Dieta Dąbrowskiej: zasady, przepisy, opinie, efekty, powikłania

Surowe warzywa, owoce i post. Kto choć raz był na diecie Dąbrowskiej, wie, o czym mowa. Tych, którzy próbowali, jest wielu. Nie można tego jednak powiedzieć o wytrwałych, którym udało się dobrnąć do końca.

Dwa tygodnie na sałatkach. I to wyłącznie z określonych warzyw i owoców. Do tego praktycznie zero tłuszczów, w których mogłyby się rozpuścić zjedzone witaminy. I żadnego białka. Nic dziwnego, że tak wiele osób nie kończy słynnego postu Dąbrowskiej albo już nigdy więcej nie chce o nim słyszeć.

Zobacz też:

• Dieta SIRT
• Dieta ketogeniczna
• Dieta DASH
• Dieta śródziemnomorska
• Dieta lekkostrawna
• Dieta w cukrzycy
• Dieta w cukrzycy i insulinooporności

Co to jest post Dąbrowskiej?

Dieta dr Ewy Dąbrowskiej, zwana też postem Dąbrowskiej lub dietą oczyszczającą owocowo–warzywną, to czteroetapowy schemat żywienia, najbardziej znany ze swej drugiej fazy, zakładającej restrykcyjne ograniczenie kilokalorii oraz jedzenie wyłącznie określonych grup warzyw i owoców .

Jak wskazuje sama nazwa, autorką diety jest doktor nauk medycznych Ewa Dąbrowska, która do lat 90. pracowała jako adiunkt Kliniki Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Gdańsku – tak podaje oficjalna strona dr Dąbrowskiej. Informacje te można również odnaleźć w Centralnym Rejestrze Lekarzy.

Zgodnie z teorią wysnutą przez autorkę, okresy postu sprzyjają procesowi autofagii, czyli samodzielnego eliminowania uszkodzonych i martwych komórek przez organizm. Mają również pobudzać słynne sirtuiny, znane jako białka długowieczności.

Obydwa mechanizmy rzekomo sprzyjają procesom zdrowotnym organizmu i działają na takie schorzenia jak:

• cukrzyca typu 2,
• choroby układu sercowo–naczyniowego,
• zaburzenia lipidowe.

Dieta doktor Dąbrowskiej jest z założenia nastawiona na wspomaganie leczenia różnych schorzeń i zadbanie o ogólną poprawę zdrowia – utrata masy ciała może być z tym związana, ale nie jest jej głównym celem .

Co ważne, sama autorka nie zaleca stosowania tej diety zamiast konwencjonalnych metod leczenia, a raczej jako ich uzupełnienie albo ostatnią deskę ratunku, gdy standardowe procedury medyczne nie dają efektów. Może być też stosowana po prostu jako profilaktyka chorób sercowo–naczyniowych, nowotworowych oraz cywilizacyjnych.

Dieta Dąbrowskiej – zasady

Dieta dr Dąbrowskiej składa się z czterech etapów, a trzy z nich powinny trwać przez taki sam czas. Jej główną fazą jest post, który zakłada ograniczenie spożywanych kilokalorii do maksymalnie 800 na dzień i zasadniczo ma trwać przez 2 tygodnie.

Jednak w uzasadnionych przypadkach możliwe jest – pod kontrolą lekarza – wydłużenie postu nawet do 6 tygodni, ale wówczas etap wychodzenia z postu powinien trwać tyle samo czasu.

Etapy diety Dąbrowskiej:

Okresy postu są traktowane jako metoda oczyszczania organizmu oraz moment, w którym przywraca się jego naturalna homeostaza.

Przygotowywanie posiłków

Dieta dr Dąbrowskiej bazuje na surowych warzywach i owocach oraz robionych z nich sokach. Świeże rośliny powinny stanowić jej podstawę, jednak dopuszcza się również poddawanie ich obróbce termicznej poprzez gotowanie, duszenie lub pieczenie. Nie należy jednak dodawać do nich wówczas oleju, a smażenie w ogóle nie wchodzi w grę.

Dieta dr Dąbrowskiej – dozwolone produkty (tabela)

Poniżej znajdziesz spis produktów dozwolonych podczas okresu postu Dąbrowskiej.

Jasne – warzywa i owoce są zdrowe, a ich zwiększone spożycie może zmniejszać ryzyko wielu chorób, w tym nowotworów i dolegliwości sercowo–naczyniowych . To nic nowego i odkrywczego. Mało tego, podobne założenia odnajdziemy na przykład w dietach DASH i śródziemnomorskiej, które są jednak zdecydowanie mniej restrykcyjne i co najważniejsze, dużo lepiej zbilansowane.

Dieta Ewy Dąbrowskiej – zakazane produkty

Podczas ścisłego postu nie wolno jeść niczego spoza wyżej wymienionych produktów. Odpadają więc wszelkiego rodzaju tłuszcze (nawet te zdrowe), źródła białka (nabiał, jaja, mięso, a nawet rośliny strączkowe) i węglowodany (kasze, pieczywo, makarony, ziemniaki). Nie napijesz się również kawy oraz czarnej herbaty.

W okresie wychodzenia z postu, a potem „pełnowartościowego żywienia” ograniczeń robi się mniej, jednak nadal należy trzymać się z daleka od wszelkich przetworzonych produktów i tłustych mięs.

Dieta Dąbrowskiej – efekty

Efektem diety Ewy Dąbrowskiej ma być przede wszystkim poprawa stanu zdrowia. Ma ona nastąpić poprzez oczyszczenie organizmu, doładowanie go potężną dawką antyoksydantów i uruchomienie sirtuin, czyli białek, które posądza się o zdolność naprawy uszkodzonego DNA .

Oczywiście etap postu wiąże się również z utratą masy ciała ze względu na restrykcyjne ograniczenia w podaży kilokalorii. Jest to jednak efekt, można by rzec, uboczny. Choć w niektórych schorzeniach (jak na przykład cukrzycy typu 2) samo schudnięcie również ma działanie terapeutyczne. Dlatego, w stosownych przypadkach i pod kontrolą lekarza dr Ewa Dąbrowska zaleca przedłużenie etapu postu nawet do 6 tygodni .

A jeśli nie stać Cię na urlop z dietą Dąbrowskiej, a potrzebujesz pomocy we wdrożeniu tego sposobu żywienia, zostaje Ci aplikacja. Znajdziesz w niej przepisy, listy zakupów i możliwość śledzenia swoich postępów. Jeśli liczyć cenę miesięczną, najtańsza wersja (abonament roczny) to koszt 249 zł .

Dieta Ewy Dąbrowskiej – skutki uboczne i powikłania

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebujesz nie tylko błonnika, witamin i składników mineralnych. Niezbędne są również białka, tłuszcze i węglowodany. A tych trzech w diecie dr Dąbrowskiej jest – o ironio – jak na lekarstwo.

Jeżeli nie dostarczysz sobie kompletu składników odżywczych przez jeden lub dwa dni, prawdopodobnie nic się nie stanie. Jednak post Dąbrowskiej zakłada ich ograniczenie przez kilka–kilkanaście dni (najczęściej 2 tygodnie).

W sytuacji, w której zdecydujesz się go przedłużyć (założenia dopuszczają przebywanie na nim nawet 6 tygodni – pod okiem lekarza) robi się już naprawdę niebezpiecznie. Do tego dochodzi restrykcyjne ograniczenie kilokalorii.

Potencjalne skutki uboczne diety Dąbrowskiej to:

• niedobory pokarmowe,
• osłabienie organizmu,
• bóle i zawroty głowy,
• problemy z koncentracją,
• osłabienie odporności,
• problemy z układem gastrycznym (wzdęcia, biegunki),
• zaburzenia hormonalne,
• zaburzenia miesiączkowania,
• zaburzenia flory bakteryjnej jelita,
• problemy ze snem.

Ponadto warto zaznaczyć, że wiele badań naukowych potwierdza, iż restrykcyjne i nadmierne ograniczenia kaloryczne spowalniają metabolizm . Dlatego, gdy powrócisz do przyjmowania prawidłowej liczby kilokalorii, możesz doświadczyć efektu jojo. Często pacjenci po takich ubogokalorycznych dietach tyją więcej niż schudli.

Czy post Dąbrowskiej ma podstawy naukowe?

Nie znalazłam badań naukowych poświęconych wpływowi diety Dąbrowskiej (poza artykułami i książkami napisanymi przez samą autorkę tego sposobu żywienia). Aby więc ocenić czy nauka potwierdza skuteczność postu, pozostaje przyjrzeć się jego założeniom:

• oczyszczeniu organizmu,
• procesowi autofagii,
• uruchomieniu sirtuin.

Oczyszczanie organizmu to od lat modny temat. Powstało wiele dziwnych metod i specyfików, mających pomóc pozbyć się z organizmu toksyn i pasożytów.

Diety detoksykacyjne i inne sposoby na dogłębne oczyszczenie się wzbudzają spore kontrowersje, dlatego, że niosą ryzyko rozregulowania metabolizmu i pracy jelit. Mogą mieć też niekorzystny wpływ na mikrobiotę. Stosowane przez długi czas mogą nawet prowadzić do kwasicy metabolicznej .

Warto również pamiętać, że Twoje ciało ma własne mechanizmy walki z zanieczyszczeniami. Należą do nich :

• Skóra – jest pierwszą barierą obronną organizmu. Uniemożliwia przenikanie zanieczyszczeniom i drobnoustrojom do wnętrza ciała.
• Włoski i rzęski – włoski w nosie zatrzymują większe cząsteczki przed przedostaniem się do dróg oddechowych. Rzęski w płucach usuwają za to zanieczyszczenia, które pokonały tę pierwszą przeszkodę.
• Układ odpornościowy – komórki układu immunologicznego wyspecjalizowały się w lokalizowaniu i niszczeniu toksyn oraz patogenów.
• Wątroba – główny narząd odpowiadający za usuwanie toksyn z organizmu. Wytwarza różnego rodzaju enzymy oraz białka (np. metalotioneiny), które pomagają wiązać i usuwać szkodliwe substancje (w tym np. metale).
• Nerki – ten narząd odfiltrowuje wszystkie odpadki i zanieczyszczenia oraz usuwa je z organizmu wraz z moczem.
• Jelita – w nich również w pewnym stopniu zachodzi selekcja substancji na te, które zostaną wchłonięte do krwiobiegu i te, które zostaną usunięte.

Aby wspomóc swój organizm w efektywnym samooczyszczaniu, warto przestrzegać zbilansowanej diety, pić zalecaną dzienną ilość wody (to głównie ona ułatwia wypłukiwanie toksyn) oraz być aktywnym fizycznie . W żadnych oficjalnych zaleceniach nie spotkałam się za to z poszczeniem…

Autofagia to z kolei proces, w którym organizm wychwytuje uszkodzone, stare lub „zużyte” części komórek i przerabia je na energię – można powiedzieć, że recyklinguje. Dr Ewa Dąbrowska w procesach autofagii upatruje szansy na oczyszczenie i uzdrowienie ciała, wspominając niejednokrotnie prof. Yoshinori Ohsumi, który za badaniami nad autofagią dostał nagrodę Nobla w 2016 roku .

Warto jednak wspomnieć, że większość z tych prac była prowadzona na drożdżach. Przegląd badań z 2021 roku dotyczący wpływu autofagii na różne choroby wskazuje, że mechanizm ten może rzeczywiście hamować rozwój niektórych typów nowotworów, jednak na inne może działać… pobudzająco .

Naukowcy wciąż szukają skutecznych sposobów na modulowanie procesów autofagii tak, by działały one wyłącznie z korzyścią dla organizmu i by móc je zastosować w terapii raka .

Nad autofagią prowadzone są również badania w zakresie leczenia chorób neurodegeneracyjnych, metabolicznych (takich jak cukrzyca typu 2) oraz zakaźnych. Są to jednak bardzo wstępne prace, a co ważniejsze niektóre wyniki wskazują zarówno pozytywną jak i negatywną rolę tego procesu na zdrowie oraz rozwój różnych chorób .

Podobnie jest z sirtuinami. Większość dostępnych badań to eksperymenty przeprowadzone na zwierzętach (muszkach, myszach itp.). Choć ich wyniki są obiecujące, brak jest jednoznacznego potwierdzenia ich działania u człowieka .

To, co wiemy o nich na pewno, to że odpowiadają za metabolizm energii w komórce. A tym, co rozpala umysły ich zwolenników, są posądzenia o przeciwstarzeniowe i przeciwnowotworowe właściwości. Niektóre badania sugerują bowiem, że sirtuiny mogą mieć zdolność do uruchamiania procesów naprawy DNA .

Naukowcy studzą jednak euforię: możliwe, że coś w tych sirtuinach jest, ale nic jeszcze nie wiadomo na pewno. Trzeba badać dalej.

Dieta Dąbrowskiej – opinie ekspertów

Jakub Pągowski, dietetyk:

„Ten model żywienia nie uczy żadnych nawyków żywieniowych. No chyba, że tych złych, które narzucają gigantyczne restrykcje. W praktyce zawodowej często spotykam się z pacjentami po takich turnusach i zazwyczaj są jak we mgle: chcą poprawić zdrowie, schudnąć, ale nie wiedzą jak, a tego typu strategie im tylko przeszkadzają i co najwyżej pogarszają zdrowie”.

Nina Wawryszuk, Redaktorka Natu.Care i trenerka personalna:

„Dieta dr Dąbrowskiej jest bardzo restrykcyjna i naraża na niedobór m.in. kwasów omega-3, żelaza czy wapnia. Powoduje zbyt szybki i niezdrowy spadek masy ciała – niestety traci się nie tylko tkankę tłuszczową, ale i mięśniową. Diety typu „aby wytrwać” nie są dobre, nie uczą zdrowych nawyków żywieniowych i są stresem dla organizmu”.

Dieta Dąbrowskiej – przepisy

Poniższe przepisy pochodzą z oficjalnej strony poświęconej diecie dr Dąbrowskiej (ewadabrowska.pl).

Kapusta kiszona z marchewką i jabłkiem

Składniki:

• Garść kapusty kiszonej
• Mała marchewka
• Połowa twardego jabłka
• Świeżo zmielony pieprz, papryka i kurkuma
• Opcjonalnie: kiełki alfa (lucerny), drobno posiekana natka pietruszki i koperku

Sposób przygotowania:

1. Kapustę włóż do miski.
2. Obierz marchew z jabłkiem i zetrzyj na tarce.
3. Wymieszaj razem wszystkie warzywa z kiełkami, dopraw do smaku i posyp natką oraz koperkiem.

Zakwas z buraków

Składniki:

• 2 kg buraków
• 3 litry wody
• Sól kamienna
• 3 główki czosnku
• Kilka listków laurowych, ziaren ziela angielskiego oraz czarnego pieprzu
• 2 łyżki soku z ogórków kiszonych

Sposób przygotowania:

1. Buraki umyj i pokrój w plastry, wymieszaj z czosnkiem i przyprawami.
2. Zalej solanką przygotowaną w proporcji 1 l na 1 łyżkę soli kamiennej.
3. Buraki nie powinny wypływać – możesz przykryć je małym talerzykiem lub dobrze wymytym kamieniem.
4. Odstaw przykryte lnianą ścierką w ciepłe, przewiewne miejsce na kilka dni. Powstającą pianę możesz zbierać łyżką kilka razy dziennie.

Sok z marchewki

Składniki:

• 4 duże marchewki
• Kilka kropel octu jabłkowego

Sposób przygotowania:

1. Marchew dokładnie umyj i wyciśnij sok w wyciskarce.
2. Do świeżo wyciśniętego soku dodaj kilka kropel octu jabłkowego.

Smacznego.

Podsumowanie