WHO: Aspartam na czarnej liście. Czy jest rakotwórczy?

Sprawdź najświeższe ustalenia WHO o szkodliwości aspartamu.

TekstEmilia Moskal

Redaktorka Natu.Care

Emilia Moskal specjalizuje się w tekstach z zakresu medycyny i psychologii, w tym treściach dla podmiotów medycznych. Jest wielbicielką prostego języka i komunikacji przyjaznej czytelnikowi. W Natu.Care pisze edukacyjne artykuły.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RecenzjaIlona Krzak

Zweryfikowane przez eksperta

RecenzjaIlona Krzak

Magister farmacji

Ilona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjną stronę internetową (http://apterskimokiem.pl/) oraz profil na Instagramie: @pani_z_apteki

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

RedakcjaBartłomiej Turczyński

Redaktor naczelny

Bartłomiej Turczyński jest redaktorem naczelnym Natu.Care. Odpowiada za jakość treści tworzonych m.in. w serwisie Natu.Care i dba o to, żeby wszystkie artykuły były oparte na rzetelnych badaniach naukowych i konsultowane ze specjalistami z branży.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

Fact-checkingNina Wawryszuk

Redaktorka Natu.Care

Nina Wawryszuk specjalizuje się w suplementacji sportowej, treningu siłowym i psychosomatyce. Na co dzień, oprócz pisania artykułów dla Natu.Care, jako trenerka personalna pomaga sportowcom poprawić ich wyniki poprzez trening, dietę i suplementację.

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

WHO: Aspartam na czarnej liście. Czy jest rakotwórczy?

23 kwietnia, 2024

Recenzja13 lipca, 2023

Redakcja14 lipca, 2023

Fact-checking12 lipca, 2023

Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym

8 min

Dlaczego możesz nam zaufać

Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.

Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym

Informacja o reklamach

Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.

Dowiedz się więcej w naszym regulaminie

Media o nas:

Używasz słodzików, bo są zdrowsze niż cukier. Najnowszy raport WHO pokazuje, że nie zawsze musi tak być. Aspartam oficjalnie ląduje na liście substancji, które mogą być rakotwórcze.

Jeśli stoisz już nad koszem na śmieci, trzymając wszystkie dietetyczne napoje, jogurty i słodzik, który dodajesz do herbaty – poczekaj. Nie taki diabeł straszny jak go malują.

Z tego artykułu dowiesz się:

Jakie są najnowsze ustalenia WHO dotyczące aspartamu.
Jak zmieniła się dopuszczalna dzienna dawka aspartamu w diecie.
Jakie skutki uboczne może powodować aspartam.
Jak ograniczyć jego spożycie.

Natu.Care Omega-3ᵀᴳ Premium — Sprawdź, za co pokochały go tysiące klientek Natu.Care Premium Omega-3ᵀᴳ.

W końcu omega 3 w solidnej dawce i proporcji. Plus za TG, czyli trójglicerydy!

Zobacz więcej

Zobacz też:

WHO: aspartam rakotwórczy

Światowa organizacja zdrowia (WHO) od dawna przyglądała się aspartamowi. Teraz wzięła go pod lupę, analizując około 7000 badań oraz opinii ekspertów z całego świata. Na tej podstawie 14 lipca 2023 roku opublikowała raport, w którym dodaje aspartam do grupy produktów, które mogą być rakotwórcze .

Czy to oznacza, że powinniśmy natychmiast pozbyć się popularnych napojów bez dodatku cukru? Niekoniecznie.

„JECFA rozważył również dowody na ryzyko zachorowania na raka, w badaniach na zwierzętach i ludziach, i doszedł do wniosku, że dowody na związek między spożywaniem aspartamu a rakiem u ludzi nie są przekonujące” – przyznał dr Moez Sanaa, szef Działu Żywności i Żywienia w WHO.

Eksperci WHO zaznaczają również, że okazjonalne spożycie aspartamu dla większości konsumentów jest bezpieczne, a dołączenie aspartamu do listy zagrożeń rakotwórczych jest „podniesieniem flagi" i wyrazem potrzeby przeprowadzenia dalszych, rzetelnych badań.

Klasyfikacja produktów rakotwórczych według WHO

WHO klasyfikuje produkty i substancje o rakotwórczym potencjale w czterech kategoriach :

1 – substancje rakotwórcze (ang. causes cancer)
2A – substancje najprawdopodobniej rakotwórcze (ang. probably causes cancer)
2B – substancje mogące powodować raka (ang. possibly causes cancer)
3 – substancje niesklasyfikowane jako rakotwórcze (ang. unclassifiable as a cancer risk)

Zgodnie z najnowszym raportem, aspartam został przydzielony do kategorii 2B, czyli do substancji o możliwym działaniu kancerogennym. W tej samej grupie znajdują się np. diesel, herbicydy fenoksylowe, związki metylortęci… ale i prace stolarskie, aloes, kiszone ogórki, paproć, kosmetyki z kokosem i 1108 innych rzeczy .

Jeśli masz w domu aloes lub paprotkę, nie rzucaj jeszcze doniczką przez okno. Wpływ na rakotwórczość substancji ma bowiem sposób podania (np. niektóre składniki są niebezpieczne tylko, gdy dostaną się do naszych dróg oddechowych) lub dzienna porcja. I właśnie o ten ostatni aspekt powinniśmy mieć najwięcej pytań przy aspartamie.

Co to jest aspartam?

Najpierw przybliżmy nowego „wroga publicznego”. Aspartam to słodzik stołowy i przemysłowy. W składach produktów widnieje pod oznaczeniem E951. Jego nazwa chemiczna to ester metylowy dipeptydu Asp-Phe.

Aspartam charakteryzuje się słodkim smakiem, brakiem wartości kalorycznych i tym, że nie podnosi stężenia glukozy we krwi .

Aspartam jest około 200 razy słodszy od cukru. Jego słodycz odczuwamy nieco później, lecz słodki posmak utrzymuje się dłużej.

Ilona Krzak magister farmacji

Początkowo był używany jako substytut cukru dla osób chorych na cukrzycę. Później pokochała go również branża produktów fit. Obecnie duża część wyrobów oznaczona jako „bez cukru”, „zero”, „diet” lub „light” zawiera w składzie aspartam.

Szczególnie lubiany jest w gumach do żucia, ze względu na długo utrzymujący się posmak.

Ilona Krzak magister farmacji

Sugerowana maksymalna dzienna porcja aspartamu

W 1981 roku JECFA ustaliła dopuszczalne spożycie aspartamu na poziomie 40 miligramów na kilogram masy ciała dziennie . Oznacza to, że osoba ważąca 70 kilogramów może bezpiecznie spożyć 2,8 gramów aspartamu na dobę. Czy to dużo?

Dobrym przykładem będą popularne napoje gazowane bez cukru. Zawartość aspartamu waha się w nich od 50 mg do 125 mg w szklance (230 ml). Przyjmując najwyższe stężenie aspartamu (125 mg) – w dużej butelce (1,5 l) napoju znajduje się około 0,8 g aspartamu. To dość daleko od dopuszczalnego limitu. By osiągnąć górną granicę, nasz teoretyczny uśredniony człowiek musiałby wypić 5.25 litra takiego napoju (czyli 3,5 butelki naszej równie teoretycznej oranżady).

Tak, jakieś 21 szklanek.

Są jednak sytuacje, gdy oprócz napoju zdarzy nam się zjeść jakiś fit baton słodzony aspartamem czy inne przekąski i wtedy łatwo przesadzić ze spożyciem tej substancji.

Ilona Krzak magister farmacji

Aktualizacja rekomendacji JECFA w sprawie aspartamu

Według nowego raportu JECFA opublikowanego razem z raportem WHO, dopuszczalna ilość aspartamu w dziennej porcji nie zmienia się . Pomimo zakwalifikowania aspartamu do kategorii 2B na liście zagrożeń rakotwórczych, badacze nie znaleźli dostatecznych dowodów, uzasadniających ograniczenie dopuszczalnego dziennego spożycia tego słodzika.

Warto zauważyć również to, że Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków nie zgadza się z uznaniem aspartamu za potencjalny czynnik rakotwórczy. Dopuszcza też większą ilość do dziennego spożycia – 50 mg na kilogram masy ciała .

Czy aspartam może być bezpieczny jeśli jest na takiej liście?

Czy aspartam szkodzi zdrowiu? Według obecnego stanu wiedzy medycznej: stosowany w odpowiednich porcjach dziennych – raczej nie . Trudno z całą pewnością i jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ badacze muszą polegać na badaniach populacyjnych, w których bardzo trudno jest wychwycić relację przyczyna–skutek. Jedno, czego możemy być pewni, to to, że aspartam jest szkodliwy dla osób, które cierpią na fenyloketonurię.

Osoby z fenyloketonurią, chorobą genetyczną, w której pacjenci nie mogą przekształcić fenyloalaniny w tyrozynę, muszą unikać bezwzględnie aspartamu.

Ilona Krzak magister farmacji

Czym zastąpić aspartam?

Jeśli używasz zamienników cukru w trosce o swoją sylwetkę, według WHO… możesz przestać . W najnowszych rekomendacjach Światowa Organizacja Zdrowia wycofała się z takich zaleceń. Zastąpiła je za to zdroworozsądkowym podejściem do używania cukru w diecie – powinniśmy go ograniczać już od najmłodszych lat.

Istnieją tezy, że stosowanie słodzików wcale nie jest dobrym krokiem w walce z otyłością, gdyż napędzają one głód, a co za tym idzie dalszą konsumpcję kalorii.

Ilona Krzak magister farmacji

Dodatkowo stosowanie słodzików „nie uczy”, że smak cukru jest w zasadzie negatywny, bo kryje się za nim otyłość i choroby metaboliczne – dodaje farmaceutka.

Najlepszym rozwiązaniem wydaje się więc po prostu zdrowa, zbilansowana dieta oraz zaspokajanie apetytu na słodkie smaki owocami. A jeśli chodzi o dietetyczne napoje…

Najzdrowszym rozwiązaniem jest woda. Dla smaku można dodać soku z cytryny lub kilka owoców, liście mięty czy melisy – tworząc własną wodę smakową.

Ilona Krzak magister farmacji

Zobacz też:

Podsumowanie

WHO wpisało aspartam na listę substancji, które są potencjalnie rakotwórcze (kategoria 2B).
Bezpieczeństwo aspartamu zależy przede wszystkim od jego dziennego spożycia. JECFA utrzymała dopuszczalną dzienną porcję aspartamu w diecie na poziomie 40 mg na kilogram masy ciała.
Aby ograniczyć spożycie aspartamu – a także innych słodzików, w tym samego cukru – sprawdzaj składy produktów, które kupujesz. Dbaj o zdrową dietę, a do picia wybieraj przede wszystkim wodę.

FAQ

Ile kilokalorii ma aspartam?

W 100 gramach aspartamu znajduje się tyle samo kilokalorii co w 100 gramach… cukru – 400! Jednak został on uznany za substancję „bezkaloryczną”, bo jest 200 razy słodszy od cukru – zamiast łyżeczek, wystarczy maleńka szczypta.

Gdzie aspartam jest zakazany?

Unia Europejska zezwala na stosowanie aspartamu jako substytutu cukru w żywności, jednak w niektórych krajach obowiązują pewne ograniczenia lub zakazy. We Francji aspartam jest zakazany w napojach słodzonych. W Niemczech nie stosuje się go w żywności dla niemowląt i małych dzieci. W Wielkiej Brytanii aspartam jest używany powszechnie, ale producenci są zobowiązani umieścić na opakowaniach stosowną adnotację.

Ile jest aspartamu w Coli Zero?

W szklance (230 ml) tego napoju znajduje się 58 mg aspartamu. To ponad dwa razy mniej niż Coli Light. Oznacza to, że duża butelka Coli Zero (1,5 l) zawiera niecałe 0,4 g aspartamu.

W jakich produktach znajduje się aspartam?

Aspartam jest często stosowany jako słodzik w napojach o niskiej kaloryczności: napojach gazowanych, sokach owocowych lub energetykach. Można go też spotkać w produktach spożywczych, takich jak jogurty, desery, cukierki, żelki, bezcukrowe gumy do żucia i lody. Aspartam może być też używany do słodzenia tabletek do ssania.

Do czego służy aspartam?

Aspartam jest używany jako sztuczny słodzik w produktach spożywczych i napojach dietetycznych. Stosuje się go jako zamiennik cukru, ponieważ jest on znacznie słodszy. Zapewnienia produktom słodki smak, jednocześnie redukując ich kaloryczność.

Czy aspartam jest zdrowszy od cukru?

Zarówno aspartam, jak i cukier mają swoje wady i zalety. Teoretycznie, jeśli chcesz ograniczyć ilość kalorii w diecie, aspartam byłby lepszym rozwiązaniem. Niestety w praktyce, takie obniżenie kaloryczności może nie być wystarczające – WHO nie zaleca obecnie używania słodzików. Niemniej dla osób chorych na cukrzycę, korzyści z zamiany cukru na aspartam mogą mieć swoją wartość.

Który słodzik jest najzdrowszy?

Najlepiej nie korzystać z żadnego dosładzania, po prostu. Tworząc ten tekst, szukaliśmy odpowiednich zamienników, ale każdy potencjalnie ma coś za uszami. Najlepiej naucz się czerpać przyjemność z naturalnej słodyczy owoców i nabiału oraz warzyw. Najlepszą dietetyczną poradą pozostaje: jedz różnorodnie, nie przesadzaj, a na talerzu niech będzie kolorowo. Jeśli na specjalną okazję zjesz coś słodkiego, wszystko będzie OK.

Źródła

Zobacz wszystkie

Aspartame hazard and risk assessment results released. (b.d.). Pobrano 14 lipiec 2023, zhttps://www.who.int/news/item/14-07-2023-aspartame-hazard-and-risk-assessment-results-released

Czarnecka, K., Pilarz, A., Rogut, A., Maj, P., Szymańska, J., Olejnik, Ł., & Szymański, P. (2021). Aspartame—True or False? Narrative Review of Safety Analysis of General Use in Products. Nutrients, 13(6), Article 6.https://doi.org/10.3390/nu13061957

Heinich, A. (2022, luty 13). Aspartam E951. Co mówią badania naukowe o tym, czy jest szkodliwy? DIETETYCY ORG PL.https://dietetycy.org.pl/aspartam-e951-badania/

Huang, S.-Y., Sun, R., Chen, Y.-C., Kang, L., Wang, C.-T., Chiu, C.-F., & Wu, H.-T. (2023). Aspartame consumption during pregnancy impairs placenta growth in mice through sweet taste receptor-reactive oxygen species-dependent pathway. The Journal of Nutritional Biochemistry, 113, 109228.https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2022.109228

Landrigan, P. J., & Straif, K. (2021). Aspartame and cancer – new evidence for causation. Environmental Health, 20(1), 42.https://doi.org/10.1186/s12940-021-00725-y

List of Classifications – IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans. (b.d.). Pobrano 13 lipiec 2023, zhttps://monographs.iarc.who.int/list-of-classifications/

Lista klasyfikacji – Monografie IARC dotyczące identyfikacji zagrożeń rakotwórczych dla ludzi. (b.d.). Pobrano 13 lipiec 2023, zhttps://monographs.iarc.who.int/list-of-classifications/

Roberts, H. J. (1988). Neurological, Psychiatric, and Behavioral Reactions to Aspartame in 505 Aspartame Reactors. W R. J. Wurtman & E. Ritter-Walker (Red.), Dietary Phenylalanine and Brain Function (s. 373–376). Birkhäuser.https://doi.org/10.1007/978-1-4615-9821-3_45

Rodrigues, H., Silva, C., & Martel, F. (2022). The effects of aspartame on the HTR8/SVneo extravillous trophoblast cell line. Reproductive Biology, 22(3), 100678.https://doi.org/10.1016/j.repbio.2022.100678

says, S. F. (2023, czerwiec 29). WHO to declare artificial sweetener aspartame as possible carcinogen. News-Medical.net.https://www.news-medical.net/news/20230629/WHO-to-declare-artificial-sweetener-aspartame-as-possible-carcinogen.aspx

WHO | JECFA. (b.d.-a). Pobrano 13 lipiec 2023, zhttps://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa-database/Home/Chemical/3018

WHO | JECFA. (b.d.-b). Pobrano 13 lipiec 2023, zhttps://apps.who.int/food-additives-contaminants-jecfa-database/Home/Chemical/62

Pavanello, S., Moretto, A., La Vecchia, C., & Alicandro, G. (2023). Non-sugar sweeteners and cancer: Toxicological and epidemiological evidence. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 139, 105369.https://doi.org/10.1016/j.yrtph.2023.105369

Nutrition, C. for F. S. and A. (2023). Aspartame and Other Sweeteners in Food. FDA.https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/aspartame-and-other-sweeteners-food

Oceń artykuł

4.4

Głos oddany

8 opinii, ocena: 4.4