Dieta lekkostrawna: lekkostrawne jedzenie, przepisy, tabele i efekty diety

Zaryzykuję stwierdzenie, że dieta lekkostrawna przyda się każdemu chociaż raz. Dlatego warto znać jej zasady – na wypadek zatrucia, grypy żołądkowej albo innych problemów z układem trawiennym.

Łatwostrawne jedzenie pomoże wyciszyć szalejące podczas biegunki jelita albo ukoić żołądek, gdy męczy go zapalenie błony śluzowej (nieżyt). Ten model żywienia sprawdzi się zarówno u dzieci, jak i seniorów. Poniżej znajdziesz wszystko o tym, jak przygotowywać posiłki, gdy układ trawienny potrzebuje wytchnienia.

Zobacz też:

• Dieta śródziemnomorska
• Dieta DASH
• Dieta cukrzycowa
• Dieta SIRT
• Dieta ketogeniczna
• Dieta dr Dąbrowskiej
• Zdrowe przepisy na śniadania

Co to jest dieta lekkostrawna?

Dieta lekkostrawna, inaczej nazywana łatwostrawną to modyfikacja podstawowego sposobu odżywiania, nacelowana na odciążenie układu pokarmowego. Jadłospis ten powinien dostarczyć Ci tyle samo kilokalorii oraz składników odżywczych, co standardowy model żywienia .

Zmiany, które wprowadzasz w jadłospisie, polegają głównie na ograniczaniu pokarmów, które trudno się trawią i przez długi czas zalegają w jelitach. To na przykład duże ilości błonnika (zwłaszcza jego frakcji, które ulegają rozkładowi dopiero w jelitach), a także smażone, tłuste potrawy .

Na lekkostrawnej diecie należy też wyeliminować produkty powodujące zwiększone wydzielanie soków żołądkowych (np. pikantne potrawy) oraz te powodujące wzdęcia (rośliny strączkowe i warzywa kapustne). Zakazane są również alkohol i kofeina – oprócz ich drażniącego działania na błonę śluzową żołądka, mogą też powodować rozkurcz dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja refluksowi .

Warto również zwrócić uwagę na to, że dieta lekkostrawna w większości przypadków jest zasadna w ograniczonym okresie, np. w przebiegu dolegliwości żołądkowych albo rekonwalescencji po niektórych operacjach. Gdy minie przyczyna jej stosowania, większość pacjentów może powrócić do standardowego sposobu odżywiania .

Zasady przygotowywania posiłków

Dieta lekkostrawna powinna opierać się na częstych, ale małych porcjach. Optymalne jest spożywanie 4–6 posiłków dziennie. Unikaj natomiast jedzenia dwóch dużych porcji, np. śniadania i obiadokolacji. Nadmierna ilość pokarmu przyjęta na raz obciąży układ pokarmowy, nawet jeżeli jedzenie będzie lekkostrawne.

Spożywając więcej mniejszych posiłków, zagwarantujesz sobie lepsze trawienie i przyswajanie składników odżywczych oraz wyregulowanie gospodarki insulinowej, co również ma pozytywny wpływ na Twoje zdrowie i samopoczucie .

A oto kilka prostych wskazówek, jak przyrządzać posiłki w diecie lekkostrawnej :

• Im bardziej rozgotowane jest jedzenie, tym łatwiej je strawisz. Podczas gotowania redukuje się zawartość błonnika pokarmowego w owocach i warzywach.
• Blendowanie, mielenie lub przecieranie przez sito również poprawia strawność pokarmów.
• Unikaj spożywania surowych warzyw i owoców, a także produktów pełnoziarnistych oraz nasion i pestek.
• Przed spożyciem usuń z warzyw i owoców skórki i pestki.
• Przy obróbce termicznej jedzenia wybieraj gotowanie, gotowanie na parze, duszenie lub pieczenie w folii, rękawie czy pod przykryciem.
• Im bardziej miękka potrawa, tym jest łatwiej strawna. Aby rozpulchnić jedzenie, można dodawać do niego pianę z ubitych białek, a do dań mięsnych – namoczoną w wodzie bułkę.
• Zupy i sosy najlepiej jest zagęszczać mąką rozrobioną w wodzie lub mleku. W tej roli świetnie sprawdza się również skrobia (mąka) ziemniaczana – wystarczy jej niewielka ilość. Dobrze rozprowadza się w płynach i nie tworzy nieestetycznych grudek.
• Ostatni posiłek zjedz na 2–3 godziny przed snem. W nocy Twoje jelita też chcą iść spać. Jedzenie przed nocnym odpoczynkiem spowoduje albo niestrawność i długie zaleganie jedzenia w układzie pokarmowym, albo… utrudni Ci zaśnięcie.

Produkty lekkostrawne – tabela

20 pytań o lekkostrawność

Czy kalafior jest lekkostrawny?

Na diecie lekkostrawnej kalafior jest dozwolony w ograniczonych ilościach. Warzywo to zawiera dosyć dużo błonnika, ale możesz zmniejszyć jego zawartość poprzez gotowanie.

Czy mleko jest lekkostrawne?

Chude mleko do 2% jest uznawane za lekkostrawne, ale tylko dla osób, które nie mają problemów z nietolerancją laktozy. Jeżeli cierpisz na ten problem, zdecyduj się na mleko o obniżonej zawartości laktozy, czyli tzw. mleko bez laktozy lub napoje roślinne.

Czy pomidor jest lekkostrawny?

Tak, pomidor jest lekkostrawnym warzywem, ale pod warunkiem, że usuniesz z niego skórkę.

Czy papryka jest lekkostrawna?

Nie, zarówno słodkie jak i ostre odmiany papryki są ciężkostrawne. Dodatkowo pikantne papryczki mogą podrażniać śluzówkę żołądka.

Czy szpinak jest lekkostrawny?

Szpinak może być lekkostrawny, jeżeli go ugotujesz albo udusisz. Przy diecie lekkostrawnej nie jedz go na surowo.

Czy jabłko jest lekkostrawne?

Aby jabłko było lekkostrawne, obierz je ze skórki i wykrój gniazda nasienne. Następnie ugotuj je, uduś lub upiecz. Dla jeszcze większej łatwości strawienia możesz też przed obróbką cieplną zetrzeć je na tarce lub zmiksować do postaci musu.

Czy fasolka szparagowa jest lekkostrawna?

Fasolka szparagowa może być lekkostrawna jeśli jest młoda. W przypadku tej starszej usuń z niej wszystkie twarde włókna. Pamiętaj też o odpowiednim czasie gotowania.

Zjedz niewielką porcję i obserwuj, jak będziesz się czuć. Jeśli wystąpią jakiekolwiek dolegliwości trawienne, następnym razem jej unikaj. Przynajmniej do czasu aż nie zakończysz lekkostrawnej diety.

Czy banany są lekkostrawne?

Tak, banany to jeden z lekkostrawnych owoców, polecany na diecie łatwostrawnej.

Czy budyń jest lekkostrawny?

Tak, budyń to jedna z tych słodkich przekąsek, na którą możesz zdecydować się na diecie lekkostrawnej. Uważaj jednak na mleko, na którym go przyrządzasz. Jeżeli nie tolerujesz laktozy, wybierz mleko bezlaktozowe.

Czy jogurt jest lekkostrawny?

Tak, jogurt jest lekkostrawny, a do tego może zawierać probiotyki, które wspomagają pracę układu pokarmowego. Jogurt (zwłaszcza ten naturalny, bez dodatkowego cukru, polepszaczy smaku i barwników), będzie dobrym uzupełnieniem wapnia w Twoim jadłospisie. Jeżeli jednak cierpisz na zespół nadmiernego rozrostu flory bakteryjnej w jelicie cienkim (SIBO), raczej go unikaj.

Czy ser żółty jest lekkostrawny?

Na diecie lekkostrawnej najlepiej odpuścić sobie pełnotłuste żółte sery o ostrym smaku i aromacie, a także te wędzone. Jeżeli nie wyobrażasz sobie śniadania bez kanapki z żółtym serem i pomidorem, wybierz taki o łagodnym smaku i obniżonej zawartości tłuszczu.

Czy mozzarella jest lekkostrawna?

Mozzarella może być lekkostrawna, jeśli wybierzesz tę o obniżonej zawartości tłuszczu (tzw. light).

Czy truskawki są lekkostrawne?

Czy czekolada jest lekkostrawna?

Niestety – czekolada nie jest lekkostrawna. Na tego rodzaju diecie powinno się z niej zrezygnować.

Czy ogórek jest lekkostrawny?

Ogórek jest jednym z ciężkostrawnych warzyw. Do tego eksperci donoszą, że większość pacjentów na diecie lekkostrawnej źle na niego reaguje. Lepiej wyeliminuj go z jadłospisu na niezbędny czas.

Czy kawa jest lekkostrawna?

Kawa może działać drażniąco na żołądek. Dodatkowo może też sprzyjać nadmiernemu rozluźnieniu dolnego zwieracza przełyku. Na diecie lekkostrawnej poleca się zrezygnować z tego napoju, zwłaszcza jeśli lubisz mocną, czarną kawę. Kawę czarną możesz zastąpić kawą zbożową.

Czy buraki są lekkostrawne?

Tak, buraki to jedno z polecanych warzyw w diecie lekkostrawnej. Doskonale nadają się do pieczenia, gotowania w wodzie oraz na parze. Mogą być składnikiem zup albo dodatkiem do dań w formie tartej.

Czy twaróg jest lekkostrawny?

Twaróg będzie lekkostrawny, jeżeli zdecydujesz się na jego chudy lub półtłusty wariant. Pamiętaj także, aby spożywać tylko świeży biały ser – pilnuj daty przydatności do spożycia, bo to produkt, który szybko jełczeje.

Czy biszkopty są lekkostrawne?

Tak, biszkopty są lekkostrawne. Jeśli na diecie łatwostrawnej kusi Cię, by zjeść jakieś ciacho, będą dobrym wyborem. Miej jednak na uwadze, że to źródło prostych cukrów, których powinno się unikać.

Czy orzechy są lekkostrawne?

Nie, orzechy – choć bardzo zdrowe – są ciężkostrawne. Zawierają dużo tłuszczu i błonnika, więc na diecie lekkostrawnej należy ich unikać.

Co słodkiego przy diecie lekkostrawnej?

Każdy ma czasem ochotę na słodkie co nieco. Nawet na lekkostrawnej diecie nie musisz całkowicie rezygnować z drobnych przyjemności i deserów. W tej roli idealnie sprawdzą się:

• budyń,
• kisiel,
• owocowe musy (zwłaszcza z gotowanych owoców),
• galaretki,
• biszkopty,
• herbatniki (bez cukru lub bezglutenowe),
• ciasto drożdżowe.

Produkty ciężkostrawne – tabela

Wiesz już, co jest zalecane. Teraz zobacz, czego bezwzględnie unikać na diecie lekkostrawnej.

Oprócz jedzenia, które jest polecane i tego, odradzanego przez specjalistów, istnieje jeszcze cała grupa produktów spożywczych, które zdają się mieć status quo. To na przykład warzywa takie jak kalafior czy brokuł, tłuste ryby (np. łosoś) albo pieczywo typu graham. Co ciekawe do tej grupy należą również przedstawiciele roślin strączkowych – młoda fasolka i świeży groszek .

Takie produkty można jeść, ale warto robić to z umiarem i dużą wagę przykładać do sposobu ich przygotowywania. Jest różnica czy zjesz gotowanego na parze halibuta, czy usmażonego w panierce.

Obserwuj również reakcję układu pokarmowego na dane produkty. Każdy z nas jest trochę inny, dlatego mogą mu szkodzić różne produkty. Jeśli po jakiejś potrawie cierpisz na wzdęcia, uporczywe odbijanie lub inny dyskomfort trawienny, to znaczy, że najlepiej jest unikać danego składnika albo przyzwyczajać do niego organizm bardzo powoli.

Kiedy stosuje się dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna to czasowy sposób żywienia, na który przechodzi się, by odciążyć układ trawienny. W niektórych sytuacjach może ona być również polecana, jako trwały model żywieniowy dla osób starszych lub o wyjątkowo ciężkim przebiegu zespołu drażliwego jelita. To także sposób odżywiania zalecany przy nowotworach układu pokarmowego .

Dieta lekkostrawna na żołądek i jelita

Najczęściej dietę łatwostrawną zastosujesz w przypadku problemów żołądkowych: wymiotów, nudności czy biegunek. Mogą one wynikać z zatrucia lub infekcji bakteryjnej czy wirusowej. Lekkostrawne jedzenie sprawdzi się również przy zaostrzeniach choroby Leśniowskiego-Crohna lub zapaleniu jelit .

Odciążenie układu pokarmowego przy tych dolegliwościach przyspiesza powrót do zdrowia i może hamować ich objawy (zwłaszcza biegunkę i wymioty). Przy diecie lekkostrawnej w żołądku produkuje się mniej kwasu trawiennego, a jelita mogą uspokoić swoją perystaltykę, bo nie muszą pozbywać się zalegającego w nich długo błonnika .

Dieta lekkostrawna po operacji

Dieta lekkostrawna jest też polecana po zabiegach operacyjnych na układzie pokarmowym. Będą to m.in. zabiegi bariatryczne, na jelitach lub np. wycięcie pęcherzyka żółciowego. Dzięki uspokojeniu pracy układu trawiennego, jego naruszone podczas operacji powłoki będą mogły szybciej się zregenerować. A Ty odczujesz mniej negatywnych objawów, związanych z jego zaburzoną pracą .

Dieta lekkostrawna przed badaniami

Podczas niektórych badań lepiej, aby w Twoich jelitach i żołądku nie zalegała niestrawiona treść pokarmowa. Należą do nich między innymi USG okolic brzucha i jelit, RTG jamy brzusznej oraz kolonoskopia .

Dlatego poleca się, by w dniu poprzedzającym badania obrazowe zastosować się do zasad diety łatwostrawnej.

Większe restrykcje wiążą się z badaniem kolonoskopowym. Tu przynajmniej dwa dni przed terminem badania, trzeba przejść na dietę bezresztkową, czyli całkowicie wykluczającą błonnik .

Przed kolonoskopią zostaniesz jednak szczegółowo poinstruowany co i kiedy możesz jeść. Dostaniesz również leki przeczyszczające.

Dieta lekkostrawna dla dziecka

W przypadku dzieci dietę lekkostrawną stosuje się w takich samych przypadkach, co u dorosłych. Najczęściej pediatra zaleca ją przy bólach brzucha, biegunkach, nudnościach i wymiotach. Zasady diety lekkostrawnej również nie różnią się dla małych pacjentów. Nadal jej podstawą jest ograniczenie ilości błonnika oraz ciężkostrawnych i wzdymających produktów .

Potrawy powinny być gotowane w wodzie lub na parze, duszone albo pieczone pod przykryciem. Podawaj dziecku chude mięso, gotowane warzywa, a w ramach słodkiej przekąski, gotowane lub pieczone owoce.

Dieta lekkostrawna – efekty

Podstawowym efektem stosowania diety lekkostrawnej jest odciążenie układu pokarmowego i umożliwienie regeneracji jego narządom. Wtórnym rezultatem jest też ograniczenie objawów ze strony układu pokarmowego .

Dzięki łatwostrawnej diecie możesz ograniczyć lub wyeliminować :

• biegunkę,
• wymioty,
• nudności,
• refluks,
• zgagę,
• wzdęcia i nadmierne gazy,
• uporczywe odbijanie,
• bóle żołądka,
• cofanie się żółci w przewodzie pokarmowym.

Dieta lekkostrawna – przepisy

Jadłospis diety lekkostrawnej jest naprawdę prosty. Polega na niewielkich modyfikacjach używanych produktów i sposobie ich obróbki.

Dieta lekkostrawna: śniadanie

Ryż z jabłkami

Przepis na 2 porcje

Składniki:

• 100 g białego ryżu
• ½ kg słodkich jabłek
• Sok z cytryny
• ½ łyżeczki cynamonu
• 2 łyżki jogurtu

Sposób przygotowania:

Jabłka obierz ze skórki i zetrzyj na tarce. Skrop sokiem z cytryny, żeby nie zbrązowiały. Na patelnię lub do rondla wlej odrobinę wody, przełóż jabłka i duś do miękkości. Dopraw połową cynamonu.

Ryż ugotuj zgodnie z przepisem na opakowaniu. Wymieszaj z jabłkami oraz jogurtem i przełóż do dwóch miseczek. Oprósz pozostałym cynamonem.

Dieta lekkostrawna: przepisy na obiad

Potrawka z kurczaka

Przepis na 2 porcje

Składniki:

• Ok. 200 g filetu z piersi kurczaka
• 2 marchewki
• Łyżeczka mąki ziemniaczanej
• 50 ml chudego mleka
• Świeży koperek
• Sól do smaku

Sposób przygotowania:

Wymyj mięso, obierz marchewki i przełóż do garnka. Zalej wodą, tak aby przykrywała składniki. Gotuj na małym ogniu około 45 minut – do miękkości składników. Dopraw solą.

Wyjmij z bulionu mięso i marchewki. Odłóż do przestygnięcia. Odlej około 300 ml wywaru, w którym gotowały się składniki.

Porwij mięso widelcem lub pokrój dosyć drobno. Marchewki zetrzyj na tarce. Do rondla lub wysokiej patelni przelej bulion i go zagotuj. Przesyp kurczaka oraz warzywa i gotuj na wolnym ogniu jeszcze 5 minut.

W szklance rozmieszaj łyżeczkę mąki ziemniaczanej z mlekiem. Wlewaj zawiesinę do potrawki, cały czas mieszając, by dobrze ją rozprowadzić. Zagotuj ponownie. Na koniec dodaj drobno posiekany koperek.

Podawaj z białym ryżem lub kaszą jęczmienną.

Pieczona pierś z kurczaka

Przepis na 2 porcje

Składniki:

• Ok. 200 g filetu z piersi kurczaka
• Po szczypcie: tymianku, oregano i majeranku
• Sól do smaku
• Kilka kropli oliwy z oliwek
• Rękaw do pieczenia

Sposób przygotowania:

Nagrzej piekarnik do 180 stopni. Kurczaka umyj i osusz. Natrzyj go solą. Do małej miseczki wsyp przyprawy, dodaj kilka kropli oliwy z oliwek i wymieszaj. Dokładnie rozprowadź zioła na mięsie.

Przełóż kurczaka do rękawa do pieczenia, zrób w nim kilka małych dziurek (np. wykałaczką). Wstaw do piekarnika i piecz przez około 45–55 minut.

Dieta lekkostrawna: kolacja

Jajecznica na parze

Składniki:

• 2 jajka
• Łyżeczka chudego mleka
• Szczypta soli
• Posiekany drobno koperek

Sposób przygotowania:

Wyjmij jajka z lodówki na pół godziny przed przygotowaniem potrawy.

Wybierz garnek i metalową miskę, która będzie do niego pasować – chodzi o to, by można było ustawić ją na brzegach garnka.

Zagotuj w garnku wodę. Oddziel białka od żółtek. Do białek dodaj mleko, koperek i sól, następnie wymieszaj je rózgą (nie ubijaj na pianę, tylko lekko roztrzep). Osobno rozmieszaj żółtka.

Na garnku z gotującą się wodą ustaw metalową miskę i zmniejsz moc grzania. Przelej białka do miski i mieszając, gotuj je na parze, aż się zetną. Dodaj żółtka i postępuj tak samo.

Podawaj z białym pieczywem.

Podsumowanie