Schildklier: wat het is, functies, onderzoek, ziekten en behandeling

Hoewel de schildklier in de palm van je hand past, is hij cruciaal voor de gezondheid en het leven. Hij beïnvloedt elk gebied van ons lichaam - van de biologie tot de psyche. Helaas lijdt 60% van ons onwetend aan problemen die ermee te maken hebben.

Zelfs de kleinste verstoring kan lawineachtige gevolgen hebben: van veranderingen in gewicht en stemming tot ernstige chronische ziekten. Daarom vertellen we je, samen met Dr. Witold Tomaszewski, MD, en klinisch voedingsdeskundige Marta Kaczorek, alles wat je moet weten over de schildklier.

Merk je een van de symptomen die in het artikel beschreven staan? Laat je schildklier onderzoeken en raadpleeg een endocrinoloog. Een vroege diagnose betekent een grotere kans op een succesvolle behandeling.

Regelmatige onderzoeken zijn belangrijk en helpen om je gezondheid onder controle te houden.

Zie ook:

• Hypothyreoïdie
• Hyperthyreoïdie
• Ziekte van Hashimoto
• Schildkliertesten
• Cortisol testen
• Bloedonderzoek
• Lever testen

Wat is de schildklier en waar is hij verantwoordelijk voor?

De schildklier is een klein orgaan aan de voorkant van de hals. Het omringt de luchtpijp onder het strottenhoofdkraakbeen. Het lijkt op de vorm van een vlinder met twee brede vleugels die zich uitstrekken rond de keel.

Schildklier functies

De schildklier is een klier die, ondanks zijn kleine formaat, uiterst belangrijk is voor ons lichaam.

Een van zijn belangrijkste taken is de productie en afgifte van de vitale hormonen T3 (triiodothyronine) en T4 (thyroxine), evenals calcitonine.

De schildklier wordt op zijn beurt gereguleerd door de hypofyse en meer specifiek door het thyrotroop hormoon (TSH) dat het afscheidt.

De schildklier beïnvloedt de meeste van onze vitale functies, waaronder:

• ademhaling
• spijsvertering,
• metabolisme en energieverbruik,
• thermogenese (behoud van lichaamstemperatuur),
• vruchtbaarheid,
• ontwikkeling van de hersenen en mentale activiteit,
• gezondheid van huid, botten, haar en nagels,
• geestelijke gezondheid.

De meest voorkomende schildklierziekten

Schildklieraandoeningen en -ziekten zijn al beschavingsfenomenen. Naar schatting lijden wereldwijd meer dan 300 miljoen mensen aan schildklieraandoeningen. In Polen lijden 1 op de 5 mensen aan schildklieraandoeningen, waarmee ze op de derde plaats staan van de chronische ziekten waarover de Polen het vaakst klagen. Volgens CSO-gegevens die in 2021 werden gepubliceerd, gaf 15,8 procent van de vrouwen en 2,5 procent van de mannen deze ziekten aan.

Ziekte van Hashimoto

De ziekte van Hashimoto staat ook bekend als chronische lymfocytaire thyreoïditis of chronische auto-immuun thyreoïditis. Het is een genetische ziekte waarbij schildkliercellen worden vernietigd door het immuunsysteem van de patiënt. Het is de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie in ontwikkelde landen.

Oorzaken

Vrouwen ontwikkelen de ziekte van Hashimoto tot 10 keer vaker dan mannen. De diagnose wordt gesteld bij mensen van verschillende leeftijden. Hoewel de eerste gevallen in 1912 werden beschreven, weten wetenschappers nog steeds niet waarom sommige mensen de ziekte ontwikkelen en anderen niet.

Wetenschappers kennen de precieze oorzaken van Hashimoto niet. Het is zeer waarschijnlijk dat een genetische factor een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling ervan, dus als je bevestigde gevallen in je familie hebt, is je risico om de ziekte te ontwikkelen groter.

Daarnaast zijn omgevingsfactoren belangrijk.

Symptomen

Aanvankelijk geeft de ziekte van Hashimoto geen noemenswaardige symptomen. Na verloop van tijd kunnen een of meer kenmerkende symptomen van hypothyreoïdie optreden.

Enkele veel voorkomende symptomen van hypothyreoïdie die kunnen wijzen op de ontwikkeling van de ziekte van Hashimoto zijn:

• constante vermoeidheid,
• lusteloosheid,
• koud en kil gevoel,
• gewrichts- en spierpijnen,
• constipatie,
• gewichtstoename,
• bleke, droge en schilferige huid,
• haaruitval,
• menstruatiecyclusstoornissen,
• problemen met libido en vruchtbaarheid,
• verminderde stemming of regelrechte depressie,
• vertraagde hartslag en lage bloeddruk.

Bij sommige patiënten kan de ziekte van Hashimoto niet onomstotelijk worden vastgesteld op basis van de symptomen alleen - hormonale schildkliertesten zijn dan nodig om de diagnose te stellen.

Behandeling

Er is niet één effectieve behandeling om de vernietiging van de schildklier tegen te gaan. Meestal is de behandeling in de eerste plaats gebaseerd op de behandeling van hypothyreoïdie. De behandeling kan bestaan uit medicatie met levothyroxine (l-thyroxine), wat simpelweg een synthetische versie is van het hormoon dat door de schildklier wordt geproduceerd. Hierdoor worden de TSH-niveaus weer normaal en begint het lichaam weer goed te functioneren.

Daarnaast zullen schildkliertests en medische afspraken nodig zijn om de juiste dosis van de medicatie voortdurend aan te passen.

Helaas zal de behandeling in het geval van de ziekte van Hashimoto (en hypothyreoïdie) meestal levenslang moeten zijn.

Ziekte van Hashimoto versus hypothyreoïdie

Voor alle duidelijkheid: de ziekte van Hashimoto is geen synoniem voor hypothyreoïdie. Ja, als auto-immuunziekte is het een van de belangrijkste oorzaken van hypothyreoïdie.

Je kunt meer lezen over de ziekte van Hashimoto in het artikel: Hashimoto's - symptomen, diagnose en behandeling

Hypothyreoïdie

Hypothyreoïdie is een medische aandoening waarbij de schildklier niet in staat is om voldoende hormonen te produceren en af te geven om aan alle behoeften van ons lichaam te voldoen.

Op basis van de oorzaken zijn er drie soorten hypothyreoïdie:

• primair (directe verstoringen in de afscheiding van hormonen door de schildklier),
• secundair (stoornissen in de productie van thyrotroop hormoon (TSH) door de hypofyse),
• tertiair (stoornissen in de synthese of secretie van thyroxine (TRH) door de hypothalamus).

Er wordt ook onderscheid gemaakt tussen openlijke en subklinische hypothyreoïdie. De laatste is milde hypothyreoïdie. Omdat het zich op een moeilijk waarneembare manier ontwikkelt (vaak zijn er aanvankelijk geen duidelijke symptomen), wordt het sluimerend of latent genoemd.

De basis voor de diagnose van deze aandoening is wanneer de schildklierhormonen binnen de aanvaarde referentiewaarden liggen (d.w.z. goed presteren), maar het TSH-niveau deze waarden licht overschrijdt (wat niet langer goed is).

Subklinische hypothyreoïdie zou wereldwijd tussen 3 en 15% van de mensen treffen.

Symptomen

Hypothyreoïdie manifesteert zich op verschillende manieren, afhankelijk van leeftijd, geslacht, ernst van de ziekte of algemene gezondheid. Hypothyreoïdie geeft tot drie groepen symptomen:

• fysiek (bv. menstruatiestoornissen, constipatie, broze nagels, lage, hese stem, gewichtstoename, haarzwakte en -uitval of problemen met libido en vruchtbaarheid);
• mentaal (bijv. geheugen- en concentratieproblemen, chronische vermoeidheid, sombere stemming, angst en depressie);
• neurologisch (bv. hoofdpijn, brandende tong, hoge gevoeligheid voor kou).

Oorzaken en risicogroepen

Er zijn verschillende hoofdoorzaken van hypothyreoïdie in ons land. Dit zijn voornamelijk:

• ziekte van Hashimoto,
• schildklierchirurgie: de mate van hypothyreoïdie hangt af van de omvang van de operatie - van gedeeltelijke tot volledige verwijdering van de schildklier,
• behandeling met radioactief jodium en radiotherapie,
• jodiumtekort via de voeding.

Hypothyreoïdie kan ook worden veroorzaakt door: zwangerschap (postpartum thyreoïditis), de ziekte van Quervainai, het gebruik van bepaalde geneesmiddelen (bijv. amodiarone, interferonen of fenobarbital), evenals hypofyseaandoeningen of aangeboren afwijkingen.

De groep met een verhoogd risico op het ontwikkelen van hypothyreoïdie omvat:

• vrouwen,
• personen ouder dan 60 jaar,
• mensen met een familiegeschiedenis van schildklieraandoeningen,
• mensen met auto-immuunziekten, waaronder diabetes type I, multiple sclerose, reumatoïde artritis, coeliakie of pernicieuze anemie,
• mensen met het syndroom van Turner of Down
• zwangere vrouwen of moeders die in de afgelopen 6 maanden zijn bevallen,
• personen na een schildklieroperatie (gedeeltelijke of volledige excisie),
• personen behandeld met radiojood,
• personen die een tekort aan jodium hebben.

Behandeling

De behandeling van hypothyreoïdie bestaat voornamelijk uit farmacotherapie en regelmatige onderzoeken en follow-up medische bezoeken. Een dagelijks dieet en de juiste supplementen zijn ook belangrijk.

Patiënten met hypothyreoïdie moeten tekorten aan schildklierhormonen aanvullen, dus in hun geval wordt synthetische levothyroxine gebruikt. De arts schrijft de juiste dosis voor, afhankelijk van de resultaten van periodieke schildkliertesten.

In de meeste gevallen duurt de behandeling van hypothyreoïdie een leven lang.

Mogelijke complicaties

Onbehandelde hyperthyreoïdie - ook in zijn subklinische vorm - leidt tot een aantal gevaarlijke gevolgen. De belangrijkste complicaties van hypothyreoïdie zijn:

• cardiovasculaire problemen,
• neuropathieën,
• geestelijke gezondheidsproblemen,
• struma,
• gewichtstoename,
• libido- en vruchtbaarheidsstoornissen,
• slaapapneu,
• schade aan het zenuwstelsel,
• spier- en gewrichtspijn.

Lees meer over hypothyreoïdie in de tekst: Hypothyreoïdie: oorzaken, symptomen, behandeling [Advies van een arts en voedingsdeskundige].

Ziekte van Graves

De ziekte van Graves-Basedow is een auto-immuunziekte van de schildklier waarbij het lichaam antilichamen produceert tegen de TSH-receptor, die de schildklierfunctie regelt. De antilichamen stimuleren de afscheidingsfunctie van de klier, wat resulteert in symptomen van hyperthyreoïdie.

Oorzaken

Het is nog steeds niet bekend wat leidt tot de ontwikkeling van de ziekte van Graves-Basedow. Wetenschappers speculeren dat het een combinatie van genetische en omgevingsfactoren kan zijn, zoals virussen, stress, roken (verdubbelt het risico op hyperthyreoïdie) of te veel jodiuminname in de voeding, medicatie of suppletie.

Symptomen

De typische symptomen van de ziekte van Graves-Basedow zijn analoog aan hyperthyreoïdie. Deze omvatten voornamelijk

• vergrote schildklier (struma),
• overmatig zweten,
• veranderingen rond de ogen, waaronder exoftalmos,
• fijne tremor van de handen en vingers,
• gewichtsverlies,
• frequente stoelgang,
• vermoeidheid en slaapstoornissen,
• hartkloppingen (versnelde en onregelmatige hartslag),
• veranderingen in de menstruatiecyclus,
• seksuele disfunctie (erectie, libido),
• rusteloosheid en prikkelbaarheid.

Het meest kenmerkende van de ziekte van Graves-Basedow is het paroxysmale en terugkerende verloop - perioden van verergering van de symptomen worden afgewisseld met remissie.

Behandeling

De diagnose van de ziekte van Graves bestaat voornamelijk uit een grondige anamnese en een uitgebreid schildklieronderzoek. Aanvullende tests omvatten echografie en schildklierscintigrafie, evenals bloedbeeld, lipidogram, ALT en bepaling van serumeiwitten.

De behandeling van de ziekte van Graves-Basedow is voornamelijk symptomatische therapie gericht op het bereiken van een staat van euthyreoïdie, of hormonale balans. Dit gebeurt meestal op drie manieren, met behulp van:

• farmacologische behandeling (anti-thyreoïden en bètablokkers worden toegediend),
• behandeling met radioactief jodium,
• chirurgische behandeling (meestal moet de schildklier geheel of gedeeltelijk worden weggenomen).

In het geval van schildklierchirurgie en radioactieve jodiumbehandeling ontwikkelt zich meestal hypothyreoïdie, wat eerder als een bewijs van de doeltreffendheid van de therapie moet worden beschouwd dan als een neveneffect ervan.

Hyperthyreoïdie

Hyperthyreoïdie, of hyperthyreoïdie, is een aandoening waarbij de schildklier meer hormonen produceert en afscheidt dan eigenlijk nodig zijn.

Hyperthyreoïdie wordt ook wel de slapende, subklinische vorm genoemd. Indicaties voor de diagnose subklinische hyperthyreoïdie zijn lage TSH-waarden en normale FT3- en FT4-resultaten.

Symptomen

Symptomen van hyperthyreoïdie beïnvloeden veel gebieden van het dagelijks functioneren. Dit zijn voornamelijk

• toegenomen eetlust en gelijktijdig gewichtsverlies,
• exophthalmos en andere oogveranderingen (bv. dubbelzien, zwelling of roodheid van het bindvlies),
• overmatig zweten,
• onregelmatige menstruatie,
• hartkloppingen,
• spierzwakte,
• verhoogde bloeddruk,
• vergroting van de schildklier en struma,
• dun en breekbaar haar,
• verminderd libido en erectiestoornissen,
• prikkelbaarheid en frequente stemmingswisselingen.

Oorzaken en risicogroepen

Hyperthyreoïdie is verantwoordelijk voor:

• ziekte van Graves-Basedow (de belangrijkste oorzaak),
• schildklierknobbels (o.a. aantoonbaar door scintigrafisch onderzoek),
• problemen met de hypofyse en hypothalamus,
• overmatige inname van jodium.

Verschillende types van thyroïditis (bv. subacute of postpartum) hebben de neiging om hypothyreoïdie te veroorzaken, maar kunnen ook leiden tot voorbijgaande of subklinische hyperthyreoïdie.

Factoren die het risico op het ontwikkelen van hyperthyreoïdie verhogen zijn:

• geslacht (vrouwen krijgen de ziekte vaker),
• leeftijd (mensen ouder dan 60 jaar hebben de ziekte vaker),
• familiegeschiedenis van schildklieraandoeningen,
• gezondheidsproblemen (bijv. bloedarmoede, diabetes type I en II, bijnierinsufficiëntie of de ziekte van Addison),
• roken,
• zwangerschap,
• gebruik van medicijnen met een hoge dosis jodium.

Behandeling

De diagnose van hyperthyreoïdie is gebaseerd op hormonale schildkliertesten en om de oorzaken vast te stellen en de beste therapie te kiezen, is het de moeite waard om daarnaast het volgende uit te voeren

• echografie van de schildklier,
• antitschildklierantistoftest, schildklierbiopsie (als er een of meer knobbeltjes worden gevonden),
• scintigrafie, als aanvulling op de beeldvormende onderzoeken.

Hyperthyreoïdie wordt op drie manieren behandeld - afhankelijk van de vastgestelde oorzaak en ernst van de ziekte. Dit zijn: farmacotherapie, waaronder het gebruik van thionamiden, behandeling met radioactief jodium en chirurgie.

Mogelijke complicaties

Complicaties en gevolgen van onbehandelde hyperthyreoïdie kunnen invloed hebben op vrijwel alle systemen en processen in ons lichaam. De meest gevaarlijke worden beschouwd als:

• schildklierdoorbraak - een combinatie en snelle toename van symptomen van hyperthyreoïdie die levensbedreigend is,
• atriumfibrillatie,
• osteoporose,
• hartritmestoornissen,
• beroerte,
• vruchtbaarheidsproblemen,
• risico op zwangerschap,
• schildklieroogaandoeningen.

Wat is thyrotoxicose?

De conditie van thyrotoxicose betekent dat de weefsels en cellen van het lichaam worden blootgesteld aan te veel schildklierhormoon. Hyperthyreoïdie kan thyrotoxicose veroorzaken, maar de termen mogen niet door elkaar worden gebruikt. Hyperthyreoïdie is geen thyrotoxicose - op precies dezelfde manier dat de ziekte van Hashimoto geen hypothyreoïdie is.

Leer meer over hyperthyreoïdie in het artikel: Hyperthyreoïdie: symptomen, oorzaken, behandeling [Doktersadvies].

Andere schildklierziekten

Schildklierontsteking

Schildklierontsteking is een ziekte die door veel factoren kan worden veroorzaakt - van bacteriën en virussen tot auto-immuunziekten, zwangerschap of het gebruik van specifieke medicijnen. Schildklierontsteking kan permanent of tijdelijk zijn.

De meest voorkomende vormen van deze aandoening zijn:

• De ziekte van Hashimoto, wat een chronische auto-immuun thyreoïditis is;
• De ziekte van De Quervain, of subacute thyreoïditis;
• Postpartum thyreoïditis - treft vrouwen die pas bevallen zijn en verdwijnt meestal binnen 12-18 maanden na de bevalling. Soms blijven de lage schildklierhormoonspiegels permanent aanwezig;
• thyroïditis door geneesmiddelen - bepaalde geneesmiddelen kunnen de schildklierfunctie aantasten en hyper- of hypothyreoïdie veroorzaken;
• Asymptomatische thyroïditis - kan zowel mannen als vrouwen treffen. Het heeft vaak een bifasisch verloop: een periode van hyperactiviteit wordt gevolgd door hypothyreoïdie. De symptomen verdwijnen meestal na 12-18 maanden;
• Acute of infectieuze thyroïditis - geassocieerd met immunosuppressie en bacteriële infectie;
• Ambulantethyroïditis - veroorzaakt door behandeling met radiotherapie of radioactief jodium).

struma

Een struma is een voelbare en zichtbare vergroting van de schildklier - soms is een echografie van de schildklier nodig voor de diagnose. Een struma kan zowel voorkomen wanneer de schildklier normaal functioneert als bij hypothyreoïdie en hyperthyreoïdie. Andere oorzaken zijn zwangerschap, het gebruik van bepaalde medicijnen, tekorten aan jodium, selenium, ijzer en vitamine A en kankerletsels.

Het is mogelijk dat struma lange tijd geen symptomen vertoont. Na verloop van tijd wordt een symptomatische behandeling toegepast, die ook gericht is op het wegnemen van de onderliggende oorzaak.

Schildklierknobbels

Schildklierknobbels zijn letsels van de schildklier die gevuld kunnen zijn met vocht (cyste) of cellen. Ze zijn onder andere voelbaar door palpatie van de hals.

We weten nog steeds niet wat de directe oorzaken van knobbeltjes zijn. Jodiumtekort, de ziekte van Hashimoto en genetische aandoeningen worden het vaakst gesuggereerd.

Dit is een vrij veel voorkomende aandoening. Ongeveer 6% van de vrouwen en 1% van de mannen lijdt eraan en het risico neemt toe met de leeftijd. De meeste knobbeltjes zijn goedaardig en niet giftig. Een klein percentage kan schildklierkanker blijken te zijn.

De behandeling van knobbeltjes wordt voor elke patiënt individueel bepaald. Dit hangt af van de gemelde symptomen, leeftijd, voorgeschiedenis, co-morbiditeiten en resultaten van eerdere onderzoeken, waaronder een dunne-naald aspiratiebiopsie.

Alarmerende symptomen die uw aandacht zouden moeten trekken zijn een snel toenemende nekomtrek en pijn, vergrote lymfeklieren, heesheid, ademhalings- en slikproblemen.

Schildklierkanker

Hoewel de incidentie in Polen vrij laag is (ongeveer 1700 nieuwe gevallen per jaari), wordt aangenomen dat schildklierkanker 1% van alle kwaadaardige tumoren uitmaakt.

De ziekte kan jarenlang asymptomatisch zijn. Alarmerende symptomen moeten zijn:

• schildklierknobbels,
• snel toenemende nekomtrek,
• vergrote en harde lymfeklieren in de hals.

Na verloop van tijd kunnen onder andere nekpijn, aanhoudende heesheid, ademhalings- en slikproblemen, diarree, botpijn en abnormale breuken optreden.

Schildklierkanker kan worden behandeld met

• chirurgie,
• radioactief jodium,
• chemotherapie,
• radiotherapie,
• farmacotherapie.

Net als bij andere kankers hangt de prognose van schildklierkanker af van het type kanker, de snelheid van de diagnose, het stadium van de ziekte en de ondernomen behandeling.

Schildklieraandoeningen en seksleven en moederschap

Een abnormale werking van de schildklier heeft ook gevolgen voor onze seksualiteit, vruchtbaarheid en moederschap.

Schildklierproblemen en menstruatie

Een van de vele functies van de schildklier is de regulatie van de menstruatiecyclus. Bij hypothyreoïdie wordt de menstruatie zwaar, pijnlijk en onregelmatig - ze kan zelfs enkele maanden wegblijven.

In het geval van hyperthyreoïdie veroorzaken te grote hoeveelheden schildklierhormonen een toename van SHBGi, waardoor de eisprong stopt. Als gevolg daarvan wordt de menstruatie steeds minder regelmatig en als ze al optreedt, is ze niet erg hevig.

Daarom hebben veel vrouwen ook problemen om zwanger te worden.

Libido, vruchtbaarheid en conceptie

Schildklierproblemen hebben een directe invloed op de hormoonhuishouding, het seksleven en de vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen:

• disfuncties geassocieerd met hypothyreoïdie komen vaker voor bij mannen (59-63%) dan bij vrouwen (22-46%);
• seksuele disfunctie geassocieerd met hyperthyreoïdie komt ook vaker voor bij mannen (48-77%) dan bij vrouwen (44-60%);
• bij mannen overheersten ejaculatie en erectiestoornissen (vroegtijdige ejaculatie bij hyperthyreoïdie, vertraagde ejaculatie bij hypothyreoïdie) en problemen met de spermakwaliteit (verminderde spermaproductie en beweeglijkheid);
• vrouwen meldden meestal een verminderd verlangen, verminderde opwinding, verminderd gevoel van plezier en orgasme, en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap.

Het ondergaan van de juiste behandeling en het bereiken van euthyreoïdie, een staat van hormonaal evenwicht, leidt tot aanzienlijke verbeteringen in functie en seksuele bevrediging bij zowel mannen als vrouwen.

De Poolse Endocrine Society heeft haar aanbevelingen gepubliceerd voor koppels die lijden aan schildklierproblemen en willen proberen om nakomelingen te krijgen. De belangrijkste aanbeveling is om een grondig schildklieronderzoek uit te voeren en een behandeling te ondergaan voordat je een kind probeert te krijgen.

Schildklier en zwangerschap

Zowel hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie kunnen voorkomen tijdens de zwangerschap. Het negeren van de symptomen en het uitblijven van behandeling kan ernstige gevolgen hebben voor zowel moeder als baby - ook na de geboorte.

Effecten op moeder en foetus

Tijdens de eerste drie maanden neemt de baby alle schildklierhormonen van de moeder op. In het geval van hypothyreoïdie krijgt de baby er te weinig van, wat onder andere leidt tot problemen met de groei of de ontwikkeling van de hersenen en het zenuwstelsel.

Niet gediagnosticeerde en onbehandelde schildklierproblemen kunnen leiden tot:

• miskraam,
• vroeggeboorte,
• pre-eclampsie (een gevaarlijke verhoging van de bloeddruk in een gevorderde zwangerschap),
• schildklierstorm,
• congestief hartfalen,
• bloedarmoede,
• laag geboortegewicht van de baby.

Belangrijk - maar liefst 5% van de vrouwen ervaart een verandering in de schildklierfunctie na de geboorte van hun kind. Dit staat bekend als postpartum thyroiditis. Het is meestal van voorbijgaande aard en de symptomen verdwijnen binnen 12-18 maanden. Als de schommelingen in de testresultaten niet groot zijn, is het meestal niet eens nodig om medicijnen te gebruiken.

Helaas zijn er ook gevallen waarbij hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie blijvend is - daarom zijn regelmatige hormoontests zo belangrijk om alles onder controle te houden.

Zie ook:

• NAC voor vruchtbaarheid, lever en detox

Schildklier en geestelijke gezondheid

Schildklieraandoeningen en -ziekten kunnen ook een negatieve invloed hebben op onze geestelijke gezondheid. Tot voor kort werd hier niet veel over gesproken, maar het is nu bekend dat zowel een teveel als een tekort aan schildklierhormonen kan leiden tot:

• angst,
• prikkelbaarheid,
• stemmingswisselingen,
• emotionele instabiliteit,
• slapeloosheid en slaapproblemen,
• concentratiestoornissen,
• geheugenproblemen,
• psychomotorische retardatie,
• chronische vermoeidheid,
• depressie.

In ernstige en laat gediagnosticeerde gevallen (vooral bij de ziekte van Graves-Basedow) kunnen apathie en psychose optreden, die ook gecombineerd wordt met paranoia. Uitstel van behandeling kan leiden tot onomkeerbare veranderingen in de hersenen.

Zie ook:

• Hoe zorg je voor je geestelijke gezondheid?
• Hoe zorg je voor je gezondheid? Advies van een arts, diëtist en psycholoog

Hoe schildklieraandoeningen diagnosticeren - belangrijke tests

De belangrijkste schildkliertesten zijn opgenomen in zogenaamde schildklierpakketten of -profielen, die beschikbaar zijn in twee versies - basis en uitgebreid.

Basistests van de schildklier omvatten:

• TSH bepaling,
• FT3- en FT4-bepaling.

Het uitgebreide pakket bevat, naast de eerder genoemde,:

• anti-TPO test - helpt bij de diagnose van de ziekte van Hashimoto of Graves-Basedow;
• anti-TPO-test - helpt bij de diagnose van auto-immuunziekten en ook bij de controle van patiënten met schildklierkanker;
• TRAb-test - bevestigt de diagnose van de ziekte van Graves-Basedow.

Aangezien schildklierziekten gepaard kunnen gaan met andere aandoeningen, is het ook de moeite waard om aanvullende tests te doen:

• echografie van de schildklier met eventueel biopsie als bij onderzoek knobbeltjes worden gevonden,
• bloedbeeld,
• lipidenprofiel,
• bepaling van homocysteïne,
• bepaling van de ijzerconcentratie.

Voor meer informatie over schildkliertesten, hun verloop, basisindicatoren en prijzen, zie het artikel: Schildkliertesten - wat te doen en waarom zijn ze zo belangrijk?

Dieet bij schildklieraandoeningen

Samen met voedingsdeskundige en personal trainer Marta Kaczorek hebben we een aantal specifieke tips opgesteld die je praktisch meteen kunt toepassen.

Een veelvoorkomend symptoom van schildklieraandoeningen is bloedarmoede, dus het is de moeite waard om te zorgen voor producten die rijk zijn aan:

• ijzer - rood vlees, gevogelte, eierdooiers, cacao, rode bieten, noten, gedroogde abrikozen, pompoen- en zonnebloempitten, volkorenbrood, groene bladgroenten;
• Vitamine B12 - lever, vis, zeevruchten, eieren en zuivelproducten;
• Foliumzuur - groene bladgroenten, witte bonen, peterselie (peterselie en wortel), eieren, spruitjes, broccoli, sesam.

Het is ook de moeite waard om producten op te nemen die rijk zijn aan

• vitamine B1 (bijv. eieren, peulvruchten, zaden, noten) - deze zullen chronische vermoeidheid helpen bestrijden;
• omega-3 vetzuren en jodium (bijv. kabeljauw, koolvis, zalm, gerookte makreel);
• zink (bijv. tarwezemelen, lijnzaad, pompoen, eigeel) - nodig voor Hashimoto-patiënten;
• selenium (bijv. zalm, mosselen, granen, zuivelproducten, paranoten).

Zet nog meer in op zwarte komijnolie - het heeft een positief effect op de schildklierfunctie en reguleert het slechte cholesterol- en bloedsuikergehalte.

Mensen met een zieke schildklier moeten zich bewust zijn van zogenaamde gointrogenen, d.w.z. goitrogene stoffen die de jodiumopname verstoren. De inname hiervan moet beperkt worden en kan gevonden worden in bijv:

• Brassicagroenten (bijv. kool of spruitjes),
• kruisbloemige groenten (bijv. bloemkool, broccoli, boerenkool of zoethout),
• Peulvruchten (voornamelijk soja),
• rapen,
• koolrapen,
• pinda's,
• mosterd.

Beperking betekent niet dat je deze producten helemaal moet opgeven!

Goitrogenen zijn vluchtige verbindingen en warmtebehandeling vermindert hun hoeveelheid tot 30%. Kook je favoriete voedingsmiddelen gewoon onafgedekt en zorg voor een voldoende dosis selenium en jodium en je kunt ze zonder angst eten.

Voeding is ook belangrijk bij de behandeling van schildklieraandoeningen.

Voor de ziekte van Hashimoto en hypothyreoïdie kun je de effectiviteit van levothyroxine verhogen, zolang je eraan denkt het op de juiste manier in te nemen.

Om de opname van het geneesmiddel niet te verstoren, moet je na inname het volgende vermijden

• sojaproducten,
• koffie (gedurende minstens 30 minuten),
• grapefruitsap,
• grote hoeveelheden vezels,
• zuivel- en calciumrijke producten (minstens gedurende 2 uur),
• supplementen en ijzerrijke producten (minstens 2 uur).

Absorptie van levothyroxine kan ook verstoord worden door coeliakie, maagdarmstoornissen en lactose-intolerantie.

Mensen met Hashimoto hebben vaak last van overgevoeligheid en intolerantie voor bepaalde producten die vervelende allergische reacties veroorzaken.

Vermijd producten die allergieën kunnen veroorzaken. Als je dat niet doet, stel je je lichaam bloot aan voortdurende ontstekingen, waar je vanaf wilt komen door te kiezen voor behandeling.

Bij schildklieraandoeningen moet je dieet vooral gevarieerd en evenwichtig zijn en aangepast aan je aandoening. Vermijd beperkende diëten, omdat ze het risico op tekorten aan belangrijke elementen verhogen en een stressreactie in het lichaam veroorzaken, wat de schildklieraandoeningen kan verergeren.

Suppletie

Optimaal geplande suppletie zal helpen om de symptomen van schildklieraandoeningen te bestrijden. Ontdek op welke vitamines, mineralen en micronutriënten je speciaal moet letten - welke je moet verzorgen en op welke je moet letten.

Vitamine D

Onderzoek toont aan dat een vitamine D-tekort vaak voorkomt bij de ziekte van Hashimoto. "Vitamine D-tekort kan de omzetting van T4 naar T3 belemmeren, de auto-immuniteit van de schildklier verergeren en een toename van anti-TPO-antilichamen veroorzaken," waarschuwt Marta Kaczorek. - waarschuwt Marta Kaczorek.

Voldoende vitamine D suppletie kan de ontwikkeling van hypothyreoïdie vertragen en ook het risico op cardiovasculaire complicaties verminderen.

Vitamine K2

Ondersteunt het lichaam bij het behoud van gezonde botten en verbetert ook het metabolisme en de absorptie van vitamine D, waarvan tekorten kunnen optreden bij hypothyreoïdie.

Lees meer over de combinatie van vitamine D en K2 in het artikel: Vitamine D3K2 - moet je combineren? Eigenschappen en mening van experts

Selenium

Zorg ervoor dat je de juiste hoeveelheid selenium binnenkrijgt via je voeding. Je kunt het ook gaan aanvullen. Een tekort aan selenium leidt tot minder T3-productie en vermindert ook de opname van jodium. "Controleer voordat je begint met suppletie de concentratie in je bloed zodat je de juiste dosis kunt kiezen," herinnert de voedingsdeskundige en personal trainer zich.

Zink

Zink is - net als koper of selenium - nodig voor de synthese van schildklierhormonen. Een tekort kan hypothyreoïdie veroorzaken. Hun verband werkt ook omgekeerd. Schildklierhormonen zijn nodig voor de opname van zink, dus hypothyreoïdie kan een tekort aan dit bestanddeel veroorzaken. Suppletie ervan is nodig om dunner worden en haaruitval tegen te gaan.

Zie ook:

• Beste zink in tabletten [Ranking].

Inositol

Inositol is een vitamine-achtige stof die vroeger ten onrechte vitamine B8 werd genoemd. Het is vooral bekend om zijn positieve effecten op PCOS, of polycysteus ovarium syndroom. Er is echter een onderzoek beschikbaar waaruit bleek dat een combinatie van selenium- en inositolsupplementen een effectieve behandeling is voor de ziekte van Hashimoto. Naast verbeterde testresultaten merkten de deelnemers ook een duidelijke verbetering van hun levenskwaliteit.

Calcium

Calcium en de schildklier werken op elkaar in. Calcium is een belangrijk onderdeel van onder andere de gezondheid van de botten, een goede bloedstolling of de spierfunctie. De normale concentratie ervan wordt onder andere in stand gehouden door de calcitonine die door de schildklier wordt geproduceerd.

Calciumtekort (hypocalciëmie) kan worden veroorzaakt door hypothyreoïdie (bijvoorbeeld na een operatie). In het geval van hyperthyreoïdie kan er een aanzienlijke toename van de concentratie van dit element zijn als gevolg van verzwakte botten en het vrijkomen van calciumionen.

IJzer

IJzer speelt een sleutelrol in zowel de synthese als het metabolisme van schildklierhormonen. Een ijzertekort kan leiden tot bloedarmoede, een veelvoorkomend symptoom van hypothyreoïdie.

Biotine

Biotine beïnvloedt onze stofwisseling en de gezondheid van ons haar of nagels. Een dagelijkse inname van minstens 20 mg biotine kan echter de resultaten van schildkliertesten ernstig verstoren. Daarom moet de supplementatie ervan minstens 48 uur voor de verwachte test worden gestopt.

Zie ook:

• Beste biotine voor haar [Ranking].

Melatonine

Melatonine staat bekend om zijn antioxiderende en slaapbevorderende eigenschappen. Er is onderzoek dat suggereert dat de opname ervan in de behandeling van hypothyreoïdie symptomen zoals angst en depressie kan verbeteren.

Zie ook:

• Melatonine voor slaap
• Wat is slaaphygiëne? 8 manieren om gezond te slapen

Planten, kruiden en natuurlijke verbindingen

Ontdek welke planten en stoffen kunnen helpen bij schildklierproblemen en welke je beter kunt vermijden.

Kurkuma

Kurkuma is een steeds populairder wordende specerij in Polen. Regelmatig gebruik ervan kan het risico op en de ontwikkeling van struma verminderen.

Zie ook:

• Kurkuma - wat het is + eigenschappen, bijwerkingen en contra-indicaties.

Gember

Studieresultaten tonen aan dat dagelijkse consumptie van 1000 mg gemberpoeder bij hypothyreoïden leidde tot een vermindering van symptomen zoals gewichtstoename, koude-intolerantie en een droge huid.

Groene thee

Ondanks de vele gezondheidsbevorderende eigenschappen, is er wetenschappelijk bewijs dat suggereert dat de catechines in groene thee goitrogene (goitrogene) en antithyroïde effecten kunnen hebben als ze regelmatig in hoge doses worden geconsumeerd.

Melisse

Onderzoek suggereert dat citroenmelisse kan helpen bij het reguleren van hyperthyreoïdie. Melisse blokkeert TSH door zich te binden aan de receptoren ervan, waardoor de activiteit van de productie van schildklierhormoon wordt verminderd.

Knoflook

Knoflook is vooral schildkliervriendelijk voor het bloedsuikermetabolisme. Het helpt bij het bestrijden van ontstekingen en balanceert ook voedingsmiddelen en maaltijden die rijk zijn aan vet en koolhydraten.

Cafeïne

Koffie en andere cafeïnerijke producten in overmatige hoeveelheden kunnen de symptomen van hyperthyreoïdie verergeren, zoals verhoogde prikkelbaarheid en angst of versnelde hartslag.

Moringa

Voorlopig onderzoek suggereert dat een adequate dosis van Moringa bladextract kan helpen bij het reguleren van de symptomen van hyperthyreoïdie.

Rhodiola rosea

Rhodiola rosea extract is een populair adaptogeen dat het zenuwstelsel stimuleert, de behandeling van depressie ondersteunt, de prestaties op het werk verhoogt en vermoeidheid helpt elimineren - allemaal kenmerken van klinische hypothyreoïdie.

Macawortel

Macawortel heeft gedocumenteerde ondersteunende effecten op symptomen die vaak worden ervaren door mensen met schildklieraandoeningen. Het verbetert het libido, de geslachtsdrift, de vruchtbaarheid en de gezondheid van de botten, we voelen meer energie, de hersenen gaan beter functioneren, de stressbestendigheid neemt toe en de effecten van cortisol worden in balans gebracht. Het bevat echter goitrogenen, dus wees voorzichtig met de inname ervan.

Witte kinine

Studies tonen aan dat het extract van witte kinine een positief effect heeft op de behandeling van zowel hypothyreoïdie als hyperthyreoïdie.

Brandnetel

Suppletie met brandnetel, bijvoorbeeld door het drinken van een aftreksel, helpt om gewicht te verminderen en waterophopingen kwijt te raken. "Brandnetel remt ontstekingen en auto-immuunreacties, stimuleert de productie van zoutzuur en stimuleert de afscheiding van FT3," geeft voedingsdeskundige Marta K - geeft voedingsdeskundige Marta Kaczorek toe.

Astaxanthine

Astaxanthine is een natuurlijk voorkomende antioxidant die ook ontstekingsremmende eigenschappen heeft. Het ondersteunt patiënten bij onder andere hartaandoeningen, de ziekte van Parkinson, kanker en oogaandoeningen.

Astaxanthine versterkt het immuunsysteem van het lichaam, dus je moet voorzichtig zijn met het innemen ervan als je auto-immuunproblemen , lage bloeddruk, osteoporose, evenals endocriene aandoeningen en problemen met de bijschildklierfunctie hebt.

Quercetine

Dit is de best bestudeerde flavonoïde die je kunt vinden in veel fruit, groenten en ook in voedingssupplementen. Het heeft sterke antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen. Het wordt op veel plaatsen op het web aanbevolen als ondersteunend middel bij Hashimoto en hypothyreoïdie.

Voorlopige studies tonen echter aan dat het de schildklierfunctie kan verstoren en daarom moet er zeer voorzichtig worden omgesprongen met aanvullend of therapeutisch gebruik. Daarentegen geven de resultaten van een experiment, gepubliceerd in 2020 , reden om aan te nemen dat het hyperthyreoïdie kan reguleren.

Er is onderzoek beschikbaar dat suggereert dat CBDi de gezondheid van de schildklier kan ondersteunen, en ashwagandhai is gunstig voor patiënten met subklinische hypothyreoïdie.

Zie ook:

• Ashwagandha - effecten, eigenschappen, contra-indicaties
• CBD - wat het is en hoe het werkt

Vergeet niet dat elke radicale verandering in de dagelijkse voeding of extra suppletie, moet worden overlegd met je arts of een gekwalificeerde voedingsdeskundige.

De schildklier en alcohol

Overmatig alcoholgebruik kan ernstige gevolgen hebben voor de normale werking van de schildklier en hypothyroïde-achtige symptomen veroorzaken. Desondanks is er geen direct effect van alcoholconsumptie op het ontstaan van hypothyreoïdie aangetoond. Er is echter wel onderzoek beschikbaar dat suggereert dat voldoende alcoholinname het risico op hypothyreoïdie kan verminderen, evenals het ontstaan van knobbeltjes, struma en schildklierkanker.

Hetzelfde geldt voor hyperthyreoïdie. De resultaten van een Deens onderzoek suggereren dat een kleine hoeveelheid alcohol een beschermend effect kan hebben en het risico op openlijke hyperthyreoïdie kan verminderen.

Alcohol is de op twee na grootsterisicofactor voor ziekten en aandoeningen van de hypothalamus-hypofyse-schildklieras. Alcoholmisbruik kan leiden tot gevaarlijke complicaties, dus we raden het niet aan als preventieve maatregel voor schildklieraandoeningen.

Hoe zit het met lichamelijke activiteit bij schildklieraandoeningen?

Er doen veel mythes en onbewezen informatie de ronde over fysieke activiteit bij schildklierproblemen. Marta Kaczorek, klinisch voedingsdeskundige en personal trainer, heeft een aantal tips opgesteld die je in je dagelijkse routine kunt implementeren.

Elke beweging telt!

Mensen met de ziekte van Hashimoto moeten vooral zorgen voor hun zogenaamde NEAT, d.w.z. het energieverbruik dat gepaard gaat met niet-sportieve activiteit. Dit omvat elk beetje beweging - van schoonmaken, spelen met de kinderen en boodschappen doen tot lopen en traplopen.

Doe regelmatig aan lichaamsbeweging

Regelmatig sporten helpt je gewicht te verliezen en je conditie en algemene welzijn te verbeteren. Herinner je je die blije endorfines na een workout?

Zorg ervoor dat je aan cardiosport doet - joggen, fietsen, zwemmen - vooral 's ochtends.

Trainingen moeten zijn afgestemd op jouw gezondheid en welzijn. Ze moeten niet te lang, te vaak of te intensief zijn. Vooral als je net begint, zal dit een adequaat herstel verhinderen en, erger nog, je testresultaten negatief beïnvloeden. Om de twee dagen trainen is optimaal.

Pas je activiteit aan je stemming aan. Observeer hoe je lichaam zich op een bepaalde dag gedraagt. Als je de behoefte voelt - doe het rustig aan en doe je training morgen. Het is heel belangrijk om matig te zijn en jezelf te verwennen.

Kies voor afwisseling

Elke workout - in de sportschool of thuis - moet gevarieerd zijn en het hele lichaam erbij betrekken.

Begin met krachtoefeningen zoals squats, deadlifts, dumbbell presses of de klassiekeplank. Doe dan wat cardio in de vorm van hardlopen, fietsen of een orbitrek. Eindig met functionele oefeningen zoals kettlebell swings, medicine ball worpen en barbell presses.

Eerst nauwkeurigheid, dan de kilo's

Iedereen die net is begonnen met trainen na de diagnose van een ziekte moet het voorzichtig en voorzichtig aanpakken - zelfs als de belangrijkste motivatie is om een band te verliezen of een paar extra kilo's kwijt te raken.

Concentreer je in het begin op de beweging zelf en de nauwkeurigheid van de uitgevoerde oefeningen. Pas dan kun je meer herhalingen doen, het tempo verhogen en meer gewicht toevoegen.

En nu het belangrijkste deel...

Je kunt voor alles trainen!

Het maakt niet uit of je aan Hashimoto lijdt, een overactieve of onderactieve schildklier hebt - je kunt trainen wat je maar wilt. Er zijn geen beperkingen of contra-indicaties. Er is maar één voorbehoud.

Let op je lichaam. Er is hier geen ruimte voor een rigide trainingsplan, omdat er elke dag dingen kunnen veranderen. Een slechtere stemming of testresultaten kunnen ervoor zorgen dat een hele week voorbij gaat met lichte cardio en niet-sportieve activiteiten.

Is dat slecht? Helemaal niet! Elke activiteit telt, en in dit alles is je gezondheid het belangrijkste, niet de uitvoering van je trainingsplan.

Preventie van schildklieraandoeningen - belangrijke aanwijzingen

In de meeste gevallen zijn schildklieraandoeningen heel moeilijk te voorkomen. En dat allemaal omdat de auto-immuunziekten die er voornamelijk verantwoordelijk voor zijn (de ziekten van Hashimoto en Graves-Basedow) een genetische basis hebben. Helaas hebben we daar geen invloed op.

Daarom zijn systematische preventieve onderzoeken en een gezonde levensstijl zo belangrijk: vrij van stimulerende en verslavende middelen, met een uitgebalanceerd dieet op basis van verse en seizoensgebonden ingrediënten en een dagelijkse dosis lichaamsbeweging.

Samenvatting