Miesiąc świadomości chorób tarczycy – jak o siebie zadbać?

Wyglądem przypomina motyla, zmieściłbyś ją w dłoni oraz odpowiada za liczne funkcje w organizmie. I niestety coraz więcej osób cierpi na choroby z nią związane.

Dlatego styczeń został okrzyknięty miesiącem świadomości chorób tarczycy. Ile wiesz o tym małym, niepozornym narządzie? Wraz z lekarzem, Kacprem Nihalanim przedstawimy Ci najważniejsze informacje o tarczycy, jej chorobach i tym, jak o nią zadbać – w 10 prostych krokach.

Zobacz też:

• Tarczyca
• Badania tarczycy
• Niedoczynność tarczycy
• Nadczynność tarczycy
• Choroba Hashimoto

Styczeń – miesiąc świadomości chorób tarczycy

Około 400 milionów ludzi na świecie cierpi na niedoczynność tarczycy. Co więcej, szacuje się, że drugie tyle pozostaje niezdiagnozowanych. Organizacja American Thyroid Association podaje, że tylko w Stanach Zjednoczonych na problemy z tym narządem cierpi 12% populacji, z czego 60% osób nie zdaje sobie z tego sprawy .

To chyba dobre powody, aby poświęcić cały miesiąc na budowanie świadomości o chorobach tarczycy, prawda?

Zaraz dowiesz się, dlaczego ten narząd jest tak ważny. Ale w skrócie: tarczyca wytwarza hormony, które regulują wzrost i rozwój organizmu. Wpływa też na tempo metabolizmu. Pełni ważne funkcje w kontrolowaniu pracy serca, mięśni i układu trawiennego. Utrzymuje zdrowie mózgu i kości.

Zatem, jeśli przestaje działać… robi się naprawdę nieciekawie. A w niektórych wypadkach wystarczą tylko regularne badania, aby w porę ugasić pożar. Ale zacznijmy od początku.

Co to jest tarczyca?

Tarczyca to mały, motylkowaty gruczoł znajdujący się na przodzie szyi, tuż poniżej krtani. Jest częścią układu endokrynologicznego, czyli zespołu gruczołów produkujących i wydzielających hormony do krwiobiegu .

Tarczyca w liczbach

• Średnia waga tarczycy u dorosłego człowieka wynosi 10-20 g.
• Szacuje się, że 12% populacji może doświadczyć problemów z tarczycą.
• Około 5-10 razy bardziej narażone na choroby tarczycy są kobiety.
• Badania sugerują, że u nawet 22% Polaków tarczyca nie pracuje w 100% prawidłowo.
• Około 50 złotych to koszt podstawowych, profilaktycznych badań krwi sprawdzających pracę tarczycy .
• USG tarczycy trwa nie dłużej niż 5-10 minut.
• Ponad 90% – to względny współczynnik 5-letniego przeżycia przy odpowiednio wczesnym wykryciu nowotworu tarczycy .

Funkcje tarczycy w organizmie

Tarczyca to kluczowy gruczoł endokrynny w organizmie, odpowiedzialny za produkcję ważnych hormonów i regulację wielu podstawowych funkcji.

Jakie zadania pełni tarczyca?

Produkuje hormony

Tarczyca to gruczoł wytwarzający dwa ważne hormony: trijodotyroninę (T3) oraz tyroksynę (T4). Regulują one m.in. tempo przemiany materii, wzrost i rozwój fizyczny, a także funkcje układu nerwowego.

Reguluje metabolizm

Hormony tarczycy, głównie trijodotyronina (T3) i tyroksyna (T4), odgrywają kluczową rolę w regulacji tempa przemiany materii, zwanej również metabolizmem. To proces, w którym organizm przekształca pokarm w energię, a następnie wykorzystuje ją do przeprowadzania różnych zadań takich jak trawienie, naprawa tkanek czy utrzymywanie temperatury ciała .

T3 i T4 stymulują metabolizm, jednocześnie wspierając zużycie energii przez organizm. Działają na niemal wszystkie komórki ciała, wspomagając ich inicjatywę metaboliczną. W rezultacie regulują tempo, w jakim ciało spala kalorie – zarówno w spoczynku, jak i podczas aktywności fizycznej. Oznacza to, że mogą wpływać na masę ciała, poziom energii i ogólną kondycję organizmu .

Zaburzenia w produkcji tych hormonów – zarówno nadmiar jak i niedobór, mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Nadmiar hormonów tarczycy przyspiesza przemianę materii, co zwykle prowadzi do utraty masy ciała mimo zwiększonego apetytu, a także nadmiernego pobudzenia i niepokoju. Z drugiej strony, niedobór hormonów spowalnia przemianę materii, powodując przyrost masy ciała, zmęczenie oraz uczucie zimna .

U osób młodszych nadmiar hormonów tarczycy objawia się głównie drgawkami i stanem lękowym. Z kolei starsi pacjenci częściej doświadczają objawów kardiologicznych, takich jak tachykardia czy nadciśnienie – dodaje lekarz.

Wpływa na wzrost i rozwój

Hormony tarczycy są ważne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu, w szczególności układu nerwowego oraz szkieletu. Już w okresie prenatalnym mają decydujący wpływ na kształtowanie mózgu i układu nerwowego, a ich niedobór może prowadzić do trwałych upośledzeń funkcji nerwowych, takich jak zahamowanie rozwoju intelektualnego czy problemy z koordynacją ruchową .

Hormony tarczycy współdziałają także z hormonami wzrostu, regulując dojrzewanie fizyczne. Pełnią ważne funkcje w rozwoju kośćca i mięśni, wpływając na tempo rozwoju. Odpowiadają też za metabolizm kostny, wspierając proces przebudowy tkanki kostnej oraz utrzymanie odpowiedniego poziomu wapnia i fosforu, co jest kluczowe dla zdrowia kostno-szkieletowego .

Wspiera zdrowie psychiczne

Badania sugerują, że dysfunkcje tarczycy mogą prowadzić do różnych problemów na tle emocjonalnym i psychicznym, takich jak depresja, lęk, a nawet zaburzenia psychiczne. Hormony tarczycy regulują działanie wielu neuroprzekaźników, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, jak i emocji .

Zaburzenia endokrynologiczne, takie jak niedoczynność (hipotyreoza) czy nadczynność (hipertyreoza) tarczycy często są powiązane z problemami psychicznymi. W przypadku hipotyreozy brak hormonów tarczycy może prowadzić do spowolnienia procesów metabolicznych i mentalnych, objawiających się uczuciem zimna, zmęczeniem, nadmierną sennością, apatią, a nawet objawami depresyjnymi .

Z drugiej strony, nadmiar hormonów tarczycy w przypadku hipertyreozy może prowadzić do przyspieszonej akcji serca, potliwości, niepokoju, drażliwości, a nawet stanów maniakalnych. Właściwa diagnoza i leczenie tych zaburzeń ma zatem duże znaczenie dla utrzymania zdrowia psychicznego .

Wspomaga układ sercowo-naczyniowy

Hormony tarczycy bezpośrednio wpływają na częstość rytmu serca (tętno), siłę skurczów mięśnia sercowego oraz ogólne działanie naczyń krwionośnych .

Nadczynność tarczycy nierzadko objawia się przyspieszonym biciem serca (tachykardią), nadmierną potliwością oraz podwyższonym ciśnieniem krwi. Z drugiej strony, niedoczynność tarczycy może prowadzić do zwolnienia rytmu serca (bradykardii), obniżenia ciśnienia krwi oraz ogólnego uczucia zmęczenia i osłabienia .

Jak jeszcze działa tarczyca ?

• Odpowiada za regulację cyklu menstruacyjnego u kobiet.
• Wpływa na funkcje rozrodcze u kobiet, m.in. owulację.
• Wspiera zdrowie skóry, wpływając na jej elastyczność i nawilżenie.
• Wspomaga funkcje układu odpornościowego.
• Wpływa na utrzymanie prawidłowej temperatury ciała.
• Odgrywa istotną rolę w utrzymaniu poziomu energii.
• Reguluje stężenie cholesterolu w organizmie.

Jakie są najczęstsze choroby tarczycy?

Jedne z najczęstszych schorzeń tarczycy to choroby Hashimoto i Gravesa-Basedova, a także nadczynność i niedoczynność. Zazwyczaj dotykają one kobiet, jednak mogą wystąpić również u mężczyzn. Czym charakteryzują się te schorzenia?

Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto jest schorzeniem autoimmunologicznym, czyli stanem, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę. To najbardziej powszechna przyczyna niedoczynności tarczycy oraz jedna z najczęściej występujących chorób autoimmunologicznych .

Do tej pory nie udało się wskazać, jakie są dokładne przyczyny rozwoju choroby Hashimoto. Lekarze wskazują jednak, że może być wywoływana niewłaściwą pracą układu immunologicznego. Niektóre osoby mogą być również genetycznie predysponowane do zachorowania, zwłaszcza jeśli w ich rodzinie występowały inne choroby autoimmunologiczne .

Niektóre źródła wskazują, że kobiety są nawet 10 razy bardziej narażone na to schorzenie niż mężczyźni. Ponadto ekspozycja na promieniowanie jonizujące lub niektóre chemikalia (np. pestycydy czy metale ciężkie) i leki (np. amiodaron) może zwiększać ryzyko rozwoju choroby Hashimoto .

Objawy

Hashimoto to choroba, która rozwija się powoli, dlatego jej objawy mogą być niespecyficzne lub mylone z innymi dolegliwościami. Symptomy zwykle różnią się też w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia.

Najczęstsze objawy Hashimoto to :

• Zmęczenie i senność.
• Przyrost masy ciała.
• Zaburzenia miesiączkowania.
• Depresja lub zmiany nastroju.
• Szczególna wrażliwość na zimno.
• Sucha i zgrubiała skóra.
• Obrzęk twarzy.
• Zaparcia.
• Ból, sztywność lub obrzęk stawów.
• Wypadanie włosów i łamliwe paznokcie.
• Problemy z pamięcią i koncentracją.

Pamiętaj jednak, że przy odpowiedniej opiece lekarskiej i stosowaniu trafnie dobranych leków, objawy te mogą zupełnie zniknąć.

Leczenie

Leczenie choroby Hashimoto polega przede wszystkim na farmakologicznym uzupełnianiu niedoboru hormonów tarczycy. Najczęściej stosowana jest lewotyroksyna, syntetyczna forma hormonu tarczycy T4, który samodzielnie przekształca się w organizmie w aktywną formę hormonu T3. Dawkę leku ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta, na podstawie regularnie wykonywanych badań krwi i samopoczucia pacjenta .

Mimo że choroba Hashimoto jest nieuleczalna, pacjenci są w stanie prowadzić normalne, zdrowe życie dzięki stosowaniu się do zaleceń lekarza i regularnym badaniom krwi.

W niektórych przypadkach – przy dużym powiększeniu tarczycy lub pojawieniu się guzków – konieczne może być chirurgiczne usunięcie części lub całej tarczycy. Po takim zabiegu również należy dożywotnio przyjmować lewotyroksynę, aby zapewnić organizmowi niezbędne hormony tarczycy .

Choroba Gravesa-Basedova

Choroba Gravesa-Basedowa to choroba autoimmunologiczna, w której ciało produkuje przeciwciała stymulujące tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów. Przyczyny prowadzące do tego schorzenia nie są jeszcze do końca znane .

Badania sugerują jednak, że za rozwój choroby Gravesa-Basedowa odpowiedzialne są zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. O ryzyku schorzenia decydują m.in. płeć (choruje na nią nawet 4 razy więcej kobiet niż mężczyzn), wiek oraz występowanie chorób autoimmunologicznych w rodzinie .

Objawy

Większość objawów występujących przy chorobie Gravesa-Basedova jest bardzo podobna do symptomów obecnych przy nadczynność tarczycy. Czego zwykle doświadcza chory?

Objawy choroby Gravesa-Basedova :

• Przyspieszone bicie serca.
• Drżenie mięśni.
• Nagła i nieoczekiwana utrata masy ciała mimo zwiększonego apetytu.
• Zwiększona potliwość i nietolerancja na ciepło.
• Powiększona tarczyca (wole).
• Nieregularne miesiączkowanie u kobiet.
• Problemy z erekcją u mężczyzn.
• Ogólne zmęczenie lub osłabienie.

Leczenie

Leczenie choroby Gravesa-Basedowa ma na celu zmniejszenie produkcji hormonów tarczycy oraz łagodzenie objawów. Najczęściej wykorzystywane są leki antytyreotyczne hamujące produkcję hormonów tarczycy, takie jak metimazol czy propylotiouracyl. Dawkę i długość kuracji ustala lekarz na podstawie indywidualnego stanu pacjenta .

Inną metodą leczenia jest terapia jodem radioaktywnym, która niszczy komórki tarczycy, zmniejszając tym samym produkcję hormonów .

Niekiedy konieczne staje się też usunięcie chirurgiczne części lub całej tarczycy. Pacjenci, którzy przeszli takie zabiegi, muszą przyjmować leki zawierające syntetyczne hormony tarczycy przez resztę życia, aby zapewnić prawidłową pracę organizmu .

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy, znana też jako hipertyreoza, jest stanem, w którym tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów – tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Hormony te są kluczowe dla wielu funkcji organizmu, ale ich nadmiar może być bardzo groźny dla zdrowia .

Przyczyn nadczynności tarczycy jest kilka, lecz najczęstszymi są schorzenia autoimmunologiczne, takie jak choroba Gravesa-Basedowa, w której układ odpornościowy atakuje tarczycę, co prowadzi do nadmiernej produkcji hormonów .

Inne powody to nadmiar jodu (składnika, który tarczyca wykorzystuje do produkcji hormonów), guzki produkujące hormony tarczycy, czy nadmierna ilość TSH stymulującego produkcję hormonów tarczycy .

Objawy

Nadczynność tarczycy powoduje przyspieszenie większości procesów metabolicznych w organizmie, co skutkuje szeregiem objawów. Osoby z tą chorobą zwykle doświadczają różnorodnych symptomów, dlatego niektóre z nich mogą być mylone z innymi stanami zdrowotnymi.

Objawy nadczynności tarczycy :

• Nagła i nieoczekiwana utrata masy ciała.
• Przyspieszony lub nieregularny rytm serca.
• Zwiększony apetyt.
• Nerwowość, niepokój i drażliwość.
• Drżenie (szczególnie w rękach i palcach).
• Zmiany w cyklu menstruacyjnym.
• Zwiększona potliwość.
• Nietolerancja wysokich temperatur.
• Zmęczenie i osłabienie mięśni.

Leczenie

Leczenie nadczynności tarczycy ma na celu zredukowanie i kontrolowanie produkcji hormonów. Najczęściej stosuje się leki – takie jak metimazol – które hamują wytwarzanie hormonów tarczycy .

Innym powszechnym sposobem leczenia nadczynności tarczycy jest terapia jodem radioaktywnym. Podczas leczenia pacjent przyjmuje jedzenie lub płyn zawierający jod radioaktywny, który niszczy komórki tarczycy, redukując tym samym produkcję hormonów .

W niektórych przypadkach niezbędne może okazać się chirurgiczne usunięcie części lub całej tarczycy. Po takiej operacji konieczne jest przyjmowanie syntetycznego hormonu tarczycy przez resztę życia, aby rekompensować brak naturalnej produkcji hormonów .

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy, znana również jako hipotyreoza, to stan, w którym tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów. Gdy ich poziom jest zbyt niski, wiele funkcji organizmu spowalnia, co prowadzi do różnych objawów .

Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest zapalenie Hashimoto. To choroba autoimmunologiczna, w której organizm błędnie atakuje własny narząd (tarczycę), prowadząc do stopniowego uszkodzenia komórek i zbyt małej produkcji hormonów .

Innymi przyczynami mogą być leczenie chorób tarczycy za pomocą jodu radioaktywnego lub operacja tarczycy, którą wykonuje się w przypadku różnych stanów, takich jak choroba Gravesa, guzki tarczycy czy rak tarczycy .

Rzadziej niedoczynność tarczycy może wynikać z niewystarczającej ilości jodu w diecie (jod jest niezbędnym składnikiem hormonów tarczycy) lub problemów z przysadką mózgową, która produkuje hormon stymulujący tarczycę (TSH) .

Objawy

Objawy niedoczynności tarczycy niekiedy mogą być mylone z innymi schorzeniami. Występujące symptomy są też zależne od stopnia zaawansowania niedoczynności. Mimo tego wyróżnia się kilka typowych oznak tego schorzenia. Czego można się zazwyczaj spodziewać?

Objawy niedoczynności tarczycy :

• Zmęczenie i osłabienie.
• Przyrost masy ciała (często mimo zmniejszonego apetytu).
• Wrażliwość na zimno.
• Suchość i szorstkość skóry.
• Wypadanie włosów.
• Zaparcia.
• Depresja i zmiany nastroju.
• Zaburzenia snu, takie jak senność w ciągu dnia.
• Trudności z koncentracją, problemy z pamięcią.
• Ból, sztywność lub obrzęk stawów.
• Skurcze mięśni.
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego.

Leczenie

Leczenie niedoczynności tarczycy polega głównie na podawaniu pacjentowi hormonów tarczycy, zwłaszcza lewotyroksyny. Dawkowanie jest indywidualne – zależy od wieku, stanu zdrowia oraz reakcji organizmu pacjenta na terapię .

W początkowej fazie leczenia, lekarz kontroluje poziomy hormonów tarczycy co około 6-8 tygodni, by odpowiednio dostosować dawkę. Pozwala to na osiągnięcie optymalnego stężenia hormonów tarczycy w organizmie, dzięki czemu można przywrócić normalne funkcjonowanie organizmu bez objawów choroby .

W przypadku niedoczynności tarczycy terapia trwa zazwyczaj przez całe życie pacjenta. Po ustaleniu stałej dawki kontrolne badania krwi są jednak wykonywane rzadziej, na ogół 1–2 razy w roku .

Jakie są jeszcze choroby tarczycy ?

• Guzy tarczycy. Mogą występować w formie jednego lub wielu guzów wyrastających w obrębie tarczycy. Zwykle są nieszkodliwe, ale zawsze powinny zostać dokładnie zbadane przez lekarza.
• Złośliwy nowotwór tarczycy. To stosunkowo rzadki rodzaj raka, ale częstość jego występowania z roku na rok wzrasta. Nowotwór tarczycy wymaga różnych form leczenia (zależnie od stanu chorego i typu choroby), takich jak operacja, terapia jodowa, radioterapia, chemioterapia czy terapia celowana.
• Wole tarczycy. To powiększenie tarczycy, które można zauważyć na szyi. Może być spowodowane niedoborem jodu, guzami lub stanem zapalnym.
• Ostre i podostre zapalenie tarczycy. To stany zapalne tego narządu, które rozwijają się najczęściej w przebiegu infekcji (wirusowej, bakteryjnej, grzybiczej).

Profilaktyka chorób tarczycy, czyli 10 kroków do zdrowia

Profilaktyka chorób tarczycy jest kluczowym elementem dbania o zdrowie. Kontrolowanie czynności tego narządu, a także utrzymywanie go w dobrej formie pozwoli zminimalizować ryzyko chorób. Poznaj 10 prostych kroków pomagających w dbaniu o zdrowie tarczycy.

1. Zbilansowana dieta

Zbilansowana dieta to pierwszy krok do skutecznej profilaktyki chorób tarczycy. Dobry jadłospis to taki, który zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze dla prawidłowego funkcjonowania tego gruczołu: białko, zdrowe tłuszcze, węglowodany, witaminy oraz minerały, w tym jod i selen, które są niezbędne dla zdrowej tarczycy .

Jod jest szczególnie ważny. To on odpowiada za produkcję hormonów tarczycy, a jego niedobór może prowadzić do tzw. wola (powiększenia tarczycy). Znajdziesz go głównie w produktach morskich, jajach i mleku. Selen z kolei wspomaga funkcje tarczycy, wspiera metabolizm hormonów i chroni przed uszkodzeniem. Jest obecny w orzechach brazylijskich, rybach, mięsie i jajach .

Oprócz tych składników odżywczych należy dbać o ogólne zdrowe nawyki żywieniowe, takie jak unikanie nadmiernego spożycia soli, cukru i przetworzonych pokarmów. Zwracaj też uwagę na różnorodność posiłków i utrzymuj zdrową masę ciała. Zbilansowane podejście do żywienia, połączone z regularną aktywnością fizyczną, może znacznie zmniejszyć ryzyko zaburzeń tarczycy .

2. Regularne badania kontrolne

Regularne badania kontrolne to ważny element profilaktyki chorób tarczycy. Dzięki nim można w porę wykryć ewentualne problemy i podjąć skuteczne działania. Jaka jest najważniejsza diagnostyka w profilaktyce chorób tarczycy?

• Badania krwi. Badanie TSH oraz fT3 o fT4 to podstawowa diagnostyka, która pozwala monitorować poziom hormonów tarczycy – trijodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) i tyreotropiny (TSH). Pomaga to lekarzom ocenić, czy tarczyca prawidłowo funkcjonuje. Poza tym można też wykonać rozszerzone badania tarczycy, takie jak anty-TPO, anty-TG czy TRAb.
• Badanie palpacyjne. Diagnostyka przeprowadzana przez lekarza, która polega na dotknięciu tarczycy w celu oceny jej wielkości, kształtu oraz ewentualnego znalezienia guzków. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie sygnałów ostrzegawczych świadczących o problemach z tarczycą.
• USG tarczycy. Ultrasonografia tarczycy to nieinwazyjne badanie, które umożliwia ocenę struktury i rozmiaru tego narządu, a także wykrycie ewentualnych guzów.

Pamiętaj, że to jedynie podstawowe, profilaktyczne badania. W przypadku jakichkolwiek nieścisłości w wynikach należy skonsultować się z lekarzem, który zaleci dokładniejszą diagnostykę.

3. Systematyczna aktywność fizyczna

Regularne ćwiczenia korzystnie wpływają na metabolizm, pomagają w utrzymaniu zdrowej masy ciała, poprawiają samopoczucie oraz stabilizują poziom hormonów w organizmie – w tym hormonów tarczycy .

Ruch jest zatem jednym z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów na poprawę funkcjonowania tarczycy. Pół godziny ćwiczeń każdego dnia – takich jak joga, pływanie, bieganie czy nawet energetyczny spacer – mogą przynieść duże korzyści dla zdrowia. Badania sugerują, że osoby regularnie uprawiające sport mają niższe ryzyko niektórych chorób tarczycy, takich jak choroba Gravesa-Basedowa i Hashimoto .

Pamiętaj, że kluczem jest regularność i umiar. Nie warto przeciążać organizmu zbyt intensywnymi treningami, które mogą przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Ważne jest, aby ćwiczenia były dostosowane do indywidualnych możliwości i stanu zdrowia, dlatego warto skonsultować plan treningowy z lekarzem lub fizjoterapeutą .

4. Unikanie stresu

Stres jest jednym z czynników, które mogą przyczynić się do dysfunkcji tarczycy, prowadząc między innymi do zaburzeń w produkcji jej hormonów. Długotrwałe narażenie na napięcie psychiczne może również skutkować rozwojem chorób autoimmunologicznych, w tym tych atakujących tarczycę .

Zarządzanie stresem to zatem ważny aspekt dbania o zdrowie tarczycy oraz ogólny stan zdrowia. Wyróżnia się wiele technik i metod radzenia sobie ze stresem – każdy znajdzie coś idealnego dla siebie. Wykazano, że regularna aktywność fizyczna, medytacja, głębokie oddychanie, techniki relaksacyjne czy terapia behawioralna mogą pomóc w redukcji stresu .

Najważniejsze jest znalezienie odpowiedniego sposobu dla siebie i jego regularne stosowanie. Niezależnie od tego, czy jest to codzienny spacer, medytacja, czy spotkania z przyjaciółmi, systematyczne praktykowanie technik radzenia sobie ze stresem może przynieść znaczne korzyści dla zdrowia tarczycy i ogólnego samopoczucia .

5. Niepalenie papierosów

Zaprzestanie palenia papierosów jest jednym z najważniejszych kroków, które możesz podjąć w celu ochrony tarczycy. Wykazano, że substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym, takie jak nikotyna i cyjanek, mogą negatywnie wpływać na zdolność tarczycy do produkcji hormonów oraz na ogólne zdrowie tego gruczołu .

Palenie papierosów wiąże się też z wyższym ryzykiem wielu chorób, takich jak nowotwór tarczycy czy choroba Gravesa-Basedowa. Nikotyna obecna w papierosach ma również wpływ na poziom hormonów tarczycy, co może prowadzić do dysfunkcji tego narządu .

6. Ograniczenie spożycia alkoholu

Alkohol, szczególnie w dużych ilościach, może wpływać na równowagę hormonalną w organizmie, w tym na poziom hormonów tarczycy. Nawet umiarkowane spożycie trunków wyskokowych może zaburzyć produkcję i aktywność tarczycy, co będzie prowadziło do problemów zdrowotnych .

Nadmierne spożycie alkoholu obciąża też wątrobę, organ odpowiedzialny za aktywację i dezaktywację hormonów tarczycy, ich transport oraz metabolizm. Co więcej, nadmierne picie alkoholu przyczynia się również do rozwoju chorób autoimmunologicznych, które są jedną z głównych przyczyn problemów z tarczycą .

Chociaż umiarkowane spożycie alkoholu jest generalnie uważane za bezpieczne, ważne jest, aby zwracać uwagę na ilość i częstotliwość picia trunków.

7. Dobra higiena snu

Jako że produkcja hormonów, w tym tych wydzielanych przez tarczycę, jest ściśle związana z rytmami dobowymi, jakość i ilość snu mają bezpośredni wpływ na zdrowie tarczycy.

8. Zdrowa masa ciała

Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia wielu schorzeń, w tym różnych zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Ponadto nadwaga może pogłębiać istniejące problemy z tarczycą, takie jak niedoczynność czy choroba Hashimoto. Zachowanie zdrowej masy ciała poprzez odżywczą dietę i regularną aktywność fizyczną pomaga utrzymać prawidłowe funkcjonowanie tarczycy .

Utrata nadmiaru kilogramów u osób z nadwagą lub otyłością, które mają problemy z tarczycą, może też poprawić efektywność leczenia i pomóc w kontrolowaniu objawów. W każdym przypadku plan dotyczący zarządzania wagą powinien być jednak opracowany w porozumieniu z lekarzem lub dietetykiem .

9. Unikanie promieniowania UV

Unikanie nadmiernego narażenia na promieniowanie UV jest ważne dla ogólnego zdrowia, a także profilaktyki chorób tarczycy. Mimo że najczęściej jest ono kojarzone z ryzykiem zachorowania na raka skóry, może też wpływać na zdrowie tarczycy .

Promieniowanie UV może skutkować uszkodzeniami genetycznymi w komórkach tarczycy, co z kolei zwiększa ryzyko zachorowania na raka tarczycy.

Aby chronić się przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV, warto stosować kremy z filtrem, unikać najbardziej intensywnego słońca w godzinach szczytu (zwykle między 10 a 16) i nosić osłaniające ubrania lub kapelusze .

Pamiętaj jednak, że promieniowanie UV jest też potrzebne do produkcji witaminy D, dlatego nie należy go zupełnie eliminować, a jedynie korzystać ze słońca z umiarem.

10. Czas dla siebie

Znajdywanie czasu dla siebie to także ważny element zdrowego stylu życia i profilaktyki chorób tarczycy. Zajmowanie się własnymi potrzebami, pasjami i zainteresowaniami, a także spędzanie czasu na relaksie i regeneracji, pomaga zredukować stres, poprawia samopoczucie oraz przyczynia się do lepszego zdrowia tarczycy. Jakie zajęcia warto rozważyć ?

• Uprawianie hobby. Zajęcie, które sprawia Ci przyjemność, pozwala odwrócić uwagę od stresu i napięcia, ma korzystny wpływ na zdrowie tarczycy. Możesz to uczynić, angażując się w ulubioną aktywność, np. malując, czytając, uprawiając ogrodnictwo czy grając na instrumencie.
• Medytacja i techniki relaksacyjne. Regularna praktyka medytacji, ćwiczeń oddechowych czy jogi pomaga obniżyć poziom stresu i poprawić ogólne zdrowie, w tym zdrowie tarczycy.
• Spędzanie czasu na łonie natury. Bliskość natury jest znanym sposobem na relaks, który pomaga obniżyć poziom stresu i poprawić samopoczucie. Regularne spacery czy wycieczki na świeżym powietrzu mogą być korzystne dla pracy tarczycy.
• Troska o relacje społeczne. Spędzanie czasu z rodziną, przyjaciółmi czy ukochanymi zwierzętami pomaga w radzeniu sobie ze stresem, poprawia nastrój i ogólny stan zdrowia.
• Samoopieka. Czas spędzony na dbałości o siebie (np. w formie domowego SPA) lub po prostu na chwili ciszy i spokoju, jest ważny dla zdrowia psychicznego oraz fizycznego, w tym stanu tarczycy.

Tarczyca a ciąża

Tarczyca jest ważna dla prawidłowego przebiegu ciąży – wydziela kluczowe hormony dla zdrowego rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu. W pierwszym trymestrze, gdy tarczyca nienarodzonego dziecka jeszcze się nie rozwinęła, embrion jest całkowicie zależny od hormonów wytwarzanych przez matkę. W związku z tym zapotrzebowanie na nie znacząco wzrasta .

Zaburzenia tarczycy mogą zatem wpływać na przebieg ciąży i rozwój płodu. Niedoczynność jest szczególnie niebezpieczna, gdyż może skutkować poronieniem, przedwczesnym porodem, niską masą urodzeniową dziecka lub problemami z neurologicznym rozwojem. Nadczynność tarczycy (hipertyroza) z kolei może powodować komplikacje, takie jak przedwczesny poród, stan przedrzucawkowy czy niewydolność serca .

Badanie poziomu hormonów tarczycy jest zwykle częścią prenatalnej opieki zdrowotnej i może pomóc w wykrywaniu i leczeniu groźnych stanów zdrowotnych. W przypadku kobiet z rozpoznanymi zaburzeniami tarczycy, leczenie i monitorowanie musi być kontynuowane w ciąży, a dawki leków nierzadko powinny zostać zmienione .

Zobacz też:

• Dzień Przytulania
• Dzień Czystego Powietrza
• Dzień Ryby
• Dzień Pszczół
• Marnowanie żywności
• Zdrowie płuc po pandemii
• O singlach w walentynki

Podsumowanie