączenie jodu, selenu, witaminy B12 oraz probiotyków. Formuła produktu została zaprojektowana tak, aby wspierać zdrowie tarczycy oraz prawidłową florę jelitową.
Jod i selen są kluczowymi mikroelementami niezbędnymi dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Z kolei miliony probiotycznych bakterii, w tym Lactobacillus plantarum i Bifidobacterium lactis, pomagają utrzymać zdrowe środowisko jelitowe.
Dodatkowo witamina B12 wspiera prawidłowy metabolizm energetyczny oraz układ nerwowy. Produkt jest doskonałym wyborem dla osób z problemami tarczycy i zaburzeniami jelit.
Plusy i minusy
Plusy:
Dobre dawki składników aktywnych.
Wydajne opakowanie.
Wygodne dawkowanie.
Minusy:
Kapsułki mogłyby być trochę mniejsze.
Dodatkowe informacje
Preparat jest przyjazny weganom.
Dlaczego probiotyki są ważne dla kobiet w ciąży?
Ciąża to szczególny okres w życiu kobiety. Większość przyszłych mam stara się wtedy bardziej na siebie uważać. Jednak nie sposób uchronić się przed wszystkim. Jednymi ze schorzeń, które mogą dotykać ciężarne, są infekcje intymne – zwłaszcza bakteryjne zapalenie pochwy (ang. bacterial vaginosis – BV) oraz grzybica pochwy (drożdżyca).
Infekcje intymne poza nieprzyjemnymi objawami związanymi z samą dolegliwością, mogą też zwiększać prawdopodobieństwo przedwczesnego porodu. Często ich następstwem są również zakażenia dróg moczowych.
Bakterie probiotyczne utrudniają patogenom przyleganie do śluzówki pochwy. Dzięki temu chorobotwórcze mikroby łatwiej usuwają się z organizmu. Probiotyki produkują też substancje, które mogą bezpośrednio powodować śmierć niechcianych patogenów.
Poza tym probiotyki poprawiają pracę układu trawiennego oraz wchłanianie się substancji odżywczych z jedzenia. To szczególnie ważne, ponieważ pokarm od pewnego momentu musi odżywić nie tylko Ciebie, ale też dziecko. Zapewnienie prawidłowego przyswajania witamin, minerałów czy wartościowych tłuszczów jest kluczowe dla zdrowia mamy i rozwoju płodu.
Ach, te ciążowe mdłości…
W 2021 roku przeprowadzono badanie z udziałem 32 kobiet w ciąży. Uczestniczki przyjmowały bakterie probiotyczne głównie z gatunku Lactobacillus. Wyniki sugerują, że suplementacja probiotykami zmniejszyła odczuwanie nudności, zaparć, a nawet częstotliwość wymiotów. Kobiety deklarowały też poprawę komfortu życia.
Inny ciekawy aspekt? Metaanaliza 10 badań z 2018 roku wykazała, że przyjmowanie probiotyków w ciąży może mieć korzystny wpływ na metabolizm glukozy, co może być pomocne w leczeniu i zapobieganiu cukrzycy ciążowej.
Powyższe wydaje się potwierdzać również praca naukowa z 2022 roku przygotowana przez polskich naukowców na zlecenie Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Badanie sugeruje możliwy korzystny wpływ probiotykoterapii na występowanie dolegliwości okresu ciążowego (takich jak cukrzyca ciążowa, nadmierny wzrost masy ciała w okresie ciąży oraz stan przedrzucawkowy), a co za tym idzie na zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zespołu metabolicznego po ciąży.
Muszę jednak zaznaczyć, że wszyscy badacze jednogłośnie podkreślają wstępny charakter przeprowadzanych eksperymentów i analiz. Zdecydowanie potrzeba jeszcze wielu badań, by potwierdzić tak korzystne działanie probiotyków, ustalić, które konkretnie szczepy za nie odpowiadają i dostosować skuteczne dawki.
Kompleksowe wsparcie organizmu dla kobiet przygotowujących się do macierzyństwa, jak również tych, które są w ciąży. Zestaw bezpiecznych składników zapewni zdrowie mamy i wspomaga prawidłowy rozwój dziecka.
Kwas foliowy zapobiega powstawaniu wad cewy nerwowej, czyli wrodzonych wad układu nerwowego. Kwas DHA (omega-3) zadba o prawidłowy rozwój wzroku, mózgu i całego układu nerwowego dziecka. Wraz z zawartymi w produkcie jodem i choliną, wzmocni także Twój organizm.
Plusy i minusy
Plusy
Kwas DHA pochodzący z alg.
Optymalna dawka kwasu foliowego.
Pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę D.
Możesz spersonalizować skład w oparciu o zalecenia Twojego lekarza.
Minusy
Brak.
Dodatkowe informacje
Zawarta w produkcie cholina jest niezbędna dla rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu. Z kolei jod jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jod zapewnia zdrowy rozwój płodu, w tym zmniejsza ryzyko np. upośledzenia umysłowego dziecka. Dlatego ważne jest, aby kobiety w ciąży spożywały odpowiednią ilość jodu i choliny.
Opinia eksperta
Wszystkie witaminki w jednym. Dla ciężarnej to bardzo ważne, że nie trzeba się martwić, że jakichś witamin zabraknie.
Wygodny w użyciu aerozol zawiera cenną witaminę B9 (kwas foliowy) Quali®-B. Jedna aplikacja pokrywa dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy i wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wzrost tkanek matczynych w czasie ciąży.
Suplement diety jest bezpieczny i odpowiedni dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.
Plusy i minusy
Plusy:
Wygodna forma suplementacji – nie musisz łykać tabletek.
Połączenie kwasów omega-3 pochodzących z oleju rybiego oraz witaminy D3 wzmocni Twój układ nerwowy i wzrok. Poprawi pracę mózgu i korzystnie wpłynie na układ krążenia. Dzięki dużej dawce witaminy D suplementacja preparatu zwiększy odporność i korzystnie wpłynie na Twoje mięśnie i kości.
Przyjmowanie preparatu poprawi również Twoją odporność na stres i ukoi układ nerwowy.
Plusy i minusy
Plusy
Produkt jest wolny od zanieczyszczeń i metali ciężkich, co potwierdziły badania w niezależnym laboratorium J.S. Hamilton.
Skład wolny od barwników i wypełniaczy.
Wygodna suplementacja.
Minusy
Brak.
Dodatkowe informacje
Otoczka kapsułki zawiera żelatynę.
Opinia użytkownika
Fajnie, że ma witaminę D, to już nie muszę oddzielnie przyjmować.
Probiotyk a przedwczesny poród
Niektóre badania sugerują, że nieprawidłowa flora bakteryjna pochwy, a co za tym idzie podwyższona podatność na infekcje intymne może zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego.
Jednak metaanaliza przeprowadzona w 2018 roku, uwzględniająca 27 różnych badań nie wykazała, aby przyjmowanie probiotyków w czasie ciąży w jakikolwiek sposób wpływało na jej długość i ewentualne przedwczesne urodzenie dziecka.
Probiotyk po cesarce
W trakcie „standardowego” porodu noworodek przechodzi przez drogi rodne, pożyczając sobie od mamy jej bakterie probiotyczne. Kolonizują one potem jego układ trawienny. Przy porodzie poprzez cesarskie cięcie, ta droga zostaje – siłą rzeczy – pominięta. Badania dowodzą, że noworodki urodzone poprzez cesarkę mogą mieć uboższą florę jelitową niż te urodzone siłami natury.
Ale spokojnie, to da się nadrobić.
O nie! Miałam cesarkę…
Wbrew temu, co (niestety) możesz przeczytać na niektórych forach, poród poprzez cesarskie cięcie nie jest „gorszą opcją” przyjścia dziecka na świat. Ta procedura często ratuje życie i zdrowie Twoje oraz noworodka. Nie miej wyrzutów sumienia. Nie daj sobie wmówić dziwnych teorii (serio, jeśli ktoś użyje przy mnie słowa wydobyciny, nie ręczę za siebie). Pamiętaj, jesteś świetną mamą!
Jest wiele sposobów na przekazanie dziecku bakterii probiotycznych matki. Przeniesienie flory bakteryjnej następuje na przykład poprzez kontakt ze skórą rodzica. To dlatego personel tuż po porodzie kładzie noworodka na gołej piersi mamy lub taty – chodzi zarówno o budowanie więzi, uspokojenie, jak i właśnie o cenne probiotyki, które bytują również na skórze.
Innym sposobem jest przecieranie nosa i ust dziecka wacikiem, którym pobrano wymaz z dróg rodnych. Jeżeli lekarz uzna to za potrzebne, można też podawać noworodkowi probiotyki, skierowane do tej najmłodszej grupy wiekowej.
Przebadanie mleka kobiecego i próbek kału niemowląt wykazało obecność dokładnie tych samych szczepów (Lactobacillus i Bifidobacterium), co sugeruje, że mleko matki odgrywa istotną rolę w kolonizacji przewodu pokarmowego noworodków.– dodaje farmaceutka.
Probiotyk przy karmieniu piersią
Część flory bakteryjnej przedostaje się do Twojego mleka i tą drogą trafia do przewodu pokarmowego dziecka. Jeśli karmisz dziecko pokarmami zastępczymi, porozmawiaj z pediatrą o zasadności podawania noworodkowi probiotyków.
Przegląd badań z 2021 roku sugeruje, że zmiany we florze bakteryjnej jelit u noworodków mogą prowadzić do alergii pokarmowych, skórnych, a nawet astmy. Zubożenie flory bakteryjnej może się też wiązać z obniżoną odpornością oraz większym prawdopodobieństwem występowania chorób związanych z zespołem metabolicznym.
Autorzy badania uważają, że odpowiednio dobrana terapia probiotyczna może zapobiegać takim problemom.
Suplementacja probiotykami u noworodków wydaje się też szczególnie istotna w przypadku stosowania antybiotyków, które mogą być szczególnie wyniszczające dla rozwijającej się mikroflory jelitowej. Jak wskazują eksperci, rozwój ten następuje w ciągu pierwszych 12 miesięcy życia. Po tym okresie skład mikrobioty dzieci staje się podobny do tego u dorosłych.
Probiotyki dopochwowe w ciąży
Jeśli zastanawiasz się, czy w czasie ciąży możesz stosować probiotyki dopochwowe – uspokajam: możesz. Oczywiście po konsultacji z Twoim ginekologiem. Eksperci wskazują, że zaletą preparatów stosowanych dopochwowo jest szybkie, miejscowe działanie. Poleca się wykorzystywać je w sytuacjach, gdy trzeba niezwłocznie odbudować florę bakteryjną pochwy.
Jak wybrać najlepszy probiotyk dla ciężarnej?
Magister farmacji Ilona Krzak wyjaśnia, że wybór odpowiedniego probiotyku jest wyzwaniem, ponieważ wpływa na niego wiele czynników. Pomiędzy poszczególnymi preparatami występują różnice w:
skuteczności produktów probiotycznych specyficznych dla szczepu i choroby,
mechanizmach działania różnych szczepów probiotycznych,
procesach produkcyjnych i kontroli jakości produktów,
międzynarodowych wymaganiach regulacyjnych.
Tym niemniej można wymienić kilka cech, którymi powinien charakteryzować się dobry preparat probiotyczny. Po pierwsze zwróć uwagę na jego skład, w kontekście problemu, na który chcesz go przyjmować.
Właściwości probiotyków zależą od ich szczepu, dlatego inny skład powinien mieć preparat na problemy jelitowe, inny na infekcje intymne, a jeszcze inny będzie najlepszy na uzupełnienie mikrobioty noworodka.
Nie wiesz, czego masz szukać? Poniżej znajdziesz wygodną ściągawkę w formie tabeli. Ale zanim do tego przejdziemy, muszę wspomnieć o oznaczeniach szczepów bakterii probiotycznych.
Dobry probiotyk powinien zawierać informacje o:
rodzaju bakterii (np. Lactobacillus),
gatunku bakterii (np. acidophilus),
konkretnym szczepie (np. W22),
całkowitej liczbie bakterii wyrażonej w CFU (ang. colony-forming unit), czyli jednostkach tworzących kolonie.
Dolegliwość/wskazanie
Najlepsze szczepy probiotyczne
Przy antybiotyku
Saccharomyces boulardii CNCM I-745 oraz Hansen CBS 5926
Lactobacillus acidophilus LA-1, LA-5, NCFM, ATCC4356, CL1285 oraz DDS-1
Lactobacillus casei DN114001 oraz Lbc80r
Lactobacillus rhamnosus CLR2
Schorzenia jelit
Saccharomyces boulardii CNCM I-745 oraz Hansen CBS 5926
Lactobacillus plantarum 299v
Bifidobacterium lactis LA304
Lactobacillus salivarius LA302
Lactobacillus reuteri ATCCPTA4659
Lactobacillus rhamnosus GG
Infekcje intymne
Lactobacillus Rhamnosus GR-1
Lactobacillus reuteri RC-14
Odbudowa mikrobioty u noworodków
Bifidobacterium breve BR03
Lactobacillus rhamnosus GG ATCC 53103
Czy probiotyki w ciąży są bezpieczne?
Na podstawie dostępnych badań można stwierdzić, że probiotyki są bezpieczne dla kobiet w ciąży. Jednak jeśli spodziewasz się dziecka i rozważasz dodanie probiotyków do swojej diety, najważniejsze jest, aby najpierw skonsultować się z lekarzem i zapytać go o konkretny preparat.
Bezpieczeństwo poszczególnych produktów może być różne: jedne szczepy są przebadane odnośnie zastosowania ich u ciężarnych, inne nie posiadają takich badań. Ważne jest również to, by wybierać produkty wysokiej jakości, o działaniu potwierdzonym badaniami. Ginekolog, który zna stan Twojego zdrowia, doradzi Ci najlepszy probiotyk dopasowany do Twoich potrzeb.
Probiotyki to żywe bakterie zamieszkujące między innymi w układach: trawiennym i moczowo–płciowym.
Probiotyk w okresie ciąży może zapobiegać infekcjom intymnym, a także wspomagać ich leczenie. Niektóre badania sugerują, że utrzymanie równowagi mikroflory jelitowej może zapobiegać cukrzycy ciążowej i problemom z metabolizmem po ciąży.
Probiotyki możesz również podawać noworodkowi w celu odbudowy mikrobioty jelitowej, szczególnie w przypadku porodu poprzez cesarskie cięcie lub przyjmowania przez dziecko antybiotyku.
Dobry probiotyk powinien mieć dokładnie określone szczepy bakterii oraz podaną liczbę CFU, określającą ile dokładnie mikroorganizmów jest w jednej porcji preparatu.
Stosowanie probiotyku w ciąży uznaje się za bezpieczne, jednak zawsze wymaga konsultacji z lekarzem.
FAQ
Czy można pić Actimel w ciąży?
Możesz pić Actimel w ciąży, pod warunkiem że nie masz innych przeciwwskazań zdrowotnych. Pamiętaj też o tym, że ten napój zawiera witaminę B6 i D. Jeżeli przyjmujesz inne preparaty witaminowe – uważaj, by nie przekroczyć dziennej zalecanej dawki.
Actimel to napój probiotyczny, który zawiera witaminy i probiotyk Lactobacillus casei, korzystny dla zdrowia jelit i układu odpornościowego.
Jaki probiotyk wybrać będąc w ciąży do antybiotyku?
Wybierz probiotyk zawierający szczepy takie jak Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium bifidum, które są bezpieczne podczas ciąży. Jednak najlepiej, aby konkretny preparat wskazał Ci lekarz.
Probiotyki pomagają w utrzymaniu równowagi mikroflory jelitowej, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego. Przykładowo, mogą pomóc w zapobieganiu lub łagodzeniu zaparć, które są częstym problemem w ciąży.
Bakterie probiotyczne mogą zwiększyć odporność organizmu, co jest szczególnie ważne w ciąży, kiedy układ immunologiczny może być nieco rozstrojony. Badania sugerują, że mogą też zmniejszyć ryzyko alergii u dziecka, jeśli są przyjmowane w ciąży. Probiotyki są również elementem profilaktyki i wsparciem w leczeniu infekcji intymnych.
Przyjmuj probiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza. Upewnij się, że są one odpowiednie dla ciężarnych.
Co na bakterie w ciąży?
Aby zminimalizować ryzyko zakażenia bakteriami, regularnie myj ręce, szczególnie przed jedzeniem. Spożywaj jedynie dobrze ugotowane i pasteryzowane produkty, aby uniknąć bakterii, które mogą zagrażać bezpieczeństwu ciąży.
I co najważniejsze: regularnie odwiedzaj ginekologa oraz wykonuj zalecane badania. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące symptomy, takie jak gorączka, ból brzucha, zmiany w wydzielinie z dróg rodnych, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
Czy probiotyki mają skutki uboczne?
Tak, probiotyki mogą powodować skutki uboczne, choć zazwyczaj są one łagodne i przejściowe. Przykładowe symptomy to wzdęcia, gazy, ból brzucha lub zmiana rytmu wypróżnień. Początkowo mogą one nasilić objawy, które próbujesz zwalczyć probiotykami. Wynika to z procesu adaptacji organizmu do nowych bakterii.
Rzadziej, u osób z osłabionym układem odpornościowym, probiotyki mogą prowadzić do poważniejszych infekcji. Dlatego, jeśli masz chorobę, która zaburza pracę układu odpornościowego, skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji probiotykami.
Ponadto niektóre probiotyki mogą wchodzić w interakcję z lekami. Dlatego zawsze informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych probiotykach.
Ważne jest, aby dokładnie przestrzegać zaleceń producenta dotyczących dawkowania i przechowywania probiotyków. Niektóre probiotyki muszą być przechowywane w lodówce, aby utrzymać żywotność bakterii. Nie przekraczaj zalecanej dawki, chyba że lekarz powie inaczej.
Jaki probiotyk przed porodem?
Najlepiej jeśli wybór konkretnego preparatu skonsultujesz ze swoim ginekologiem. Tuż przed porodem sprawdzą się na przykład szczepy takie jak Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium bifidum.
Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, zażywaj probiotyki codziennie przez ostatnie 2–4 tygodnie ciąży. Bakterie probiotyczne pomagają wzmocnić Twoją mikroflorę jelitową, co może pozytywnie wpłynąć na mikrobiotę noworodka.
Co jest dobre na rozwolnienie w ciąży?
Jeżeli masz problem z biegunkami w okresie ciąży, udaj się do Twojego lekarza prowadzącego. Na rynku istnieją bezpieczne preparaty, które mogą Ci pomóc. Pamiętaj o piciu dużej ilości wody, by zapobiec odwodnieniu, któremu sprzyja biegunka.
Oprócz preparatów leczniczych specjalista może również zalecić zmianę diety oraz zastosowanie probiotyków.
Baldassarre, M. E., Palladino, V., Amoruso, A., Pindinelli, S., Mastromarino, P., Fanelli, M., Di Mauro, A., & Laforgia, N. (2018). Rationale of Probiotic Supplementation during Pregnancy and Neonatal Period. Nutrients, 10(11), Article 11. https://doi.org/10.3390/nu10111693
Barthow, C., Wickens, K., Stanley, T., Mitchell, E. A., Maude, R., Abels, P., Purdie, G., Murphy, R., Stone, P., Kang, J., Hood, F., Rowden, J., Barnes, P., Fitzharris, P., Craig, J., Slykerman, R. F., & Crane, J. (2016). The Probiotics in Pregnancy Study (PiP Study): Rationale and design of a double-blind randomised controlled trial to improve maternal health during pregnancy and prevent infant eczema and allergy. BMC Pregnancy and Childbirth, 16(1), 133. https://doi.org/10.1186/s12884-016-0923-y
Dawe, J. P., McCowan, L. M. E., Wilson, J., Okesene-Gafa, K. A. M., & Serlachius, A. S. (2020). Probiotics and Maternal Mental Health: A Randomised Controlled Trial among Pregnant Women with Obesity. Scientific Reports, 10(1), Article 1. https://doi.org/10.1038/s41598-020-58129-w
Jarde, A., Lewis-Mikhael, A.-M., Moayyedi, P., Stearns, J. C., Collins, S. M., Beyene, J., & McDonald, S. D. (2018). Pregnancy outcomes in women taking probiotics or prebiotics: A systematic review and meta-analysis. BMC Pregnancy and Childbirth, 18(1), 14. https://doi.org/10.1186/s12884-017-1629-5
Liu, A. T., Chen, S., Jena, P. K., Sheng, L., Hu, Y., & Wan, Y.-J. Y. (2021). Probiotics Improve Gastrointestinal Function and Life Quality in Pregnancy. Nutrients, 13(11), Article 11. https://doi.org/10.3390/nu13113931
Martín-Peláez, S., Cano-Ibáñez, N., Pinto-Gallardo, M., & Amezcua-Prieto, C. (2022). The Impact of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics during Pregnancy or Lactation on the Intestinal Microbiota of Children Born by Cesarean Section: A Systematic Review. Nutrients, 14(2), Article 2. https://doi.org/10.3390/nu14020341
McKerracher, L., Moffat, T., Barker, M. E., Murray-Davis, B., Kennedy, K. M., Bellissimo, C. J., Yeo, E., Høtoft, D., Zalot, L., Parlette, V., Atkinson, S. A., & Sloboda, D. M. (2023). Probiotics in pregnancy: Inequities in knowledge exchange, attitudes, and use of probiotics in a socio-demographically diverse, cross-sectional survey sample of pregnant Canadians. PharmaNutrition, 24, 100344. https://doi.org/10.1016/j.phanu.2023.100344
Obuchowska, A., Gorczyca, K., Standyło, A., Obuchowska, K., Kimber-Trojnar, Ż., Wierzchowska-Opoka, M., & Leszczyńska-Gorzelak, B. (2022). Effects of Probiotic Supplementation during Pregnancy on the Future Maternal Risk of Metabolic Syndrome. International Journal of Molecular Sciences, 23(15), Article 15. https://doi.org/10.3390/ijms23158253
Rutayisire, E., Huang, K., Liu, Y., & Tao, F. (2016). The mode of delivery affects the diversity and colonization pattern of the gut microbiota during the first year of infants’ life: A systematic review. BMC Gastroenterology, 16(1), 86. https://doi.org/10.1186/s12876-016-0498-0
Zheng, J., Feng, Q., Zheng, S., & Xiao, X. (2018). The effects of probiotics supplementation on metabolic health in pregnant women: An evidence based meta-analysis. PLOS ONE, 13(5), e0197771. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0197771
Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.
magister farmacji
Katarzyna Grajper
Zweryfikowane przez eksperta
Katarzyna Grajper jest absolwentką Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Na co dzień pracuje jako magister farmacji w aptece. Stara się stale poszerzać swoją wiedzę o aktualne wytyczne, aby pacjent mógł otrzymać kompetentną poradę zgodną z EBM (Evidence Based Medicine).
Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.
Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.