Rak szyjki macicy – przyczyny, objawy, stopnie, leczenie, wiek

Rak szyjki macicy wykryty we wczesnym etapie jest uleczalny w około 99% przypadków. Mimo tego ponad połowa Polek, u których diagnozuje się ten nowotwór, nie przeżywa. Najczęściej spowodowane jest to zbyt późnym wykryciem tego groźnego schorzenia.

Mogłoby to wskazywać, że profilaktyka raka szyjki macicy jest skomplikowana i kosztowna. Tak jednak nie jest. Każda kobieta w wieku 25–59 lat, która w ciągu ostatnich 3 lat nie wykonywała przesiewowego badania cytologicznego, może wykonać je bezpłatnie w większości poradni położniczo-ginekologicznych. 

Poniżej znajdziesz więcej informacji na temat tego programu, a także przyczyn, objawów, diagnozy, leczenia i prognoz raka szyjki macicy.

Co to jest rak szyjki macicy?

Szyjka macicy to fragment kobiecego układu rozrodczego, który łączy trzon macicy z pochwą. Rak szyjki macicy rozwija się w jej obrębie. Nowotwór występuje, kiedy komórki zaczynają rosnąć i dzielić się w niekontrolowany sposób. Najczęściej do raka szyjki macicy prowadzi długotrwałe zakażenie wirusem HPV.

Jakie są rodzaje raka szyjki macicy?

Szyjka macicy składa się z dwóch części i pokryta jest dwoma rodzajami komórek – gruczołowymi i płaskonabłonkowymi. Dlatego wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje nowotworów szyjki macicy.

• Płaskonabłonkowy rak szyjki macicy. Stanowi około 90% wszystkich przypadków nowotworów szyjki macicy. Rak ten rozwija się w zewnętrznej części szyjki macicy.
• Gruczolakorak. To nowotwór szyjki macicy, który rozwija się z komórek gruczołowych wytwarzających śluz.

Rzadziej możemy spotkać się z rakami mieszanymi, które obejmują cechy obu wyżej wspomnianych nowotworów. Bardzo sporadycznie (mniej niż 1% przypadków), w szyjce macicy mogą też rozwinąć się takie rodzaje nowotworu, jak czerniak czy chłoniak.

Jak wygląda rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy to zmiany nowotworowe, które widoczne są w jej obrębie. Poniższa grafika prezentuje, jak może wyglądać ten nowotwór.

Stopnie zaawansowania raka szyjki macicy – klasyfikacja FIGO

Pod koniec 2018 roku Międzynarodowa Federacja Położników i Ginekologów (FIGO) uaktualniła klasyfikację stopnia zaawansowania raka szyjki macicy. O czym świadczą poszczególne etapy choroby?

• Stopień I. Nowotwór ściśle ograniczony do szyjki macicy.
• Stopień II. Naciek nowotworowy wychodzi poza szyjkę macicy i macicę. Nie obejmuje jednak ściany miednicy, dolnej części pochwy i pobliskich węzłów chłonnych.
• Stopień III. Rak rozprzestrzenił się na dolną część pochwy lub ściany miednicy. Może blokować moczowody. Nowotwór może, ale nie musi, zająć pobliskie węzły chłonne.
• Stopień IV. Nowotwór daje przerzuty na narządy poza miednicą takie jak płuca, kości czy węzły chłonne.

Jak długo rozwija się rak szyjki macicy?

Rak szyjki macicy rozwija się bardzo powoli. W przypadku kobiet z prawidłowo pracującym układem odpornościowym proces ten może trwać nawet 15–20 lat. Z kolei u pań z niższą odpornością, nowotwór będzie rozwijał się 5–10 lat. Nieleczona infekcja np. wirusem HIV przyspiesza rozwój raka szyjki macicy.

Stan przedrakowy szyjki macicy – czym jest?

Stan przedrakowy szyjki macicy to zmiany w komórkach, które świadczą o większym prawdopodobieństwie rozwoju nowotworu. Nie są one jeszcze rakiem, jednak nieleczone mogą się w niego przekształcić. Najczęściej taki stan trwa około 10 lat, jednak w niektórych przypadkach może być krótszy.

Najczęściej stany przedrakowe występują w strefie transformacji. W obszarze tym komórki gruczołowe są przekształcane w płaskonabłonkowe.

Profilaktyka raka szyjki macicy

Profilaktyka raka szyjki macicy jest niezwykle ważna – choroba ta we wczesnym stadium jest z reguły wyleczalna. Najczęstszą przyczyną nowotworu szyjki macicy jest infekcja wirusem zwanym brodawczakiem ludzkim (HPV). Odpowiada on za 95% przypadków tej choroby. 

Szczepienie na HPV

Szczepienie przeciw wirusowi HPV – nazywanemu „cichym zabójcą” – może zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy. Szczepionka ta jest wysoce skuteczna w zapobieganiu zakażeniom onkogennym typu HPV-16 i HPV-18. To one – w około 70% – odpowiadają za raka szyjki macicy. 

Szczepienie przeciwko HPV zalecane jest dziewczynkom w wieku 11–12 lat, jednak można je podawać już od 9 roku życia. Szczepionkę warto także podawać osobom starszym, jednak nie po 26 roku życia. Wyjątkiem są osoby w wieku 27–45 lat, które po rozmowie z lekarzem (na temat zagrożeń, ale i ewentualnych korzyści) ustaliły, że chcą się zdecydować na szczepienie.

• W przypadku osób do 15 roku życia zaleca się przyjęcie dwóch dawek podanych w odstępie 6–12 miesięcy. 
• Osoby starsze powinny przygotować się na serię trzech „porcji” szczepionki.

Badania cytologiczne

Systematyczne badania cytologiczne umożliwiają wykryć zmiany przedrakowe i nowotwory w ich wczesnym stadium. Badania sugerują, że nawet 2% wszystkich testów cytologicznych wykazuje nieprawidłowości i wymaga dodatkowej diagnostyki.

Bezpłatna cytologia – szczegóły programu

Każda kobieta w wieku 25–59 lat, która przez 3 lata nie wykonywała przesiewowego badania cytologicznego, ma możliwość przeprowadzić je na NFZ. Celem programu jest zmniejszenie wskaźnika umieralności kobiet na nowotwór szyjki macicy.

Gdzie można wykonać badanie?

• Badanie można przeprowadzić w każdej poradni położniczo-ginekologicznej, która ma podpisaną umową z NFZ. 
• Można się na nie udać także do niektórych poradni POZ – pamiętaj jednak, aby sprawdzić, czy wybrana przez Ciebie placówka bierze udział w Programie profilaktyki raka szyjki macicy. 
• Na badanie nie trzeba mieć skierowania.

Jak przygotować się do badania?

• Nie zgłaszaj się w czasie menstruacji (okresu).
• Najlepiej, abyś zgłosiła się więcej niż 4 dni po ostatnim dniu menstruacji i nie mniej niż 4 dni przed rozpoczęciem miesiączki.
• Na 4 dni przed badaniem wstrzymaj się od stosowania leków dopochwowych.
• Zadbaj, aby od ostatniego badania ginekologicznego lub USG minęły przynajmniej 24 godziny.
• Zabierz ze sobą dowód tożsamości.

Czego możesz spodziewać się po badaniu?

• Jeśli wyniki Twojego badania nie wykażą nieprawidłowości, lekarz zapisze Cię na ponowne badanie profilaktyczne za 3 lata. 
• W przypadku, gdy będzie to uzasadnione (np. u osób zakażonych wirusem HIV), badanie będzie mogło zostać przeprowadzone za 12 miesięcy. 
• Wykrycie zmian o charakterze dysplastycznym sprawi, że ginekolog skieruje Cię na dodatkową diagnostykę. 

Jakich zachowań unikać?

Poza szczepieniem i regularnymi badaniami możemy robić coś więcej, aby zapobiegać nowotworowi szyjki macicy.

Działania, które mogą zapobiegać rakowi szyjki macicy:

• Opóźnienie pierwszego stosunku seksualnego do późnych lat nastoletnich.
• Ograniczenie liczby partnerów seksualnych.
• Stosowania zabezpieczenia barierowego (np. prezerwatyw) w czasie współżycia.
• Unikanie seksu z osobami, które miały wielu partnerów seksualnych.
• Rzucenie palenia papierosów.
• Potwierdzenie, że Twój partner nie jest nosicielem chorób przenoszonych drogą płciową.

Kobiety, które używały wkładki wewnątrzmacicznej, miały mniejsze ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy niż Panie, które brały udział w badaniu, a jej nie używały. Co więcej, efekt ten zauważono nawet u pań, które stosowały wkładkę mniej niż rok, a jej usunięcie nie spowodowało ponownego zwiększenia ryzyka. 

Objawy raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy rozwija się po „cichu” i długo nie daje żadnych objawów. Dlatego jego wykrycie jest bardzo trudne, a pierwsze symptomy pojawiają się dopiero po rozprzestrzenieniu się nowotworu w organizmie. 

Objawy raka szyjki macicy w początkowym stadium:

• krwawienie z pochwy po stosunku,
• ból miednicy,
• wodnista wydzielina z pochwy mający silny, zwykle nieprzyjemny zapach,
• obecnośc krwi w wydzielinie z pochwy,
• krwawienie z pochwy między miesiączkami
• dłuższe i bardziej obfite miesiączki niż standardowo,
• krwawienie z pochwy po menopauzie,
• ból podczas seksu.

Kiedy rak szyjki macicy przejdzie do zaawansowanego stadium, zauważalne będą inne symptomy.

Objawy raka szyjki macicy w zaawansowanym stadium:

• obrzęk nóg,
• utrudnione, bolesne wypróżnianie lub krwawienie z odbytu podczas wypróżniania,
• tępy ból pleców,
• krew w moczu,
• utrata apetytu,
• bóle kości,
• niewyjaśniona utrata masy ciała,
• bóle brzucha,
• uczucie ciągłego zmęczenia.

Przyczyny raka szyjki macicy

Główną przyczyną raka szyjki macicy jest długotrwała infekcja wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego). Do zakażenia może dojść w czasie seksu lub bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zakażonej. Według szacunków nawet 80% kobiet i mężczyzn będzie zakażona wirusem HPV przynajmniej raz w życiu. Najczęściej jednak infekcja przebiega łagodnie. 

Poza wirusem HPV wyróżnia się kilka innych czynników prowadzących do raka szyjki macicy.

Główne przyczyny raka szyjki macicy:

• wczesne rozpoczęcie aktywości seksualnej,
• wieloletnie palenie papierosów,
• wiek (ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy jest większe u seniorek),
• duża liczba porodów,
• wiele partnerów seksualnych.

Rzadsze czynniki prowadzące do raka szyjki macicy:

• długotrwałe stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych,
• niewłaściwa dieta (bogata w czerwone mięso, a uboga w owoce i warzywa),
• zajście w ciążę przed 20 rokiem życia,
• zakażenie wirusem HIV,
• czynniki społeczno-ekonomiczne – osoby, które mają utrudniony dostęp do badań przesiewowych, częściej chorują na raka szyjki macicy,
• przyjmowanie DES (dietylostilbestrolu),
• stany obniżonej odporności, takie jak immunosupresja spowodowana przeszczepieniem narządu,
• zakażenie chorobami przenoszonymi drogą płciową innymi niż HPV (wirus opryszczki HSV-2, chlamydia).

Czy rak szyjki macicy jest dziedziczny?

Rak szyjki macicy nie jest dziedziczny, ale jeśli kobiety w Twojej najbliższej rodzinie go miały, ryzyko zachorowania przez Ciebie jest większe. 

Specjaliści sugerują bowiem, że możliwe jest dziedziczenie zaburzeń układu odpornościowego, które ograniczają zdolność organizmu do zwalczania infekcji wirusem HPV. 

Powiązanie genetyczne z występowaniem raka szyjki macicy jest rzadkie. Mówimy raczej o pewnej predyspozycji do zachorowania na ten nowotwór.

Czy można zarazić się rakiem szyjki macicy?

Nie można zarazić się rakiem szyjki macicy, jednak można zarazić się wirusem HPV, który powoduje ten nowotwór. Wirus HPV może także prowadzić do raka sromu, pochwy, prącia, odbytu, a także tylnej części gardła. 

Diagnoza raka szyjki macicy

Wczesna diagnoza raka szyjki macicy może uratować życie. Dlatego bardzo ważne jest poznanie badań diagnostycznych, które do niej prowadzą.

Jakie badania pozwalają wykryć raka szyjki macicy?

Wyróżnia się wiele badań wykorzystywanych do rozpoznania raka szyjki macicy. Najczęściej jednak lekarz będzie potrzebował kilku z nich, aby postawić diagnozę. W czasie doboru badań specjalista weźmie pod uwagę następujące czynniki:

• podejrzewany rodzaj nowotworu,
• objawy,
• wiek i ogólny stan zdrowia pacjentki,
• wyniki wcześniejszych badań.

Dwuręczne badanie ginekologiczne

Lekarz sprawdzi wszystkie nietypowe zmiany w szyjce macicy, jajnikach, pochwie i pobliskich narządach. Najpierw dokonuje oględzin zewnętrznych (sprawdza zmiany w sromie), a następnie wykorzystuje wziernik (przyrząd pozwalający rozewrzeć ściany pochwy), aby zbadać szyjkę macicy. 

Część narządów nie jest dobrze widoczna, dlatego lekarz wkłada 2 palce jednej ręki do pochwy, a drugą delikatnie naciska na brzuch. Dzięki temu ma możliwość wyczuć jajniki i macicę. Najczęściej badanie trwa od kilku do kilkunastu minut i odbywa się w gabinecie lekarskim.

Cytologia

Lekarz delikatnie zdrapie zewnętrzną i wewnętrzną część szyjki macicy, aby pobrać próbki komórek do badania. Tradycyjne badanie cytologiczne może być trudne do odczytania (komórki zazwyczaj pokryte są śluzem lub krwią), dlatego w diagnozie raka szyjki macicy najczęściej wykorzystuje się cytologię na podłożu płynnym.

W badaniu tym cienka warstwa komórek najpierw zostaje oczyszczona z krwi i śluzu. Następnie zostaje zakonserwowana, dzięki czemu możliwe jest wykonanie innych, dodatkowych testów w tym samym czasie (np. na obecność HPV).

Test HPV

Test HPV, podobnie jak cytologię, wykonuje się na próbce komórek z szyjki macicy. W większości wypadków lekarz wykona ten test w tym samym czasie, co cytologię. Należy jednak zaznaczyć, że wiele osób ma wirusa HPV, a nie ma raka szyjki macicy. Dlatego badanie to nie jest wystarczające do postawienia diagnozy.

Co oznaczają wyniki testu HPV?

• Ujemny wynik. Nie znaleziono wirusa HPV wysokiego ryzyka.
• Dodatni wynik. W Twoim organizmie wykryto wirus HPV wysokiego ryzyka. Lekarz z pewnością zaleci dodatkową diagnostykę.

Kolposkopia

Kolposkopia to badanie przeprowadzane z użyciem odpowiedniego instrumentu – kolposkopu. Diagnostykę tę można porównać do badania wziernikiem. Kolposkop pozwala powiększyć komórki szyjki macicy i pochwy. Dzięki temu lekarz ma dostęp do oświetlonego i powiększonego widoku tkanek pochwy i szyjki macicy.

Najczęściej badanie przeprowadzane jest w gabinecie lekarskim i nie wywołuje skutków ubocznych. Kolposkopię można wykonywać w czasie ciąży.

Biopsja

Biopsja to badanie, w czasie którego pobierana jest niewielka ilość tkanki do badania pod mikroskopem. Wspomniane badania mogą wskazywać na raka, jednak tylko biopsja może go potwierdzić. W przypadku, gdy zmiana nowotworowa jest niewielka, możliwe jest jej całkowite usunięcie w czasie samego badania.

W innych wypadkach konieczne jest skierowanie do ginekologa-onkologa. To specjalista, który zajmuje się leczeniem nowotworów żeńskiego układu rozrodczego. Nierzadko lekarz ten zaleci dodatkowe badania, aby określić, czy nowotwór nie rozprzestrzenił się poza szyjkę macicy.

Inne badania wykorzystywane przy diagnostyce raka szyjki macicy:

• Rentgen. Pozwala na ocenę stanu nerek i pęcherza moczowego.
• Tomografia komputerowa (CT lub CAT). Umożliwia określenie wielkości guza.
• Rezonans magnetyczny (MRI). To badanie również pozwala ocenić rozmiar guza.
• Pełna morfologia krwi. Podstawowe badanie krwi, które mierzy m.in. liczbę białych i czerwonych krwinek, a także ilość hemoglobiny w krwinkach czerwonych.
• Badanie biomarkerów nowotworu. Diagnostyka umożliwiająca zidentyfikowanie czynników charakterystycznych dla guza.
• Cystoskopia. Badanie pozwalające zobaczyć lekarzowi wnętrze pęcherza i cewki moczowej, kiedy istnieje ryzyko przerzutów.
• Sigmoidoskopia. Badanie przeprowadzane w tym samym celu co poprzednie, jednak umożliwiające określenie stanu okrężnicy i odbytnicy.

Czy rak szyjki macicy jest widoczny na USG?

Przez wiele lat USG nie było wykorzystywane do diagnozowania raka szyjki macicy. Ostatnie badania jednak sugerują, że diagnostyka ta jest bardzo obiecująca i może być pomocna w ocenie nowotworu. Należy zaznaczyć, że to wstępne dane, które muszą zostać potwierdzone.

Czy rak szyjki macicy boli?

We wczesnych stadiach choroby nie. Z biegiem czasu jednak, w bardziej zaawansowanych stadiach, kiedy nowotwór się rozprzestrzenia, możliwe jest odczuwanie bólu w miednicy lub po stosunku. 

Rak szyjki macicy – leczenie

Po postawieniu diagnozy raka szyjki macicy lekarz porozmawia z Tobą o możliwościach leczenia. Podczas wybierania najlepszego rozwiązania, pod uwagę zostanie wzięty – poza charakterystyką raka – Twój wiek, ogólny stan zdrowia, a także osobiste preferencje.

Kto leczy raka szyjki macicy?

Zespół odpowiedzialny za leczenie raka szyjki macicy może składać się z kilku specjalistów.

• Ginekolog. Specjalista zajmujący się leczeniem chorób kobiecego układu rozrodczego.
• Ginekolog-onkolog. Lekarz specjalizujący się w nowotworach żeńskiego układu rozrodczego.
• Radiolog-onkolog. Doktor, który może przeprowadzać radioterapię.
• Onkolog kliniczny. Specjalista stosujący chemioterapię i inne środki medyczne w leczeniu nowotworu.

W opiekę nad osobą chorą na raka szyjki macicy będą też zaangażowane dodatkowe osoby: pielęgniarki, psychologowie, rehabilitanci i inni pracownicy służby zdrowia.

Rodzaje leczenia

Leczenie raka szyjki macicy najczęściej obejmuje pięć rozwiązań. W zależności od zaawansowania i rodzaju nowotworu niekiedy konieczne jest zastosowanie więcej niż jednego rodzaju leczenia.

Operacja chirurgiczna

Rak szyjki macicy we wczesnym stadium najczęściej jest leczony chirurgicznie. Po zdecydowaniu się na ten typ leczenia, konieczne będzie wybranie operacji. Trzy podstawowe możliwości obejmują:

• Usunięcie samego raka. W przypadku, gdy rak szyjki macicy jest bardzo mały, możliwe jest jego usunięcie za pomocą biopsji stożkowej. Reszta szyjki macicy pozostaje po operacji w stanie nienaruszonym, a pacjentka ma możliwość późniejszego zajścia w ciążę.
• Usunięcie szyjki macicy (trachelektomia). Zabieg usuwający szyjkę macicy wraz z niektórymi tkankami, które ją otaczają. Trachelektomia sprawdza się wyłącznie w przypadku wczesnego stadium nowotworu. W tym wypadku pacjentka także będzie mogła zostać mamą po zakończeniu leczenia.
• Usunięcie szyjki macicy i macicy (histerektomia). Operacja usuwająca szyjkę macicy, macicę, część pochwy, a także pobliskie węzły chłonne. Wykonywana również we wczesnym stadium, jednak nieco późniejszym niż poprzednie możliwości. Po takim zabiegu pacjentka nie będzie mogła zajść w ciążę.

Inna możliwość to tzw. minimalnie inwazyjna histerektomia. Operacja polega na kilku małych nacięciach w jamie brzusznej zamiast jednego dużego. Pacjentki, które przeszły taki zabieg szybciej wracają do zdrowia. Należy jednak zaznaczyć, że część badań wykazała, że minimalnie inwazyjna histerektomia jest mniej skuteczna niż podstawowa operacja. 

Radioterapia

Radioterapia polega na wykorzystywaniu wysokoenergetycznych promieni rentgenowskich lub innych cząstek do niszczenia nowotworu. W początkowych stadiach raka szyjki macicy najczęściej wykorzystuje się połączenie radioterapii wiązką zewnętrzną z cotygodniową chemioterapią. Dzięki temu możliwe jest zwiększenie skuteczności radioterapii. Ta metoda leczenia wiąże się z wieloma działaniami niepożądanymi.

Skutki uboczne radioterapii przy raku szyjki macicy:

• zmęczenie,
• zmiany skórne,
• wypadanie włosów,
• nudności,
• wymioty,
• problemy z pamięcią,
• rozstroje żołądka,
• bóle brzucha,
• niedrożność jelit.

Działania niepożądane ustępują po zakończeniu radioterapii. Pacjentki, które zostały poddane radioterapii wiązką zewnętrzną, tracą jednak zdolność do zajścia w ciążę. Z kolei kobiety, których jajniki nie zostały chirurgicznie usunięte z miednicy, wejdą w menopauzę (jeśli jeszcze jej nie zaczęły).

Chemioterapia

Chemioterapia to sposób leczenia raka szyjki macicy polegający na przyjmowaniu leków, które niszczą komórki nowotworowe. Środki te zapobiegają wzrostowi, podziałowi, a także tworzeniu większej ilości komórek rakowych. 

W przypadku raka szyjki macicy chemioterapia niemalże zawsze podawana jest dożylnie (przy innych nowotworach leki można podawać doustnie). Jak już wiesz, chemioterapia często łączona jest z radioterapią. Ten sposób leczenia także może wiązać się z działaniami niepożądanymi.

Skutki uboczne chemioterapii przy raku szyjki macicy:

• zmęczenie,
• biegunka,
• utrata apetytu,
• wypadanie włosów,
• wymioty,
• nudności,
• zwiększone ryzyko infekcji.

Każda pacjentka powinna porozmawiać z lekarzem o możliwych krótko- i długoterminowych skutkach ubocznych. Pamiętaj jednak, że większość działań niepożądanych – tak jak w przypadku radioterapii – ustąpi po zakończeniu leczenia.

Terapia celowana

Nie każdy nowotwór szyjki macicy atakuje te same komórki w organizmie. Dlatego najskuteczniejsze leczenie powinno być dopasowane do konkretnego raka. Terapia celowana jest ukierunkowana na konkretne geny czy białka nowotworu. Ma na celu znaleźć słabość wybranych komórek raka i zniszczyć je.

Najczęściej terapia celowana łączona jest z chemioterapią i wykorzystywana w przypadku zaawansowanego raka szyjki macicy.

Immunoterapia

Immunoterapia to leczenie farmakologiczne, które ma wspomóc układ odpornościowy w walce z rakiem szyjki macicy. Nasz układ odpornościowy może nie atakować komórek rakowych, gdyż wytwarzają one białka sprawiające, że organizm nie jest w stanie ich wykryć. 

Immunoterapia ingeruje w ten proces i sprawia, że układ odpornościowy jest zdolny do atakowania komórek nowotworowych. Ta metoda leczenia wykorzystywana jest przy zaawansowanym stadium raka szyjki macicy, najczęściej, kiedy inne metody leczenia nie działają.

W większości przypadków immunoterapia ma mniej poważne skutki uboczne niż chemioterapia czy radioterapia. Zaliczamy do nich:

• gorączkę,
• zmęczenie,
• bóle głowy,
• wysypki skórne,
• utratę apetytu,
• bóle stawów i mięśni,
• biegunkę.

Medycyna alternatywna

Medycyna alternatywna i komplementarna obejmuje leki i praktyki zdrowotne, które nie są standardowymi metodami leczenia raka szyjki macicy. Zaliczamy do niej medytację, jogę, a także przyjmowanie suplementów (witamin, ziół). 

Najczęściej medycyna alternatywna jest tylko uzupełnieniem podstawowego leczenia. Dzięki niej pacjentki mogą poczuć się lepiej zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Część osób decyduje się jednak na leczenie wyłącznie z wykorzystaniem medycyny alternatywnej.

Badania kliniczne 

Badania kliniczne to kontrolowane badania naukowe, które mają na celu przetestować innowacyjne metody leczenia. Leczenie to jest jednym ze sposobów na uzyskanie najnowocześniejszej terapii. Nie jest ona jednak odpowiednia dla każdego, także przed rozpoczęciem badań klinicznych, porozmawiaj ze specjalistami o ich wadach i zaletach, które będą różniły się zależnie od m.in. rodzaju raka i Twojego stanu zdrowia.

O co pytać lekarza po diagnozie raka szyjki macicy?

Diagnoza raka szyjki macicy może wywołać szok i przerażenie. W takich chwilach niewiele osób myśli o tym, czego warto dowiedzieć się od specjalisty. Dlatego przygotowałem dla Ciebie lub Twoich bliskich listę pytań, z której będziesz mogła skorzystać.

Pytania bezpośrednio po diagnozie

• Jaki rodzaj raka szyjki macicy mam?
• Czy można określić stopień zaawansowania raka i co on oznacza?
• Czy mój rak rozprzestrzenił się poza szyjkę macicy?
• Czy będę potrzebowała innych badań, aby podjąć decyzję o leczeniu? Jeśli tak, to jakich?
• Do kogo mogę zwrócić się o pomoc, jeśli obawiam się o koszty leczenia?
• Czy będę musiała udać się do innych lekarzy lub pracowników służby zdrowia?

Pytania w czasie podejmowania decyzji o planie leczenia

• Jakie mam możliwości leczenia?
• Który plan leczenia mi polecacie i dlaczego jest lepszy niż inne?
• Jakie masz doświadczenie w leczeniu tego rodzaju raka? (pytanie bezpośrednio do lekarza prowadzącego)
• Czy zasięgnięcie drugiej opinii jest wskazane? Jeśli tak, to do kogo mam się udać?
• Jaki będzie cel mojego leczenia?
• Ile mam czasu na podjęcie decyzji o planie leczenia?
• W jaki sposób przygotować się do rozpoczęcia leczenia?
• Jak długo będzie trwało leczenie i jak będzie wyglądało?
• Jakie ryzyko i skutki uboczne wiążą się z moim planem leczenia? Czy mogę je w jakiś sposób ograniczyć?
• Czy leczenie wpłynie na moje życie codzienne? Jeśli tak, to w jaki sposób?
• Czy proponowany plan leczenia spowoduje przedwczesną menopauzę?
• Jakie są szanse na nawrót raka?
• Jakie kroki zostaną podjęte w przypadku, gdy leczenie nie zadziała lub rak powróci?
• Czy po zakończeniu leczeniu będę mogła mieć dzieci? Jeśli nie, to jakie są moje możliwości leczenia, jeśli w przyszłości chcę zostać mamą?

Pytania w trakcie leczenia

• Skąd wiemy, że leczenie działa tak, jak powinno?
• W jaki sposób powinnam sobie radzić ze skutkami ubocznymi?
• O jakich objawach od razu powinnam informować zespół medyczny?
• Jak mogę się z Tobą skontaktować w nocy, w święta lub w weekendy? (pytanie bezpośrednio do lekarza prowadzącego)
• Jaką dietę powinnam stosować?
• Czy mogę uprawiać seks w czasie leczenia? Jak zmieni się moje życie seksualne po leczeniu?
• Czy powinnam wykonywać ćwiczenia fizyczne? Jeśli tak, to jakie?
• Jakiego specjalistę do zdrowia psychicznego możesz mi polecić?

Pytania po leczeniu

• Czy są jakieś rzeczy, których nie powinnam robić? Jeśli tak, to jakie?
• Czy potrzebuję odpowiedniej diety? Jeśli tak, to jakiej?
• Jakie objawy powinny wzbudzić mój niepokój?
• Jak będzie wyglądała obserwacja po leczeniu?
• Czy powinnam wykonywać ćwiczenia fizyczne? Jeśli tak, to jakie?
• Jak często muszę poddawać się badaniom kontrolnym?
• Czy konieczne będzie regularne przeprowadzanie badań krwi? Jeśli tak, to jakich?
• Skąd będę wiedziała, że rak powrócił? Na co zwrócić uwagę?
• Jaki jest plan, jeśli nowotwór powróci?

Pamiętaj, że to tylko przykładowe pytania. Warto również zapisać swoje własne i zadać je lekarzowi. Pamiętaj też, że inni pracownicy służby zdrowia (np. pielęgniarki) również chętnie udzielą odpowiedzi na Twoje pytania.

Badania kontrolne po zakończeniu leczeniu

Wybrane badania będą wykonywane także po zakończeniu leczenia. Mają one na celu kontrolowanie stanu pacjentki, a także możliwie szybkie wykrycie ewentualnego nawrotu. Każda osoba, która przechodziła raka szyjki macicy, powinna poinformować lekarza, jeśli zauważy u siebie następujące objawy:

• krwawienie z pochwy,
• obrzęk nóg,
• bóle brzucha czy pleców,
• kłopoty z oddawaniem moczu,
• kaszel,
• ciągłe zmęczenie.

Najczęściej badania kontrolne przeprowadzane są co 3–4 miesiące przez pierwsze dwa lata. Po tym czasie należy się na nie stawiać co pół roku.

Rak szyjki macicy w ciąży – jak wygląda leczenie?

Rak szyjki macicy w ciąży występuje rzadko. Oprócz tego, 70% przypadków raka szyjki macicy wykrytego podczas ciąży jest w I stadium zaawansowania. Plan leczenia zależny jest od:

• rozmiaru guza,
• etapu ciąży,
• stanu pobliskich węzłów chłonnych,
• typu nowotworu.

W przypadku, gdy rak jest w bardzo wczesnym stadium, większość lekarzy zaleci kontynuowanie ciąży i rozpoczęcie leczenia dopiero po porodzie. Wtedy możliwe opcje to przede wszystkim histerektomia, radykalna trachelektomia lub biopsja stożkowa.

W niektórych wypadkach istnieje też możliwość podania chemioterapii w czasie ciąży (w drugim lub trzecim trymestrze). Dzięki temu guz powinien się zmniejszyć.

Jeśli rak jest w bardziej zaawansowanym stadium, pacjentka musi wspólnie z lekarzem podjąć decyzję czy kontynuować ciążę. Leczenie, na jakie będzie mogła się zdecydować przy zakończeniu ciąży to histerektomia lub radioterapia.

Jak radzić sobie z leczeniem?

Nowotwór powoduje nie tylko fizyczne skutki uboczne, a także psychiczne. Dlatego istotne jest, aby poprosić specjalistów o pomoc. Najczęściej obejmuje ona:

• przyjmowanie odpowiednich leków,
• techniki relaksacyjne,
• wsparcie emocjonalne od bliskich,
• wsparcie duchowe.

Bardzo ważna jest także ciągła rozmowa z lekarzem. Nie bój się pytać specjalisty, na jakim etapie jest leczenie, poinformuj go na początku, co chcesz wiedzieć i, jeśli masz taką potrzebę, dowiedz się więcej o grupach wsparcia.

Przerzutowy rak szyjki macicy – co robić?

Informacja o przerzutach raka szyjki macicy dla wielu jest niezwykle stresująca i trudna. Nie oznacza ona jednak, że należy się poddać. W takich wypadkach również dostępne są metody leczenia. Najczęściej różni lekarze będą mieli odmienne opinie co do planu leczenia, dlatego warto poznać wszystkie możliwości, aby swobodnie wybrać tę, która jest dla nas najlepsza. 

W większości wypadków, kiedy mamy do czynienia z zaawansowanym rakiem szyjki macicy, leczenie będzie obejmowało połączenie radioterapii z chemioterapią.

Remisja i ewentualny nawrót

Remisja występuje wtedy, kiedy w organizmie nie można wykryć nowotworu i nie występują już żadne objawy. Wyróżnia się remisję trwałą i tymczasową, dlatego okres ten wiąże się z dużą niepewnością. Mimo tego, że remisji trwałych jest naprawdę wiele, to warto porozmawiać z lekarzem o ewentualnym nawrocie. Zrozumienie jego ryzyka sprawi, że znacznie łatwiej będzie się nam przygotować na możliwy nawrót raka.

Jeśli dojdzie do nawrotu, konieczne będzie przeprowadzenie nowego cyklu testów. Nawracający nowotwór może wystąpić w tym samym miejscu, w jego pobliżu lub zupełnie innym obszarze. Kobiety, które przeszły raka szyjki macicy są także bardziej narażone na inne nowotwory, takie jak:

• rak jamy ustnej i gardła,
• rak krtani,
• rak odbytu,
• rak sromu,
• rak pochwy,
• rak płuc,
• rak pęcherza moczowego i moczowodu,
• rak żołądka,
• rak jelita grubego,
• rak trzustki.

Jak ograniczyć ryzyko nawrotu raka?

Istnieją kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu raka. Co więcej, zachowania te pozytywnie wpłyną na Twój ogólny stan zdrowia, a także ograniczą prawdopodobieństwo innych chorób.

Jak ograniczyć ryzyko nawrotu raka?

• Unikaj wyrobów tytoniowych.
• Stosuj zbilansowaną dietę i utrzymuj zdrową wagę.
• Uprawiaj aktywność fizyczną i unikaj siedzącego trybu życia.
• Nie nadużywaj alkoholu, a najlepiej, abyś zupełnie z niego zrezygnowała.

Co, jeśli leczenie nie działa?

Całkowite wyleczenie raka szyjki macicy nie zawsze jest możliwe. W przypadku, gdy nowotworu nie można kontrolować albo wyleczyć, możemy go nazwać nieuleczalnym, a nawet śmiertelnym.

Osoby z zaawansowanym rakiem, których rokowania wskazują, że przeżyją mniej niż 6 miesięcy, mogą zdecydować się na opiekę paliatywną. Ma ona na celu zapewnienie najlepszej jakości życia osobom, które zbliżają się do jego kresu.

Rak szyjki macicy – prognozy

Większość z nas po dowiedzeniu się, że ktoś bliski zachorował na nowotwór, sprawdza statystyki. Rokowania są jednak zależne od kilku czynników, takich jak:

• stadium raka,
• rodzaj nowotworu,
• wiek pacjentki i jej ogólny stan zdrowia,
• występowanie innych chorób czy problemów zdrowotnych (np. obniżona odporność).

Rak szyjki macicy – wskaźniki przeżycia

Lekarza szacują rokowania w przypadku raka szyjki macicy na podstawie danych zbieranych przez wiele lat. Najbardziej podstawowa statystyka to 5-letni względny wskaźnik przeżycia. Mówi on o tym, jaki procent pacjentek z tym samym typem raka szyjki macicy i tym samym stadium przeżywa przynajmniej 5 lat od postawienia diagnozy w porównaniu z osobami w całej populacji.

5-letni względny wskaźnik przeżycia dla wszystkich osób, u których zdiagnozowano raka szyjki macicy, wynosi 66%.

Jak rozumieć statystyki mówiące o rokowaniach?

Statystyki przeżywalności raka szyjki macicy tworzone są na bazie bardzo dużych grup ludzi. Dlatego nie powinno się ich wykorzystywać do oceniania swoich własnych szans na przeżycie. Zwróć uwagę na kilka faktów, które przekonają Cię, że statystyki mówiące o rokowaniach nie powinny być traktowane jako definitywne:

• Każdy z nas jest inny, nie ma dwóch takich samych osób na świecie, dlatego reakcje na leczenie mogą się znacząco różnić.
• Statystyki przeżywalności liczone są na bardzo dużych grupach ludzi, na których wykorzystywane były różne (w tym starsze) metody leczenia.
• Medycyna stale idzie do przodu, dlatego potrzebujemy czasu, aby określić, jak skuteczne są nowe metody leczenia.

Tylko Twój lekarz zna stan Twojego zdrowia i to jemu powinnaś zaufać, jeśli chodzi o rokowania. Nie bój się zapytać specjalisty o to, jakie masz szanse na przeżycie, a na pewno otrzymasz rzetelną odpowiedź.

Podsumowanie

Dziękuję za przeczytanie tego artykułu. Mam nadzieję, że dowiedziałaś się wielu rzeczy o raku szyjki macicy. Jeśli jednak masz pytania, to zapraszam do sekcji komentarzy. Ale najpierw sprawdź, o co pytali inni.