Kwas alfa-liponowy (ALA), czyli regeneracja nerwów [działanie, właściwości, dawkowanie]

Ta ALA nie ma kota. Ma za to tytuł „króla antyoksydantów”. Poznaj kwas afla-liponowy – lek stosowany w terapii neuropatii cukrzycowej. Posądza się go o właściwości wspomagające odchudzanie i zatrzymujące procesy starzenia się organizmu.

Kwas alfa-liponowy może również pomagać przy dolegliwościach takich, jak insulinooporność, cukrzyca i schorzenia wątroby. Może też działać ochronnie na układ nerwowy, a nawet przyczyniać się do eliminowania komórek nowotworowych. No właśnie – może. Bo badań nad skutecznością kwasu alfa-liponowego na tego typu dolegliwości wciąż jest jak na lekarstwo…

Zobacz też:

• Kwas alfa-linolenowy
• NAC
• NMN
• Maślan sodu
• Kwas masłowy
• Elektrolity

Co to jest kwas alfa-liponowy?

ALA, kwas ALA, kwas liponowy albo kwas tioktynowy – różnie go nazywają. Ale w rzeczywistości cały czas chodzi o kwas alfa-liponowy, czyli organiczny związek, składający się z siarczanów . 

Kwas alfa-liponowy jest naturalnie wytwarzany w Twoim organizmie. Nie oznacza to jednak, że nie trzeba przyjmować go wraz z dietą. Według badań około 60% kwasu ALA w organizmie pochodzi właśnie z jedzenia .

Kwas R alfa-liponowy

Kwas R alfa-liponowy składa się z kwasu s-liponowego i r-liponowego. Kwas r-liponowy (R-ALA) to naturalna forma kwasu alfa-liponowego. Jest też najbardziej zbliżona do tej, która jest wytwarzana przez organizm, dlatego uważa się, że wykazuje lepszą biodostępność (czyli lepiej się przyswaja).

Kwas R-ALA wykazuje także więcej prozdrowotnych właściwości i jest dla organizmu dużo korzystniejszy niż jego s-kolega .

Kwas alfa-liponowy: właściwości

Właściwości kwasu afla-liponowego to przede wszystkim walka z wolnymi rodnikami. Jako silny antyoksydant ALA przyczynia się do zapobiegania stresowi antyoksydacyjnemu i opóźnia procesy degradacji komórek. Na poziomie mitochondrialnym bierze też udział w reakcjach bioenergetycznych .

Kwas ALA jest jednym z niezbędnych składników do wytwarzania energii w komórkach ciała. Oznacza to między innymi, że bierze udział w metabolizmie glukozy i lipidów. Odpowiada również za transkrypcję genów, czyli przepisywanie informacji zawartych w Twoim DNA, w celu ich skopiowania i wykorzystania do produkcji np. białek i enzymów .

Kwas alfa-liponowy: na co pomaga

Kwas alfa-liponowy działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Co więcej, może też regenerować inne antyoksydanty w organizmie. Do tego zwiększa wrażliwość komórek na insulinę i wspomaga wchłanianie się glukozy.

Dzięki regulacji procesów metabolicznych i walce z wolnymi rodnikami ALA może także pomagać w leczeniu insulinooporności, cukrzycy, chorób układu krążenia i innych dolegliwości, których przyczyną jest stres oksydacyjny .

Układ nerwowy

Kwas alfa-liponowy może wspomagać regenerację nerwów. Badania wskazują, że dożylne podawanie 600 mg, przez co najmniej 3 tygodnie poprawiło przepływ impulsów w włóknach nerwów obwodowych, zmniejszając ból i drętwienia u pacjentów z neuropatią. Niestety ta forma terapii nie jest w Polsce refundowana.

Kwas alfa-liponowy może działać ochronnie na komórki mózgu. W badaniu in vitro przeprowadzonym w 2003 roku wykazano, że ALA ma działanie neuroprotekcyjne . Dzięki temu może wspomagać pamięć, funkcje poznawcze i zdolności intelektualne.

Magister farmacji Ilona Krzak opowiada o ciekawym badaniu, ukazującym wpływ kwasu ALA na migrenowe bóle głowy:

„W randomizowanym, podwójnie ślepym, kontrolowanym placebo badaniu równoległym uczestniczyły dziewięćdziesiąt dwie kobiety cierpiące na migreny epizodyczne. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej 300 mg ALA dziennie lub placebo dwa razy dziennie przez 12 tygodni.

Wynik wskaźnika migrenowego bólu głowy uległ istotnemu zmniejszeniu w grupie interwencyjnej w porównaniu z grupą kontrolną.

Suplementację ALA można uznać za potencjalną terapię wspomagającą u pacjentów z migreną ze względu na poprawę funkcji mitochondriów i śródbłonka oraz poprawę objawów klinicznych”.

Niektóre badania wskazują również, że kwas ALA może być pomocny w przeciwdziałaniu i leczeniu choroby Alzheimera . Za jedną z głównych przyczyn tej neurodegeneracyjnej choroby uznaje się stres oksydacyjny, a jej przebiegowi mogą towarzyszyć stany zapalne. Kwas alfa-liponowy przeciwdziała jednemu i drugiemu.

Nadal jednak istnieje zbyt mało dowodów naukowych (w szczególności badań z udziałem ludzi), które mogłyby jednoznacznie potwierdzić skuteczność kuracji kwasem ALA w chorobie Alzheimera.

Z kolei w badaniu z 2018 roku sprawdzono działanie kwasu ALA na grupie 21 pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane. Naukowcy zanotowali poprawę funkcji ruchowych u osób z mniejszą niepełnosprawnością .

Badanie to jest jednak dopiero wstępem do poznania efektywności kwasu alfa-liponowego we wspieraniu leczenia stwardnienia rozsianego.

Tarczyca

Kwas alfa-liponowy może obniżać stężenie hormonów tarczycy. Dlatego osoby cierpiące na zaburzenia funkcjonowania tego narządu powinny skonsultować się z endokrynologiem przed rozpoczęciem suplementowania kwasu ALA .

Obecnie brakuje badań naukowych przeprowadzonych na ludziach, oceniających wpływ kwasu alfa-liponowego na pracę tarczycy, choć wiele wskazuje na to, że ALA i tarczyca nie są sobie obojętne. 

Analiza przypadków niedoczynności tarczycy u szczurów z 2022 roku wykazała poprawę ich stanu zdrowia po suplementacji kwasu alfa-liponowego lub metforminy . Czy substancje te zadziałałyby tak samo u dwunożnych ssaków bez ogona? Nie wiadomo.

Zobacz też:

• Za co odpowiada tarczyca
• Niedoczynność tarczycy
• Nadczynność tarczycy
• Choroba Hashimoto

Nowotwory

Zawsze gdy słyszę o cudownych odkryciach i substancjach „leczących” raka, od razu robię się podejrzliwa. Nie mogę jednak pominąć doniesień o dokonaniach kwasu ALA w walce z nowotworami. Oto co mówią badania:

Przeciwutleniające właściwości kwasu alfa-liponowego mogą przyczyniać się do obumierania komórek nowotworowych w niektórych typach nowotworów, takich jak rak piersi, rak jelita grubego czy rak płuc .

Jednak faktem jest również to, że kwas ALA może wchodzić w interakcję z preparatami stosownymi w chemioterapii i zaburzać ich działanie .

Jaki z tego wniosek? Kwas ALA może być świetnym sprzymierzeńcem w zapobieganiu rozwojowi nowotworów. Jeżeli jednak cierpisz na nowotwór, a chcesz rozpocząć przyjmowanie kwasu alfa-liponowego – koniecznie skonsultuj się z onkologiem. I pod żadnym pozorem nie traktuj kwasu ALA jako jedynej metody leczenia! Chcę, żeby to wybrzmiało: kwas ALA to nie jest lek na raka.

Cukrzyca

Dzięki właściwościom wpływającym na insulinowrażliwość komórek oraz wychwyt glukozy, kwas alfa-liponowy może wspomagać leczenie insulinooporności i cukrzycy.

W retrospektywnym badaniu obserwacyjnym z udziałem 322 pacjentów leczonych różnymi dawkami ALA (tj. 400, 600, 800 i 1200 mg/dzień) wyciągnięto wnioski, że przewlekłe stosowanie (4 lata) ALA jest dobrze tolerowany we wszystkich dawkach, z poprawą statusu glikemii jedynie przy wysokich dawkach u osób z disglikemią – dodaje farmaceutka.

Jednak najwięcej badań poświęcono działaniu kwasu ALA na pacjentów z neuropatią cukrzycową, czyli groźnym powikłaniem towarzyszącym zaawansowanej postaci cukrzycy .

Neuropatia cukrzycowa objawia się dotkliwymi bólami i skurczami mięśni, a także osłabieniem ich siły, co może prowadzić do problemów z poruszaniem się oraz niepełnosprawności. Wyniki licznych badań sugerują, że suplementacja kwasu alfa-liponowego zmniejszała dolegliwości bólowe i poprawiała ogólną sprawność u pacjentów .

Największą skuteczność kwasu ALA w neuropatii cukrzycowej wykazuje jego podanie dożylne – w formie zastrzyku. Niestety ta metoda leczenia nie jest w Polsce refundowana i trzeba ponosić jej całkowite koszty.

Inne

Kwas alfa-liponowy może być też pomocny w:

• opóźnianiu procesów starzenia się organizmu,
• łagodzeniu objawów dolegliwości wątroby,
• usuwaniu metali z organizmu (w tym chelatowaniu żelaza),
• zapobieganiu chorobom układu krążenia,
• redukcji masy ciała.

Mówiąc o skuteczności kwasu ALA w odchudzaniu, muszę dodać, że wnioski płynące z badań nie są spójne. Wyniki wskazują sporą rozbieżność pomiędzy uzyskanymi efektami spadku masy ciała. W części badań są wyraźne, w innych wręcz przeciwnie .

Nie ulega wątpliwości, że choć ALA może pomóc w walce z niechcianymi kilogramami, to kluczowe znaczenie ma deficyt kaloryczny (uzyskany poprzez zbilansowaną dietę) oraz aktywność fizyczna.

Kwas alfa-liponowy: niedobór i nadmiar

Kwas alfa-liponowy jest kluczowy dla wielu procesów zachodzących w organizmie. Mimo tego nie obserwuje się raczej objawów jego niedoboru. Wyjątkiem są osoby cierpiące na bardzo rzadkie schorzenia genetyczne, zakłócające naturalną syntezę ALA w organizmie.

Tak samo trudno jest o nadmiar kwasu alfa-liponowego, choć w medycynie odnotowano zdarzenia przypadkowego lub umyślnego przyjęcia jego ogromnych porcji. 

Przedawkowanie wiązało się z objawami neurologicznymi, zaburzeniami rytmu serca i kwasicą metaboliczną . W jednym przypadku, u 14-letniej dziewczynki, która zażyła dużą ilość kwasu alfa-liponowego w wyniku próby samobójczej, nastąpiła wielonarządowa niewydolność, doprowadzając do śmierci .

Kwas alfa-liponowy: lek czy suplement diety

Na polskim rynku dostępne są zarówno preparaty z kwasem alfa-liponowym w formie leku, jak i suplementu diety. Decydując się na konkretny produkt, warto mieć na uwadze, że wprowadzenie do obrotu leku (nawet takiego dostępnego bez recepty) wymaga przedstawienia odpowiednich badań. Dzięki temu masz pewność, że preparat zadziała, a jego proces produkcji podlega kontroli.

Z drugiej strony wielu topowych producentów suplementów diety oferuje produkty z wysokiej jakości składników i również dysponuje badaniami oraz certyfikatami potwierdzającymi czystość i klasę surowców.

To na co z pewnością warto zwrócić uwagę, wybierając kwas ALA, to jego forma. Najlepsze działanie i przyswajanie do organizmu wykazuje kwas R-ALA .

Kwas alfa-liponowy: źródła w diecie

Wcale nie musisz przyjmować leków i suplementów, by dostarczyć sobie kwasu ALA. Bogate w niego są:

• szpinak,
• brokuły,
• pomidory,
• podroby wołowe,
• ziemniaki,
• zielony groszek,
• otręby ryżowe,
• wołowina,
• marchew,
• buraki.

Kwas alfa-liponowy: dawkowanie

Dla kwasu alfa-liponowego nie określono ani dziennego zapotrzebowania, ani też maksymalnej porcji dziennej. Jednak za bezpieczne dla dorosłych uznaje się przyjmowanie od 200 mg do 2400 mg ALA dziennie .

Większość badań nad kwasem alfa-liponowym dotyczyła podawania pacjentom porcji dziennych w wysokości około 600 mg .

Kwas alfa-liponowy: przeciwwskazania

Kwas alfa-liponowy to bezpieczna substancja, jednak może wchodzić w interakcję z niektórymi lekami. Dlatego jeżeli zażywasz jakiekolwiek środki, przed rozpoczęciem przyjmowania ALA skonsultuj się z lekarzem.

Ostrożność zaleca się również osobom cierpiącym na choroby, w których kwas alfa-liponowy wspomaga terapię (bo może on niepotrzebnie potęgować działanie innych leków). Uważać powinny również osoby z zaburzeniami pracy wątroby, niskim poziomem hormonów tarczycy i niedoborami żelaza .

Kwas alfa-liponowy: skutki uboczne

Najczęstszymi skutkami ubocznymi przyjmowania preparatów z kwasem alfa-liponowym są:

• problemy z układem trawiennym,
• zmiany skórne,
• reakcje alergiczne,
• zawroty głowy.

Większość z powyższych objawów związana jest z uczuleniem na poszczególne składniki przyjmowanych produktów .

Kwas alfa-liponowy: z czym nie łączyć

Działanie preparatów z kwasem alfa-liponowym mogą zmniejszać:

• alkohol,
• nabiał,
• wapń,
• żelazo,
• cynk,
• magnez,
• mangan.

Jednocześnie jeśli przyjmujesz jakiekolwiek metale organiczne (np. żelazo), kwas alfa-liponowy zneutralizuje ich działanie i przyśpieszy usunięcie z organizmu .

Podsumowanie