- Strona Główna
- Białko
- Proteiny
Proteiny w jedzeniu - co to jest, w czym są i co dają?
Proteiny to jedne z najważniejszych makroskładników Twojej diety.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Nazwa proteiny pochodzi od greckiego słowa proteios, co oznacza „pierwszy” lub „ważny”. Nie ma w tym nic dziwnego – proteiny stanowią ok. 20% masy ludzkiego ciała i przez wielu uważane są za jeden z najważniejszych makroskładników diety.
Dlatego wspólnie z dietetyczką kliniczną, Martą Kaczorek przedstawimy Ci o nich najważniejsze informacje.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym są proteiny, z czego są złożone i czy są zdrowe.
- Jakie funkcje pełnią proteiny i ile dziennie musisz ich przyjmować.
- Które produkty spożywcze dostarczają najwięcej protein.
- Jakie są objawy niedoboru oraz nadmiaru protein.
- Jak suplementować proteiny, aby sobie nie zaszkodzić.
Zobacz też:
- Aminokwasy
- Białko WPC
- Białko WPI
- Białko WPH
- Białko roślinne
- Kazeina
- Odżywka białkowa
- Najlepsze colostrum
- Colostrum - właściwości i działanie
Co to są proteiny?
Proteiny, znane również jako białka, to duża grupa związków organicznych zbudowana z aminokwasów, które połączone są ze sobą w długie łańcuchy. Proteiny są niezbędne dla wszystkich procesów zachodzących w żywych organizmach, dlatego – jak podaje dietetyczka Marta Kaczorek – uważane są za jeden z najważniejszych makroskładników diety.
U zwierząt i ludzi proteiny są ważne dla wzrostu oraz naprawy tkanek. To składowe mięśni, naskórka, włosów i paznokci. Poza funkcją strukturalną proteiny uczestniczą również w wielu procesach biologicznych.
Przykładowo, enzymy, które są rodzajem protein, katalizują reakcje chemiczne w organizmie i odpowiadają za metabolizm komórkowy. Z kolei antygeny i przeciwciała, które również są białkami, to nieodłączne elementy układu immunologicznego.
Struktury, a co za tym idzie, funkcje protein określa sekwencja aminokwasów, które je tworzą. Choć w przyrodzie występuje 20 standardowych aminokwasów (12 endogennych i 8 egzogennych), to ich różne kombinacje dają miliony możliwych protein, co pozwala na ogromną różnorodność zadań, które pełnią białka.
Jakie są rodzaje protein?
Wyróżnia się około 20 000 rodzajów protein. Ale spokojnie – nie będę opisywał wszystkich. Tak naprawdę nie wiadomo nawet, ile ich dokładnie jest. Naukowcy oszacowali tę liczbę na podstawie hipotezy „jeden gen = jedno białko”. Dla prawidłowego działania organizmu najważniejsze jest kilka typów protein. Jakich?
- Proteiny strukturalne. Proteiny te są jak „cegły” Twojego organizmu. Tworzą struktury, które stanowią ważny element tkanek i organów. Weźmy na przykład kolagen, który jest najczęściej występującym białkiem w ciele człowieka. Kolagen daje strukturę skórze, włosom, paznokciom, kościom i ścięgnom, tworząc ich „szkielet”.
- Enzymy. Enzymy to katalizatory biologiczne. Ułatwiają i przyspieszają reakcje chemiczne, które zachodzą w ciele. Na przykład, enzymy w układzie pokarmowym pomagają rozkładać spożywane pokarmy na małe cząsteczki, które ciało jest w stanie przyswajać.
- Hormony białkowe. Hormony to sygnały chemiczne, które poruszają się po ciele, przekazując wiadomości między różnymi komórkami i organami. Niektóre hormony, jak insulina, są białkami. Insulina reguluje stężenie cukru we krwi, co jest niezbędne dla zdrowego funkcjonowania organizmu.
- Antygeny. Proteiny, które rozpoznawane są przez układ immunologiczny. Często są to obce cząsteczki, takie jak te na powierzchni bakterii lub wirusów. Gdy system immunologiczny wykryje te antygeny, rozpoczyna reakcję obronną.
- Przeciwciała. Przeciwciała to białka, które układ immunologiczny produkuje, aby zwalczać antygeny. Każde przeciwciało jest zaprojektowane do wiązania się z konkretnym antygenem, co pozwala układowi immunologicznemu eliminować intruzów.
- Proteiny transportowe. Białka te wiążą i przenoszą różne substancje w ciele. Hemoglobina w Twoich czerwonych krwinkach, która transportuje tlen, to jeden z przykładów takiej proteiny.
Z czego zbudowane są proteiny?
Proteiny zbudowane są z maleńkich „klocków” nazywanych aminokwasami. To tak, jakbyś budował koralikową bransoletkę z różnych kształtów i kolorów koralików – te koraliki to Twoje aminokwasy. Kiedy łączysz koraliki (aminokwasy) w różnych kombinacjach i sekwencjach, otrzymujesz różne bransoletki (proteiny).
W sumie istnieje 20 różnych aminokwasów, które organizm potrafi łączyć w tysiące kombinacji, aby tworzyć różne proteiny, które pełnią odmienne funkcje w Twoim ciele.
Czy proteiny są zdrowe?
Tak, proteiny są zdrowe, a nawet niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. To jedne z kluczowych składników odżywczych, których Twoje ciało potrzebuje do budowy mięśni, kości, skóry i włosów. Proteiny pełnią też wiele funkcji w organizmie, takich jak naprawa komórek, produkcja enzymów i hormonów oraz wspomaganie układu immunologicznego.
Białko na redukcję lub masę - jakie wybrać?
Natu.Care Vegan Protein, wegańskie białko roślinne, biała czekolada-malina
Wegańskie białko roślinne – aż 26 g białka w porcji. Wysokiej jakości mieszanka białek grochu, drożdży i ryżu.
- Typ białka: roślinne
- Opakowanie: 525 g
- Ilość porcji w opakowaniu: 15
- Białko w porcji: 26 g
- Niska zawartość tłuszczu i węglowodanów
- Tylko 136 kcal
- Dodatkowe składniki: markowy kompleks enzymów trawiennych DigeZyme®, liofilizowany owoc maliny.
Opis produktu
Odżywka białkowa Natu.Care Vegan Protein – białko roślinne o smaku białej czekolady z liofilizowanymi malinami.
Doskonałe źródło białka w formie suplementu w proszku. Białko wegańskie Natu.Care to mieszanka białek grochu, drożdży i ryżu. Porcja suplementu zawiera 26 gramy białka. Skład produktu został wzbogacony o opatentowany kompleks enzymów trawiennych DigeZyme®, które wpływają pozytywnie na proces trawienia.
Natu.Care Vegan Protein jest w 100% bezpieczne i przebadane, a w jego składzie znajdziesz jedynie najwyższej jakości surowce naturalne – bez dodatku cukru, glutenu, GMO, czy laktozy.
Plusy i minusy
Plusy:
- Wysoka zawartość białka w porcji (26 g)
- Doskonały smak i rozpuszczalność
- Dodatkowe enzymy poprawiające trawienie DigeZyme®
Minusy:
- Jeden wariant smakowy
Dodatkowe informacje
Suplement diety z wysoką zawartością białka, który stanowi doskonałe uzupełnienie diety dla osób na diecie wegańskiej, wegetariańskiej, bezlaktozowej. Świetnie sprawdza się również u osób aktywnych sportowo i rekreacyjnie, które szukają urozmaicenia od mlecznych odżywek białkowych lub gorzej trawią białko serwatkowe.
Skład
Składniki: białko grochowe 22,75 g, białko drożdżowe 5,25 g, białko ryżowe 3,78 g, liofilizowany owoc maliny (3%), substancja zagęszczająca: guma guar, aromaty, barwnik: czerwień buraczana, kompleks enzymów trawiennych DigeZyme® [α-amylaza (z Aspergillus oryzae), neutralna proteaza (z Bacillus subtilis), laktaza (z Apergillus oryzae), lipaza (z Rhizopus oryzae), celulaza (z Trichoderma longibrachiatum)], substancje słodzące: sukraloza, glikozydy stewiolowe ze stewii.
Wartości odżywcze w porcji 35 g:
- Wartość energetyczna: 569 kJ/ 136 kcal
- Tłuszcz: 2,33 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g
- Węglowodany: 2,63 g, w tym cukry: 0,76 g
- Białko: 26,18 g
- Sól: 0,18 g
- Komplet multienzymatyczny DigeZyme: 50 mg
ALLDEYNN WHEYROSE
Opis produktu
Odżywka białkowa zawierająca koncentrat białka serwatkowego (WPC) z dodatkiem enzymów trawiennych. Dobrze się trawi, jest łatwym i szybkim sposobem na dostarczenie białka i może być spożywane przez osoby z nietolerancją laktozy. Sprawdzi się nie tylko jako samodzielny napój, ale i smaczny dodatek do szejków, deserów, owsianek czy omletów.
WHEYROSE zawiera pięć enzymów trawiennych, które pomagają w rozkładaniu makrocząsteczek na mniejsze elementy, dzięki czemu składniki z pożywienia oraz z odżywki jeszcze lepiej się przyswajają. Pozwala to na zminimalizowanie lub nawet na wyeliminowanie dolegliwości trawiennych. Taki dodatek w odżywkach białkowych to rzadkość.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bez laktozy – idealna odżywka dla osób z nietolerancją.
- Zawiera dodatek DigeZyme® – pięciu enzymów trawiennych.
- Użytkownicy chwalą smak i dobrą rozpuszczalność proszku.
- Producent wykonuje badania laboratoryjne sprawdzające skład odżywki.
Minusy:
- Opakowanie zawiera tylko 16 porcji.
- Producent nie doprecyzował, jakie są aromaty w składzie.
- Maltitol zawarty w składzie zwiększa poziom glukozy we krwi i nie jest obojętny dla glikemii – zachowaj umiar.
Dodatkowe informacje
- Nie dodawaj WHEYROSE do bardzo gorących płynów (np. mleka), ponieważ zrobią się grudki. Koncentrat białka serwatkowego najlepiej mieszać w ciepłym płynie.
- Proszek zastąpi ok. 40% mąki, jeśli chcesz zrobić proteinowego omleta czy naleśniki.
- Nieodpowiedni dla wegan (zawiera białka mleka).
Opinia użytkownika
Health Labs ShapeMe
Opis produktu
ShapeMe to białko WPI90 zamknięte w saszetkach z proszkiem do rozpuszczania w wodzie. Formuła o wysokiej zawartości białka zawiera dodatek liofilizowanych owoców, m.in. truskawek, jeżyn, jagód i wiśni w zależności od wersji smakowej. Dzienna porcja preparatu to 28 g białka z izolatu białek serwatkowych WPI90 z dodatkiem ALCAR (acetylo L-karnityny), L-glutaminy i arabinogalaktanu zaliczanego do błonnika pokarmowego.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobra rozpuszczalność proszku
- Do wyboru aż trzy smaki
- Wygodne saszetki
Minusy:
- Wysoka cena
Dodatkowe informacje
Do produkcji białka ShapeMe zastosowano izolat białek serwatkowych (WPI, ang. Whey Protein Isolate) pozyskany z mleka pochodzącego ze zrównoważonej hodowli, od krów karmionych trawą, tzw. „grass fed”. Izolat białek serwatkowych tworzony jest pod ścisłą kontrolą łańcucha dostaw, tzw. „from farm to table” z uwzględnieniem zmniejszenia śladu węglowego.
Opinia eksperta
"Polecam je przede wszystkim ze względu na smak. Nie trawię mnóstwa odżywek białkowych, a ten smak jest dla mnie akceptowalny :) Najbardziej smakuje mi wiśnia, ale wszystkie są dobre."
ALLDEYNN VEGEROSE
Opis produktu
Odżywka białkowa z pięciu białek roślinnych wzbogacona o błonnik z akacji, siemię lniane, olej MCT oraz kompleks probiotyczno-prebiotyczny LactoWise®. To synbiotyk, który stymuluje rozwój i wzrost korzystnych bakterii w przewodzie pokarmowym i wykazuje korzystny wpływ na kondycję układu pokarmowego.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bogaty aminogram dzięki różnorodności z 5 białek.
- Dodatek LactoWise® wspiera układ pokarmowy.
- Zawiera naturalne barwniki.
- Niska zawartość cukrów.
- Wysoka zawartość błonnika pokarmowego.
Minusy:
- Opakowanie zawiera tylko 16 porcji.
- Zawiera maltodekstrynę – osoby pilnujące cukru we krwi i indeksu glikemicznego powinny zachować ostrożność.
Dodatkowe informacje
- Wegańskie odżywki białkowe ze względu na rozpuszczalność i konsystencje to świetny dodatek do deserów, owsianek, omletów czy pancakes.
Opinia eksperta
Trec Soy Protein Isolate, białko sojowe, smak waniliowy, 750 mg
Opis produktu
Izolat protein sojowych - źródło pełnowartościowego białka z niską zawartością węglowodanów, tłuszczu oraz cholesterolu. Ten produkt to dobre rozwiązanie dla osób będących na różnych odmianach diet wegetariańskich. Zawiera wszystkie 8 aminokwasów egzogennych, dzięki czemu białko sojowe może być maksymalnie zabsorbowane.
Plusy i minusy
Plusy:
- Soja posiada bogaty aminogram
Minusy:
- Zawiera fruktozę
- Dla wielu osób soja jest alergenem
Dodatkowe informacje
Soja to roślina stanowiąca bogate źródło białka, zawierająca ponad 36 g protein w 100 g.
Opinia klienta
"Początkowo byłam sceptycznie nastawiona do tego produktu, ale po miesiącu stosowania jestem bardzo zadowolona. Smak jest w porządku nawet z wodą. Rozpuszczalność średnia,ale jak użyje się blendera to konsystencja jest idealna. Na uzupełnienie codziennej diety produkt jest świetny".
Opis produktu
100% Natural Whey Protein Isolate to suplement diety w postaci proszku, który dostarcza wysokiej jakości białka w formie izolatu protein serwatki (WPI). Zawiera bogaty profil aminokwasowy, dostarczający m.in. aminokwasy rozgałęzione BCAA. Produkt posiada 26 g białka o niskiej zawartości cukrów i tłuszczu.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bogaty profil aminokwasowy
- Prosty, krótki skład
Minusy:
- Klienci zwracają uwagę na słaby smak i zapach produktu
- Mocno się pieni po rozpuszczeniu
Dodatkowe informacje
Izolat marki Olimp Sport Nutrition powstaje w oparciu o proces mikrofiltracji CFM - to sprawia, że proteiny nie ulegają denaturacji a Klient otrzymuje w 100% czysty produkt o pełnej strukturze i aktywności biologicznej.
Opinia eksperta
"ze wszystkich izolatów Olimpa ten smak a właściwie brak smaku jest najlepszy... poza tym dobrze się rozpuszcza".
Opis produktu
Każda porcja tego izolatu WPI stanowi doskonałe źródło białka pochodzenia zwierzęcego, a więc uznawanego za pełnowartościowe. Charakteryzuje się wysoką wartością biologiczną (BV=159), jak i odżywczą. Producent zadbał także o wartościowy dodatek w postaci witamin o dobrej przyswajalności.
Plusy i minusy
Plusy:
- Różne warianty smakowe (wanilia, truskawka, cherry yoghurt, czekolada oraz masło orzechowe)
- Zawiera dodatek witamin (C,D, E, wit z grupy B)
Minusy:
- Zawiera barwnik E150c czyli karmel amoniakalny - istnieją wątpliwości co do jego wpływu na układ odpornościowy
Dodatkowe informacje
Olimp Pure Whey Isolate 95 dostarcza pełny profil aminokwasów, w tym niezbędnych aminokwasów rozgałęzionych (BCAA), które są kluczowe dla skutecznej rekonstrukcji i regeneracji mięśni.
Opinia eksperta
"Dla mnie białko ma dobry smak, o dziwno mniej słodki niż zwykle te same lub podobne smaki od innych producentów. Skusiła mnie niska zawartość tłuszczów w produkcie. Smak jest łagodny, może mniej odczuwalny niż u innych producentów, ale o dziwo chyba wolę mniej nasycony i dużo mniej słodki produkt."
Opis produktu
Suplement diety Olimp Whey Protein Complex 100% zawiera specjalnie opracowany zestaw białkowy- ultrafiltrowany koncentrat białek serwatkowych WPC instant, oraz zaawansowany technologicznie izolat białek serwatkowych WPI-CFM w formie instant.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dużo wersji smakowych
- Bogaty profil aminokwasowy
- Miarka w opakowaniu
- Nie pieni się
Minusy:
- Spora ilość słodzików w składzie
Dodatkowe informacje
Odpowiednie wysycenie krwi aminokwasami (białko zbudowane jest z aminokwasów), w tym BCAA, których organizm ludzki ze względu na ich egzogenny charakter nie jest w stanie sam produkować.
Opinia eksperta
"Najlepsze białko, jakie do tej pory miałam okazję testować! Po wypróbowaniu białek różnych firm postanowiłam spróbować białka z firmy Olimp, a jako amator i wielbiciel czekolady od razu wzięłam ten smak :) Intensywnie czuć czekoladę, dobrze się rozpuszcza (czy to w wodzie, mleku, czy w owsiance). Polecam"
Opis produktu
KFD Premium WPC 82 to instantyzowany i w 100% czysty koncentrat białka serwatkowego - produkt o zawartości ok. 80% białka w suchej masie. WPC 80 jest to odżywka wspierająca organizm, dostarcza ona wartości odżywcze, które ciężko jest przyswoić z jedzenia. Dzięki niej możliwe jest podtrzymanie dobowego zapotrzebowania na proteiny niezbędne do świadomego budowania sylwetki.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bardzo dobra rozpuszczalność
- Bez aspartamu i sztucznych barwników
- Wysoka zawartość aminokwasów BCAA
Minusy:
- Dość słodki smak
Dodatkowe informacje
Produkt został opracowany przede wszystkim z myślą o osobach aktywnych fizycznie i intensywnie trenujących, w tym zawodowych sportowcach i pozwala na uzupełnienie codziennej diety w białko, które jest ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Opinia eksperta
"Smaczne białko. Dodawane do owsianki, jedna miarka (pół zalecanej porcji) - nie za słodkie i wyczuwalny smak."
Opis produktu
Głównym składnikiem tego produktu jest wysokiej jakości koncentrat białka serwatkowego (WPC), jedna porcja dostarcza organizmowi 21 g protein. Whey Protein charakteryzuje się niską zawartością tłuszczu - jedna porcja dostarcza do organizmu 0,7 g tłuszczu. To produkt, który przekazuje do organizmu aminokwasy rozgałęzione BCAA, a także niezbędne aminokwasy egzogenne EAA.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dobra rozpuszczalność proszku
- Różne warianty smakowe
Minusy:
- Zawiera maltodekstrynę - osoby pilnujące cukru we krwi i indeksu glikemicznego powinny zachować ostrożność.
Dodatkowe informacje
Białko serwatkowe powstaje z serwatki, która stanowi składnik uboczny produkcji sera. W OstroVit 100% Whey Protein wykorzystano koncentrat białek serwatkowych z mleka, które wyróżniają się dobrą rozpuszczalnością, przyswajalnością i krótkim czasem wchłaniania, co pozytywnie oddziałuje na jakość suplementacji.
Opinia eksperta
"Smak jest super, nie chemiczny. Co do rozpuszczalności, to nie miałem najmniejszych problemów, mieszam w zwykłym, tanim, ręcznym shakerze. Nie wiem skąd opinie o tym, że są jakieś problemy z rozmieszaniem tego białka. Jak lubisz wanilię to produkt dla ciebie."
HempKing Bio Białko Konopne Organic, 250 g
Opis produktu
BIO białko konopne to 100% organicznego białka konopnego, wytwarzanego w niskich temperaturach. Konopie są źródłem błonnika pokarmowego oraz niezbędnych kwasów tłuszczowych, zawierają także proteiny i aminokwasy i witaminy. Producent zapewnia pochodzenie składników z organicznych upraw, zero glutenu, a także odznaczenie certyfikatem EU Organic, który świadczy o organiczności produktu konopnego.
Plusy i minusy
Plusy:
- Posiada certyfikat EU Organic
- Dwie dodatkowe wersje smakowe: z bio bananem oraz wersję z bio kakao
Minusy:
- Niska zawartość białka w porcji dziennej
- Opakowanie zawiera tylko 8-16 porcji
Dodatkowe informacje
Białko konopne wyróżnia się wysoką zawartością błonnika. Oznacza to, że sprawdzi się jako przekąska o każdej porze dnia lub jako dodatek do różnorodnych posiłków, które wzbogaci je o porcję błonnika.
Opinia klienta
"Sprawdza się jako dodatek do posiłków i do picia, np. z mlekiem. Polecam ze względu na wartości odżywcze"
Opis produktu
Pure Whey Protein jest instantyzowanym 87% izolatem białka serwatki pozyskanym od krów pastwiskowych karmionych wyłącznie zieloną trawą (Truly Grass Fed™) i jest wytwarzany ze słodkiej serwatki mlecznej przy wykorzystaniu technologii filtracji membranowej.
Produkt jest instantyzowany czyli przetwarzany w proszek tak aby był łatwo rozpuszczalny w wodzie - przy użyciu lecytyny słonecznikowej.
Plusy i minusy
Plusy:
- Pochodzi od krów w 95% karmionych trawą, z wolnego wybiegu (pastwiska Irlandii)
- Wolne od antybiotyków, przetwarzane na zimno, mikro-filtrowane, Non-GMO
- Bez sztucznych słodzików, aromatów, barwników czy konserwantów
Minusy:
- Wysoka cena
Dodatkowe informacje
Białko od Doctor Life jest łatwo przyswajalne - wchłania się z przewodu pokarmowego w zaledwie kilka / kilkanaście minut, posiada szeroki profil aminokwasów.
Opinia eksperta
"Najlepszy pod względem ekologiczności izolat białka serwatkowego jaki znalazłam na polskim rynku."
Co dają proteiny – właściwości
Proteiny są jednymi z istotniejszych składników Twojej diety. Pełnią setki funkcji, ale spokojnie – poniżej znajdziesz wyłącznie najważniejsze z nich. Jak działają proteiny?
Budują tkanki
Jednymi z najważniejszych funkcji protein jest budowa i naprawa uszkodzonych tkanek. To one odpowiadają za strukturę Twojego ciała i utrzymanie jej w całości.
- Budowa i struktura. Proteiny są podstawowymi elementami budującymi wszystkie tkaniny i organy w ciele, gdyż białko tworzy każdą błonę komórkową. Na przykład keratyna tworzy włosy i paznokcie, kolagen odpowiada za skórę, ścięgna, chrząstkę i kości, a aktyna i miozyna tworzą mięśnie. Bez protein, Twoje ciało nie mogłyby utrzymać swojej struktury.
- Naprawa tkanek. Proteiny pełnią też ważne funkcje w naprawie uszkodzonych tkanek. Na przykład, gdy masz ranę, proteiny (w tym wypadku kolagen) tworzą „rusztowanie” dla nowych komórek, aby mogły zapełnić rejon rany. Jest to szczególnie ważne właśnie podczas zrastania się skóry, a także regeneracji tkanek po urazach lub chorobach oraz w procesach takich jak wzrost mięśni po ćwiczeniach.
Transportują substancje
Transport różnych substancji w organizmie jest kluczowy do jego prawidłowego funkcjonowania. Białka pełnią w tym procesie istotną funkcję. Jakie proteiny są szczególnie ważne?
- Białka kanałowe. Proteiny te umożliwiają transport jonów i innych drobnych cząsteczek przez błonę komórkową. Białka kanałowe tworzą przepływający przez błonę kanał, umożliwiający przedostawanie się specyficznych cząsteczek.
- Białka wiążące. Proteiny wiążące, zwane też białkami transportowymi, wiążą specyficzne cząsteczki i umożliwiają ich transport do innej części komórki lub do zupełnie innej komórki. Na przykład, insulina jest białkiem wiążącym, które przenosi glukozę do komórek mięśniowych.
- Białka nośnikowe. Proteiny nośnikowe przyczepiają się do określonych cząsteczek, zmieniają swój kształt, a następnie przenoszą te cząsteczki przez błonę komórkową.
- Białka przekształcające i enzymy. Niektóre białka nie tylko przenoszą cząsteczki, ale również je przekształcają. Enzymy są białkami, które przyspieszają reakcje chemiczne, umożliwiając konwersję jednego rodzaju molekuły na inny.
Przyspieszają reakcje chemiczne
Proteiny, które przyspieszają reakcje chemiczne to enzymy. Enzymy to biologiczne katalizatory, obniżające energię potrzebną do aktywacji danych reakcji. Energia aktywacji to minimalna ilość energii potrzebna do rozpoczęcia konkretnej reakcji chemicznej.
Mechanizm działania enzymów polega na tworzeniu kompleksu enzym-substrat, w którym substrat wiąże się ze specjalnym miejscem na enzymie, zwanym miejscem aktywnym. Ta specyficzność dostosowania przypomina dopasowanie klucza do zamka. Miejsce aktywne enzymu jest zazwyczaj komplementarne do substratu zarówno pod kątem kształtu, jak i ładunku elektrycznego.
Nowy kompleks enzym-substrat zazwyczaj stabilizuje stan przejściowy reakcji i obniża energetyczną barierę, co pozwala reakcji chemicznej przebiegać szybciej. Enzymy mogą również przyspieszać reakcje przez bardziej bezpośrednie mechanizmy, takie jak wpływ na pole elektrostatyczne.
Pomimo przyspieszenia reakcji, sam enzym pozostaje niezmieniony po jej zakończeniu i jest w stanie przyspieszać kolejne procesy. To bardzo ważna cecha enzymów, pozwalająca im wspierać prawidłowe funkcjonowanie wielu cyklów biochemicznych.
Chronią organizm przed zagrożeniami
Proteiny pełnią ważną funkcję w ochronie organizmu przed różnymi zagrożeniami. Jako podstawowe składniki wszystkich komórek, uczestniczą w różnych procesach, takich jak budowa tkanek, regulacja procesów metabolicznych, a przede wszystkim obrona immunologiczna. Są odpowiedzialne za produkcję przeciwciał, które identyfikują i neutralizują patogeny.
Rodzaje protein |
Co robią? |
Przeciwciała |
Przeciwciała to specyficzne dla danego patogenu białka, które produkowane są przez komórki układu immunologicznego – limfocyty B. Ich głównym zadaniem jest „rozpoznanie” i związanie się z ciałami obcymi, takimi jak wirusy, bakterie czy toksyny, aby zniszczyć je lub zaznaczyć jako cel dla innych komórek immunologicznych. |
Enzymy |
Enzymy to proteiny, które przyspieszają różne reakcje biochemiczne w organizmie. Wiele z nich odpowiada za przekształcanie toksyn w mniej szkodliwe substancje lub nawet ich całkowitą detoksykację. Dzięki temu zapewniają Ci bezpieczeństwo na poziomie komórkowym. |
Proteiny transportujące |
Proteiny te są odpowiedzialne za przemieszczanie różnych cząsteczek w organizmie. Przykładowo, hemoglobina – białko w czerwonych krwinkach – przenosi tlen z płuc do wszystkich komórek ciała. Inne proteiny transportujące mogą też przenosić składniki odżywcze, hormony czy jony. |
Proteiny sygnałowe |
Proteiny sygnałowe, takie jak hormony czy cytokiny, mają zdolność komunikowania się między komórkami, co pozwala na koordynację wielu procesów biologicznych. Mogą one między innymi modulować odpowiedź immunologiczną – sygnalizować potrzebę ataku na patogen albo hamować nadmierną reakcję odpornościową. |
Proteiny regulatorowe |
Proteiny, które regulują ekspresję genów, czyli proces, w którym informacje zawarte w genach są „odczytywane” w celu produkcji nowych protein. Przykładem mogą być czynniki transkrypcyjne, które wiążą się z DNA i regulują, które geny mają być aktywowane lub wyłączone. Dzięki temu mają one wpływ na zdrowie organizmu na poziomie molekularnym. |
Regulują działanie genów
Proteiny mają znaczenie w regulacji funkcji genów, a proces ten jest dość skomplikowany. Zacznijmy od tego, co właściwie oznacza regulacja genów. W genach zawarte są informacje dotyczące budowy białek, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zatem regulacja funkcji genów to w gruncie rzeczy decyzja o tym, które białka mają być wytwarzane, kiedy i jak intensywnie.
Najbardziej znanymi białkami regulującymi funkcje genów są czynniki transkrypcyjne. Sprawują one kontrolę nad tym, które geny są aktywne. To trochę jak korzystanie z przełącznika światła, który decyduje, kiedy geny „świecą” (są aktywne) lub „gasną” (są nieaktywne).
To bardzo ważne, gdyż regulacja ta wpływa na Twoje codzienne życie. Na przykład, jeżeli geny odpowiedzialne za produkcję insuliny są wyłączone (a powinny być włączone), mamy problem z przetworzeniem cukru z diety, co może prowadzić do cukrzycy.
Inne białka, znane jako histony, wpływają na to, jak mocno „zwinięte” jest Twoje DNA. Niektóre geny mogą być tak „ściśnięte” przez histony, że są niewidoczne dla maszynerii genetycznej organizmu. Wpływa to na reakcje ciała na różne sytuacje. Na przykład, jeżeli geny odpowiedzialne za walkę z infekcjami są zbyt mocno „ściśnięte”, możesz łatwiej zachorować.
Proteiny regulują też geny na dziesiątki innych sposobów. To jednak skomplikowanie reakcje chemiczne. Dla Ciebie najważniejsze jest utrzymanie odpowiedniej diety, bogatej w białko. Dzięki temu zadbasz o prawidłowe funkcjonowanie genów.
Proteiny na włosy
Proteiny to podstawowy budulec ludzkiego organizmu, w tym włosów. Białka mają zdolność do regeneracji, odbudowy oraz uzupełniania braków w strukturze kosmyków. Pomagają w wydobyciu naturalnego skrętu włosów, dodają im objętości oraz zdrowego, pożądanego blasku.
Co robią proteiny na włosy?
- Keratyna. To podstawowy składnik włosa, który przede wszystkim odpowiada za jego wytrzymałość i elastyczność. Keratyna wspiera też ochronę włosów przed czynnikami zewnętrznymi.
- Kolagen. Białko, którego głównym zadaniem jest zapewnienie włosom odpowiedniej wilgotności. Przyczynia się również do zwiększenia ich sprężystości, dzięki czemu włosy są mniej podatne na mechaniczne uszkodzenia.
- Elastyna. Odpowiedzialna jest za elastyczność włosów. Dzięki niej włosy są bardziej odporne na rozerwania i zniszczenia, co przekłada się na mniejszą podatność na łamliwość i rozdwajanie.
W jakiej formie stosować proteiny na włosy?
Proteiny możesz stosować na włosy w różnych formach – jako składnik szamponów, odżywek, masek czy serum. Równie cenne mogą okazać się suplementy diety z kolagenem.
- Szampony z proteinami. Szampony z dodatkiem protein sprawiają, że włosy stają się mocniejsze już podczas mycia. Zastosowanie takiego szamponu pomoże odbudować strukturę włosów, a jednocześnie oczyścić je z zanieczyszczeń.
- Odżywki i maski z proteinami. Odżywki i maski z proteinami dostarczają włosom koniecznych składników odżywczych. Stosowane regularnie, poprawią ich kondycję, czyniąc je mocniejszymi, gęstszymi oraz bardziej lśniącymi.
- Serum z proteinami. Serum z proteinami jest polecane przede wszystkim do włosów uszkodzonych. Możesz nakładać serum zarówno na mokre, jak i na suche włosy, aby intensywnie nawilżyć i zregenerować suche końcówki.
- Suplementy diety z proteinami. Suplementacja proteinami to także świetny pomysł. Szczególnie cenna jest suplementacja kolagenem. Białko to możesz znaleźć zarówno w formie tabletek, jak i proszku do picia lub płynu.
Jak przygotować domowe proteiny na włosy?
Jednym z popularniejszych sposobów na domowe proteiny na włosy jest maseczka z jajka, oleju kokosowego i oliwy z oliwek. Jak ją przygotować?
Składniki:
- 1 jajko kurze
- 1 łyżka oleju kokosowego
- 1 łyżka oliwy z oliwek
Przygotowanie:
- Rozbij jajko do miski. Jeśli Twoje włosy się przetłuszczają, użyj tylko samego białka. Ale jeśli są wysuszone – użyj całego jajka.
- Dodaj łyżkę oleju kokosowego i oliwy z oliwek. Oba oleje są doskonałe do nawilżania i odżywiania włosów.
- Wymieszaj składniki do uzyskania jednolitej konsystencji.
- Nałóż mieszankę na suche włosy, od ich korzeni po same końcówki.
- Pozostaw na włosach na 15–30 minut. Jeżeli chcesz, aby proces był bardziej intensywny, możesz założyć czepek lub owinąć włosy ręcznikiem.
- Dobrze spłucz włosy ciepłą wodą. Nałóż odżywkę, by zemulgować resztki olejów i potrzymaj ją na włosach przynajmniej 15 minut. Po tym czasie dokładnie wymyj głowę łagodnym szamponem w celu usunięcia wszelkich resztek.
- Ciesz się gładkimi, mocnymi i zdrowymi włosami!
Ile trzymać maseczkę proteinową na włosach?
To, ile trzymać maseczkę proteinową na włosach, zależy od różnych czynników, takich jak stan Twoich włosów czy rodzaj maseczki. Najczęściej jednak zaleca się jej pozostawienie na 15–30 minut. Zazwyczaj pozwoli to na wchłonięcie się składników odżywczych. W przypadku bardzo zniszczonych i suchych włosów konieczne może być pozostawienie maseczki na dłuższy czas.
Złote proteiny na włosy – co to?
Złote proteiny na włosy to zabieg oferujący intensywne odżywienie i odbudowę struktury włosów. Polega on na nałożeniu specjalnej maski proteinowej, zawierającej aminokwasy, wyciągi roślinne oraz mikrocząsteczki keratyny.
Kiedy warto zastosować proteiny na włosy?
Zabieg ten jest szczególnie rekomendowany osobom z suchymi, zniszczonymi, łamliwymi, matowymi włosami lub tymi, które mają oznaki uszkodzeń wynikających z ciągłego farbowania, prostowania czy niewłaściwej pielęgnacji.
Zastosowanie złotych protein na włosy może przynieść szereg korzystnych efektów. Włosy mogą stać się głęboko nawilżone, odżywione i zregenerowane, a także wyglądać lśniąco i sprężyście. Z kolei włosom suchym i matowym zostanie przywrócony blask, a poszarpane końcówki znowu staną się gładkie.
Jak wygląda zabieg złotych protein na włosy?
Zabieg z wykorzystaniem złotych protein rozpoczyna się od nałożenia preparatu proteinowego na suche włosy, którego działanie trwa około 30–40 minut. Następnie włosy myje się delikatnym szamponem, a potem nakłada maskę lub odżywkę. Po spłukaniu włosy suszy się chłodnym powietrzem. Mogą być też dodatkowo wyprostowane keratynową prostownicą.
Koszt takiego zabiegu waha się od 300 zł do 500 zł, ale jego efekty utrzymują się do pół roku, co czyni go inwestycją wartą rozważenia dla zdrowia i urody włosów.
Emolienty, humektanty, proteiny, czyli dodatkowe wsparcie dla włosów
Proteiny to nie wszystko. Dla zdrowia Twoich włosów ważne są też emolienty i humektanty. Wszystkie razem wspierają Twoje kosmyki, aby wyglądały lśniąco i zdrowo.
- Emolienty. Emolienty, takie jak oleje roślinne (np. kokosowy, oliwkowy, jojoba), działają jak naturalny balsam, zmiękczając Twoje włosy i dodając im połysku. Tworzą na powierzchni włosa warstwę ochronną, dzięki której stają się mniej narażone na uszkodzenia mechaniczne i utratę wilgoci.
- Humektanty. Substancje, takie jak gliceryna i sok z aloesu, działają niczym magnes na wodę – przyciągają ją z otoczenia, zapewniając dodatkowe nawilżenie włosom. Dzięki temu włosy są mniej podatne na przesuszanie, co jest szczególnie ważne dla kobiet, które stylizują włosy suszarką, lokówką lub prostownicą lub je farbują.
Emolienty, humektanty, proteiny – kolejność
Kolejność zastosowania protein, humektantów i emolientów może różnić w zależności od potrzeb Twojego typu włosów. Mimo tego jedną z powszechnie sugerowanych kolejności są proteiny na start, potem humektanty, a na samym końcu ochronne emolienty.
Emolienty, humektanty, proteiny – jaka kolejność?
- Proteiny. Wzmocnij włosy za pomocą protein na początku. Pomoże to je zrekonstruować i wesprzeć ich strukturę. Możesz użyć naturalnych źródeł protein, jak jajka czy jogurt.
- Humektanty. Po nałożeniu protein użyj humektantów, które przyciągną wilgoć z powietrza do Twoich włosów. Dobre przykłady hemuktantów to aloes czy gliceryna.
- Emolienty. Na koniec zastosuj emolienty, które pozostawią na Twoich włosach warstwę ochronną, zatrzymując wilgoć w środku i dodając połysku na zewnątrz. Emolientami są na przykład oleje roślinne.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na proteiny?
Dzienne zapotrzebowanie na białko różni się w zależności od wieku, masy ciała, stylu życia i stanu fizjologicznego. Standardowe zalecenia Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej mówią o przyjmowaniu 0,8 gramów białka na kg masy ciała w przypadku standardowego Kowalskiego. Przekłada się to na następujące spożycie:
- Osoba ważąca 50 kg – 40 g protein
- Osoba ważąca 60 kg – 48 g protein
- Osoba ważąca 70 kg – 56 g protein
- Osoba ważąca 80 kg – 64 g protein
- Osoba ważąca 90 kg – 72 g protein
Nieco inne zapotrzebowanie mają dzieci, osoby aktywne fizycznie czy kobiety w ciąży. Jak wtedy obliczyć zapotrzebowanie na proteiny?
Kto? |
Dzienne zapotrzebowanie na proteiny |
Dzieci w wieku 10–18 lat |
ok. 1 gram białka na kg masy ciała |
Osoba dorosła (nieaktywna fizyczne) o prawidłowej masie ciała |
ok. 0,8 gramów białka na kg masy ciała |
Osoba dorosła, aktywna fizycznie, uprawiająca sporty wydolnościowe lub siłowe |
ok. 1,2–2,2 gramów białka na kg masy ciała |
Kobiety w ciąży |
ok. 1,2 grama na kg masy ciała |
Kobiety karmiące piersią |
ok. 1,4 grama na kg masy ciała |
Osoby powyżej 65. roku życia |
1 gram na kg masy ciała, a w przypadku niedożywienia lub chorób przewlekłych 1,2–1,5 grama (lub inaczej, jeśli tak zaleci lekarz). |
Źródła protein w diecie
Proteiny znajdują się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Ich najlepsze źródło to indyk, kurczak i wołowina. Równie cenną są także jajka, ryby i nabiał. W jakich produktach spożywczych znajdziesz najwięcej protein?
Proteiny w jedzeniu – tabela
Proteiny roślinne
Proteiny roślinne to ważny element diety, szczególnie dla wegan i wegetarian. Produkty bogate w białko dla osób, które nie jedzą mięsa to:
- Rośliny strączkowe – soczewica, ciecierzyca, fasola czerwona, fasola pinto, soja, komosa.
- Orzechy – migdały, orzechy włoskie, pistacje, orzechy nerkowca, orzechy laskowe.
- Nasiona – siemię lniane, nasiona chia, nasiona słonecznika, nasiona dyni, sezam.
- Zboża – quinoa, ryż brązowy, owies, kuskus, bulgur.
- Warzywa – brokuły, szpinak, szparagi, kale.
Niedobór protein
Niedobór protein jest stanem, w którym organizmowi brakuje białek potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania. Może to prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym osłabienia mięśni, spowolnienia wzrostu, zaburzeń odpornościowych i problemów z wchłanianiem składników odżywczych.
Jakie są przyczyny niedoboru protein?
Niedobór protein może mieć różne przyczyny. Niektóre z nich związane są z dietą, a inne z czynnikami zdrowotnymi. Jadłospis ubogi w proteiny, zaburzenia trawienne, nadmierne spożycie alkoholu, przewlekłe choroby czy określone warunki medyczne, takie jak niewydolność nerek lub wątroby, mogą przyczynić się do niedoboru protein.
Przyczyny niedoboru protein:
- Nieodpowiednia dieta. Niedobór protein najczęściej wynika ze zbyt małego spożycia produktów bogatych w białko, a także spożywanie protein o niskiej jakości.
- Zaburzenia trawienne. Zaburzenia takie jak celiakia, nietolerancje pokarmowe, a także choroby jelit mogą utrudniać prawidłowe wchłanianie białek z przewodu pokarmowego. W efekcie może to prowadzić do niedoboru protein w organizmie.
- Nadmierne spożycie alkoholu. Alkohol negatywnie wpływa na zdolność organizmu do wchłaniania i przyswajania białek. Dlatego jego nadmierne spożycie może przyczynić się do niedoboru protein.
- Przewlekłe choroby. Niewydolność nerek lub wątroby mogą hamować produkcję i metabolizm protein w organizmie. Schorzenia zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelit, również mogą wpływać na wchłanianie i przyswajanie protein.
- Choroby i urazy. Poważne infekcje, oparzenia lub urazy ciała mogą prowadzić do większych potrzeb organizmu w zakresie regeneracji i naprawy tkanek, co z kolei zwiększa zapotrzebowanie na proteiny. Niedobór protein może być również wynikiem chorób nowotworowych, które często wpływają na metabolizm i zużycie białek w organizmie.
- Starzenie się. U osób starszych może wystąpić naturalny spadek apetytu i zmniejszone spożycie pokarmów białkowych, co może przyczynić się do niedoboru protein.
Objawy niedoboru protein
Niedobór protein może prowadzić do różnych objawów, które wpływają na zdrowie, sprawność fizyczną i ogólne samopoczucie. Najpopularniejsze symptomy świadczące o braku białka w organizmie to m.in. mniejsza masa mięśniowa, osłabienie odporność, a także zmęczenie. Niekiedy może wystąpić też gorszy stan włosów i paznokci, słabsze gojenie się ran, a także zaburzenia wzrostu (u najmłodszych).
Gorsza odporność
Niedobór protein może prowadzić do osłabienia odporności organizmu. Białka są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, który chroni Cię przed infekcjami i chorobami. Kiedy organizmowi brakuje protein, może produkować mniej przeciwciał oraz osłabiać inne komórki odpornościowe, takie jak limfocyty. To z kolei zwiększa podatność na infekcje.
Niedobór protein może również wpływać na proces zapalny, który jest ważnym elementem odpowiedzi odpornościowej. Brak odpowiedniej ilości białka może utrudnić i opóźnić procesy zapalne, co z kolei może pogorszyć zdolność organizmu do walki z infekcjami oraz utrudnić gojenie się ran.
Osłabienie włosów i paznokci
Słabe, łamliwe włosy i paznokcie także mogą być objawem niedoboru protein. Białka są niezbędne do produkcji keratyny, składnika budulcowego włosów i paznokci. Jeśli dostrzegasz, że włosy stają się osłabione, łamliwe, tracą swój naturalny blask, a paznokcie są kruche i łatwo się łamią, możesz mieć do czynienia z niedoborem protein.
Zmęczenie
Zmęczenie jest często ignorowane jako symptom wyczerpującego lifestyle'u, ale może być też wskazówką dotyczącą niedoboru protein w organizmie. Proteiny, będące fundamentalnym składnikiem wszystkich komórek ciała, mają mnóstwo funkcji – od naprawy tkanek, poprzez transport tlenu po produkcję enzymów, które regulują wszystkie procesy metaboliczne.
Kiedy dieta jest uboga w proteiny, organizm musi mierzyć się z negatywnymi konsekwencjami. Jedną z nich jest ciągłe uczucie zmęczenia. Wynika to między innymi z faktu, że niedobór protein prowadzi do niedoboru żelaza, co z kolei przekłada się na mniejszą produkcję hemoglobiny – białka odpowiedzialnego za transport tlenu do tkanek. Bez odpowiedniej ilości tlenu, Twoje mięśnie i mózg nie funkcjonują prawidłowo, co skutkuje osłabieniem i uczuciem wyczerpania.
Ograniczona masa mięśniowa
Niska masa mięśniowa jest jednym z najbardziej zauważalnych objawów niedoboru protein. Proteiny są ważne dla budowy i naprawy mięśni w ciele. Kiedy organizm nie dostaje wystarczającej ilości białka, procesy budowy mięśni mogą nie przebiegać prawidłowo.
Na skutek tego, mięśnie mogą słabnąć, a ich masa może ulec redukcji. Zauważalnie zmniejszona masa mięśni, zwłaszcza mimo regularnych treningów, może więc sugerować niedobór białka. W takim przypadku należy zwrócić uwagę na poziom spożywania protein i rozważyć konsultację z dietetykiem lub lekarzem.
Zaburzenia wzrostu
Zaburzenia wzrostu mogą być jednym z efektów niedoboru protein, szczególnie u dzieci, gdzie zdrowe nawyki żywieniowe są kluczowe dla prawidłowego rozwoju. Proteiny są ważne dla funkcjonowania organizmu, w tym dla procesów wzrostowych. Uczestniczą w produkcji hormonów wzrostu i są nieodzowne dla regeneracji oraz budowy tkanek.
Gdy w diecie brakuje białka, organizm może zacząć hamować procesy wzrostowe, co skutkuje opóźnieniem rozwoju. Może się to objawiać ograniczonym wzrostem, opóźnieniem dojrzewania czy zahamowaniem rozwoju fizycznego.
Jak leczyć niedobór protein?
Niedobór protein to poważny problem zdrowotny, którego nie powinieneś lekceważyć. Może prowadzić do zaburzeń, takich jak te wspomniane powyżej. Co pozwoli Ci go zwalczyć?
- Zwiększenie spożycia białka w diecie. To najbardziej bezpośredni i najłatwiejszy sposób na zwiększenie poziomu białka w organizmie. Proteiny możesz znaleźć w wielu źródłach, w tym mięsie, rybach, drobiu, jajach, mleku i produktach mlecznych, orzechach, nasionach, soi oraz niektórych warzywach, jak szpinak czy brokuły.
- Użycie suplementów białkowych. Jeżeli z różnych względów masz trudności w uzyskaniu odpowiedniej ilości białka z diety, możesz zastosować suplementy białkowe. Pamiętaj jednak, że preparaty te powinny być jedynie dodatkiem do zbilansowanego jadłospisu, a nie jego substytutem.
- Skonsultowanie się z dietetykiem. Profesjonalna pomoc może być bardzo cenna w przypadku niedoboru protein. Dietetyk może ocenić aktualny styl żywienia, zaproponować zmiany i utworzyć indywidualny plan diety bogatej w białko.
- Regularne badania. Systematyczne badania krwi i inne testy mogą pomóc monitorować poziom białek i dostosować dietę lub plan leczenia do potrzeb pacjenta.
- Leczenie stanów współistniejących. W niektórych przypadkach niedobór białka może wynikać z innych problemów zdrowotnych, takich jak schorzenia nerek czy układu trawienia. Choroby te wymagają oddzielnego, specjalistycznego leczenia.
Pamiętaj, że każdy jest inny, a to, co działa dla jednej osoby, może nie działać dla innej. Dlatego zawsze warto konsultować plan leczenia z lekarzem lub innym specjalistą w dziedzinie opieki zdrowotnej.
Nadmiar protein
Nadmiar protein w diecie nierzadko jest równie groźny jak ich niedobór. Postrzegane przez niektórych jako klucz do budowania mięśni i utrzymywania smukłej sylwetki, spożywane w zbyt dużej ilości białka mogą prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych.
Przyczyny
Nadmiar protein w organizmie najczęściej wynika ze zbyt dużego spożycia produktów bogatych w białko lub nadmiernego używania suplementów bez odpowiedniej konsultacji z lekarzem, lub dietetykiem. Często wynika to z próby uzyskania szybkiego przyrostu masy mięśniowej.
Jakie są przyczyny nadmiaru białka?
- Nadmierne spożycie mięsa, ryb i nabiału.
- Niekontrolowane stosowanie suplementów białkowych.
- Diety z wysoką zawartością białka (np. dieta Atkinsa, dieta ketogeniczna).
- Zaburzenia odżywiania (np. ortoreksja).
Jakie są objawy nadmiaru białka?
Nadmiar białka w organizmie może prowadzić do różnych objawów, które zwykle wynikają z obciążenia nerek i układu trawiennego. Najczęściej obejmuje to dolegliwości brzuszne, problemy z trawieniem, nadmierną utratę wagi oraz zmęczenie i osłabienie.
Objaw |
Charakterystyka |
Dolegliwości brzuszne |
Najczęściej oznaczają ból brzucha, wzdęcia i nieprzyjemne odczucia, które mogą wynikać z przeciążenia układu trawiennego nadmiarem białka. |
Problemy z trawieniem |
Objawia się to zaparciami lub, rzadziej, biegunką. Proteiny są trudne w trawieniu. Dlatego jeśli spożywane są w nadmiarze, mogą przeciążać układ trawienny. |
Nadmierna utrata wagi |
Proteiny zwiększają uczucie sytości, co w efekcie może skutkować mniejszym apetytem i nadmierną utratą wagi. |
Zmęczenie i osłabienie |
Trawienie protein to proces, który wymaga więcej energii, niż ma to miejsce w przypadku trawienia innych składników pożywienia. Dlatego może on prowadzić do uczucia zmęczenia i letargu. |
Problemy z nerkami |
Nadmiar protein obciąża też nerki, które zmuszone są filtrować z krwioobiegu elementy przemiany białek. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do takich schorzeń, jak niewydolność nerek. |
Nadmiar protein – leczenie
Leczenie nadmiaru białka obejmuje przede wszystkim zmianę diety, a także regularne monitorowanie stanu zdrowia. Równie ważna jest konsultacja z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić indywidualny i zrównoważony plan żywienia.
Jak usunąć nadmiar protein z organizmu?
- Zmniejsz spożycie białka. Jeśli przyczyną nadmiaru protein w organizmie, jest zbyt dużo białka w diecie, należy je ograniczyć. Pamiętaj jednak, aby robić to stopniowo i pod nadzorem specjalisty. W przeciwnym razie możesz wpaść z deszczu pod rynnę i nabawić się niedoboru.
- Zadbaj o regularne kontrole. Przy nadmiarze białka ważne jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia. Najczęściej obejmuje to badania krwi i inne testy monitorujące pracę nerek oraz układu trawiennego. Decyzję o konkretnych badaniach powinien jednak podejmować lekarz.
- Stosuj porady dietetyka. Profesjonalne doradztwo może pomóc dostosować dietę do indywidualnych potrzeb i upewnić się, że wszystkie potrzeby odżywcze zostają spełnione.
Najlepsze proteiny – ranking
Natu.Care Vegan Protein, wegańskie białko roślinne, biała czekolada-malina
Wegańskie białko roślinne – aż 26 g białka w porcji. Wysokiej jakości mieszanka białek grochu, drożdży i ryżu.
- Typ białka: roślinne
- Opakowanie: 525 g
- Ilość porcji w opakowaniu: 15
- Białko w porcji: 26 g
- Niska zawartość tłuszczu i węglowodanów
- Tylko 136 kcal
- Dodatkowe składniki: markowy kompleks enzymów trawiennych DigeZyme®, liofilizowany owoc maliny.
Opis produktu
Odżywka białkowa Natu.Care Vegan Protein – białko roślinne o smaku białej czekolady z liofilizowanymi malinami.
Doskonałe źródło białka w formie suplementu w proszku. Białko wegańskie Natu.Care to mieszanka białek grochu, drożdży i ryżu. Porcja suplementu zawiera 26 gramy białka. Skład produktu został wzbogacony o opatentowany kompleks enzymów trawiennych DigeZyme®, które wpływają pozytywnie na proces trawienia.
Natu.Care Vegan Protein jest w 100% bezpieczne i przebadane, a w jego składzie znajdziesz jedynie najwyższej jakości surowce naturalne – bez dodatku cukru, glutenu, GMO, czy laktozy.
Plusy i minusy
Plusy:
- Wysoka zawartość białka w porcji (26 g)
- Doskonały smak i rozpuszczalność
- Dodatkowe enzymy poprawiające trawienie DigeZyme®
Minusy:
- Jeden wariant smakowy
Dodatkowe informacje
Suplement diety z wysoką zawartością białka, który stanowi doskonałe uzupełnienie diety dla osób na diecie wegańskiej, wegetariańskiej, bezlaktozowej. Świetnie sprawdza się również u osób aktywnych sportowo i rekreacyjnie, które szukają urozmaicenia od mlecznych odżywek białkowych lub gorzej trawią białko serwatkowe.
Skład
Składniki: białko grochowe 22,75 g, białko drożdżowe 5,25 g, białko ryżowe 3,78 g, liofilizowany owoc maliny (3%), substancja zagęszczająca: guma guar, aromaty, barwnik: czerwień buraczana, kompleks enzymów trawiennych DigeZyme® [α-amylaza (z Aspergillus oryzae), neutralna proteaza (z Bacillus subtilis), laktaza (z Apergillus oryzae), lipaza (z Rhizopus oryzae), celulaza (z Trichoderma longibrachiatum)], substancje słodzące: sukraloza, glikozydy stewiolowe ze stewii.
Wartości odżywcze w porcji 35 g:
- Wartość energetyczna: 569 kJ/ 136 kcal
- Tłuszcz: 2,33 g, w tym kwasy tłuszczowe nasycone: 0,6 g
- Węglowodany: 2,63 g, w tym cukry: 0,76 g
- Białko: 26,18 g
- Sól: 0,18 g
- Komplet multienzymatyczny DigeZyme: 50 mg
Opis produktu
Wegańska odżywka białkowa w 3 przepysznych smakach, oparta na izolacie białka sojowego oraz białku sześciu innych roślin, które razem składają się na aż 75% czystego białka w każdej porcji.
VEGAN PROTEIN zawiera izolat białek sojowych, białko z grochu, żurawiny, ryżu, słonecznika, migdałów oraz białko konopne.
Odżywka jest przeznaczona nie tylko dla osób aktywnych fizycznie – to idealne źródło protein, jeśli nie masz czasu na wartościowy posiłek lub nie liczysz makroskładników w diecie. Smaczny proszek wesprze także Twoją redukcję – nasyci Cię i uchroni przed utratą tkanki mięśniowej.
Plusy i minusy
Plusy:
- Dużo białka jak na roślinną odżywkę białkową.
- Pełnowartościowe białko roślinne – zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy.
- Naturalne barwniki sok z buraka i czarna marchew w proszku.
- Niska zawartość cukrów.
- Klienci chwalą konsystencję i smak.
Minusy:
- Opakowanie zawiera tylko 17 porcji.
Dodatkowe informacje
W składzie znajduje się słodzik – ksylitol. W większej ilości może powodować wzdęcia, a nawet biegunki – jeśli używasz ksylitolu do słodzenia innych posiłków, zachowaj ostrożność.
Opinia eksperta
ALLDEYNN VEGEROSE
Opis produktu
Odżywka białkowa z pięciu białek roślinnych wzbogacona o błonnik z akacji, siemię lniane, olej MCT oraz kompleks probiotyczno-prebiotyczny LactoWise®. To synbiotyk, który stymuluje rozwój i wzrost korzystnych bakterii w przewodzie pokarmowym i wykazuje korzystny wpływ na kondycję układu pokarmowego.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bogaty aminogram dzięki różnorodności z 5 białek.
- Dodatek LactoWise® wspiera układ pokarmowy.
- Zawiera naturalne barwniki.
- Niska zawartość cukrów.
- Wysoka zawartość błonnika pokarmowego.
Minusy:
- Opakowanie zawiera tylko 16 porcji.
- Zawiera maltodekstrynę – osoby pilnujące cukru we krwi i indeksu glikemicznego powinny zachować ostrożność.
Dodatkowe informacje
- Wegańskie odżywki białkowe ze względu na rozpuszczalność i konsystencje to świetny dodatek do deserów, owsianek, omletów czy pancakes.
Opinia eksperta
ALLDEYNN WHEYROSE
Opis produktu
Odżywka białkowa zawierająca koncentrat białka serwatkowego (WPC) z dodatkiem enzymów trawiennych. Dobrze się trawi, jest łatwym i szybkim sposobem na dostarczenie białka i może być spożywane przez osoby z nietolerancją laktozy. Sprawdzi się nie tylko jako samodzielny napój, ale i smaczny dodatek do szejków, deserów, owsianek czy omletów.
WHEYROSE zawiera pięć enzymów trawiennych, które pomagają w rozkładaniu makrocząsteczek na mniejsze elementy, dzięki czemu składniki z pożywienia oraz z odżywki jeszcze lepiej się przyswajają. Pozwala to na zminimalizowanie lub nawet na wyeliminowanie dolegliwości trawiennych. Taki dodatek w odżywkach białkowych to rzadkość.
Plusy i minusy
Plusy:
- Bez laktozy – idealna odżywka dla osób z nietolerancją.
- Zawiera dodatek DigeZyme® – pięciu enzymów trawiennych.
- Użytkownicy chwalą smak i dobrą rozpuszczalność proszku.
- Producent wykonuje badania laboratoryjne sprawdzające skład odżywki.
Minusy:
- Opakowanie zawiera tylko 16 porcji.
- Producent nie doprecyzował, jakie są aromaty w składzie.
- Maltitol zawarty w składzie zwiększa poziom glukozy we krwi i nie jest obojętny dla glikemii – zachowaj umiar.
Dodatkowe informacje
- Nie dodawaj WHEYROSE do bardzo gorących płynów (np. mleka), ponieważ zrobią się grudki. Koncentrat białka serwatkowego najlepiej mieszać w ciepłym płynie.
- Proszek zastąpi ok. 40% mąki, jeśli chcesz zrobić proteinowego omleta czy naleśniki.
- Nieodpowiedni dla wegan (zawiera białka mleka).
Opinia użytkownika
Suplementacja protein
Suplementacja protein jest często stosowana wśród sportowców, osób aktywnych fizycznie, a także tych, którzy mają trudności z dostarczeniem odpowiedniej ilości białka przez pożywienie. Pomoże ona uzupełnić poziom protein w organizmie, jeśli codzienna dieta nie zapewnia wystarczających ilości tych składników.
Suplementy proteinowe – rodzaje
Suplementy proteinowe dostępne są w różnych formach i mogą pochodzić z wielu źródeł. Każdy z nich ma swoje własne unikalne właściwości, które mogą przynieść korzyści dla różnych grup osób. Wybór odpowiedniej formy i źródła białka zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji.
- Proteiny serwatki. Jeden z najczęściej stosowanych suplementów proteinowych w proszku i nie tylko. Zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy i jest łatwo przyswajalny. To szczególnie korzystna opcja dla osób aktywnych fizycznie ze względu na szybkie tempo absorpcji.
- Proteiny kazeinowe. To inny produkt pochodzący z mleka. Jego przyswajanie przez organizm trwa dłużej, dlatego często zaleca się go stosować przed snem.
- Proteiny z jaj. Białko z jajek jest jednym z bardziej wartościowych źródeł protein. Zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, dlatego często jest dodawane do różnych suplementów sportowych.
- Proteiny konopne. To wegańskie źródło protein zawiera nie tylko wszystkie niezbędne aminokwasy, ale także kwasy omega-3 i omega-6. Białko z konopi jest łatwo przyswajalne i może być dobrą alternatywą dla tych, którzy mają alergie na inne źródła protein.
- Proteiny sojowe. Dobre źródło białka dla wegan i wegetarian, bo również zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, a przy tym nie jest mięsne. W porównaniu do białka serwatki, proteiny sojowe trawią się jednak wolniej.
- Proteiny z grochu. Kolejna opcja dla osób na diecie roślinnej. Proteiny z grochu są wolno trawiącymi się białkami i nie mają efektu alergenowego.
Czym są proteiny serwatkowe?
Proteiny serwatkowe, znane również jako białko serwatki, są składnikami mleka otrzymywanymi jako produkt uboczny podczas produkcji sera. Ze względu na swoją wysoką wartość biologiczną, są jednym z najczęściej stosowanych suplementów w świecie fitness. Białko serwatki jest dostępne w trzech głównych formach: koncentracie, izolacie i hydrolizacie.
Rodzaj proteiny serwatkowej |
Czym się cechuje? |
Koncentrat |
Najmniej przetworzony rodzaj białka serwatki. Zawiera od 30 do 82% protein wraz z pewną ilością tłuszczu i laktozy. Najczęściej jest najtańszą formą tego suplementu. |
Izolat |
Bardziej przetworzony produkt, który zawiera najmniej 90–95% protein oraz minimalne ilości tłuszczu i laktozy. Jest łatwo przyswajalny i idealny dla osób, które starają się spożywać jak najmniej tłuszczu. |
Hydrolizat |
Enzymatycznie przetworzone białko serwatki do formy, która jest najłatwiejsza do przyswojenia przez ludzki organizm. Peptydy tych protein są szybko absorbowane, co czyni hydrolizat idealnym wyborem dla sportowców, którzy potrzebują szybkiego uzupełnienia białka. |
Metaanaliza badań
Zbiór badań z 2016 roku, który łącznie obejmował 192 ćwiczące osoby, zbadał wpływ suplementacji białka serwatkowego na trenujących siłowo. Badania sugerują, że przyjmowanie tych preparatów może zwiększyć zarówno masę mięśniową, jak i siłę. Co więcej, efekty suplementacji były jeszcze lepsze, kiedy uczestnicy przyjmowali też kreatynę.
Kiedy brać proteiny – przed czy po treningu?
To kiedy bierzesz proteiny, nie ma znaczenia. Możesz przyjmować białko zarówno rano, jak i wieczorem, a także przed lub po treningu. Najważniejsza jest łączna dawka protein, którą spożyjesz w ciągu dnia. Zadbaj o to, aby w każdym posiłku było nie mniej białka niż 0,4 g/kg masy ciała – jeśli Twoim celem jest przybranie masy mięśniowej.
Zobacz też: Białko przed czy po treningu? Trener wyjaśnia
Czy proteiny są szkodliwe?
Nie, proteiny są bardzo ważnym składnikiem odżywczym dla Twojego organizmu. Twoje ciało wykorzystuje je do budowy tkanek, regulacji funkcji genów czy obrony przed patogenami.
Jednak jak z każdym składnikiem diety, nadmiar protein może prowadzić do problemów zdrowotnych. Zbyt duże ilości białka obciążają nerki, i mogą prowadzić do zaburzeń trawienia, a także sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych.
Dlatego ważne jest, aby spożywać odpowiednią ilość protein w zależności od osobistych potrzeb, a suplementację najlepiej rozważyć jedynie po konsultacji z dietetykiem. Zrównoważona dieta zawierająca odpowiednie ilości wszystkich składników odżywczych jest kluczem do utrzymania zdrowia.
Podsumowanie
- Proteiny, nazywane też białkami, to związki organiczne zbudowane z aminokwasów, które są kluczowe dla działania organizmów żywych.
- Proteiny m.in. budują i naprawiają tkanki, transportują substancje w organizmie, przyspieszają reakcje chemiczne, chronią przed patogenami oraz regulują działanie genów.
- Białka są też ważne dla zdrowia włosów; kuracja z proteinami może odżywić i odbudować strukturę włosów.
- Dzienne zapotrzebowanie na proteiny zależy od wieku, masy ciała i stylu życia, z przeważającą zasadą przyjmowania 0,8 grama na kg masy ciała.
- Proteiny pochodzą głównie z produktów zwierzęcych, ale soja, siemię lniane, orzechy nerkowca, ciecierzyca, soczewica i komosa ryżowa to także dobre źródła białka.
- Niedobór protein objawia się osłabieniem mięśni, spowolnieniem wzrostu, zaburzeniami odpornościowymi i problemami z wchłanianiem składników odżywczych.
- Nadmiar protein prowadzi m.in. do bólów brzucha, problemów z trawieniem, nadmiernej utraty wagi oraz zmęczenia i osłabienia.
- Suplementacja protein jest cenna dla sportowców i osób mających trudności w dostarczeniu wystarczającej ilości białka przez pożywienie.
FAQ
Czy keratyna to proteiny?
Tak, keratyna to typ protein, który znajduje się w Twoim organizmie. Jest głównym składnikiem skóry, włosów oraz paznokci. Organizm naturalnie produkuje keratynę, aby chronić te części przed różnego rodzaju uszkodzeniami. A keratynowe zabiegi na włosy są popularne, bo właśnie pomagają wzmocnić włosy i poprawić ich wygląd.
Jakie proteiny są najlepsze na odchudzanie?
W czasie odchudzania zadbaj o spożycie protein o niskiej zawartości tłuszczu i wysokiej wartości biologicznej. Szczególne znaczenie ma tutaj kurczak, indyk oraz chuda wołowina. Do diety warto włączyć również ryby, zwłaszcza tłuste jak łosoś czy makrela – są one źródłem białka i zdrowych tłuszczów.
Nie zapominaj jednak o roślinach: warzywa strączkowe (soczewica, ciecierzyca), nasiona chia czy quinoa są doskonałą alternatywą dla osób na diecie wegetariańskiej lub roślinnej. Jajka również są dobrym źródłem białka. Co więcej, mają one dodatkowy atut – zawierają duże dawki choliny, związku niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Czy proteiny to białko?
Tak, słowa „proteina” i „białko” używane są zamiennie, gdyż oba odnoszą się do tej samej klasy związków organicznych. Proteiny są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu – uczestniczą w procesach metabolicznych, budulcowych, regulują przebieg wielu reakcji chemicznych, a także odgrywają ważną rolę w systemie odpornościowym.
Ile protein ma jajko?
Jedno średniej wielkości jajko, ważące około 60 gramów, dostarczy Ci mniej więcej 7 gramów białka. Proteiny występują zarówno w żółtku, jak i w białku jajka, ale to właśnie białko zawiera go więcej – około 3,6 g na jajko, podczas gdy żółtko dostarcza około 3,4 g protein. Warto też pamiętać, że białko z jajek ma bardzo wysoką wartość biologiczną, co oznacza, że jest doskonale przyswajalne przez organizm.
Jakie proteiny wybrać dla kobiet, mężczyzn i dzieci?
Wybór białek powinien być dostosowany do wieku, płci i stylu życia. Dla kobiet, szczególnie ważne są proteiny bogate w żelazo (mięso czerwone, brokuły) i wapń (nabiał, orzechy).
Mężczyźni aktywnie trenujący powinni wybierać proteiny o wysokiej wartości biologicznej (kurczak, ryby, jajka), które wspomagają budowę masy mięśniowej.
Z kolei dla dzieci, rosnących i rozwijających się, potrzebne są proteiny z produktów pełnoziarnistych, nabiału oraz mięsa, które gwarantują dostarczenie niezbędnych aminokwasów.
Ile protein ma banan?
Banan to smaczny i zdrowy owoc, który jest często uznawany za niezbędny składnik zrównoważonej diety. Nie jest to jednak główne źródło białka – jeden średniej wielkości banan (ok. 120–150 g) zawiera tylko ok. 1,5 gramów białka.
Choć białka nie są dominujące w tym owocu, banan dostarcza wielu innych ważnych składników odżywczych, takich jak błonnik, potas, magnez oraz witaminy, w tym witaminę C i witaminę B6, co sprawia, że jest wyjątkowo wartościowym owocem w codziennej diecie.
Co oznaczają proteiny w moczu?
Obecność protein w moczu może sygnalizować kilka problemów zdrowotnych. Zazwyczaj zdrowe nerki nie przepuszczają dużych ilości białka do moczu, dlatego stan ten może świadczyć o problemach z tym narządem. Nierzadko obejmuje to choroby nerek, takie jak nefropatia czy zapalenie nerek.
Inne powody występowania protein w moczu to wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, stany zapalne lub infekcje dróg moczowych. Białko w moczu może również występować po intensywnym wysiłku fizycznym. Stan ten zawsze wymaga dokładnej diagnozy i oceny lekarza.
Czy proteiny są cenne w kosmetykach?
Tak, proteiny są cennymi składnikami kosmetyków. W wielu wyrobach skórnych, jak kremy, maseczki czy balsamy, wykorzystywane są jako składniki nawilżające i wygładzające. W produktach do włosów z kolei, proteiny jak keratyna, czy jedwab służą do naprawy uszkodzeń, wzmacniają strukturę włosa, a także dodają im blasku i miękkości.
Proteiny sojowe, mleczne czy ryżowe mają też silne właściwości nawilżające i odżywcze. Wszystko to czyni je istotnym składnikiem w produktach pielęgnacyjnych, pomagając poprawić stan skóry i włosów.
Źródła
Zobacz wszystkie
Adhikari, S., Schop, M., de Boer, I. J. M., & Huppertz, T. (2022). Protein Quality in Perspective: A Review of Protein Quality Metrics and Their Applications. Nutrients, 14(5), 947. https://doi.org/10.3390/nu14050947
Allowances, N. R. C. (US) S. on the T. E. of the R. D. (1989). Protein and Amino Acids. W Recommended Dietary Allowances: 10th Edition. National Academies Press (US). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK234922/
Antonio, J., Candow, D. G., Forbes, S. C., Ormsbee, M. J., Saracino, P. G., & Roberts, J. (2020). Effects of Dietary Protein on Body Composition in Exercising Individuals. Nutrients, 12(6), 1890. https://doi.org/10.3390/nu12061890
Arentson-Lantz, E., Clairmont, S., Paddon-Jones, D., Tremblay, A., & Elango, R. (2015). Protein: A nutrient in focus. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism = Physiologie Appliquee, Nutrition Et Metabolisme, 40(8), 755–761. https://doi.org/10.1139/apnm-2014-0530
Barnes, T. M., Deutz, M. T., Zupančič, Ž., Askow, A. T., Moore, D. R., & Burd, N. A. (2023). Protein quality and the food matrix: Defining optimal versus maximal meal-based protein intakes for stimulating muscle protein synthesis. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism = Physiologie Appliquee, Nutrition Et Metabolisme, 48(4), 340–344. https://doi.org/10.1139/apnm-2022-0373
Barzel, U. S., & Massey, L. K. (1998). Excess dietary protein can adversely affect bone. The Journal of Nutrition, 128(6), 1051–1053. https://doi.org/10.1093/jn/128.6.1051
Bilsborough, S., & Mann, N. (2006). A review of issues of dietary protein intake in humans. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 16(2), 129–152. https://doi.org/10.1123/ijsnem.16.2.129
Bökenkamp, A. (2020). Proteinuria—Take a closer look! Pediatric Nephrology (Berlin, Germany), 35(4), 533–541. https://doi.org/10.1007/s00467-019-04454-w
Bray, G. A., Redman, L. M., Rood, J., de Jonge, L., & Smith, S. R. (2020). Effect of Overeating Dietary Protein at Different Levels on Circulating Lipids and Liver Lipid: The PROOF Study. Nutrients, 12(12), 3801. https://doi.org/10.3390/nu12123801
Carbone, J. W., & Pasiakos, S. M. (2019). Dietary Protein and Muscle Mass: Translating Science to Application and Health Benefit. Nutrients, 11(5), 1136. https://doi.org/10.3390/nu11051136
D’Amico, G., & Bazzi, C. (2003). Pathophysiology of proteinuria. Kidney International, 63(3), 809–825. https://doi.org/10.1046/j.1523-1755.2003.00840.x
Delimaris, I. (2013). Adverse Effects Associated with Protein Intake above the Recommended Dietary Allowance for Adults. ISRN Nutrition, 2013, 126929. https://doi.org/10.5402/2013/126929
Elango, R., & Ball, R. O. (2016). Protein and Amino Acid Requirements during Pregnancy. Advances in Nutrition (Bethesda, Md.), 7(4), 839S-44S. https://doi.org/10.3945/an.115.011817
Golden, M. H. (1982). Protein deficiency, energy deficiency, and the oedema of malnutrition. Lancet (London, England), 1(8284), 1261–1265. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(82)92839-2
Górska-Warsewicz, H., Laskowski, W., Kulykovets, O., Kudlińska-Chylak, A., Czeczotko, M., & Rejman, K. (2018). Food Products as Sources of Protein and Amino Acids—The Case of Poland. Nutrients, 10(12), 1977. https://doi.org/10.3390/nu10121977
Grauer, G. F. (2011). Proteinuria: Measurement and interpretation. Topics in Companion Animal Medicine, 26(3), 121–127. https://doi.org/10.1053/j.tcam.2011.04.002
Haider, M. Z., & Aslam, A. (2023). Proteinuria. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564390/
Halldorsson, T. I., Birgisdottir, B. E., Brantsæter, A. L., Meltzer, H. M., Haugen, M., Thorsdottir, I., Olafsdottir, A. S., & Olsen, S. F. (2021). Old Question Revisited: Are High-Protein Diets Safe in Pregnancy? Nutrients, 13(2), 440. https://doi.org/10.3390/nu13020440
Hernández-Alonso, P., Salas-Salvadó, J., Ruiz-Canela, M., Corella, D., Estruch, R., Fitó, M., Arós, F., Gómez-Gracia, E., Fiol, M., Lapetra, J., Basora, J., Serra-Majem, L., Muñoz, M. Á., Buil-Cosiales, P., Saiz, C., & Bulló, M. (2016). High dietary protein intake is associated with an increased body weight and total death risk. Clinical Nutrition (Edinburgh, Scotland), 35(2), 496–506. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2015.03.016
Hoffman, J. R., & Falvo, M. J. (2004). Protein – Which is Best? Journal of Sports Science & Medicine, 3(3), 118–130.
Home—Protein—NCBI. (b.d.). Pobrano 14 wrzesień 2023, z https://www.ncbi.nlm.nih.gov/protein/
Johansson, G. (2018). [Protein deficiency—A rare nutrient deficiency]. Lakartidningen, 115, E6XS.
Kitada, M., Ogura, Y., Monno, I., & Koya, D. (2019). The impact of dietary protein intake on longevity and metabolic health. EBioMedicine, 43, 632–640. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2019.04.005
Kramer, M. S., & Kakuma, R. (2003). Energy and protein intake in pregnancy. The Cochrane Database of Systematic Reviews, 4, CD000032. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000032
Kreider, R. B., & Campbell, B. (2009). Protein for exercise and recovery. The Physician and Sportsmedicine, 37(2), 13–21. https://doi.org/10.3810/psm.2009.06.1705
LaPelusa, A., & Kaushik, R. (2023). Physiology, Proteins. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555990/
Layman, D. K., Anthony, T. G., Rasmussen, B. B., Adams, S. H., Lynch, C. J., Brinkworth, G. D., & Davis, T. A. (2015). Defining meal requirements for protein to optimize metabolic roles of amino acids. The American Journal of Clinical Nutrition, 101(6), 1330S-1338S. https://doi.org/10.3945/ajcn.114.084053
Lemon, P. W. (1991). Protein and amino acid needs of the strength athlete. International Journal of Sport Nutrition, 1(2), 127–145. https://doi.org/10.1123/ijsn.1.2.127
Mittendorfer, B., Klein, S., & Fontana, L. (2020). A word of caution against excessive protein intake. Nature Reviews. Endocrinology, 16(1), 59–66. https://doi.org/10.1038/s41574-019-0274-7
Murphy, M. M., Higgins, K. A., Bi, X., & Barraj, L. M. (2021). Adequacy and Sources of Protein Intake among Pregnant Women in the United States, NHANES 2003-2012. Nutrients, 13(3), 795. https://doi.org/10.3390/nu13030795
Paddon-Jones, D., Campbell, W. W., Jacques, P. F., Kritchevsky, S. B., Moore, L. L., Rodriguez, N. R., & van Loon, L. J. (2015). Protein and healthy aging. The American Journal of Clinical Nutrition, 101(6), 1339S-1345S. https://doi.org/10.3945/ajcn.114.084061
Pezeshki, A., Zapata, R. C., Singh, A., Yee, N. J., & Chelikani, P. K. (2016). Low protein diets produce divergent effects on energy balance. Scientific Reports, 6, 25145. https://doi.org/10.1038/srep25145
Phillips, S. M., & Van Loon, L. J. C. (2011). Dietary protein for athletes: From requirements to optimum adaptation. Journal of Sports Sciences, 29 Suppl 1, S29-38. https://doi.org/10.1080/02640414.2011.619204
Raila, J., Forterre, S., & Schweigert, F. J. (2005). [Physiologic and pathophysiologic fundamentals of proteinuria—A review]. Berliner Und Munchener Tierarztliche Wochenschrift, 118(5–6), 229–239.
Rehman, I., Kerndt, C. C., & Botelho, S. (2023). Biochemistry, Tertiary Protein Structure. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470269/
Sanvictores, T., & Farci, F. (2023). Biochemistry, Primary Protein Structure. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564343/
Sato, H., Tsukamoto-Yasui, M., Takado, Y., Kawasaki, N., Matsunaga, K., Ueno, S., Kanda, M., Nishimura, M., Karakawa, S., Isokawa, M., Suzuki, K., Nagao, K., Higuchi, M., & Kitamura, A. (2020). Protein Deficiency-Induced Behavioral Abnormalities and Neurotransmitter Loss in Aged Mice Are Ameliorated by Essential Amino Acids. Frontiers in Nutrition, 7, 23. https://doi.org/10.3389/fnut.2020.00023
Schoenfeld, B. J., & Aragon, A. A. (2018). How much protein can the body use in a single meal for muscle-building? Implications for daily protein distribution. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 15, 10. https://doi.org/10.1186/s12970-018-0215-1
Stephens, T. V., Payne, M., Ball, R. O., Pencharz, P. B., & Elango, R. (2015). Protein requirements of healthy pregnant women during early and late gestation are higher than current recommendations. The Journal of Nutrition, 145(1), 73–78. https://doi.org/10.3945/jn.114.198622
Sumida, K., Nadkarni, G. N., Grams, M. E., Sang, Y., Ballew, S. H., Coresh, J., Matsushita, K., Surapaneni, A., Brunskill, N., Chadban, S. J., Chang, A. R., Cirillo, M., Daratha, K. B., Gansevoort, R. T., Garg, A. X., Iacoviello, L., Kayama, T., Konta, T., Kovesdy, C. P., … Chronic Kidney Disease Prognosis Consortium. (2020). Conversion of Urine Protein-Creatinine Ratio or Urine Dipstick Protein to Urine Albumin-Creatinine Ratio for Use in Chronic Kidney Disease Screening and Prognosis: An Individual Participant-Based Meta-analysis. Annals of Internal Medicine, 173(6), 426–435. https://doi.org/10.7326/M20-0529
Tipton, K. D. (2011). Efficacy and consequences of very-high-protein diets for athletes and exercisers. The Proceedings of the Nutrition Society, 70(2), 205–214. https://doi.org/10.1017/S0029665111000024
Tomé, D., Benoit, S., & Azzout-Marniche, D. (2021). Protein metabolism and related body function: Mechanistic approaches and health consequences. The Proceedings of the Nutrition Society, 80(2), 243–251. https://doi.org/10.1017/S0029665120007880
Vihinen, M. (2015). Types and effects of protein variations. Human Genetics, 134(4), 405–421. https://doi.org/10.1007/s00439-015-1529-6
Watford, M., & Wu, G. (2018). Protein. Advances in Nutrition, 9(5), 651–653. https://doi.org/10.1093/advances/nmy027
Westerterp-Plantenga, M. S. (2003). The significance of protein in food intake and body weight regulation. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care, 6(6), 635–638. https://doi.org/10.1097/00075197-200311000-00005
Wu, G. (2016). Dietary protein intake and human health. Food & Function, 7(3), 1251–1265. https://doi.org/10.1039/C5FO01530H
Redakcja
Poznaj zespółlis 05
Colostrum towarzyszy nam od pierwszych dni życia. Pozwól aby zadbało o Ciebie również dziś.
paź 23
Colostrum – zobacz, jakie są właściwości colostrum, kiedy należy je suplementować i jakie jest zalecane dzienne spożycie.
mar 25
Wegańskie odżywki białkowe uzupełniają proteiny w diecie sportowców i nie tylko.