- Kolagen
- Kolagen liofilizowany
Kolagen liofilizowany - Ranking (Czy lepiej hydrolizowany?)
Mateusz Podlecki
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Ilona Krzak
Zweryfikowane przez ekspertaDowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Bartłomiej Turczyński
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
- Co to jest kolagen liofilizowany?
- Czy rodzaj, forma i postać kolagenu mają znaczenie w przyjmowaniu kolagenu?
- Podsumowanie
- FAQ
- Źródła
Liofilizowane przekąski świetnie sprawdzą się na górskich szlakach, a czekolady z liofilizowanymi owocami to hit wielu cukierni. Ale czy kolagen liofilizowany jest ok?
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Opowiem Ci o nim razem z farmaceutką i edukatorką, Iloną Krzak. Sprawdzimy, czym się różni od innych form i czy warto po niego sięgać w suplementacji kolagenem.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest kolagen liofilizowany.
- Czy kolagen liofilizowany jest lepszy niż inne formy kolagenu.
- Dlaczego częściej używa się kolagenu hydrolizowanego.
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium
Skuteczny, bezpieczny, pyszny.
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcej
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
Zobacz też:
Co to jest kolagen liofilizowany?
Kolagen liofilizowany to forma kolagenu, z którego całkowicie usunięto wodę, bez naruszenia jego delikatnej struktury – dzięki temu jest niemal identyczny z tym, który występuje w naszym organizmie. Liofilizat kolagenu jest stabilny, suchy i łatwy do przechowywania.
Kolagen liofilizowany stosuje się często jako bazę dla suplementów diety, ponieważ w tej formie jest bardzo dobrze przyswajalny przez organizm – znacznie lepiej niż kolagen naturalny.
Ze względu na ubytek wody kolagen liofilizowany jest bardziej skoncentrowany. W 100 g kolagenu naturalnego będzie mniej czystego kolagenu niż w 80 g liofilizatu.
Ilona Krzak magister farmacji
Badania naukowe wykazują, że suplementacja kolagenem może przyczynić się do poprawy elastyczności skóry, zmniejszenia zmarszczek oraz wspomagać regenerację tkanki łącznej i jest rozsądnym sposobem na uzupełnienie niedoboru kolagenu.
Czym jest proces liofilizacji i jak wpływa na kolagen?
Liofilizacja, czyli sublimacja, usuwa wodę z kolagenu. W największym skrócie liofilizacja to „suszenie przez mrożenie” (ang. freeze drying). Kojarzysz te drobinki malin w ulubionej granoli? Są liofilizowane.
Cały proces składa się z trzech głównych etapów:
- Zamrażanie – pod wpływem bardzo niskiej temperatury (około −50 °C) woda w kolagenie zamarza;
- Suszenie podstawowe – w komorze próżniowej i pod niskim ciśnieniem zamarznięty lód zaczyna sublimować, czyli przechodzi od razu w parę wodną (z pominięciem stanu ciekłego);
- Suszenie wtórne – resztki wody są usuwane, by uzyskać suchy, w pełni stabilny proszek.
Kolagen, podobnie jak tamte malinki z granoli, pozostaje nienaruszony pod względem chemicznym i zachowuje swoje naturalne właściwości.
W procesie liofilizacji uzyskuje się tzw. gąbki kolagenowe, które wykorzystuje się w medycynie jako środki opatrunkowe. Doskonale wchłaniają wysięki. Są biokompatybilne i hipoalergiczne.
Ilona Krzak magister farmacji
Oto kilka produktów z kolagenem liofilizowanym.
COLAFIT Pure crystalline collagen
99,9% czystego kolagenu typu I w miękkich kostkach
DacomPharma Colafit
Kolagen liofilizowany w kostkach. Jedna kostka odpowiada 800 mg żelu kolagenowego
Elena Kolagenum Franciszka – kapsułki
Liofilizowany kolagen rybi z dodatkiem liofilizowanych owoców – aronii i żurawiny
Elena Kolagenum Franciszka w proszku
Kolagen liofilizowany wzbogacony m.in. o kozie mleko, żurawinę, truskawki i maliny
Zobacz też:
Który kolagen jest lepszy – liofilizowany czy hydrolizowany? Co wybrać?
Bijesz się z myślami, jaki kolagen wybrać – liofilizowany czy hydrolizowany? Oba po spożyciu w Twoim organizmie zachowają się wręcz identycznie.
Ostateczny wybór należy do Twoich osobistych preferencji.
Dlaczego? Po spożyciu kolagen liofilizowany – w wyniku trawienia – zostaje rozbity na pojedyncze aminokwasy. Podobnie jak to ma miejsce w czasie hydrolizy, czyli rozbijania kolagenu na mniejsze cząsteczki (peptydy).
Peptydy hydrolizatu kolagenowego łatwo przechodzą przez układ pokarmowy, dobrze się wchłaniają, dzięki czemu Twoje ciało – z pojedynczych aminokwasów – odbudować cząsteczki kolagenu, który będzie wykorzystywany w innych tkankach.
W organizmie obie formy suplementów – kolagen liofilizowany i hydrolizowany – zachowują się podobnie.
W uproszczeniu możemy założyć, że hydrolizat kolagenu jest wstępnie przetrawiony. Liofilizat nie. I tutaj zderzają się dwa obozy: „hydrolizat jest lepszy, bo wymaga od Twojego ciała mniej wysiłku, by go strawić” kontra „liofilizat jest lepszy, bo jest mniej przetworzony”.
Niektóre peptydy kolagenowe posiadają aktywność biologiczną, np. są przeciwzapalne lub służą jako tzw. cząsteczki sygnałowe. Nie zawsze jesteśmy w stanie to uzyskać w procesie trawienia kolagenu, ponieważ to od enzymów zależy, na jakie peptydy się rozpadnie.
Ilona Krzak magister farmacji
Obecnie nie ma badań, które przeważyły szalę na korzyść jednego lub drugiego i przypomina spór o to, czy marchewka jest lepsza jedzona w całości, czy pokrojona w kawałki.
Proces liofilizacji jest jednak o wiele droższy i czasochłonny, dlatego za produkty z kolagenem liofilizowanym zapłacisz więcej niż za te z hydrolizatem. Ten drugi dodatkowo lepiej rozpuszcza, a to ważne jeśli lubisz robić sobie czasem zdrowy napój czy treningowego shake’a.
Zobacz też:
- Kolagen na skórę
- Kolagen na twarz
- Kolagen na zmarszczki
- Kolagen na cellulit
- Kolagen na rozstępy
- Kolagen na stawy
- Kolagen na trądzik
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium
Skuteczny, bezpieczny, pyszny.
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcejEfekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
Czy rodzaj, forma i postać kolagenu mają znaczenie w przyjmowaniu kolagenu?
Po przekroczeniu magicznej granicy 25 lat produkcja kolagenu w organizmie zaczyna spadać, co roku jest mniejsza i nie jest wystarczająca, by sprostać wszystkim Twoim potrzebom. Suplementacja kolagenu wydaje się czymś naturalnym. Wiotka skóra, cienkie przerzedzone włosy, łamliwe paznokcie, a i w stawach zaczyna coś chrupać.
Myśl o suplementacji wydaje się całkowicie normalna.
Przy zakupie suplementu z kolagenem ważniejsze będą inne kwestie:
- Cel suplementacji i rodzaj kolagenu: kolagen typu I i III bardziej wpływa na włosy, skórę i paznokcie, a kolagen typu 2 – na stawy.
- Pochodzenie – zdecyduj się, czy wolisz kolagen rybi (morski), wołowy, wieprzowy, drobiowy, a może jeszcze jakiś inny. Kolagen rybi jest najbardziej podobny do ludzkiego.
- Forma – do wyboru masz przede wszystkim kolagen w proszku, kolagen do picia, kolagen w tabletkach lub w kapsułkach i kolagen w płynie.
- Postać – ma znaczenie, czy przyjmujesz kolagen naturalny, hydrolizat kolagenu, a może kolagen liofilizowany; czy są to sproszkowane chrząstki zwierząt, czy jednak biologicznie aktywne peptydy. Uwzględnij, że hydrolizaty mają mniejsze cząstki, więc lepiej się wchłaniają.
- Dawka – badania sugerują, że bezpieczna do długotrwałego stosowania jest dawka 2500–15000 mgi. Optymalne dzienne zapotrzebowanie to około 4000–5000 mg. Kolagen trudno przedawkować jednak zdecydowanie lepiej przyjmować 10000 mg niż tylko 200 lub 400 mg.
Niestety, na rynku znajdziesz wiele produktów, które wiele obiecują, kuszą pięknym opakowaniem, a w środku znajdują się tabletki, kapsułki czy saszetki, w których będzie co najwyżej 100 lub 300 mg kolagenu.
Oto kilka naszych propozycji preparatów z kolagenem hydrolizowanym, które możesz rozważyć:
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg Rise & Shine
Sprawdzony skład. Wysoka dawka i przyswajalność. Orzeźwiający smak.
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg Cacao Bloom
Przebadany skład. Optymalna dawka i naukowo potwierdzone działanie. Świetna przyswajalność. Aksamitnie czekoladowy smak.
Aura Herbals Colladrop Glow
Hydrolizat kolagenu i aż 20 składników aktywnych w odpowiednich dawkach – kompleksowe wsparcie dla zdrowia skóry, włosów i paznokci.
Aura Herbals Colladrop Forte
Hydrolizowany kolagen typu I i III z dodatkiem witaminy C i koenzymu Q10. Pomaga utrzymać piękną i zdrową skórę oraz zapobiega jej starzeniu.
Aura Herbals Colladrop Flex
Kolagen morski typu I i III wzbogacony aż o 9 składników aktywnych dla zdrowia stawów i kości.
Sundose° For Skin Anti-Aging
Formuła oparta o kolagen rybi, kwas hialuronowy i witaminę C – idealne wsparcie do walki z efektami starzenia się skóry.
Sundose° For Strong Nails
Kolagen z biotyną, cynkiem, witaminą B5, kwasem foliowym, ekstraktem ze skrzypu polnego
Pamiętaj!
Suplementacja kolagenu nie zastąpi zbilansowanej diety i zdrowej aktywności fizycznej.
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium
Skuteczny, bezpieczny, pyszny.
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcejEfekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!
Zobacz też:
- W czym jest kolagen?
- Kolagen w proszku
- Kolagen w płynie
- Kolagen w tabletkach
- Kolagen do picia
- Kolagen morski
Podsumowanie
- Kolagen liofilizowany to forma kolagenu pozbawiona wody wyniku sublimacji (mrożenia i odparowywania).
- Jest trwały i stabilny, zachowuje swoją strukturę i pierwotne właściwości.
- Nie ma dowodów na to, że liofilizat jest lepszy od kolagenu hydrolizowanego.
- W suplementach diety powszechnie stosuje się hydrolizat kolagenu – jest tańszy w uzyskaniu i lepiej rozpuszcza się w wodzie.
- Po spożyciu oba zachowują się w organizmie podobnie – rozbijane są na aminokwasy, z których Twój organizm na nowo „buduje kolagen”.
- Przy zakupie produktów kolagenowych większą wagę przyłóż do wyboru typu kolagenu, jego pochodzenia i postaci.
- Najważniejszym kryterium wyboru jest dawka.
- Dobre suplementy mają co najmniej 5000 mg kolagenu w jednej dawce.
FAQ
Czy przyjmowanie kolagenu ma sens?
Tak, przyjmowanie kolagenu może mieć sens, szczególnie w przypadku osób starszych (z każdym rokiem produkujemy go coraz mniej), a także tych, którzy dostrzegają u siebie.
Suplementy pomagają uzupełnić niedobory kolagenu, a badania potwierdzają, że m.in. poprawia on elastyczność skóry, zmniejsza bóle stawów i wspomaga regenerację tkanek.
Pamiętaj, żeby przed rozpoczęciem suplementacji skonsultować się z lekarzem, by wybrać odpowiedni kolagen i jego dawkowanie, by uniknąć ewentualnych interakcji z lekami.
Zobacz, co niszczy kolagen w organizmie i jak temu zaradzić.
Na co zwrócić uwagę przy zakupie kolagenu?
Kluczowych przy wyborze suplementów z kolagenem jest pięć kwestii: cel suplementacji (pomoże określić, który typ kolagenu wybierzesz), pochodzenie (rybi, wieprzowy, drobiowy, a może wołowy), postać (naturalny, hydrolizat, liofilizat, chrząstki zwierząt czy peptydy kolagenowe), forma (tabletki, kapsułki, kolagen w proszku i do picia). Najważniejsza jednak jest dawka – im wyższa, tym lepiej. Badania sugerują, że może sięgać ona nawet 15000 mg. Dobre suplementy z kolagenem mają zazwyczaj 5000–10000 mg.
Zobacz: Jaki kolagen wybrać?
Czy picie kolagenu jest bezpieczne?
Kolagen do picia jest dobrze tolerowany. Sporadycznie mogą wystąpić drobne reakcje alergiczne lub niestrawność. Jeśli chcesz ich uniknąć, stosuj przebadane preparaty od zaufanych producentów i stosuj się do zalecanego dawkowania.
Pamiętaj, że suplementacja kolagenem nie zastąpi zdrowej diety i stylu życia, które są podstawą dla utrzymania dobrego stanu skóry, włosów i stawów.
Sprawdź też, jakie efekty daje kolagen do picia.
Z czym najlepiej wchłania się kolagen?
Jeśli chcesz zwiększyć wchłanianie kolagenu, spożywaj go razem z produktami bogatymi w witaminę C (np. truskawki, cytrusy, kiwi, papryka, natka pietruszki). Widzisz już te wspaniałe przepisy? Rozważ też suplementy kolagenowe, które mają w składzie witaminę C, np. dzięki obecności dzikiej róży.
Zobacz też: Kiedy pić kolagen – rano czy wieczorem? Ekspert odpowiada
Ile trwa kuracja kolagenem?
Widoczną poprawę kondycji skóry, włosów i paznokci czy zmniejszenie bólu w stawach, wiele osób dostrzega po około 2–3 miesiącach regularnej suplementacji. Badania sugerują, że optymalną i bezpieczną dawką jest 2,5–15 g hydrolizatu kolagenu dziennie. Nie musisz robić sobie żadnej przerwy. Pamiętaj, że nie każdy uzyska te same efekty w tym samym czasie.
Zobacz też: Suplementy z kolagenem – jaki wybrać?
Czy kolagen zatrzymuje wodę w organizmie?
Tak, kolagen zatrzymuje wodę, jednak w pozytywny sposób. Woda jest kluczowa dla kolagenu – zapewnia mu stabilność i wpływa na jego funkcjei. Odpowiednia ilość kolagenu to odpowiednie nawodnienie skóry – dzięki czemu jest gładka, jędrna i odżywiona. Suplementacja kolagenem nie powinna prowadzić do zatrzymywania wody, które negatywnie wpłynie na Twoje zdrowie.
Zobacz też: Kolagen na skórę
Co lepsze na stawy – kolagen czy kwas hialuronowy?
Zarówno kolagen – zwłaszcza typu II, jak i kwas hialuronowy mogą przynieść korzyści dla zdrowia Twoich stawów. Działają jednak w nieco innych sposób.
Kwas hialuronowy poprawia smarowanie stawówi, a jego wstrzykiwanie pomaga leczyć zwyrodnienia stawów kolanowychi. Oprócz tego działa przeciwzapalnie i łagodzi bóli.
Kolagen typu II jest głównym składnikiem tkanki łącznej – w tym chrząstki. Suplementacja może wspomóc regenerację chrząstki, a także zmniejszyć bóle i poprawić elastyczność stawów.
Brakuje jeszcze bezpośrednich badań, które ostatecznie rozstrzygną, co jest lepsze. Sugeruje sięi, że połączenie obu składników jest korzystne – ponieważ działają synergicznie i wspierają zdrowie stawów całościowo.
Zobacz też: Kolagen na stawy
Źródła
Zobacz wszystkie
Akmal, M., Singh, A., Anand, A., Kesani, A., Aslam, N., Goodship, A., & Bentley, G. (2005). The effects of hyaluronic acid on articular chondrocytes. The Journal of Bone & Joint Surgery British Volume, 87-B(8), 1143–1149. https://doi.org/10.1302/0301-620X.87B8.15083
Avenue, 677 Huntington, Boston, & Ma 02115. (2021, maj 26). Collagen. The Nutrition Source. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/collagen/
Beghé, F., Menicagli, C., Neggiani, P., Zampieri, A., Trallori, L., Teta, E., & Rosini, S. (1992). Lyophilized non-denatured type-I collagen (Condress) extracted from bovine Achilles’ tendon and suitable for clinical use. International Journal of Tissue Reactions, 14 Suppl, 11–19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1639581/
Di Mauro, C., Ossino, A. M., Trefiletti, M., Polosa, P., & Beghè, F. (1991). Lyophilized collagen in the treatment of diabetic ulcers. Drugs Under Experimental and Clinical Research, 17(7), 371–373. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1794303/
Lowe, C. J., Reucroft, I. M., Grota, M. C., & Shreiber, D. I. (2016). Production of Highly Aligned Collagen Scaffolds by Freeze-drying of Self-assembled, Fibrillar Collagen Gels. ACS biomaterials science & engineering, 2(4), 643–651. https://doi.org/10.1021/acsbiomaterials.6b00036
Paul, C., Leser, S., & Oesser, S. (2019). Significant Amounts of Functional Collagen Peptides Can Be Incorporated in the Diet While Maintaining Indispensable Amino Acid Balance. Nutrients, 11(5), 1079. https://doi.org/10.3390/nu11051079
Radda, T. M., Menzel, E. J., Freyler, H., & Gnad, H. D. (1982). Collagen types in keratoconus. Graefe’s Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology, 218(5), 262–264. https://doi.org/10.1007/BF02175894
Ramachandran, G. n. (1988). Stereochemistry of collagen*. International Journal of Peptide and Protein Research, 31(1), 1–16. https://doi.org/10.1111/j.1399-3011.1988.tb00001.x
Ravikumar, K. M., & Hwang, W. (2008). Region-specific role of water in collagen unwinding and assembly. Proteins: Structure, Function, and Bioinformatics, 72(4), 1320–1332. https://doi.org/10.1002/prot.22026
Shepherd, J., Bax, D., Best, S., & Cameron, R. (2017). Collagen-Fibrinogen Lyophilised Scaffolds for Soft Tissue Regeneration. Materials, 10(6), 568. https://doi.org/10.3390/ma10060568
Shepherd, J. H., Ghose, S., Kew, S. J., Moavenian, A., Best, S. M., & Cameron, R. E. (2013). Effect of fiber crosslinking on collagen-fiber reinforced collagen–chondroitin-6-sulfate materials for regenerating load-bearing soft tissues. Journal of Biomedical Materials Research Part A, 101A(1), 176–184. https://doi.org/10.1002/jbm.a.34317
Skov, K., Oxfeldt, M., Thøgersen, R., Hansen, M., & Bertram, H. C. (2019). Enzymatic Hydrolysis of a Collagen Hydrolysate Enhances Postprandial Absorption Rate-A Randomized Controlled Trial. Nutrients, 11(5), 1064. https://doi.org/10.3390/nu11051064
Spitzner, E.-C., Röper, S., Zerson, M., Bernstein, A., & Magerle, R. (2015). Nanoscale Swelling Heterogeneities in Type I Collagen Fibrils. ACS Nano, 9(6), 5683–5694. https://doi.org/10.1021/nn503637q
Taroni, P., Comelli, D., Pifferi, A., Torricelli, A., & Cubeddu, R. (2007). Absorption of collagen: Effects on the estimate of breast composition and related diagnostic implications. Journal of Biomedical Optics, 12(1), 014021. https://doi.org/10.1117/1.2699170
Varley, M. C., Neelakantan, S., Clyne, T. W., Dean, J., Brooks, R. A., & Markaki, A. E. (2016). Cell structure, stiffness and permeability of freeze-dried collagen scaffolds in dry and hydrated states. Acta Biomaterialia, 33, 166–175. https://doi.org/10.1016/j.actbio.2016.01.041
Vilar, J. M., Rubio, M., Spinella, G., Cuervo, B., Sopena, J., Cugat, R., Garcia-Balletbó, M., Dominguez, J. M., Granados, M., Tvarijonaviciute, A., Ceron, J. J., & Carrillo, J. M. (2016). Serum Collagen Type II Cleavage Epitope and Serum Hyaluronic Acid as Biomarkers for Treatment Monitoring of Dogs with Hip Osteoarthritis. PLOS ONE, 11(2), e0149472. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0149472
Yan, J., Li, X., Liu, L., Wang, F., Zhu, T. W., & Zhang, Q. (2006). Potential Use of Collagen-Chitosan-Hyaluronan Tri-Copolymer Scaffold for Cartilage Tissue Engineering. Artificial Cells, Blood Substitutes, and Biotechnology, 34(1), 27–39. https://doi.org/10.1080/10731190500430024
Yue, D. K., Swanson, B., McLennan, S., Marsh, M., Spaliviero, J., Delbridge, L., Reeve, T., & Turtle, J. R. (1986). Abnormalities of Granulation Tissue and Collagen Formation in Experimental Diabetes, Uraemia and Malnutrition. Diabetic Medicine, 3(3), 221–225. https://doi.org/10.1111/j.1464-5491.1986.tb00748.x
Redakcja
Poznaj zespółMagister farmacji
Ilona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjny profil na Instagramie: @pani_z_apteki
maj 30
Sprawdź, jakie są objawy i skutki niedoboru w organizmie.
maj 23
Dowiedz się, czym jest hydrolizat kolagenu i znajdź ten najlepszy dla siebie.
maj 17
Kolagen Colway – mistrz marketingu czy skuteczny suplement? A może to i to? Sprawdzamy to z farmaceutką.